Guangdžou

Guangdžou, poznat u ranijim vekovima kao Kanton ili Kvangdžou, nalazi se na reci Biser, oko 120 km severozapadno od Hong Konga i 145 km severno od Makaa. NJegovo zabeleženo postojanje obuhvata više od 2.200 godina. Od svog nastanka kao naselja na obali reke blizu planine Baijun, grad se razvio u ključnu stanicu Puta svile. Sredinom 19. veka, britanske snage su zauzele Guangdžou tokom Prvog opijumskog rata. Konvencija iz Čuenpija iz 1841. godine i kasniji Nankinski sporazum predali su Hong Kong pod britansku vlast, okončavajući monopol Guangdžoua na trgovinu južnom Kinom, uz očuvanje njegove uloge kao glavnog trgovačkog centra.

Smešten u srcu područja Velikog zaliva Guangdong-Hong Kong-Makao - domu oko 70 miliona stanovnika - Guangdžou je deo najnaseljenijeg urbanog klastera na svetu. Administrativno, ima status subprovincije i rangira se među devet nacionalnih centralnih gradova Kine. NJegova opštinska granica pokriva oko 7.434 km² na obe obale reke Biser, protežući se od 112° 57′ do 114° 03′ istočne geografske dužine i od 22° 26′ do 23° 56′ severne geografske dužine. Nizije blizu reke ustupaju mesto severoistočnom delu planina, od kojih se najviša, vrh Tjantang, uzdiže na 1.210 m nadmorske visine. Međuplimne močvare su nekada oblagale estuar, iako veliki deo ovog terena sada služi poljoprivredi. Lokalne vlasti planinu Baijun nazivaju „plućima“ Guangdžoua, ističući njenu ulogu u urbanoj ekologiji.

Prema popisu iz 2020. godine, registrovano stanovništvo je dostiglo 18,68 miliona, što je povećanje od 47 procenata u odnosu na 2010. godinu; 16,49 miliona je živelo u devet centralnih okruga. „Plutajuća“ migrantska zajednica, privučena regionalnom potražnjom za radnom snagom, nekada je brojala oko 10 miliona. Godine 2008, migranti iz drugih kineskih provincija činili su 40 procenata stanovnika grada, dok su državljani podsaharskog afričkog porekla stigli u značajnom broju nakon azijske finansijske krize 1997–98. Han Kinezi čine ogromnu većinu. Kantonski ostaje maternji jezik otprilike polovine stanovništva, iako je upotreba mandarinskog porasla, posebno među mlađim stanovnicima; ankete pokazuju da od 2018. godine blizu 90 procenata lokalne omladine tečno govori kantonski.

Klima Guangdžoua spada u kategoriju vlažnih suptropskih. Monsunske kiše natapaju grad od aprila do septembra, dajući godišnju količinu padavina iznad 1.950 mm. Prosečne temperature se kreću od 13,8 °C u januaru do 28,9 °C u julu, sa godišnjim prosekom od 22,4 °C. Relativna vlažnost vazduha je oko 76 procenata. Sa samo oko 1.559 sunčanih sati godišnje - znatno manje nego u susednom Šenženu ili Hong Kongu - Guangdžou ima najvedrije nebo u oktobru, kada moguća sunčana intenzitet dostigne 51 procenat. Poslednje zvanične snežne padavine dogodile su se 24. januara 2016. godine, prve u poslednjih 87 godina. Rekordno niske temperature padaju na 0 °C, dok su se najviše popele iznad 39 °C.

Ekonomska proizvodnja je 2021. godine dostigla 2.823 milijarde juana (444,4 milijarde američkih dolara), što je Guangdžou postavilo na drugo mesto u južno-centralnoj Kini, posle Šenžena. BDP po glavi stanovnika iznosio je 151.162 juana (23.794 američkih dolara). Oksford Ekonomiks predviđa da će grad do 2035. godine biti među deset najvećih u svetu po nominalnom BDP-u, sa prihodom po glavi stanovnika koji će do 2030. godine premašiti 42.000 američkih dolara. Lokalno tržište nekretnina je među najskupljim u Kini. Status Guangdžoua kao finansijskog centra pojavljuje se u globalnim indeksima: zauzeo je 21. mesto na Indeksu globalnih finansijskih centara za 2020. godinu i nalazi se uz San Francisko i Stokholm u kategoriji Alfa (globalni prvi nivo). Istraživanje i razvoj takođe napreduju: Guangdžou je osmi u svetu i četvrti u Azijsko-pacifičkom regionu po pitanju istraživanja i razvoja, domaćin velikih univerziteta kao što je Sun Jat-sen, koji je nazvan „Dvostruko prvi“.

Trgovinske izložbe su temelj moderne trgovine. Kineski sajam uvoza i izvoza — obično nazvan Kantonski sajam — datira od proleća 1957. godine. Sa dva godišnja zasedanja do 103. sastanka i tri faze od 104. pa nadalje, zauzima Međunarodni kongresni i izložbeni centar Guangdžou u Padžou, povezan višestrukim metro i tramvajskim linijama. Aerodrom u Guangdžouu, Baijun Internašonal, nakratko je predvodio globalni putnički saobraćaj 2020. godine usred pandemijskih ograničenja; opslužio je desetine miliona putnika preko tri piste i dva terminala, sa planovima za proširenje. Brze železničke linije se protežu severno do Pekinga i istočno do Šenžena, dok međugradske veze povezuju DŽuhaj, Fošan i dalje. Gradski metro, ​​pokrenut 1997. godine, sada se sastoji od šesnaest linija koje se prostiru na preko 652 km. NJegov sistem brzog autobuskog tranzita — uveden 2010. godine duž puta DŽongšan — registruje oko milion putničkih putovanja dnevno, sa maksimalnim kapacitetom blizu 26.900 osoba po satu dnevno, što ga čini drugim odmah posle TransMilenija u Bogoti.

Industrijska baza Guangdžoua obuhvata proizvodnju, minerale i energetiku. Unutar opštinskih granica nalazi se 820 rudnih polja koja sadrže granit, krečnjak, keramičku glinu, albit, mermer i geotermalnu vodu. Reke i vodeni putevi čine 10 procenata površine kopna, održavajući i pejzaž i lokalnu ekologiju. Zeleno urbano planiranje ublažilo je zagađenje vazduha i vode iz prošlosti, što je gradu donelo priznanje za jedan od najprikladnijih gradova za život u Kini.

Kulturni život odražava kantonsko nasleđe — njegov jezik, kuhinja i opera čine regionalno jezgro — ali ipak prihvata raznolikost. Zapadna klasična muzika nalazi scenu u operskoj kući u Guangdžouu; kantopop i lokalna simfonija spajaju tradiciju i modernost. U okruzima kao što je Siguan, uske uličice podsećaju na raspored grada sa zidinama pre rušenja početkom 20. veka. Hakka zajednice u Zengčengu čuvaju svoje kulinarske i jezičke običaje, što se ogleda u jelima poput Žengguo vontona i pečene piletine Paitan.

Verska arhitektura je nekada brojala preko 124 hrama. Danas, budistička i taoistička udruženja nadgledaju molitvene dvorane, dok istorijska jevrejska zajednica i nekoliko hrišćanskih kongregacija održavaju mesta za bogosluženje. Javni parkovi i obnovljene kolonijalne zgrade, posebno na ostrvu Šamijan, nude predah među neboderima u DŽuđiang Novom gradu - poslovnom okrugu čija silueta, osvetljena odrazom Biserne reke, služi kao vizuelni simbol.

Guangdžou je bio domaćin Azijskih igara i Para igara 2010. godine i organizovao je utakmice tokom Svetskog prvenstva u košarci FIBA 2019. NJegovih 65 stranih konzulata stavlja ga na treće mesto u Kini, iza Pekinga i Šangaja. Milijarderi stanovnika bili su peti na nacionalnom nivou 2020. godine. Lokalne vlasti su identifikovale osam vidikovaca – „Osam pogleda na grad Ram“ – od rečnih obala i parkova do istorijskih dvorana, privlačeći i stanovnike i posetioce.

Tokom dva milenijuma, Guangdžou je održao svoju ulogu kapije: prvo pomorskim putevima, kasnije železnicom i vazduhom. Danas grad balansira komercijalnu snagu sa kulturnom dubinom, izdržavajući populaciju koja se približava 19 miliona unutar svojih gradskih granica. NJegovi vodeni putevi i dalje oblikuju svakodnevni život, dok su se ulice, nekada uske, proširile kako bi se smestile tramvaji i moderne avenije. U spoju istorije i rasta, Guangdžou predstavlja primer održive veze između prošlosti Kine i njene globalne sadašnjosti.