Novi Zeland

Novi Zeland, koji se na maorskom jeziku naziva Aotearoa, je intrigantna ostrvska nacija smeštena u jugozapadnom Tihom okeanu. Poznat je po svojim zadivljujućim pejzažima i dubokom kulturnom nasleđu. Novi Zeland, koji se sastoji od dve glavne kopnene mase - Severnog ostrva (Te Ika-a-Maui) i Južnog ostrva (Te Vaipounamu) - i više od 700 manjih ostrva, rangiran je kao šesta najveća ostrvska nacija po površini. Smešten istočno od Australije preko Tasmanskog mora i južno od Nove Kaledonije, Fidžija i Tonge, odlikuje se raznovrsnim pejzažom obeleženim istaknutim planinskim vrhovima, posebno impresivnim Južnim Alpima. Ova posebna geografija je uglavnom rezultat tektonskog izdizanja i vulkanske aktivnosti koja je oblikovala teren tokom miliona godina.

Glavni grad Novog Zelanda je Velington, iako je Okland najnaseljeniji grad. Ova metropolitanska područja su živi centri kulture i trgovine, otelotvorujući dinamičan i rastući identitet nacije. Uprkos svom savremenom statusu, Novi Zeland je bio poslednja veća kopnena masa koju su naseljavali ljudi. Od 1280. do 1350. godine, polinezijski moreplovci su počeli da naseljavaju ostrva, na kraju negovajući jedinstvenu maorsku kulturu koja i danas predstavlja suštinski aspekt identiteta Novog Zelanda.

Evropsko otkriće Novog Zelanda započelo je sa holandskim avanturistom Abelom Tasmanom 1642. godine, koji je bio prvi Evropljanin koji je posmatrao i dokumentovao ostrva. Tek 1769. godine kapetan DŽejms Kuk, britanski istraživač, stigao je i kartografisao Novi Zeland, olakšavajući kasnije kontakte i konačnu kolonizaciju. Sporazum iz Vaitangija, potpisan 1840. godine između delegata Ujedinjenog Kraljevstva i poglavica Maora, predstavljao je prekretnicu u istoriji Novog Zelanda. Ovim sporazumom uspostavljena je osnova za britanski suverenitet i stvaranje Krunske kolonije Novi Zeland 1841. godine. Nakon toga, eru su karakterisali sporovi između kolonijalne administracije i plemena Maora, što je dovelo do otuđenja i prisvajanja značajne teritorije Maora.

Napredak Novog Zelanda ka nezavisnosti bio je postepen. Status dominiona je stekao 1907. godine, a potpunu formalnu nezavisnost je stekao 1947. godine, dok je britanski monarh ostao na čelu države. Trenutno je Novi Zeland dinamična i kosmopolitska zemlja sa populacijom od oko 5,25 miliona ljudi. Preovlađujuće stanovništvo je evropskog porekla, pri čemu autohtoni Maori čine najveću manjinsku grupu, a nasledile su ih azijske i pacifičke manjine. Raznovrstan demografski pejzaž se vidi u kulturi Novog Zelanda, koja pretežno potiče od maorskih običaja i ranih britanskih doseljenika, zajedno sa savremenim uticajima povećane imigracije.

Nacija priznaje tri zvanična jezika: engleski, maorski i novozelandski znakovni jezik, pri čemu je engleski dominantni jezik. Novi Zeland, kao napredna nacija, bio je lider u društvenom napretku. Bio je prva nacija koja je uspostavila minimalnu platu i dala pravo glasa ženama. Zemlja konstantno postiže visoke rangove u globalnim procenama kvaliteta života i ljudskih prava i prepoznata je po jednom od najnižih nivoa percipirane korupcije u svetu. Ipak, ona i dalje se bori sa strukturnim razlikama, posebno između svoje maorske i evropske demografije.

Tokom 1980-ih, Novi Zeland je doživeo značajne ekonomske transformacije, prelazeći iz protekcionističke ekonomije u liberalizovanu ekonomiju slobodne trgovine. Sektor usluga dominira nacionalnom ekonomijom, a nasledili su ga industrijski sektor i poljoprivreda. Međunarodni turizam služi kao vitalni izvor prihoda. Novi Zeland je angažovani učesnik u brojnim međunarodnim organizacijama, kao što su Ujedinjene nacije, Komonvelt nacija, ANZUS i Azijsko-pacifička ekonomska saradnja. Održava značajno jake veze sa Sjedinjenim Državama, Ujedinjenim Kraljevstvom i drugim pacifičkim zemljama, obuhvatajući prepoznatljiv „transtasmanski“ identitet koji deli sa Australijom.

Novi Zeland funkcioniše u okviru parlamentarnog sistema koji karakteriše jednodomno zakonodavno telo. Na čelu administracije je premijer Kristofer Lakson. Suveren nacije je kralj Čarls III, koga lokalno predstavlja generalna guvernerka Sindi Kiro. Novi Zeland je podeljen na 11 regionalnih veća i 67 teritorijalnih vlasti za lokalnu upravu. Teritorija Novog Zelanda obuhvata ne samo njegova glavna ostrva, već i Tokelau, Kukova ostrva, Niue i zavisno ostrvo Ros na Antarktiku.