Smešten u planinskom pejzažu severozapadnog Vajominga, DŽekson Houl je grad u dolini na velikoj nadmorskoj visini koji otelotvoruje suštinu američkog Zapada. Grad DŽekson (često nazvan samo „DŽekson Houl“) je najveća zajednica u okrugu Teton, ali čak i od 2023. godine ostaje mali – oko 10.700 stanovnika. Uprkos skromnoj populaciji, DŽekson Houl ima reputaciju luksuznog odmarališta i centra za avanture na otvorenom. Nalazi se u blizini (i delimično unutar) Nacionalnog parka Grand Teton, sa dramatičnim planinskim vencem Teton koji se uzdiže odmah na zapadu i južnim obodom Jeloustona oko 60 milja severno. Ovu živopisnu planinsku dolinu izrezbaruju reke Snejk i Gros Ventr, iznad 1800 metara nadmorske visine. Klima je alpska: kratka topla leta i duge, hladne zime. Život u DŽeksonu je opušten i orijentisan na otvorenom; engleski je glavni jezik, što odražava njegovu stopu državljanstva od 100% u SAD i većinsko belo stanovništvo. (Lokalno stanovništvo je oko dve trećine belo, sa rastućom hispanskom zajednicom od oko 23,5%, uglavnom zahvaljujući sezonskim radnicima i radnicima u uslužnim industrijama koji govore španski.)
Kao što je napomenuto, DŽekson Houl je mali grad po gradskim standardima – samo oko 10,7 hiljada ljudi u 2023. godini. Takođe je jedan od najbogatijih gradova u SAD po prihodima domaćinstava: srednji prihod domaćinstva je oko 112.600 dolara godišnje, što je daleko iznad nacionalnog proseka. Srednja starost je oko 35 godina (što ukazuje na veliki broj mladih odraslih i porodica, kao i penzionera). Grad je u suštini 100% građana SAD i preko 90% belaca (nehispanskog porekla), mada se, kao što je pomenuto, značajan deo radne snage identifikuje kao Hispanoamerikanci. Postoji veoma malo jezičke raznolikosti kod kuće – gotovo svi stanovnici navode da govore samo engleski.
Lokalna ekonomija se vrti oko turizma i srodnih usluga. DŽekson Hol i okrug Teton privlače preko milion posetilaca godišnje; 2022. godine, oko 1,69 miliona posetilaca je došlo u region, unoseći otprilike 1,65–1,7 milijardi dolara u lokalnu ekonomiju. Ova potrošnja je podržala oko 7.900 radnih mesta (oko 7% zaposlenosti u okrugu) i uključuje smeštaj, hranu i piće, rekreaciju (skijanje, planinarske ture, vodiče za ribolov) i maloprodaju. Ukratko, brojke naglašavaju da egzistencija DŽekson Hola zavisi od njegovih prirodnih atrakcija – planina, divljih životinja, skijanja – a ne od poljoprivrede ili teške industrije. (Radi perspektive, ekonomska aktivnost po glavi stanovnika je ogromna; osoba bi mogla usputno primetiti da je DŽeksonova ekonomija otprilike 160.000 dolara po stanovniku u turističkoj potrošnji.)
DŽekson Houl se odnosi na dolinu – dugačku otprilike 67 kilometara – koja se nalazi između planinskog venca Teton na zapadu i planinskog venca Gros Ventr na istoku. Sam grad DŽekson nalazi se blizu južnog kraja doline, oko 108 kilometara od Nacionalnog parka Jelouston i 16 kilometara od Nacionalnog parka Grand Teton. Deo je ekosistema Velikog Jeloustona. Dno doline je u proseku oko 1.900 metara nadmorske visine. Okolni vrhovi su dramatični: Grand Teton se uzdiže na 4.125 metara. Ove planine stvaraju klasično okruženje Stenovitih planina: alpske šume, divlje reke i livade žalfije. Na jugu, dolina se susreće sa planinskim vencem Vajoming; na severu, reka Snejk teče prema Ajdahu.
Kontinentalna podeonica prolazi u blizini; zapravo, američki put 26/89/191 prelazi preko prevoja Teton (2.431 stopa) u Ajdaho oko 25 kilometara južno od grada, povezujući DŽekson Hol sa odmaralištem u Ajdahu (npr. Viktor, Ajdaho). Zimi ovaj prevoj može biti snežen, pa putnici često planiraju da ga zaobiđu. Lokalna klima je hladna: prosečne letnje temperature su između 20 i 27°C, a zimske prosečne temperature tokom meseca: npr. najviša temperatura u januaru ~30°C, najniža ~–1°C/–12°C). Snežne padavine su obilne (preko 132 cm po sezoni), što omogućava svetski poznatim skijalištima u dolini (planinsko odmaralište DŽekson Hol, Snou King) da rade od novembra do aprila. Ovde nisu bili potrebni citati, ali podaci ukazuju na ekstremne temperature od –22°C do +102°C istorijski.
Područje DŽekson Hola naseljavali su Indijanci milenijumima. Šošoni, kao i srodna plemena (Banok, Krou, Blekfut, Gros Ventr), koristili su dolinu sezonski za lov i ribolov. Izvori i livade bili su neutralno tlo i imali su kulturni značaj za narod Šošoni-Banok. Za njih su topli izvori bili svete „lekovite vode“ i čak i danas mnogi lokalni narativi ističu duhovnu vrednost izvora.
Dolinu su „otkrili“ američki planinski ljudi i traperi početkom 19. veka. Trgovac krznom Dejvid „Dejvi“ DŽekson, član legendarne Astorove ekspedicije iz 1822. godine, navodno je ovde zimovao, dajući dolini ime (prvobitno „Dejvijeva DŽeksonova rupa“). Dolina je ostala slabo naseljena decenijama; bila je deo ruta Oregonske staze i Kalifornijske staze sredinom 19. veka, a emigranti su prolazili u blizini na putu ka zapadu.
Trajna naseljavanja neautohtonog stanovništva počela su ozbiljno krajem 19. veka. Rančeri su se doselili kao deo zemljišta indijanskog rezervata Fort Hol nakon sporazuma iz 1870-ih, a do 1880-ih ispaša stoke postala je glavna industrija u dolini. Grad DŽekson (prvobitno „DŽeksonova rupa“ ili „Fišerova dolina“) je zvanično dobio ime 1894. godine, do kada je imao nekoliko desetina zgrada i trajekt preko reke Snejk. Godine 1900. nacrtan je prvi gradski plan, a 1903. DŽekson je inkorporiran kao grad.
Prekretnica se dogodila početkom 20. veka kada je savezna vlada pretvorila lokalna zemljišta u javne parkove. Od 1908. do 1912. godine Kongres je odobrio nacionalno utočište za losove koji prezimljavaju u dolini; utočište za losove DŽekson Houl zvanično je osnovano 1912. godine, osiguravajući stalnu populaciju hiljada losova i bizona. U međuvremenu, 1929. godine Sjedinjene Države su osnovale Nacionalni park Grand Teton, štiteći planine na zapadu. Ove oznake su pomerile ekonomiju doline sa stočarstva na turizam. DŽekson Houl je proglašen gradom 1915. godine (ime mu je skraćeno na „DŽekson“), a tokom ere Velike depresije turizam (letnje auto-ture i rančevi za muškarce) održavao je grad u životu.
Posle Drugog svetskog rata, rekreacija je doživela procvat. Godine 1939. izgrađena je prva žičara na planini Snou King, u samom gradu, a 1954. godine otvoren je planinski kurort DŽekson Houl u selu Teton na severozapadu. Ovi razvoji, u kombinaciji sa otvaranjem komercijalnih letova na aerodromu DŽekson Houl 1946. godine, učinili su DŽekson dostupnim posetiocima. Tokom druge polovine 20. veka, DŽekson Houl se razvio od stočarske zajednice u svetski poznato odmaralište – zadržavajući pritom izrazito zapadnjački „kaubojski“ identitet.
Danas su neki elementi DŽeksonove prošlosti ostali: klasični lukovi od rogova na gradskom trgu (izgrađeni 1953. godine od rogova losa sakupljenih u utočištu) simbolizuju njegovo granično nasleđe. Lokalna istorijska mesta (arena za rodeo DŽekson Houl iz 1953. godine, loža Point Bar i muzej Stejdž Barn iz 1922. godine) čuvaju staru pionirsku i stočarsku kulturu. Ukratko, istorija DŽekson Houla je priča o starateljstvu američkih starosedelaca, naseljavanju u surovim planinama i konačno turizmu vođenom očuvanjem prirode.
Lokalni karakter DŽekson Hola je mešavina šarma Divljeg zapada, neformalnosti na otvorenom i udobnosti luksuznog odmarališta. Engleski govore gotovo svi; s obzirom na veličinu hispanske zajednice, čućete i španski u restoranima i prodavnicama (oko 23% stanovnika se identifikuje kao Hispanoamerikanci ili Latinoamerikanci). Porodični život i rekreacija na otvorenom oblikuju svakodnevne rutine: mnogi meštani počinju dan skijajući ili planinareći i obavljajući poslove u japankama i farmerkama. Nema mentaliteta špica – tempo je opušten, ali vredan. Gostoprimstvo je toplo; vlasnici prodavnica i hotelsko osoblje imaju tendenciju da pozdrave posetioce prijateljskim „zdravo“ ili „dobrodošli u DŽekson“.
Tradicije i festivali odražavaju ovaj zapadnjački etos. Dani okupljanja u DŽekson Holu (održavaju se oko Četvrtog jula) su popularni događaj nasleđa sa paradama, večerama sa čakgonovima, vatrometom i rodeom. (Godišnja proslava 4. jula uključuje vatromet i bezbrižnu trku gumenih pataka po reci u dobrotvorne svrhe.) Snou King Mauntin je svake godine domaćin „Vatre i leda“ u januaru – zimskog karnevala sa takmičenjima u skulpturama od leda, vatrometom i skijaškim događajima. Krajem leta, Jesenji festival umetnosti u DŽekson Holu (od 1980-ih) predstavlja lokalne umetnike, muziku i kaubojsku poeziju. Lokalni klubovi i dobrotvorne organizacije takođe organizuju rodeoe, polo utakmice i svirke planinske muzike tokom leta.
Ako ostavimo po strani festivale, kulturno srce DŽeksona je u zagrljaju prirodnog sveta. Mnogih letnjih večeri ćete naći građane kako šetaju Gradskim trgom (Memorijalni park DŽordža Vašingtona), sudarajući se laktovima ispod kultnih lukova od rogova jelena. Umetničke galerije prikazuju umetnost sa vestern tematikom i divljim životinjama (Nacionalni muzej umetnosti divljih životinja gleda na utočište za jelene). U sportu, gotovo svaki stanovnik je barem povremeni ljubitelj skijanja ili biciklizma. Postoji značajna egalitarna crta: nije neuobičajeno videti milijardera u skijaškim cipelama kako ćaska sa čuvarom parka. Ukratko, DŽekson Houl se oseća kao sofisticirano selo u zabačenom kraju: prijateljsko, pomalo rustično, ali ipak obojeno svetskim samopouzdanjem zbog toga što je tako tražena destinacija.
Atrakcije DŽekson Houla su uglavnom spoljašnje i živopisne, ali uključuju i jedinstvene znamenitosti u zatvorenom prostoru. Najvažnije atrakcije koje morate videti uključuju:
Nacionalni park Grand Teton – Severno od grada, ovaj park nudi nezaboravne alpske pejzaže. Posetioci se okupljaju na jezeru DŽeni (planinare, vožnje brodom), planini Signal (vidovici) i samom živopisnom vencu Teton. Posmatranje divljih životinja (losovi, medvedi, jeleni) je odlično, posebno rano ujutru.
Nacionalno utočište za losove – Dom hiljadama losova svake zime, utočište od 24.000 hektara istočno od DŽeksona nudi safarije za divlje životinje (ture snežnim kolima zimi). Utočište štiti krdo losova i bizona iz DŽekson Hola, a spektakularni „torovi“ sa rogovima na Gradskom trgu izgrađeni su od rogova losova pronađenih u ovom utočištu.
DŽekson Taun Skver – Rustični drveni gradski trg je centar DŽeksona, a odlikuju ga četiri luka od rogova losa i bronzana statua losa. Okružen je galerijama, prodavnicama i istorijskim barom „Milion dolara kauboj“ (čuveni salon sa zapadnjačkim dekorom). Gradski trg je mesto gde se lokalno stanovništvo i posetioci okupljaju u letnjim večerima.
Planinski odmaralište DŽekson Houl (Titon Vilidž) – Skijalište svetske klase (i letnja žičara) zapadno od grada. Zimi nudi strme staze i dubok snijeg; leti nudi alpsko planinarenje, planinski biciklizam i panoramske vožnje žičarom do vrha Rendevu.
Planina Snežnog kralja – Smešten u samom DŽeksonu, Snou King je lokalno skijalište i rekreativna zona grada. Leti ima popularnu stazu za planinski roler i divlje životinje, a zimi njegov terenski park privlači snoubordere.
Nacionalni muzej umetnosti divljih životinja – Sa pogledom na utočište za losove severoistočno od grada, ovaj muzej sadrži vrhunsku kolekciju životinjske i zapadne umetnosti. Čak je i sama zgrada (inspirisana oblikom stenovitog izboja) pravi fotografski hit.
Istorijsko društvo i muzej DŽekson Houl – Smešten u blizini gradskog trga, ovaj muzej i istraživački centar ima eksponate o istoriji doline, uključujući artefakte iz života Indijanaca, doba lovaca i ranog DŽeksona.
Rodeo u DŽekson Houlu – Od juna do avgusta, profesionalni rodeoi se održavaju tri večeri nedeljno u prelepoj rodeo areni blizu DŽeksona, prikazujući jahanje bikova, trke oko buradi i vožnju konopcem – zabavan deo kaubojske kulture. (Jahanje bikova ovde je kvalifikacija za nacionalno finale rodea.)
Nacionalni muzej umetnosti divljih životinja – Muzejska kolekcija slika i skulptura vesterna i divljih životinja je svetske klase. NJegova živopisna lokacija gleda na Nacionalni rezervat za losove, što ga čini dvostrukom atrakcijom (umetnost plus panorama).
Svaka od ovih atrakcija otelotvoruje ono zbog čega ljudi dolaze u DŽekson Houl: veličanstveni pejzaži, divlji svet i ukus zapadnjačkog nasleđa. Bilo da se spuštaju na skijama niz nazubljeni vrh ili šetaju ispod lukova od losovih rogova u gradu, „rupa“ – kako meštani zovu dolinu – nudi nezaboravna iskustva.
Jedinstveni aerodrom DŽekson Hol (Aerodrom DŽekson Hol, IATA kod JAC) je jedini komercijalni aerodrom u SAD koji se u potpunosti nalazi u nacionalnom parku (Nacionalni park Grand Teton). Letovi su relativno ograničeni: većina posetilaca dolazi preko jednosednih veza iz većih zapadnih gradova poput Denvera, Solt Lejk Sitija ili Sijetla. Zimi su letovi posebno traženi. Aerodrom je udaljen oko 20 minuta (10–12 milja) južno od grada. Za šire mogućnosti letova, aerodromi Solt Lejk Siti (Juta) i Ajdaho Fols (Ajdaho) su udaljeni oko 200 i 100 milja, respektivno, ali do DŽeksona sa njih su potrebne duge vožnje.
Drumskim putem, američki putevi 26, 89 i 191 spajaju se u DŽeksonu. Međudržavni put I-15 je oko 64 kilometra južno (do Viktora, Ajdaho), povezan sa DŽeksonom preko prevoja Teton. Tokom zimskih oluja, ruta preko prevoja Teton može biti teška; čišćenje snega je održava prohodnom većinu vremena, ali putnici bi trebalo da planiraju u skladu sa tim. Ne postoji putnička železnička linija do DŽekson Houla. Međugradska autobuska linija (npr. Ekspres Arou) saobraća od Solt Lejk Sitija i Denvera tokom špica sezone.
Unutar DŽeksona, kretanje po gradu je lako peške u kompaktnom području gradskog trga (sa prodavnicama i galerijama). Grad ima besplatan šatl do centra grada („START bus“) koji saobraća svakih 20 minuta leti. Za destinacije van grada (npr. skijališta ili Nacionalni park Grand Teton), većina posetilaca iznajmljuje automobile ili koristi šatlove/taksije. Lokalni javni prevoz („START bus“) uključuje rutu na bazi cene uz planinu do sela Teton i dalje do Nacionalnog parka Grand Teton. Vožnja bicikla je popularna na asfaltiranim stazama doline, a ovde rade i Uber/Lift taksiji (mada može doći do povećanja cena tokom turističkih sezona).
DŽekson Houl koristi američku valutu (američki dolar) i primenjuju se američke carine za bakšiš (oko 15–20% u restoranima i za vođene ture). Engleski se govori svuda; nijedan strani jezik nije potreban u gradu. Velika nadmorska visina doline (preko 1800 metara) znači da je sunce jako – posetioci bi trebalo da koriste kremu za sunčanje i da ostanu hidrirani. Zimski posetioci bi trebalo da nose tople slojeve odeće čak i tokom dana, jer se planinski uslovi mogu brzo promeniti. Bezbednost divljih životinja je važna: uvek držite se najmanje 25 metara od medveda i vukova i 100 metara od bizona (NPS savetuje posmatranje losova iz daljine, posebno sa mladuncima). Područje je veoma bezbedno u pogledu kriminala (neuobičajeno je pronaći zaključana vrata u gradu); glavni oprez je jednostavno pripremiti se za visinu i divlje životinje.
Ukratko, DŽekson Houl predstavlja mešavinu rustičnog zapadnjačkog šarma i modernih sadržaja odmarališta. Sezonski događaji – skijanje zimi, planinarenje leti – vode njegov kalendar, ali tokom cele godine važe ista praktična razmatranja: govorno govorno telo engleskog jezika, prihvatanje bakšiša, prihvatanje obilne količine gotovine/kartica i opušten, ali savestan način života na otvorenom.
Valuta
Osnovan
Pozivni kod
Populacija
Područje
Službeni jezik
Visina
Vremenska zona
