Paramaribo

Paramaribo se uzdiže iz obala reke koja nosi njegovo ime, prostranstvo crvenkasto-smeđeg drveta i kamena uz ekvatorijalno zelenilo. Skoro polovina stanovnika Surinama živi u njegovim granicama, a brojka se približila 241.000 prema poslednjem zvaničnom popisu iz 2012. godine. Unutrašnje jezgro grada, gde se kolonijalne fasade naslanjaju na uske ulice i bazene sunčeve svetlosti na drvenim kapcima, steklo je priznanje za mesto svetske baštine 2002. godine. U tom okrugu se prepliću evropske i lokalne građevinske tradicije, a svaka građevina nosi otisak uzastopnih vladara i praktične zahteve vlažne klime.

Ime Paramaribo potiče od starosedelačkog naziva — ali onog koji se filtrirao kroz kolonijalne jezike. Rani holandski zapisi ga nazivaju Parmurbo, termin koji se pripisuje starosedelačkom naselju na ušću reke. Lingvisti povezuju komponente sa tupi-gvaranskim korenima: para za „veliku reku“ i maribo, što označava njene stanovnike. Evropsko prisustvo je počelo 1613. godine, kada su Nikolas Balijestel i Dirk Klaszon van Sanen podigli trgovačku stanicu na obali reke. Francuski i engleski trgovci su pokušali da se učvrste u decenijama koje su usledile, ali je svaki poduhvat propao pre sredine veka.

Godine 1650, grupa koju je poslao guverner Barbadosa osnovala je Surinam pod engleskim pokroviteljstvom. Osnovali su grad južno od onoga što će postati moderni centar, podižući odbrambenu strukturu poznatu kao Fort Viloubi. Godine 1662, kralj Čarls II je dodelio naselje i susedno zaleđe svom zvaničniku, Fransisu Viloubiju. Sudbina kolonije se ponovo promenila tokom Drugog anglo-holandskog rata, kada je holandska eskadrila pod komandom Abrahama Krajnsena zauzela grad 1667. godine. Sporazum iz Brede iste godine potvrdio je holandsku vlast. Fort Viloubi je dobio ime Fort Zelandija, u čast pokrajine koja je finansirala Krajnsenovu ekspediciju. Iako su kartografi označili naselje kao Novi Midelburg, lokalna upotreba je ostala čvrsta u korist Paramariba.

Stanovništvo grada se od samog početka pokazalo raznolikim. Među ranim engleskim doseljenicima bio je i broj jevrejskih porodica, čiji su potomci osnovali jednu od najstarijih sinagoga u Americi, Neveh Šalom. Prisustvo sinagoge svedoči o zajednici koja je balansirala pomorsku trgovinu sa verskim obredima. Nakon emancipacije 1863. godine, oslobođeni radnici su dobili pravo da napuste plantaže 1873. godine. Mnogi su gravitirali ka Paramaribu, privučeni ekonomskim mogućnostima i izvesnim stepenom anonimnosti u njegovim kvartovima u razvoju.

Paramaribo je zadržao svoj administrativni primat kroz holandsku kolonijalnu upravu i do nezavisnosti 1975. godine. Požari su oblikovali fizički karakter prestonice: požar u januaru 1821. godine progutao je preko četiri stotine objekata; drugi u septembru 1832. godine uništio je skoro pedeset zgrada. Kolonijalni sudovi su osudili trojicu porobljenih muškaraca - Kođa, Mentora i Prezenta - za podmetanje požara 1832. godine; svaki je pogubljen spaljivanjem. Ovi događaji su doveli do rekonstrukcije od cigle i štuka, ali je drvo ostalo materijal po izboru za većinu stambenih zgrada.

Urbana administracija je prilagođena 1987. godine, kada su vlasti podelile Paramaribo na dvanaest odmarališta, odnosno jurisdikcija. Taj plan je odražavao i rast stanovništva i potrebu za lokalnim strukturama upravljanja sposobnim da se bave infrastrukturom, zdravstvom i obrazovanjem. Dve decenije ranije, u maju 1972. godine, grad je otvorio svoj zoološki vrt. Zoološki vrt u Paramaribu upoznao je stanovnike i posetioce sa vrstama iz kišnih šuma Surinama, nudeći kontrolisano okruženje za posmatranje kajmana, majmuna i papagaja bez dugih rečnih putovanja.

Fizička geografija nameće stalan ritam gradskom životu. Paramaribo se nalazi oko petnaest kilometara u unutrašnjosti od Atlantika, na zapadnoj obali reke. Ravnica oko njega ostaje niska i ravna, sa gustim rastinjem koje se pritiska uz ivicu vode. Klimatski, lokacija spada u kategoriju Kepen Af, ​​koju karakteriše stalna toplina i obilne padavine. Za razliku od karipskih ostrva koje dotiču pasati i povremene oluje, glavni grad Surinama nalazi se u Intertropskoj konvergencijskoj zoni. Grad beleži najmanje šezdeset milimetara padavina svakog meseca; godišnje količine u proseku 2.135 milimetara. Vrhunac padavina je od aprila do jula, dok od septembra do novembra nude neznatno manje pljuskova. Najviše dnevne temperature se kreću oko trideset stepeni Celzijusa; minimalne temperature retko padaju ispod dvadeset četiri.

Demografski sastav ističe multikulturalni karakter Paramariba. Kreoli – afričkog ili mešovitog afro-evropskog porekla – čine približno dvadeset sedam procenata stanovnika. Istočni Indijci čine dvadeset tri procenta; Maroni, potomci porobljenih Afrikanaca, broje oko šesnaest procenata. Višerasne osobe čine osamnaest procenata, dok Javanci čine deset procenata. Autohtono stanovništvo predstavlja dva procenta; kineske, libanske, portugalske i evropske zajednice upotpunjuju mozaik. Poslednjih godina, brazilski i gvajanski državljani, zajedno sa novim kineskim preduzetnicima, dodali su dodatne slojeve urbanoj tapiseriji.

Grad je sidro ekonomije Surinama. Prihode od zlata, nafte, boksita, pirinča i tropskog drveta usmerava kroz bankarske, osiguravajuće i trgovačke firme sa sedištem u njegovim granicama. Iako sam Paramaribo proizvodi ograničenu proizvodnju, institucije ovde upravljaju najvećim delom izvoznih prihoda. Procenjuje se da sedamdeset pet procenata nacionalnog bruto domaćeg proizvoda prolazi kroz objekte koji se nalaze u glavnom gradu. Finansijski distrikt, sa svojim uskim ulicama i kancelarijama srednje spratne zgrade, služi kao centar i za domaća preduzeća i za strane investitore. Turizam je dobio na zamahu: posetioci iz Holandije putuju avionom do međunarodnog aerodroma Johan Adolf Pengel, dok domaći letovi koriste manje polje Zorg en Hup unutar gradskih granica.

Saobraćajna infrastruktura obuhvata most Žil Vajdenboš, kosim kablovima koji povezuje Paramaribo sa Merzorgom na istočnoj obali. Taj prelaz je deo istočno-zapadne veze, glavne saobraćajnice koja se proteže preko severnog Surinama. Pomorski teret se kreće kroz luku Žil Sedni, opremljenu za rukovanje kontejnerskim brodovima i rasutim teretom. Vaterkant, nekadašnji komercijalni pristanište, sada je domaćin putničkim trajektima koji prevoze putnike i turiste između rečnih obala.

Avio-kompanije kao što su Gum Air i Blue Wing Airlines imaju sedišta na aerodromu Zorg en Hup. Ovi operateri opslužuju udaljene destinacije u unutrašnjosti, povezujući zlatna polja, rudarske kampove i naselja starosedelaca sa sadržajima prestonice. Mreža dopunjuje kopneni prevoz i naglašava ulogu Paramariba kao mesta polaska i dolaska.

U svojim drvenim kvartovima i širokim avenijama, Paramaribo čuva tragove svake epohe koju je prošao. Kaldrma se graniči sa asfaltom; kapci obojeni u oker ili zeleno uokviruju olovno staklo. Prodavci na pijaci pune vreće kasavom i paprikama, dok trgovci vagaju pakete zlatne prašine pod istim baldahinom koji je nekada štitio kolonijalne trgovce. Ulice grada bruje mešavinom sranan tongoa, holandskog, hindija i javanskog jezika, pri čemu svaki jezik podseća na različito poglavlje naseljavanja. Paramaribo ostaje živa arhiva, njegovi drveni zidovi i terase na obali reke beleže i teškoće i adaptaciju. U tom kontinuitetu mesta, glavni grad otkriva kako je skromno trgovačko mesto izraslo u metropolitansko čvorište, oblikovano osvajanjem, trgovinom i konvergencijom kultura.