Irak

Irak, formalnie znany jako Republika Iraku, jest krajem o znacznym znaczeniu historycznym i obecnym znaczeniu geopolitycznym, położonym w Azji Zachodniej, w samym sercu Bliskiego Wschodu. Irak, z populacją przekraczającą 46 milionów, jest 35. najbardziej zaludnionym krajem na świecie. Ta federalna republika parlamentarna składa się z 18 gubernatorstw, z których każde wzmacnia różnorodną tkankę irackiej kultury i cywilizacji. Irak jest strategicznie położony, graniczy z Turcją na północy, Iranem na wschodzie, Kuwejtem i Zatoką Perską na południowym wschodzie, Arabią Saudyjską na południu, Jordanią na południowym zachodzie i Syrią na zachodzie. Bagdad, stolica i największe miasto, jest politycznym, ekonomicznym i kulturalnym centrum kraju, położonym pośrodku tego zróżnicowanego środowiska.

Iracka populacja wyróżnia się znaczną różnorodnością, co wskazuje na bogatą historię narodu jako skrzyżowania kultur. Irak, zamieszkany głównie przez Arabów, obejmuje również kilka grup etnicznych, takich jak Kurdowie, Turkmeni, Jazydzi, Asyryjczycy, Ormianie, Mandejczycy, Persowie i Szabaki. Środowisko językowe kraju odzwierciedla jego różnorodność etniczną. Arabski i kurdyjski są uznawane za języki urzędowe; jednak różnorodność językowa jest szersza, obejmując turecki, syryjski (Suret) i ormiański, które są oficjalnie uznawane w niektórych miejscowościach. To wielojęzyczne otoczenie podkreśla pozycję Iraku jako węzła kultur i zwyczajów.

Społeczeństwo irackie charakteryzuje się różnorodnością religijną. Chociaż islam jest główną religią wyznawaną przez większość Irakijczyków, naród ten zamieszkują również znaczne populacje chrześcijan, jazydów, zoroastrian, mandejczyków i wyznawców jarsanizmu. Skromna, ale historycznie znacząca społeczność żydowska była integralną częścią religijnej mozaiki Iraku. Różnorodność religijna wpłynęła na charakter kulturowy Iraku, wzmacniając jego bogate dziedzictwo i złożoną dynamikę społeczną.

Różnorodność geograficzna Iraku jest równie niezwykła, co jego kulturowa wyjątkowość. Topografia kraju waha się od północnych terenów górzystych po rozległe regiony pustynne na zachodzie i południowym zachodzie. Rzeki Tygrys i Eufrat są istotne dla geografii i historii Iraku, przecinając kraj i tworząc rozległe równiny aluwialne Mezopotamii. Obszar ten, powszechnie znany jako „Kolebka Cywilizacji”, odegrał znaczącą rolę w historii ludzkości, sprzyjając powstawaniu niektórych z najstarszych miast i cywilizacji.

Historia Iraku jest ściśle związana z historią ludzkiej cywilizacji. W 6. tysiącleciu p.n.e. bogaty region między Tygrysem a Eufratem stał się kolebką znaczących przełomów i postępu kulturowego. Starożytne cywilizacje Sumeru, Akadu i Asyrii rozkwitły tutaj, znacząco wpływając na postęp ludzkości. Te wczesne cywilizacje przyczyniły się do niektórych z najbardziej znaczących osiągnięć ludzkości, takich jak wynalezienie systemów pisma, rozwój matematyki, rozwój technik pomiaru czasu, stworzenie kalendarzy, powstanie astrologii i ustanowienie skodyfikowanych systemów prawnych.

Wkład Mezopotamii w ludzką wiedzę i cywilizację jest ogromny. Region doświadczył pojawienia się skomplikowanych ośrodków miejskich, rozbudowanych hierarchii społecznych i innowacyjnych metod rolniczych. Sumerowie są szczególnie znani z kilku wynalazków, które stworzyły podwaliny współczesnej cywilizacji. Ich pismo klinowe, należące do najstarszych systemów pisma, przekształciło komunikację i prowadzenie dokumentacji. Stworzenie systemu sześćdziesiętnego w matematyce, który nadal jest obecny we współczesnym pomiarze czasu, było kolejną innowacją Mezopotamczyków. Kodeks Hammurabiego, należący do najstarszych praw, pojawił się w tym regionie, ustanawiając punkt odniesienia dla zorganizowanego rządu i instytucji sądowniczych.

Okres islamski był kluczową fazą w historii Iraku. Po muzułmańskim podboju Mezopotamii w VII wieku n.e. Bagdad stał się ośrodkiem władzy i nauki. Podczas kalifatu Abbasydów Bagdad stał się zarówno stolicą polityczną, jak i intelektualnym i kulturalnym epicentrum świata islamskiego. Podczas złotego okresu miasta, w zgodzie z szerszym złotym okresem islamu, Bagdad przekształcił się w globalne centrum wiedzy i wynalazczości. Założenie Domu Mądrości, znakomitej biblioteki i centrum tłumaczeń, uosabiało oddanie Bagdadu nauce i intelektualnemu dyskursowi. Naukowcy ze wszystkich środowisk i religii zbierali się w Bagdadzie, aby zachować, tłumaczyć i wzbogacać wiedzę w wielu dziedzinach.

Niemniej jednak splendor Bagdadu i okolic doznał katastrofalnego upadku w 1258 r. z powodu inwazji mongolskiej. Mongolskie oblężenie Bagdadu spowodowało rozległe zniszczenia, które zakończyły się upadkiem kalifatu Abbasydów i zapoczątkowały fazę upadku. Złupienie Bagdadu miało rozległe reperkusje, wpływając nie tylko na miasto, ale także na intelektualne i kulturalne środowisko całego regionu. W kolejnych stuleciach Irak był rządzony przez wiele imperiów, w szczególności znosząc przedłużający się okres dominacji osmańskiej. Okres osmański doprowadził do podziału Iraku na trzy główne prowincje lub wilajety: Mosul, Bagdad i Basra, podział, który miał wpływ na późniejsze ramy administracyjne kraju.

Współczesne państwo irackie zaczęło się formować na początku XX wieku. W 1920 roku, po rozpadzie Imperium Osmańskiego po I wojnie światowej, Irak znalazł się pod kontrolą brytyjską. W tej epoce uformowała się monarchia pod wodzą króla Faisala I, wspierana przez pomoc brytyjską. Irak uzyskał niepodległość w 1932 roku, co oznaczało początek jego istnienia jako suwerennego państwa. Ten nowy rozdział w historii Iraku charakteryzował się niestabilnością polityczną i konfliktami o władzę.

Monarchia została nagle zakończona w 1958 r., kiedy generał Abd al-Karim Kasim przeprowadził wojskowy zamach stanu, wypierając rodzinę królewską i ustanawiając republikę. Panowanie Kasima było krótkie, ponieważ został obalony w 1963 r. W kolejnych latach Irakiem rządzili bracia Arif, Abdul Salam i Abdul Rahman, aż do przełomowej transformacji w 1968 r., kiedy to Partia Baas zorganizowała zamach stanu, aby przejąć kontrolę.

Okres Baas, zwłaszcza pod przywództwem Saddama Husajna, który rozpoczął się w 1979 r., charakteryzował się autorytarnymi rządami i regionalną wojną. Irak brał udział w dwóch znaczących konfliktach w tym okresie: wojnie irańsko-irackiej (1980–1988) i wojnie w Zatoce Perskiej (1990–1991). Wojny te, wraz z sankcjami międzynarodowymi, znacząco wpłynęły na gospodarkę, społeczeństwo i status globalny Iraku.

W 2003 r. nastąpił znaczący punkt zwrotny w historii Iraku wraz z inwazją pod przewodnictwem USA, która obaliła dyktaturę Saddama Husajna. Następne lata były naznaczone ciągłymi konfliktami, obejmującymi powstanie i rozlew krwi na tle religijnym. Wycofanie sił USA w 2011 r. nie rozwiązało problemów Iraku. Niezadowolenie z administracji Nuriego al-Malikiego doprowadziło do rozległych protestów i zamieszek politycznych.

W 2014 r. Irak stanął przed nowym wyzwaniem wraz z pojawieniem się Państwa Islamskiego (ISIS), które przejęło znaczne obszary irackiej ziemi. Walka z ISIS obejmowała irackich żołnierzy, pomoc zagranicznej koalicji i wspierane przez Iran milicje. Do końca 2017 r. ISIS zostało w większości pokonane w Iraku; niemniej jednak walka wyrządziła głębokie szkody w strukturze społecznej i infrastrukturze kraju.

Obecnie Irak znajduje się w kluczowym momencie, starając się odbudować i ustabilizować po przedłużających się walkach, jednocześnie zmagając się ze skomplikowaną dynamiką regionalną i wewnętrznymi przeszkodami. Znaczne rezerwy ropy naftowej kraju, jedne z największych na świecie, dają możliwości ekspansji gospodarczej, ale również stwarzają problemy dotyczące zarządzania zasobami i dywersyfikacji gospodarczej. Rolnictwo jest kluczową branżą, ucieleśniającą historyczne dziedzictwo Iraku jako źródło cywilizacji rolniczej.

Irak musi wykorzystać swój znaczny potencjał, jednocześnie stawiając czoła pozostałościom swojej niedawnej historii. Dziedzictwo archeologiczne kraju, z takimi miejscami jak Babilon, Niniwa i Ur, stwarza perspektywy dla turystyki kulturowej. Zabytki religijne w miastach takich jak Karbala i Nadżaf nadal przyciągają pielgrzymów, wzmacniając tym samym gospodarkę. Utworzenie odpornego sektora turystycznego, podobnego do wielu aspektów gospodarki Iraku, zależy od zdolności kraju do utrzymania stabilności i poprawy infrastruktury.

Irak staje się wschodzącą średnią potęgą na arenie światowej, wykorzystując swoje strategiczne położenie i zasoby naturalne. Naród jest członkiem założycielem wielu znaczących organizacji międzynarodowych, w tym Organizacji Narodów Zjednoczonych, OPEC, Ligi Arabskiej i Organizacji Współpracy Islamskiej. Irak, w swojej trwającej odbudowie i rozwoju, ma na celu przyjęcie bardziej proaktywnej pozycji w sprawach regionalnych i globalnych, jednocześnie równoważąc swoje więzi z sąsiednimi narodami i mocarstwami globalnymi.