Wybrzeże Kości Słoniowej rozciąga się wzdłuż wybrzuszonej krzywizny Zatoki Gwinejskiej w Afryce Zachodniej, mozaiki przybrzeżnych lagun, rdzawoczerwonych sawann i szmaragdowych lasów deszczowych. Tutaj Jamusukro siedzi, nieprawdopodobnie spokojne w centrum kraju — celowo zbudowana stolica, której szerokie bulwary prowadzą, jakby celowo, w stronę wznoszącej się kopuły Bazyliki Matki Boskiej Pokoju. Jednak to Abidżan, skąpany w słonym zapachu atlantyckich bryz, pulsuje energią bardziej elementarną niż jakakolwiek katedra: jego linia horyzontu lustrzanych wież, jego gwarny port i jego kosmopolityczne ulice pełne slangu Nouchi.
Rozciągając się od 4° szerokości geograficznej północnej do 11° szerokości geograficznej północnej, granice Wybrzeża Kości Słoniowej przypominają lekcję geografii: Gwinea i Liberia na zachodzie, Mali i Burkina Faso na północy, Ghana na wschodzie i otwarte morze na południu. Ponad 31 milionów mieszkańców — co czyni je trzecim najludniejszym państwem Afryki Zachodniej — dzieli tę ziemię. Sześćdziesiąt cztery procent z niej jest poświęcone rolnictwu: drzewa kakaowe stoją w równych rzędach, krzewy kawy gromadzą się na zboczach wzgórz, a niekończące się pasma gajów manioku i bananów rozciągają się jak patchworkowe kołdry pod palącym słońcem.
Jednak poza plantacjami, dusza republiki leży w jej zdumiewającej etnicznej i językowej gobelinie. Francuski pozostaje językiem urzędowym — sięgającym 1843 r., kiedy przywódcy wybrzeża zwrócili się o francuską ochronę, i pogłębionym w 1893 r., gdy flagi kolonialne zastąpiły rodzime standardy. Obecnie rozkwita około 78 języków, od melodyjnych dialektów Akan — głosy Baoulé snujące miodowe opowieści — po rytmy wezwań i odpowiedzi Bété i ucięte spółgłoski Cebaara Senufo. W zaułkach Abidżanu można usłyszeć handlarzy Dyula targujących się w języku wspólnym od Bamako do Bouaké, lub dostrzec namalowany graffiti scenariusz sitcomu w Nouchi, półkreolskim ceglanym pyle i bulwarach.
Religijnie Wybrzeże Kości Słoniowej jest teatrem pluralistycznym. Muzułmanie (głównie sunnici) i chrześcijanie (katolicy i ewangelicy) są niemal tak samo liczni, splatając się w delikatną społeczną tkaninę; prawie połowa wszystkich Iworyjczyków wyznaje islam, nieco mniej niż połowa chrześcijaństwo, a nici wiary animistycznej cicho brzęczą pod powierzchnią. We wsiach fetysze wciąż strzegą gajów przodków; w miastach zgromadzenia wylewają się na targi uliczne po piątkowych modlitwach lub niedzielnych nabożeństwach.
Na długo zanim statki parowe przybiły do Assinie, panowały tu potężne królestwa: leśne dwory Gyaaman, sale tronowe z nosorożców w Imperium Kong, ustroje Baoulé wyrzeźbione z wcześniejszych państw Akan. Pod rządami kolonialnymi królestwa te zostały spłaszczone w protektorat, a następnie w cenioną „kolonię osadników” — dzięki francuskim zachętom wspierającym plantatorów kakao i kawy. Kiedy Félix Houphouët-Boigny podniósł flagę Wybrzeża Kości Słoniowej w sierpniu 1960 r., zapoczątkował erę stabilizacji rzadkiej w postkolonialnej Afryce. Twardą ręką nawiązał bliskie więzi z Paryżem, jednocześnie łącząc młode państwo w związki regionalne.
„Wybrzeże Kości Słoniowej”, jak nazywają go ekonomiści, było napędzane fasolą i wiśniami. W latach 60. i 70. kawa i kakao uczyniły z tego pasa wybrzeża potęgę gospodarczą, finansując drogi przecinające dżungle i miasta, które wyrastały jak miraże. Ale lata 80. przyniosły gorsze żniwo: załamanie cen towarów, rosnące długi, żelazną pięść oszczędności. Napięcia polityczne wrzały, wybuchając zamachem stanu w 1999 r., a następnie wojnami domowymi w latach 2002–2007 i ponownie w latach 2010–2011.
Pokój, pieczołowicie wynegocjowany, ustąpił miejsca odnowie. Nowa konstytucja w 2016 r. zmieniła kształt republiki, wzmacniając autorytet prezydenta, nawet gdy potwierdziła ideał wielopartyjny. Od 2012 do 2023 r. średni realny wzrost o 7,1 procent uczynił Wybrzeże Kości Słoniowej drugą najszybciej rozwijającą się gospodarką Afryki — i jedną z najbardziej dynamicznych na świecie. Kakao pozostaje królem: ponad dwa miliony drobnych rolników sadzi, pielęgnuje i zbiera każdego roku, co czyni Wybrzeże Kości Słoniowej największym eksporterem kakao na świecie. Kauczuk, bawełna, olej palmowy i orzechy nerkowca uzupełniają te dobra, chociaż połowa populacji nadal cierpi z powodu wielowymiarowego ubóstwa.
Linie administracyjne dzielą dziś kraj na dwanaście dystryktów i dwa miasta autonomiczne — Abidżan i Jamusukro — poprzez 31 regionów, 108 departamentów i 510 podprefektur. W praktyce gubernatorzy dystryktów dla regionów nieautonomicznych czekają od 2011 r. na nominacje; zarządzanie często nadal wydaje się prowincjonalne i nieformalne, kierowane przez lokalnych wodzów lub kohorty biznesowe w takim samym stopniu, jak przez jakikolwiek dekretowany mandat.
Obejmując sześć ekoregionów lądowych, od duszonych przez wilgoć lasów wschodniej Gwinei po kruche trawy sawanny zachodniosudańskiej, Wybrzeże Kości Słoniowej szczyci się największą bioróżnorodnością w Afryce Zachodniej. Wędruje tu ponad 1200 gatunków zwierząt — słonie i szympansy, łuskowce i leśne bawoły — podczas gdy ponad 4700 gatunków roślin pokrywa podszyt i korony drzew. Dziewięć parków narodowych chroni połacie tej dziczy: Taï, Mount Nimba, Comoé i Assagny, których 17 000 hektarów szepcze o zaginionej megafaunie w półmroku. Jednak wylesianie, zmiana użytkowania gruntów i zanieczyszczenie wody podgryzają krawędzie nienaruszonego lasu, pozostawiając ranking Forest Landscape Integrity Index na poziomie 143 z 172 krajów.
Zarówno miasta, jak i tereny wiejskie pulsują kulturową ekspresją. Rytmy zouglou, zoblazo i coupé-décalé rozbrzmiewają w otwartych maquis — rustykalnych restauracjach w drewnianych szopach, w których duszony kurczak gotuje się na parze obok attiéké, fermentowanego kuskusu z manioku. Sprzedawcy nalewają sos orzechowy mafé do ryżu; uliczne stragany skwierczą alloco, dojrzałe banany smażone na złoto w oleju palmowym, obok grillowanej ryby i schłodzonego wina palmowego bangui. W salonach mówiące bębny mówią językami przodków; na stadionach reprezentacja piłkarska — prowadzona przez legendy takie jak Didier Drogba i Yaya Touré — rozpala narodową dumę, trzykrotnie zdobywając Puchar Narodów Afryki, ostatnio na ojczystej ziemi w 2023 roku.
Wybrzeże Kości Słoniowej to opowieść o odporności: ziemia, która wplotła kolonialne dziedzictwo, święte tradycje, polityczne wstrząsy i gospodarcze reinwencje w spójną tożsamość. Nie jest to ani utopia, ani dystopia, ale żywe płótno — zasiane w glinie, pielęgnowane przez rolników, kolorowane pieśniami minaretów i dzwonów kościelnych, a niesione dalej przez nowe pokolenie zdeterminowane, by zbierać nadzieję z każdego strąka kakao. W swojej mieszance stabilności i płynności, różnorodności i jedności Wybrzeże Kości Słoniowej oferuje wymowne świadectwo złożoności współczesnej Afryki — i trwałej mocy miejsca w kształtowaniu ludzkiego losu.
Waluta
Założony
Kod wywoławczy
Populacja
Obszar
Język urzędowy
Podniesienie
Strefa czasowa
Wybrzeże Kości Słoniowej, znane po francusku jako Wybrzeże Kości Słoniowej, rozciąga się wzdłuż Zatoki Gwinejskiej w Afryce Zachodniej, zachwycając swoją różnorodnością. Jego lasy deszczowe, sawanny, góry i linia brzegowa splatają się w jeden kraj. Od kolonialnej elegancji Grand Bassam po tradycyjne wioski zachodu, krajobrazy rozkwitają historią i kolorami. Wybrzeże Kości Słoniowej, niegdyś francuska kolonia słynąca z kawy i kakao, od tamtej pory zbudowało młodzieńczy dynamizm pod swoimi gajami palmowymi. Odwiedzający znajdą tu kuszącą mieszankę nowoczesnych miast i spokojnych enklaw pod wysokimi palmami i błękitnym niebem. Mieszanka kultur – francusko-afrykańskiej edukacji, rdzennych tradycji i wpływów imigrantów – nadaje Wybrzeżu Kości Słoniowej odrębną tożsamość. Pozostaje jednym z najbardziej zróżnicowanych narodów Afryki Zachodniej: mówi się tam ponad 60 językami, z francuskim jako językiem urzędowym, a mimo to wciąż kwitną dziesiątki zwyczajów etnicznych.
Czytelnik powinien zwrócić uwagę na kilka faktów: oficjalną stolicą Wybrzeża Kości Słoniowej jest Jamusukro (choć de facto centrum gospodarczym jest Abidżan), a populacja kraju wynosi około 33 milionów. Waluta, frank CFA Afryki Zachodniej (XOF), jest stabilna i powiązana z euro. Kraj leży na równiku, co zapewnia mu klimat w dużej mierze tropikalny. W ostatnich latach Wybrzeże Kości Słoniowej cieszyło się stabilnością polityczną i wzrostem gospodarczym, co przełożyło się na powstanie nowych hoteli i remont dróg nawet na terenach wiejskich. Turyści odwiedzający to miejsce są często zaskoczeni tym, jak bezpiecznie i gościnnie się tu czuje. Samoloty i promy przewożą turystów wzdłuż wybrzeża, a pełne przygód podróże przez interior ukazują przyjazne wioski i obszary dzikiej przyrody. Krótko mówiąc, na każdym kroku czeka na nich przyjazne powitanie z Wybrzeża Kości Słoniowej.
Wszyscy odwiedzający muszą posiadać ważny paszport (z co najmniej sześciomiesięcznym okresem ważności) i uzyskać wizę. Większość turystów korzysta z elektronicznego systemu wizowego: należy złożyć wniosek online (co najmniej 3–4 dni wcześniej) o wizę krótkoterminową na okres do 90 dni. Opłaty różnią się w zależności od narodowości. Po przyjeździe urzędnicy sprawdzą certyfikat szczepienia przeciwko żółtej febrze (szczepienie to jest obowiązkowe). Podróżni powinni również posiadać dowód wszelkich wnioskowanych wiz i szczegółów zakwaterowania. Nawet jeśli e-wiza zostanie zatwierdzona, urzędnicy mogą nadal skontrolować dokumenty, dlatego wydrukuj listy potwierdzające. Obywatele niektórych narodowości mogą uzyskać wizę po przyjeździe, uiszczając odpowiednią opłatę, ale warto to załatwić wcześniej, aby uniknąć nieoczekiwanych opóźnień. Procedury graniczne są proste; badania przesiewowe na obecność żółtej febry odbywają się w każdym punkcie wjazdu. Uwaga: obowiązuje limit 500 000 XOF w gotówce na osobę opuszczającą kraj, dlatego należy odpowiednio zaplanować wymianę walut.
Frank CFA (XOF) jest oficjalną walutą Wybrzeża Kości Słoniowej. Jego kurs wymiany jest stabilny i wynosi około 655 XOF za 1 EUR (około 700 XOF za 1 USD). W większych miastach bankomaty znajdują się w bankach i centrach handlowych; najwięcej opcji znajduje się w dzielnicach biznesowych Abidżanu (Plateau, Cocody) i na lotniskach. Karty kredytowe (Visa, Mastercard) są akceptowane w ekskluzywnych hotelach, większych restauracjach i sklepach międzynarodowych, ale w wielu miejscach — szczególnie w wioskach i na targowiskach — można płacić tylko gotówką. Zaleca się noszenie przy sobie gotówki (małych nominałów 500, 1000, 2000 XOF) na przejazdy taksówką, jedzenie uliczne i zakupy na targu. Czeki podróżne nie są tutaj praktyczne. Kantory wymiany walut („bureau de change”) są dostępne na lotniskach i w miastach; porównaj kursy. Staraj się unikać wymiany pieniędzy na ulicy. Bankomaty rzadko wypłacają obcą walutę; Planuj wypłatę franków lokalnych. Napiwki są mile widziane, ale nieobowiązkowe: zaokrąglanie rachunków w restauracjach o 5–10% jest powszechne, jeśli obsługa była dobra.
Francuski jest językiem urzędowym Wybrzeża Kości Słoniowej i pełni funkcję lingua franca. W Abidżanie i innych miastach personel hotelowy i młodzi ludzie mogą posługiwać się językiem angielskim, ale lepiej nie polegać na nim. Nauczenie się kilku zwrotów po francusku bardzo pomaga w zachowaniu uprzejmości i jasności wypowiedzi. Popularne powitania, takie jak: Dzień dobry (cześć) i Proszę (proszę) są mile widziane. Na obszarach wiejskich wiele języków etnicznych kwitnie. Język akan (blisko spokrewniony z twi z Ghany) jest szeroko rozpowszechniony na południu, a dioula (język handlowy) jest używany na targowiskach i północy. W dużych miastach wystarczy jednak francuski. Zakup lokalnej karty SIM (Orange lub MTN) na lotnisku lub w dowolnym sklepie w centrum miasta jest tani i zapewnia dostęp do danych i połączeń głosowych w sieciach GSM. Zasięg jest dobry w okolicach Abidżanu i stolic regionów, ale w odległych parkach lub wioskach zasięg może być słaby. Aplikacja tłumacząca na smartfony może w razie potrzeby ułatwić komunikację.
Wybrzeże Kości Słoniowej w dużej mierze ustabilizowało się po konfliktach domowych sprzed dekady, a turystyka odżywa. Mimo to podróżni powinni zachować ostrożność, ale spokój. Drobne przestępstwa – takie jak kradzieże kieszonkowe, kradzieże torebek czy sporadyczne napady – mogą mieć miejsce w zatłoczonych miejscach publicznych i na targowiskach. W Abidżanie należy zachować szczególną ostrożność. Plateau (centrum biznesowe) po zmroku i unikaj słabo oświetlonych lub mniej ruchliwych ulic późną nocą. Przedmieścia Abidżanu (Marcory, Treichville) tętnią życiem nocnym i targowiskami, ale zawsze korzystaj z oficjalnych taksówek nocą, zamiast chodzić pieszo. W mniejszych miejscowościach przestępczość jest zazwyczaj niska, ale nigdy nie zostawiaj wartościowych przedmiotów bez opieki w miejscach publicznych. Przyklejony portfel z niewielką ilością gotówki może odstraszyć złodziei. Przechowuj paszporty i drogie przedmioty w hotelowych sejfach. Zawsze noś przy sobie kserokopię paszportu i wizy, aby pokazać je władzom bez ujawniania oryginału.
Kobiety podróżujące samotnie twierdzą, że Wybrzeże Kości Słoniowej jest w większości bezpieczne, ale zalecają zapoznanie się z lokalnymi normami. W miastach kobiety mogą ubierać się swobodnie (krótkie rękawy i spódnice za kolano są dozwolone). Na wsiach zakrycie ramion i kolan jest uważane za uprzejme. Molestowanie uliczne nie jest powszechne, ale może wystąpić (obcokrajowcy czasami zgłaszają uporczywe oferty lub propozycje małżeństwa). Zazwyczaj wynika to z ciekawości, a nie ze złej woli. Podróżuj między miastami w ciągu dnia. Jeśli wybierasz się na nocną wycieczkę, skorzystaj z taksówki (najlepiej wcześniej zarezerwowanej przez hotel). Podróżowanie z osobą towarzyszącą jest rozsądne na obszarach wiejskich. Podróżując samotnie, rozważ nocleg w pensjonatach przyjaznych kobietom i unikaj pustych ulic po zmroku. Pamiętaj o zwyczajach kulturowych: mężczyźni z Wybrzeża Kości Słoniowej witają się uprzejmie, ale przedłużony kontakt wzrokowy może zostać odebrany jako arogancki. Ogólnie rzecz biorąc, zastosuj środki ostrożności oparte na zdrowym rozsądku, a Wybrzeże Kości Słoniowej powinno czuć się tak samo bezpiecznie, jak inne odwiedzające pary lub grupy.
Turyści rzadko spotykają się z problemami politycznymi, ale warto poznać kontekst. Wybrzeże Kości Słoniowej funkcjonuje spokojnie od 2011 roku, choć napięcia mogą utrzymywać się po cichu. Rząd jest stabilny, a wybory odbywają się regularnie. Należy unikać wszelkich protestów politycznych i dużych zgromadzeń, tak jak w każdym innym kraju. Terroryzm jest problemem o niskim poziomie zagrożenia, głównie w pobliżu północnych granic. Obszary przygraniczne z Mali i Burkina Faso doświadczają sporadycznych działań bojowych. Podróżnym zaleca się unikanie dalekiej północy (regionu Savanes), chyba że mają bardzo dobrze zorganizowaną wycieczkę. Ogólnie rzecz biorąc, regiony południowe i centralne są uważane za bezpieczne. Przed podróżą sprawdź najnowsze ostrzeżenia podróżne na stronie internetowej swojego rządu. Noś przy sobie dokument tożsamości i bądź na bieżąco z lokalnymi wiadomościami; pamiętaj jednak, że główne miejsca turystyczne i kurorty są dobrze strzeżone i uważane za miejsca niskiego ryzyka.
Infrastruktura opieki zdrowotnej w Abidżanie jest przyzwoita (kilka prywatnych klinik i szpitali), ale poza dużymi miastami jest minimalna. Przygotuj się z wyprzedzeniem: zaszczep się zalecanymi szczepionkami (obowiązkowe są szczepienia przeciwko żółtej febrze, a także przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A, durowi brzusznemu, tężcowi i innym, zgodnie z zaleceniami kliniki podróży). Przy wjeździe sprawdzane jest zaświadczenie o szczepieniu przeciwko żółtej febrze. Zdecydowanie zaleca się profilaktykę malarii (atowakwon/proguanil, doksycyklina lub meflochina), ponieważ malaria jest powszechna w całym kraju przez cały rok. Używaj moskitier i repelentów. Zabierz ze sobą podróżną apteczkę z antybiotykami na biegunkę podróżnych, lekami przeciwhistaminowymi i zapasem leków na receptę. Do picia i mycia zębów należy używać wody butelkowanej – woda z kranu nie jest bezpieczna. Jedzenie uliczne jest zazwyczaj dozwolone, jeśli jest świeżo przygotowane, a sprzedawca jest zajęty, ale unikaj nieobranych surowych warzyw i sałatek. W nagłych wypadkach poza Abidżanem przygotuj się na ograniczoną liczbę udogodnień; rozważ ubezpieczenie obejmujące ewakuację lotniczą, jeśli będzie to konieczne.
Klimat Wybrzeża Kości Słoniowej można ogólnie podzielić na długą porę suchą i długą porę deszczową (z krótszą przerwą deszczową). Na południu (Abidżan, Bassam, obszary leśne) główne opady deszczu występują zazwyczaj od maja do lipca. Po tym okresie ulewnych deszczów, w sierpniu i wrześniu następuje krótka przerwa sucha, po której następują słabsze opady od października do listopada. Pora sucha trwa następnie od grudnia do kwietnia, z dniami słonecznymi i niższą wilgotnością (choć nadal ciepłą). Na północy występuje zasadniczo jedna główna pora deszczowa (od czerwca do września) i bardzo sucha pora harmattan (chłodne, pyłowe wiatry) od grudnia do marca. Temperatury pozostają ciepłe przez cały rok, często w wysokich temperaturach około 20°C (połowa lat 80.) w ciągu dnia i są chłodniejsze w nocy na północy (do 15–20°C).
Najlepszy czas na wizytę: Dla większości podróżnych idealnym okresem jest długa pora sucha (od listopada do marca). W tych miesiącach pogoda sprzyja plażowaniu, wędrówkom po dżungli i zwiedzaniu miast. Niebo jest słoneczne, a pogoda sprzyja takim aktywnościom jak piesze wędrówki czy jazda po drogach lokalnych. Ekoturystyka przeżywa rozkwit – zwierzęta gromadzą się wokół kurczących się wodopojów w parkach, co ułatwia ich obserwację. Nadmorskie kurorty również tętnią życiem dzięki słonecznym dniom. Jednak te miesiące zbiegają się z zimowymi wakacjami na Zachodzie, więc ceny i popyt są wyższe.
Pora deszczowa (czerwiec–wrzesień) sprawia, że okolica porasta bujna zieleń. Miłośnicy dzikiej przyrody i ptaków mogą cieszyć się tą przemianą, ale podróżowanie bywa uciążliwe. Burze są intensywne (głównie po południu), a nieutwardzone drogi mogą być błotniste. Niektóre parki narodowe są tymczasowo zamykane z powodu nieprzejezdnego terenu. Liczba komarów wzrasta, co zwiększa ryzyko malarii. Wybierając się w deszczową pogodę, warto rozważyć elastyczne planowanie podróży: zaplanuj zajęcia w pomieszczeniach lub zwiedzanie obiektów kulturalnych podczas ulew i codziennie sprawdzaj stan dróg. Okres przejściowy, taki jak koniec listopada lub początek kwietnia, często oferuje równowagę między niższymi cenami a przyjemną pogodą.
Festiwale i wydarzenia: Wybrzeże Kości Słoniowej ma bogaty kalendarz festiwalowy. Festiwal Abissa (lud Nzima z Bassam) odbywa się pod koniec października lub na początku listopada – spodziewaj się ulicznych procesji z tańcami i maskaradami. Grande Fête du Dipri (Festiwal Masek) w Korhogo odbywa się zazwyczaj w połowie lutego, prezentując maski duchów Sénoufo i akrobatyczne tańce panter. Kalendarz Jamusukro obejmuje karnawał (koniec lutego/początek marca) z platformami i muzyką, a także festiwale rolnicze, takie jak Festiwal Yam (wrzesień). Zaplanowanie wycieczki po festiwalu może dodać mu uroku, ale warto zarezerwować nocleg z wyprzedzeniem, ponieważ lokalne hotele są zajęte. Goście poza sezonem mogą liczyć na zniżki w miesiącach, w których panuje mniejszy ruch.
Wysoki i niski sezon: Szczyt sezonu trwa od grudnia do lutego. Hotele i biura podróży pobierają wtedy najwyższe stawki. Z kolei lipiec i sierpień to okres niskiego sezonu; turystów jest niewielu, a oferty promocyjne można znaleźć, zwłaszcza w miastach i kurortach. Jednak niektóre usługi (np. niektóre schroniska w lasach) są zamykane podczas ulewnych deszczy, więc sprawdź je wcześniej. Jeśli szukasz wariantu na mieszankę, rozważ listopad (festiwale i początek suszy) lub kwiecień (koniec drobnych opadów, mniej tłumów).
Głównym punktem wjazdu jest Międzynarodowy Port Lotniczy im. Félixa Houphouëta-Boigny'ego (ABJ) w Abidżanie. Linie lotnicze obsługują ABJ z Europy (Air France z Paryża, Brussels Airlines), Bliskiego Wschodu (Emirates przez Dubaj, Qatar Airways przez Dohę) oraz innych afrykańskich węzłów (Kenya Airways przez Nairobi, Ethiopian przez Addis Abebę, Royal Air Maroc przez Casablankę). Bezpośrednie loty z USA, Wielkiej Brytanii i Azji nie są jeszcze powszechne, dlatego typowe są loty z jedną przesiadką przez Europę lub Afrykę Północną. Czas lotu: Paryż–Abidżan wynosi około 6-7 godzin. Podróżni często wybierają nocne loty, aby przylecieć rano, maksymalizując w ten sposób swój pierwszy dzień.
Trasy lądowe: Przybywając drogą lądową z sąsiedniego kraju, najczęściej przekracza się granice z Ghaną i Burkina Faso. Przejście drogowe między Ghaną a Wybrzeżem Kości Słoniowej w Elubo/Noe jest często odwiedzane (autobusy z Akry do Abidżanu kursują codziennie). Podróż autobusem z Akry do Abidżanu trwa około 8–10 godzin. Należy zabrać ze sobą szczepionkę przeciwko żółtej febrze nawet na wjazd lądowy. Granica z Burkina Faso (trasa Zambakro–Doropo) jest mniej bezpośrednia dla turystów; jest długa i częściowo utwardzona, używana głównie do przewozu towarów. Granica z Mali (Odienné) jest bardzo odległa i obowiązują na niej ostrzeżenia dotyczące bezpieczeństwa. Granica z Liberią (Checkpoi 129 w Guiglo) może być atrakcyjna dla podróżników poszukujących przygód, ale wymaga elastycznego czasu (drogi mogą być zalane). Zawsze należy sprawdzić godziny otwarcia granicy i mieć wydrukowane wizy/pozwolenia.
Przylot na lotnisko: Po wylądowaniu na lotnisku ABJ pasażerowie ustawiają się w kolejce do kontroli imigracyjnej. Zazwyczaj jest tam stanowisko dla osób ubiegających się o wizę po przylocie. Jeśli posiadasz e-wizę, pokaż wydruk. Hala celna jest niewielka; należy zadeklarować duże ilości waluty (limit 500 000 XOF) lub produkty rolne. Taksówki do centrum Abidżanu czekają na zewnątrz: wybierz postój z opłatą z góry lub negocjuj stałą cenę (spodziewaj się ~10 000–15 000 XOF do dzielnicy Plateau). Aplikacje do współdzielenia przejazdów (takie jak Gozem lub Yango) również działają, ale tylko w miastach. Z lotniska do centrum Abidżanu samochodem dojazd zajmuje 15–20 minut, jeśli ruch jest niewielki.
Podróżowanie po Wybrzeżu Kości Słoniowej wymaga elastyczności i znajomości lokalnych realiów. Główne autostrady łączą kluczowe miasta, ale nawet na nich zdarzają się dziury i punkty kontrolne. Prywatny samochód terenowy z doświadczonym kierowcą jest idealny do podróży przez cały kraj. Główne trasy (Abidżan–Bouaké–Korhogo lub Abidżan–San Pédro) są w większości utwardzone i przejezdne przez większość roku. Drogi drugorzędne prowadzące do wiosek lub parków mogą być gruntowe/żwirowe. Jeśli planujesz prowadzić samochód samodzielnie, sprawdź, czy potrzebujesz międzynarodowego prawa jazdy (zalecane, jeśli planujesz prowadzić samochód).
Wynajem samochodów: W Abidżanie działa kilka międzynarodowych i lokalnych wypożyczalni samochodów. Ceny są tu wyższe niż na wiejskich terenach Afryki Zachodniej, ale samochody są w dobrym stanie. Dostępne są samochody z napędem na cztery koła, które są zalecane do parków narodowych lub podróży na północ. Uwaga: lokalny styl jazdy jest szybki i często chaotyczny. Jazda nocą poza centrami miast nie jest zalecana ze względu na nieoświetlone drogi i sporadyczne bezpańskie zwierzęta. Jeśli wynajmujesz samochód, zabierz ze sobą mapę, opony zapasowe i gotówkę na nieprzewidziane wydatki.
Autobusy międzymiastowe: Autobusy dalekobieżne (luksusowe autokary lub standardowe autobusy ekspresowe) łączą miasta takie jak Abidżan–Jamusukro–Bouaké–Korhogo i Abidżan–San Pédro. Odjeżdżają z centralnych dworców autobusowych (na przykład z dworca „Kawa” w Abidżanie). Są niedrogie (~5000–15 000 XOF w zależności od odległości), ale podróże bywają uciążliwe (siedzenia bez możliwości odchylenia, częste postoje, opóźnienia). Jeśli czasu jest mało, loty krajowe mogą być szybsze (np. z Abidżanu do Korhogo w 1 godzinę).
Gbakas (wspólne vany): Żółte minibusy zwane gbaka kursują między pobliskimi miastami i przedmieściami. Na przykład z lotniska w Abidżanie do Plateau można skorzystać z przejazdu gbaka. Przewożą one do 5 osób i czekają, aż się zapełnią. Są bardzo tanie, ale zatrzymują się na kilku przystankach. Korzystaj z gbaka na krótkich trasach, jeśli cenisz sobie lokalną atmosferę, ale pamiętaj o ryzyku kradzieży kieszonkowych w zatłoczonych pojazdach. Trzymaj torbę na kolanach, a nie nad głową.
Taksówki: W Abidżanie obowiązują dwa systemy. Zwykłe taksówki (z taksometrem) mogą odebrać Cię w dowolnym miejscu; zatrzymaj taksówkę na krawężniku lub poproś hotel o wezwanie taksówki. Upewnij się, że taksometr jest włączony lub ustal cenę przejazdu przed wejściem na pokład. Nocą oficjalne taksówki są bezpieczniejsze, natomiast nieoznakowane taksówki mogą być zawodne. Innym rodzajem taksówek są większe, współdzielone taksówki (często pomalowane na żółto), które kursują stałymi trasami i przewożą 4–5 osób. Są tańsze, ale wolniejsze. Poza Abidżanem podobnie działają standardowe taksówki lub wspólne minivany. Zawsze negocjuj cenę przejazdu międzymiastowego z góry, jeśli taksówka nie jest wyposażona.
Taksówki motocyklowe: Mo-taksówki są powszechne, zwłaszcza w godzinach szczytu lub na wąskich drogach. Potrafią lawirować w korkach, ale wypadki stanowią zagrożenie. Korzystając z nich, należy założyć kask (jeśli jest dostępny) i ustalić cenę przed przejazdem. Kobiety często siedzą za kierowcą ze względów bezpieczeństwa. Mogą one zaoszczędzić czas, ale należy z nich korzystać tylko na bardzo krótkich dystansach i według własnego uznania.
Loty krajowe: Linie lotnicze Air Côte d'Ivoire latają między Abidżanem a kilkoma regionalnymi lotniskami (Bouaké, Korhogo, San Pédro, Man, Odienné). Jest to zazwyczaj niezawodne i szybsze niż podróż autobusem. Na przykład, dwugodzinna podróż samochodem z Abidżanu do San Pédro zamienia się w 45-minutowy lot. Bilety są droższe (często 100–200 dolarów w jedną stronę), ale skracają czas podróży samochodem. Rezerwuj bilety na stronie internetowej linii lotniczych lub w lokalnych biurach podróży. Pamiętaj, że rozkład lotów ulega zmianie, dlatego sprawdź go dzień wcześniej.
Łodzie i promy: W Abidżanie promy przez lagunę łączą Plateau z przedmieściami (np. Marcory, Cocody). Te małe promy kursują według stałych rozkładów jazdy w ciągu dnia i mogą być szybsze niż taksówki drogowe. Ceny biletów są niskie (kilkaset franków CFA). Poza miastem transport rzeczny ogranicza się do łodzi wycieczkowych. W Assinie, łodzie motorowe zabierają gości na wyspy Ehotilé lub wokół laguny; w Sassandrze można wynająć łódź wędkarską. Połączenia te są nieregularne, dlatego należy je rezerwować za pośrednictwem hoteli lub lokalnych kontaktów.
Punkty kontrolne: Spodziewaj się kilku punktów kontroli bezpieczeństwa na autostradach (zwłaszcza przy wjeździe/wyjeździe z miast). Zazwyczaj proszą o okazanie dowodu tożsamości i mogą kontrolować pojazdy. Miej przygotowane paszporty i dokumenty wynajmu. Bardziej niepokojące są rzadkie blokady drogowe przez uzbrojonych bandytów na odległych drogach – są one niebezpieczne, ale zdarzają się coraz rzadziej. Podróżując poza utartymi szlakami, unikaj jazdy nocą i jedź ze stałą prędkością po pustych drogach. Zachowaj uprzejmość w przypadku zatrzymania i kontynuuj jazdę, jeśli kierowca wyrazi na to zgodę.
Abidżan, liczący około 5 milionów mieszkańców, jest tętniącym życiem centrum Wybrzeża Kości Słoniowej. Miasto otacza lagunę Ébrié. Jego centrum, Plateau, to labirynt nowoczesnych wieżowców, banków i urzędów. Uderzającym punktem orientacyjnym jest katedra św. Pawła, słynąca z witraży, które rozświetlają wnętrze kolorowymi promieniami słońca. W pobliżu znajduje się dziedziniec katedry św. Pawła, z którego roztacza się widok na jezioro. Na ulicach otaczających Plateau znajdują się ekskluzywne sklepy, ambasady i biura. Z hoteli miejskich (takich jak Hotel Ivoire czy Sofitel) można podziwiać panoramę miasta wypełnioną dźwigami – panorama Abidżanu stale się powiększa.
Po drugiej stronie laguny, na południe, znajduje się Treichville, dzielnica rozrywki. W ciągu dnia w Treichville odbywają się targi (takie jak Marché Télégraphe), na których sprzedawane są tkaniny, rękodzieło i świeże produkty. Nocą ulice wypełniają się maquis – restauracjami i barami na świeżym powietrzu. Spróbuj grillowanej ryby z attiéké pod migoczącymi światłami, w towarzystwie lokalnego piwa, takiego jak Flag lub soku imbirowego. Ulice wypełniają się rytmami muzyki coupé-décalé. Cocody to kolejna kosmopolityczna dzielnica, w której znajdują się uniwersytety i rezydencje dyplomatyczne; znajduje się tam również kilka ekskluzywnych centrów handlowych.
Abidżan oferuje również atrakcje kulturalne. Muzeum Cywilizacji Wybrzeża Kości Słoniowej oferuje wgląd w lokalną historię i sztukę. Galeria Cécile Fakhoury prezentuje współczesną sztukę afrykańską w odrestaurowanej rezydencji kolonialnej. Aby odpocząć na łonie natury, odwiedź Park Narodowy Banco, położony na północ od miasta. To rezerwat leśny o powierzchni 32 km² – można tu wędrować zacienionymi ścieżkami i spotkać małpy (małpy Mona i Diana są tu powszechne) oraz egzotyczne ptaki. Spacer z przewodnikiem (za niewielką opłatą) ukazuje prastare drzewa i święty gaj bankoumon.
Tutejsze sklepy i restauracje odzwierciedlają bogactwo i różnorodność Wybrzeża Kości Słoniowej. Centra handlowe Plateau oferują towary europejskie i azjatyckie; stragany uliczne sprzedają lokalne rękodzieło i przyprawy. Nie przegap targu tkanin Marcory. Restauracje oferują szeroki wybór dań, od ekskluzywnej kuchni zachodnioafrykańskiej (spróbuj międzynarodowego menu w Villa Malawi) po tradycyjne maki, takie jak Restaurant la Chaumière (serwująca lokalne dania z manioku). Hotele są zróżnicowane: luksusowe (Radisson Blu, Novotel) i butikowe (Villa Barbara), a także noclegi dla backpackerów. Wiele opcji zakwaterowania oferuje generatory lub akumulatory, ponieważ sporadycznie zdarzają się przerwy w dostawie prądu.
Energia Abidżanu jest wyjątkowa: to mieszanka francuskojęzycznej elegancji i tętniącego życiem ulicznego życia. Jednak może być przytłaczająca na dłużej niż kilka dni. Większość turystów spędza tu 2–3 noce: wystarczająco dużo, aby zobaczyć główne atrakcje (katedrę, parki Plateau, klub plażowy), zakosztować życia nocnego i ewentualnie wybrać się na krótki rejs promem po lagunie. Następnie udają się do spokojniejszych części kraju.
Położone zaledwie 40 km na południowy wschód od Abidżanu, Grand-Bassam wydaje się odległym światem. To nadmorskie miasto było stolicą kolonii francuskiej w latach 1893–1896 i zachowało wiele budynków z epoki kolonialnej. Z tego powodu zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. W dawnej Dzielnicy Kolonialnej (Quartier Colonial) znajdują się pastelowe wille, dawny urząd celny, szpital i rezydencje z XIX wieku. Spacery po brukowanych uliczkach ukazują secesyjną stolarkę i ozdobne szczyty. Narodowe Muzeum Kostiumów (Musée du Costume) eksponuje tradycyjne tkaniny i maski, przybliżając kulturę Wybrzeża Kości Słoniowej.
Bassam to również miasto plażowe. Jego główna plaża ciągnie się wzdłuż południowego brzegu, otoczona palmami kokosowymi i hotelami. W weekendy tętni życiem mieszkańców Abidżanu, w dni powszednie panuje tu spokój. Woda jest ciepła, ale należy zachować ostrożność: prądy mogą być silne tuż przy brzegu. Wiele hoteli oferuje dostęp do plaży i leżaki dla jednodniowych turystów. Owoce morza to tu podstawa – spróbuj poulet braisé (pieczonego kurczaka) lub poisson braisé (grillowanej ryby) na straganach na świeżym powietrzu przy plaży. Miłośnicy sztuki znajdą w Bassam galerie rzemiosła i warsztaty batiku. Mieszkańcy sprzedają w małych sklepikach kolorowe tkaniny batikowe, drewniane rzeźby i biżuterię z muszli.
Zachody słońca w Bassam słyną z pięknych widoków. Laguna Ébrié (Grande Lagune) na północ od miasta o zmierzchu mieni się ognistym odcieniem pomarańczu i różu. Rejs statkiem o zachodzie słońca to relaksujący czas; rybacy często pokazują, jak wędzą świeże ryby w nocy. Życie nocne w Bassam jest spokojniejsze niż w Abidżanie, choć niektóre bary są otwarte w weekendy. Nocleg w Bassam oferuje chłodniejszą, relaksującą atmosferę – znane hotele to Coucoué Lodge (nad laguną) i Palm Club Hotel (na plaży). Wielu turystów traktuje Bassam jako jednodniową wycieczkę lub weekendowy kurort – to idealne miejsce na relaks po zgiełku miejskiego Abidżanu.
Jamusukro, położone w pobliżu centrum kraju, zostało stolicą w latach 60. XX wieku przez pierwszego prezydenta, Félixa Houphouët-Boigny'ego. Miasto rozciąga się na rozległych, otwartych bulwarach. Jego najsłynniejszym zabytkiem jest Bazylika Matki Boskiej Pokoju. Ten ogromny kościół, zbudowany pod koniec lat 80. XX wieku, jest widoczny z odległości wielu kilometrów. Został wzorowany na Bazylice Świętego Piotra w Rzymie i podobno kosztował setki milionów dolarów. Choć jest imponujący, można spodziewać się zaledwie kilkuset wiernych. Zwiedzający mogą zwiedzać wnętrze; podziwiając strzelisty baldachim z witraży i marmurowe kolumny, a na zewnątrz – ogrody krajobrazowe. Kompleks bazyliki obejmuje również krużganek i ogród modlitewny, ale nie ma tam części mieszkalnej, co czyni go atrakcją głównie jednodniową.
Zaledwie krótki spacer od bazyliki dzieli Pałac Prezydencki (Palais Présidentiel). Teren pałacu jest zazwyczaj zamknięty dla zwiedzających, ale można spacerować wokół jeziora Lacs des Caiman. To sztuczne jezioro jest zarybione setkami krokodyli (uważanych przez miejscowych za święte). Codziennie około południa pracownicy parku zbierają turystów na platformie i rzucają żywe kozy czekającym krokodylom – to dziwaczny, ale kontrolowany szał karmienia. Gady ignorują ludzi i kłapią dziko tylko wtedy, gdy mięso zostaje rzucone. To niezwykły spektakl – jedna z obowiązkowych atrakcji Jamusukro.
Jest też kilka mniejszych muzeów: Katedra św. Augustyna (również autorstwa architekta Fakhoury'ego) i Halle de la Paix (Sala Pokoju, wykorzystywana do wydarzeń kulturalnych). Jednak Jamusukro to przede wszystkim atmosfera niż atrakcje. Kawiarnie i restauracje w okolicy bazyliki serwują dania kuchni francusko-afrykańskiej (warto spróbować lokalnego placka z manioku lub bogatego gulaszu z kraba). Liczba miejsc noclegowych jest ograniczona: hotele średniej klasy, takie jak Hotel Onyx, oferują przyzwoity komfort, ale ich dostępność jest niewielka, dlatego warto zarezerwować nocleg z wyprzedzeniem.
Większość turystów odwiedza Jamusukro w ramach jednodniowej wycieczki z Abidżanu (3–4 godziny jazdy w jedną stronę) lub po postoju w Bassam lub Bouaké. Pomimo tego, że jest stolicą, panuje tu senna atmosfera; można zobaczyć stada kóz wędrujące po dużych rondach. Układ miasta został zaprojektowany tak, aby robić wrażenie (240 wysokich masztów latarni ulicznych, gigantyczne fontanny i szerokie aleje) – wygląda jak miejsce przygotowujące się do wielkich wydarzeń. Podróżni powinni zrównoważyć swoje oczekiwania: nie jest to tętniące życiem miasto, ale wizyta w Bazylice i Jeziorze Krokodyli to jak wejście do nowoczesnej baśni stworzonej przez ojca założyciela Wybrzeża Kości Słoniowej.
Assinie-Mafia leży około 80 km na wschód od Abidżanu, na wąskim cyplu nad Zatoką Gwinejską. To klasyczny kurort Wybrzeża Kości Słoniowej. Złote, piaszczyste plaże są piękne, a woda ciepła. Ponieważ Assinie jest bardziej rozwiniętą miejscowością wypoczynkową, oferuje szeroki wybór zakwaterowania: od luksusowych ośrodków po średniej klasy domki. Na przykład Coucoué Lodge i La Maison d'Akoula to ekskluzywne obiekty położone na bujnym terenie z widokiem na lagunę. Prostsze hotele i bungalowy na plaży ciągną się wzdłuż głównego pasa piasku. Wiele obiektów zapewnia swoim gościom prywatne odcinki plaży z parasolami i palapami.
Assinie charakteryzuje się sportami wodnymi. Rozlewiska laguny Ébrié tworzą spokojne zatoczki. Rejsy łodzią z wioski zabierają turystów na Îles Ehotilé, ciąg porośniętych namorzynami wysepek, obecnie objętych ochroną jako park morski. Można tu spokojnie nurkować w kanałach namorzynowych lub (bardzo rzadko) obserwować wynurzające się manaty zachodnioafrykańskie. Popularne są rejsy wędkarskie i wypożyczalnie skuterów wodnych; rodziny często wybierają się na krótkie wycieczki kajakowe po lagunie. Na lądzie panuje spokojny klimat. W barach na plaży grają calypso i iworyjski pop; w weekendowe wieczory DJ-e i tańce na piasku.
Jedzenie w Assinie to prawdziwa gratka dla miłośników owoców morza. Wiele restauracji grilluje świeże ryby i skorupiaki na świeżym powietrzu. Typowy lunch to grillowany lucjan czerwony z sałatką i zimnym piwem Flag. Spróbuj gingembre (pikantnego napoju imbirowo-limonkowego) przy dźwiękach fal. Jarmark w Assinie (nocny targ) słynie z satay (grillowanych szaszłyków mięsnych) i panne coupé (smażonych kulek z ciasta).
Uwaga na kąpiel: znaki ostrzegają przed silnym prądem wstecznym. Najbezpieczniej jest pływać w pobliżu hoteli, gdzie mogą być obecni ratownicy. Ze względów zdrowotnych jest to strefa malaryczna (w lagunie o zmierzchu pojawiają się komary), dlatego należy stosować repelenty każdego wieczoru na werandach.
Assinie to idealne miejsce na 2–3-nocny wypad na plażę. Oferuje wiele noclegów nad morzem (niektóre wille można wynająć na pokoje) oraz kilka hoteli średniej klasy. Nawet krótki „weekend” z Abidżanu (wyjazd w piątek po południu, powrót w niedzielę wieczorem) pozwala na relaks i surfowanie. W dni powszednie panuje tu spokój; w weekendy tętni życiem iworyjskich rodzin uciekających z miasta. Nazwa „Assinie-Mafia” pochodzi od nazwy lokalnej laguny, ale atmosfera daleka jest od mafijnej – to miejsce, w którym można odpocząć z drobnym piaskiem i owocami morza, z dala od zgiełku Abidżanu.
Wysoko w zachodnio-środkowych górach, miasto Man stanowi bramę do najpiękniejszych górskich terenów Wybrzeża Kości Słoniowej. Na wysokości około 700 metrów n.p.m. panuje tam chłodniejsza temperatura niż na nizinach. Man słynie z otaczającego go regionu Dix-Huit Montagnes (dosłownie „Osiemnaście Gór”). Najsłynniejszy szlak prowadzi na Mont Tonkoui (1196 m n.p.m.). Szlak prowadzi przez bujny górski las po wykutych w ziemi stopniach. Drzewa wzdłuż ścieżki porasta winorośl i storczyki. Wędrowcy docierają na płaskowyż z panoramicznymi widokami: w pogodny dzień widać niezliczone zielone szczyty i zalesione doliny. Wspinaczka zajmuje od 2 do 4 godzin w obie strony, w zależności od tempa.
Niedaleko Man znajduje się skała znana jako La Dent de Man. Przypominająca ząb rekina, przyciąga wspinaczy. Punkt widokowy tuż poniżej oferuje wędrowcom możliwość zrobienia zdjęć jej majestatycznego kształtu na tle nieba. W tym regionie znajdują się również wodospady Zadéplé. Krótki spacer prowadzi do wodospadu zasilającego chłodne jezioro, idealne na orzeźwiającą kąpiel po porannej wędrówce.
Man jest również bogaty kulturowo. Leży w sercu terytorium plemienia Dan (Yacouba). Danowie słyną z rzeźbienia w drewnie. W Man i okolicach rzemieślnicy tworzą misterne maski i figurki, które często sprzedawane są na targowiskach. Jedną z kultowych tradycji są tancerze na szczudłach z plemienia Dan. Podczas festiwali młodzi mężczyźni tańczą na bardzo wysokich szczudłach (czasami 3-4,5 metra wysokości), udrapowani w stroje z rafii. Występy te celebrują żniwa lub inicjacje i mogą odbywać się kilka razy w roku. Turyści, którzy mają szczęście wybrać się na festiwal, zapamiętają widok tancerzy unoszących się dosłownie nad tłumem. Poza festiwalami nadal można obejrzeć ćwiczenia w warsztacie rzemieślniczym.
Samo Man jest spokojne. W dzień targowy (wtorek) miasto wypełniają handlarze oferujący ziarna kawy (Man leży na obszarze uprawy kawy) i miód leśny. Wzdłuż miasta ciągną się małe pensjonaty, a także posąg legendarnego wodza Danów, Broha, któremu wielu oddaje hołd. Chłodne górskie poranki (szczyty mogą spowijać turkusowa mgła) oznaczają, że nawet lekka kurtka może się przydać. Główne połączenia drogowe z Man prowadzą na zachód do granicy z Liberią (przez Danané) i na południe do Parku Narodowego Tai, dzięki czemu Man staje się centrum eksploracji dzikiej przyrody zachodniego Iwory. Oferta noclegowa obejmuje zarówno proste bungalowy, jak i kilka hoteli; Domaine Bini to popularny ośrodek wypoczynkowy poza miastem, który oferuje Wi-Fi i śniadania z widokiem na wodospad.
Korhogo to główne miasto w pasie sawanny na północnym Wybrzeżu Kości Słoniowej i centrum kultury Sénoufo. Teren miasta przekształca się w trawiaste równiny, porośnięte baobabami. Na głównym targu (Grand Marché) miasta roi się od handlarzy z okolicznych wiosek. Można tu zobaczyć pola zbóż, worki z orzechami shea i stosy plecionych koszy. Sprzedaje się tu tkaninę z Korhogo („kente ivorien”), ręcznie tkaną bawełnianą tkaninę w ziemiste paski. Obok straganów tkaczy, garncarze ręcznie formują gliniane tykwy i malują je na biało, zdobiąc czarnymi wzorami – te „afrykańskie tykwy” są powszechnie znanymi pamiątkami.
Na północ od Korhogo leży serce plemienia Sénoufo. W połowie lutego każdego roku w Korhogo odbywa się Wielki Festiwal Masek, podczas którego prezentowany jest taniec Panter (Boloye). Tancerze w kostiumach z pomalowanymi twarzami skaczą i ryczą w rytm bębnów, uosabiając siłę leśnego kota. Kobiety i mężczyźni biorący udział w paradzie noszą kolorowe drewniane maski symbolizujące duchy. Festiwal ten jest żywą demonstracją dziedzictwa plemienia Sénoufo i przyciąga tłumy z regionu. Poza sezonem festiwalowym stowarzyszenia myśliwskie czasami organizują mniejsze tańce lub obrzędy, ale są one prywatne.
W porównaniu z Abidżanem, Korhogo ma luźną atmosferę. Wieczorami rodziny i przyjaciele gromadzą się w małych przydrożnych maquis, popijając piwo z prosa (fait près z ryżu lub mleka) i jedząc pikantne sosy. Kilka pensjonatów (Hotel Nikiema, Hotel Goli, Hotel le Waly) oferuje czyste pokoje w cenie 30–60 dolarów za noc. Nie oczekuj luksusów – pokoje są proste, często wyposażone jedynie w wentylator i klimatyzację. Jednak udogodnienia, takie jak zimna woda i telewizor, są powszechne.
Choć na początku XXI wieku w Korhogo toczyły się konflikty, obecnie panuje tu spokój. Panuje tu upał i suchość (w porze harmattanu niebo zasnuwa piasek). Niedaleko znajduje się farma krokodyli Korhogo w Bouakaha, gdzie turyści mogą zobaczyć uwięzione krokodyle nilowe. Jednak główną atrakcją jest tu chłonące codzienne życie: dzieci wracające ze szkoły w jaskrawych mundurkach, starsi palący gliniane fajki na targu i rzemieślnicy tworzący tradycyjne rękodzieło.
Dla miłośników kultury Korhogo oferuje wgląd w niezurbanizowane obszary Wybrzeża Kości Słoniowej. Targi i spółdzielnie rzemieślnicze to obowiązkowe punkty programu. Pobliskie wioski, takie jak Niokolo (tkactwo) czy Komba (kowalstwo), szczycą się tradycjami rzemieślniczymi. Droga wyjazdowa do Bouaké jest usiana wozami ciągniętymi przez muły, a przydrożne przystanki oferują pikantne kocho (fufu z manioku). Wizyta w Korhogo często trwa 1–2 noce, po czym turyści mogą kontynuować podróż do Man lub wrócić do Abidżanu.
Na południowo-zachodnim wybrzeżu Sassandra oferuje połączenie atmosfery wioski rybackiej i cichych plaż. Słynie z ruin Starego Dworu Gubernatora na Cap Bouaké, upiornej budowli powoli zapadającej się w wodę. Fotografowie uwielbiają widok tej zarośniętej ruiny o zachodzie słońca. Główna rzeka miasta, Sassandra, wpada tu do oceanu. Laguny i mielizny tworzą spokojne zatoczki, w których wodują tradycyjne łodzie (pirogi). Rybacy codziennie przypływają ze swoimi połowami, a miejscowi suszą i wędzą ryby wzdłuż brzegów rzeki.
Niedaleko centrum miasta znajduje się Grand-Béréby, znane z plaż o białym piasku i wędkarstwa. Łodzie zabiorą Cię na ustronne wysepki lub do dobrych miejsc do nurkowania z rurką. W Sassandrze nie ma dużych hoteli; zakwaterowanie oferują rodzinne pensjonaty i kilka skromnych hoteli (takich jak Hotel Bougainville), które wtapiają się w tropikalną roślinność. Kuchnia jest rustykalna: grille przy plaży serwują grillowane ryby, gulasz z grzybów i wino palmowe.
Bouaké to drugie pod względem liczby ludności miasto Wybrzeża Kości Słoniowej. Leży w centralnej części kraju. Dla turystów Bouaké słynie z targowisk i tradycji rzemieślniczych. Grand Marché de Bouaké jest jednym z największych w Afryce Zachodniej: stragany wypełnione są tkaninami, tkaninami kente, bubu i artykułami gospodarstwa domowego. W Dzielnicy Rzemieślników (na targu Adjamé) warto poszukać rzeźbionych stołków, masek i drewnianych łyżek. Poza targiem, wioski takie jak Boundiali (nie mylić z miastem Boundiali na północy) słyną z rzeźbiarzy z Guéré (Wè), którzy tworzą misterne maski z geometrycznymi wzorami, wykorzystywane podczas festiwali. W Bouaké płynie również spokojna rzeka l'Assa, gdzie mieszkańcy piorą ubrania na kamieniach.
Pomimo tego, że jest to spore miasto, udogodnienia turystyczne są ograniczone. Kilka hoteli średniej klasy (takich jak Hotel Culture czy Hotel La Vague) obsługuje podróżnych służbowych. W latach 2000. miasto przeżywało niepokoje, ale teraz panuje tu spokój. Bouaké najlepiej sprawdza się jako miejsce tranzytowe: na przykład na nocleg w drodze z Abidżanu do Korhogo lub jako przystanek w drodze do wiosek na północy.
San-Pédro leży na południowo-zachodnim wybrzeżu, niedaleko granicy z Liberią. Znane jest jako port eksportu kakao. Samo miasto jest niewielkie, ale szczyci się długą laguną, w której wygrzewają się krokodyle. Dla turystów atrakcją jest wybrzeże: kilka plaż i tętniący życiem targ. Plaże Akossombo i Satama znajdują się niedaleko centrum miasta i przyciągają weekendowe tłumy. Spróbuj grillowanego homara lub kraba w nadmorskich restauracjach. Na targu w mieście dostępne są owoce tropikalne i koktajle kokosowe. San-Pédro stanowi również punkt wypadowy do Parku Narodowego Taï (około 100 km na południe) oraz na rejsy statkiem wzdłuż południowo-zachodnich wybrzeży namorzynowych Wybrzeża Kości Słoniowej.
Osiem parków narodowych i rezerwatów chroni dziką przyrodę Wybrzeża Kości Słoniowej. Wśród nich słynny jest Park Narodowy Taï (południowy wschód). Zajmujący powierzchnię około 5400 km², jest jednym z ostatnich nienaruszonych lasów deszczowych Afryki Zachodniej. Żyją tu takie dzikie zwierzęta jak hipopotamy karłowate (zagrożone wyginięciem), szympansy zachodnie (istnieje kilka grup habitualnych, które chętnie się tam wybierają), słonie leśne, lamparty, bawoły oraz liczne ptaki (dzioborożce, orły, nektarniki). Zwiedzanie Taï wymaga zezwoleń i obecności przewodników, ponieważ wnętrze wyspy jest gęste i nieoznakowane. Tropiciele mogą dyskretnie zaprowadzić gości do gniazda rodziny szympansów lub do kąpielisk, gdzie hipopotamy stoją częściowo zanurzone. Kemping w Taï (za zezwoleniem) jest możliwy, ale udogodnienia są bardzo skromne – większość jednodniowych turystów zatrzymuje się w wiosce parkowej Taï, która dysponuje polem namiotowym i domkami letniskowymi, takimi jak Domaine de la Forêt.
Niedaleko Abidżanu znajduje się Park Narodowy Banco. Tropikalna enklawa o powierzchni około 30 km² jest wyjątkowo dostępna (otwarta codziennie i przystępna cenowo). Szlaki prowadzą wędrowców pod gigantyczne baobaby i przez pnącza. O zmierzchu park przemienia się w chóry żab i owadów. W ciągu dnia wędrowcy często widzą małpy Mona skaczące po gałęziach. Ciekawostką jest obszar „Świętego Lasu”, gdzie „drzewa widma” z czasów kolonialnych krwawią czerwonym lateksem, gdy są ścinane przez miejscowych (wykorzystywane w rytuałach). Bliskość Banco oznacza, że można spędzić pół dnia w lesie, zanim wróci się do miejskiego życia.
Na dalekiej północy znajduje się Park Narodowy Comoé, największy na Wybrzeżu Kości Słoniowej, o powierzchni ponad 11 000 km². Rozciąga się od równin sawanny po lasy galeriowe. Comoé jest domem dla słoni sawannowych, lwów zachodnioafrykańskich (reintrodukowanych), małp, guźców i ponad 500 gatunków ptaków (jest to Ważny Obszar Ptaków). Wizyta w Comoé to propozycja dla żądnych przygód – wyboiste drogi, minimalna infrastruktura turystyczna i konieczność korzystania z uzbrojonej eskorty to nieodłączne elementy oferty. Nagrodą jest widok ogromnych stad antylop kob pijących wodę z wodopojów lub na kempingach pod akacjami, gdzie brzęczą szpaki. Zorganizowane safari (4×4 z przewodnikiem) jest możliwe, ale często wymaga konsultacji z eko-operatorami.
Azagny National Park (south central, by Grand-Lahou) protects mangroves and wetlands at the Sassandra River delta. It’s smaller (<100 km²) but significant: it shelters hundreds of forest elephants that swim across from Liberia each year. Birdwatchers flock here for migratory waterfowl (curlews, ducks) and local species. Boat tours through its channels bring one close to palm trees and hidden lagoons.
Przybrzeżne Wyspy Ehotilé (w pobliżu Assinie) to morski park narodowy składający się z 10 małych wysp i raf koralowych. Pływają tu rzadkie manaty zachodnioafrykańskie, a można tu spotkać gniazdujące żółwie morskie. Rejsy łodzią ze szklanym dnem oferują możliwość podziwiania podwodnego życia.
Inne obszary chronione: Mont Péko (w pobliżu Guiglo) to kolejny park lasów deszczowych, w którym żyją szympansy i rzadkie małpy; Rezerwat Dassioko w pobliżu Taï jest domem dla grup szympansów i hipopotamów karłowatych; Marahoué (mozaika lasów i sawanny w środkowym Wybrzeżu Kości Słoniowej) jest domem dla słoni leśnych i antylop; Mont Sângbé (na północnym zachodzie) to siedlisko fauny lasów suchych. Wiele z tych parków jest zamkniętych lub niedostępnych w czasie deszczu (czerwiec–październik) z powodu powodzi.
Notatki o dzikiej przyrodzie: Poza parkami, dzikie zwierzęta można spotkać w rozproszonych miejscach. Na przykład, święte krokodyle w wioskach (zwłaszcza w wioskach Bazoulé w pobliżu Jamusukro, choć te z Jamusukro żyją w jeziorze pałacowym). Małpy (mona, diana, patas, pawian gwinejski) mogą pojawić się nawet w miastach takich jak Korhogo i zalesione tereny Abidżanu. Uwaga: nie karmić ani nie zbliżać się do dzikich zwierząt. Unikać kupowania mięsa lub zwierząt jako pamiątek (mięso dzikie jest nielegalne i niezrównoważone).
Coraz więcej działań na rzecz ochrony przyrody. Zamiast samodzielnych wędrówek po lesie, wybierz wycieczki z przewodnikiem (przewodnicy wiedzą, gdzie nie wkraczać na tereny prywatne i jak zminimalizować wpływ na środowisko). Odwiedzając wioski, wspieraj lokalne inicjatywy – kupuj rękodzieło zamiast taniego importu i zabieraj ze sobą resztki śmieci. Znaki przy wejściach do parków często informują o aktualnych badaniach; przeczytaj je, aby zrozumieć, że zobaczenie szympansa w Taï może być zasługą dziesięcioleci pracy terenowej. Zrównoważona turystyka (np. pobyt w eko-pensjonacie w Taï lub obozie prowadzonym przez społeczność w Man) jest dostępna dla świadomych podróżników.
Różnorodność kulturowa Wybrzeża Kości Słoniowej jest złożona i żywa. Jego mieszkańcy obejmują ponad 60 grup etnicznych: Akan (Baoulé, Agni), Gur (Sénoufo, Lobi), Kru (Bété, Kroumen), Dan (Yacouba), Malinké (Mandé), Dyula i wiele innych. Każda grupa pielęgnuje unikalne tradycje, stroje i struktury społeczne. Na przykład, wioski Baoulé charakteryzują się złożonymi sieciami pokrewieństwa i rzeźbionymi w drewnie maskami. Wsie Sénoufo słyną ze społeczności maskujących i świętych lasów na świeżym powietrzu. Społeczności Dan na zachodzie praktykują taniec na szczudłach i snycerstwo. Te wątki splatają się w ośrodkach miejskich: na targach w Abidżanie można usłyszeć języki z różnych regionów i spróbować regionalnych potraw przywiezionych przez migrantów. Podróżni, którzy zapuszczają się poza szlaki turystyczne Wybrzeża Kości Słoniowej, często spotykają starszych chętnych do podzielenia się swoimi zwyczajami przy soku z mango na ganku.
Taniec jest sercem iworyjskich świąt. Podczas publicznych uroczystości duże drewniane lub słomiane maski ożywają dzięki bębniarzom i choreograficznym krokom. Zwiedzający mogą być świadkami maskarady Goli z Baoulé. Goli łączy w sobie kilka masek – jedna przedstawia lamparta, druga ducha ludzkiego, a także efektowną maskę „Diabła” – tańcząc z szybkimi obrotami. Atmosfera jest energetyczna i wspólnotowa.
Z kolei taniec maskowy Dan (Yacouba) Zaouli koncentruje się na pojedynczym tancerzu noszącym rzeźbioną drewnianą maskę. Ten pełen gracji i akrobacji taniec, rzekomo zapewniający dobrobyt, jest gwarancją. Maska Zaouli (nazwana na cześć królowej wioski) jest często perforowana delikatnymi otworami i jaskrawo pomalowana. UNESCO wpisało Zaouli na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego w 2017 roku. Osoby z zewnątrz mogą usłyszeć, że Zaouli to sztuka sakralna – obserwując go, pamiętaj, że wykonawca poddaje się rytuałom przed założeniem maski.
Inne tańce: Taniec pantery (Boloy) plemienia Sénoufo jest dziki i atletyczny; tancerze skaczą i naśladują ruchy cętkowanego kota, często kończąc taniec maską orła. W wioskach Dan w okolicach Man tancerze na szczudłach zabawiają gości podczas ceremonii ślubnych i dożynek. Młodzi mężczyźni chodzą na wysokich szczudłach (czasami nawet 3-metrowych) ozdobionych rafią. Widzowie z zapartym tchem kręcą się i kłaniają na tych szczudłach.
Należy umówić się na oglądanie z wyprzedzeniem. Nie pojawiaj się w wiosce, oczekując występu – współpracuj z lokalnymi przewodnikami lub ośrodkami kultury. Jeśli zostaniesz zaproszony, usiądź z szacunkiem i rób zdjęcia tylko wtedy, gdy jest to dozwolone (często zwyczajowo przyjmuje się niewielką opłatę lub napiwek dla wykonawców).
Ludność Wybrzeża Kości Słoniowej jest wieloetniczna. Około 42% stanowią Akanowie (Baoulé, Agni i inni), 17% to Gurowie (Sénoufo i grupy pokrewne Baoulé), a resztę stanowią Malinké (Mande), Krou, Danowie i społeczności imigrantów. Każda grupa etniczna reprezentuje odrębne formy sztuki.
Rzemieślnicy kwitną w tym tyglu kulturowym. Tka się tu również zachodnioafrykańskie tkaniny kente (o żywych wzorach), pochodzące z Ghany. Miejscowi produkują również proste białe tkaniny (tkaniny bò) malowane błotem lub indygo. Na targowiskach takich jak Bouaké i Korhogo, wystawy tkackie prezentują te metry tkaniny.
Rzeźba w drewnie jest bardzo popularna: w Korhogo i Bonon artyści rzeźbią maski z wydłużonymi twarzami lub motywami zwierzęcymi; w wioskach Dan rzeźbiarze tworzą maski rytualne przedstawiające rzeki, ptaki lub owady. Praktykowana jest również obróbka metalu: niektóre społeczności odlewają przedmioty rytualne z brązu lub mosiądzu metodą odlewania w piasku. Ceramika jest ważna wśród plemion Sénoufo i Kroumen: szukaj glinianych tykw i czarnych naczyń szkliwionych (czarna ceramika Senufo słynie z kutego połysku).
Kupując rękodzieło, szukaj autentyczności. Spółdzielnie rządowe (takie jak w centrum sztuki Bouaké) gwarantują oryginalne wyroby i uczciwe ceny. Targowanie się jest powszechne na targowiskach; zacznij od ceny niższej niż wystawiona. Uważaj na pułapki turystyczne oferujące masowo produkowane towary „afrykańskie”; często oryginalne rękodzieło jest oznaczone jako wytworzone przez konkretną wioskę lub spółdzielnię.
Chociaż chrześcijaństwo i islam są powszechne, wielu mieszkańców Wybrzeża Kości Słoniowej łączy je z tradycyjnymi wierzeniami. Widoczne są praktyki animistyczne. W wielu małych miasteczkach można natknąć się na dom fetyszowy lub kapliczkę – prostą konstrukcję udrapowaną tkaniną, koralikami i rzeźbionymi rogami lub wężami. Są one domem lokalnych duchów. Féticheurs (tradycyjni kapłani) mogą sprzedawać ziołowe lekarstwa lub amulety. Można również natknąć się na targowisko marabutów pod gołym niebem, gdzie sprzedawane są amulety, kadzidła i przedmioty rytualne (takie jak małe rzeźbione fetysze z muszli kauri).
Dla szanującego turysty obserwowanie takich targowisk nie jest tabu, ale nie należy dotykać obiektów bez zaproszenia. Fotografowanie czegoś świętego powinno odbywać się wyłącznie za zgodą. Niektórzy turyści zbierają amulety lub korzystają z usług uzdrowiciela, ale należy pamiętać, że praktyki różnią się w zależności od regionu (a niektóre mogą pobierać wygórowane opłaty). Zawsze pytaj lokalnego przewodnika, co jest stosowne.
Muzyka Wybrzeża Kości Słoniowej pulsuje energią. W Abidżanie kluby zdominowane są przez coupé-décalé (muzykę taneczną z energicznymi rytmami perkusyjnymi). Legendarny gitarzysta i wokalista Magic System przyczynił się do jej popularyzacji. Nawet w wioskach z radia dobiegają dźwięki zouglou (stylu tanecznego z satyrycznymi tekstami). Lokalne bary mogą gościć zespoły perkusyjne grające na żywo na djembe i balafonie.
Jeśli lubisz życie nocne, Abidżan to miejsce dla Ciebie. Dzielnice takie jak Cocody i Marcory oferują eleganckie kluby i bary na plaży, gdzie DJ-e grają afrobeat i międzynarodowe hity. Ale życie nocne toczy się również gdzie indziej: popularne piwo (Flag) dzielone pod drzewem mango w Sassandra, czy noc z bębnami w pełni księżyca w Korhogo tworzą niepowtarzalny, festiwalowy klimat.
Wybrzeże Kości Słoniowej oferuje przepyszne menu składające się z tradycyjnych dań kuchni zachodnioafrykańskiej. Bazą wielu dań jest skrobiowe fufu (jaskółka). Jedną z wersji jest foutou, ciasto robione z gotowanego banana i manioku. Inną jest attieke, gotowane na parze, sfermentowane granulki manioku (podobne do kuskusu). Attiéké ma lekko kwaśny posmak i często jada się je z grillowaną rybą lub kurczakiem. Zamawiając grillowane mięso w przydrożnym barze, spodziewaj się dania z foutou lub attiéké jako dodatkiem.
Jedzenie uliczne jest tu wyśmienite. Spróbujcie alloco, czyli dojrzałych, smażonych plasterków bananów, często podawanych z cebulą i chili. Weźcie brochette (szpikulec do mięsa) na szybką przekąskę lub kulkę z bulw gari (garri) zawiniętą w liść bananowca. Na śniadanie poszukajcie kawiarni, w których można zjeść fasolę i owsiankę kukurydzianą.
W restauracjach do popisowych dań należy sos graine (gulasz z orzechów palmowych). Jego podstawą jest twarda skórka owoców palmy olejowej, zmieszana z bogatym sosem pomarańczowym, często gotowanym z kurczakiem lub wołowiną. Innym ulubionym jest sos claire (lekki sos) – duszony bakłażan, szpinak lub okra z krewetkami lub wędzoną rybą, lekko słodki i pieprzny. Wiele osób uwielbia sos arachidowy (gulasz z masłem orzechowym), kremowy z mielonymi orzeszkami ziemnymi, a czasem z pomidorami.
Na wybrzeżu dominują owoce morza: poisson braisé (grillowana tilapia lub lucjan) jada się na plaży, często z pikantną salsą z chili i papryczek. W głębi lądu wszechobecny jest poulet braisé (marynowany kurczak z grilla węglowego). Najlepiej smakuje z czosnkiem, cytryną i chili.
Wegetarianie mają do wyboru: gulasz z liści manioku lub okry z ryżem lub attiéké, gulasz z fasoli lub grillowany bananowiec z sosem orzechowym. Wiele dań zawiera jednak bulion rybny, więc zapytaj o niego przy składaniu zamówienia.
Jeśli chodzi o napoje, woda z kranu jest niebezpieczna – pij tylko wodę butelkowaną. Lokalnie wytwarzane gingembre (pikantny napój imbirowo-cytrynowy) i bissap (sok z hibiskusa, podobny do herbaty z czerwonego hibiskusa) są orzeźwiające. Niektórzy uwielbiają mocne lokalne piwa (Flag lub Castel) podawane na zimno. Innym lokalnym piwem jest tchapalo, tradycyjne piwo z prosa, popularne na północy – jest lekko kwaśne i zazwyczaj robione ręcznie, więc pij je tylko w zaufanych lokalach. Wpływy francuskie oznaczają, że dostępna jest również kawa i świeże bagietki, zwłaszcza w Abidżanie i Jamusukro.
Na koniec delektuj się Les Alloco: przydrożnymi straganami sprzedającymi sterty smażonych bananów. Niezależnie od tego, czy zjesz je na targu za kilkaset franków, czy w ekskluzywnej restauracji, są one powszechnym ulicznym przysmakiem. I zawsze pamiętaj, aby życzyć smacznego z uśmiechem – mieszkańcy Wybrzeża Kości Słoniowej są dumni ze swojej kuchni i chętnie się nią dzielą.
Wybrzeże Kości Słoniowej oferuje zakwaterowanie na każdą kieszeń, jednak dostępność różni się w zależności od lokalizacji.
Ogólnie rzecz biorąc, podróżowanie po Wybrzeżu Kości Słoniowej jest nie Bardzo tanie. Hotele poza dużymi miastami często mają niewielką konkurencję. Dla oszczędności: prosty pokój dwuosobowy ze średniej półki w Abidżanie może kosztować 70–100 dolarów, w Jamusukro 50–70 dolarów, a w odległych miejscach 20–40 dolarów. Zawsze pytaj, czy prąd jest wliczony w cenę i czy ciepła woda jest niezawodna – czasami może być konieczne użycie generatora lub kuchenki gazowej, aby wziąć ciepły prysznic.
Jeśli podróżujesz z plecakiem, wybierz Abidżan ze względu na wygodę i najniższe ceny. W innych miejscach rezerwuj noclegi za pośrednictwem renomowanych stron lub kontaktuj się z domkami bezpośrednio mailowo, aby uniknąć niespodzianek po przyjeździe. Zaplanuj też nieprzewidziane sytuacje – czasami dobra opcja nie jest dostępna, a hotele w mniejszych miejscowościach mogą być pełne, a alternatywy nie są zbyt liczne.
Najważniejsze wydarzenia 5-dniowe: – Dzień 1: Przyjazd do Abidżanu (rano), zakwaterowanie. Po południu: zwiedzanie Plateau (katedra, targ miejski) i Treichville (targ Sotra, kolacja w makii). Dzień 2: Poranny trekking do Banco Park (3–4 godziny marszu), lunch w Cocody. Popołudniowy przejazd do Grand-Bassam; zwiedzanie dzielnicy kolonialnej, a następnie relaks na plaży. Nocleg w Bassam. – Dzień 3: Wczesny wyjazd do Jamusukro. Zwiedzanie Bazyliki i Jeziora Kajman. Powrót do Abidżanu wieczorem. Wieczorem: kuchnia abidżańska (np. kolacja z makii). – Dzień 4: Jednodniowa wycieczka na wschód do Assinie. Rejs łodzią do parku Wysp Ehotilé, kąpiel, lunch z owocami morza. Powrót do Abidżanu. – Dzień 5: Rano w Abidżanie – zakupy lub Dolphin Beach Park. Wieczorem powrót do domu.
7-dniowe zanurzenie kulturowe: Rozszerz powyższe o odnogę północną. Po trzecim dniu w Jamusukro, Dzień 4 złapać samolot lub dojechać do Bouaké (4 godz.), a następnie do Korhogo (tam nocleg). Dzień 5: Odkryj Korhogo – wioski rzemieślnicze (np. Zaranou dla tkaczy) i weź udział w zaplanowanych występach. Dzień 6: Dojazd samochodem (lub przelot przez Bouaké) do Man (zachód). Dzień 7: Wędrówka na górę Tonkoui (rano) i wizyta w wiosce na palach Dan (po południu). Powrót do Abidżanu 8. dnia.
10-dniowa przygoda: – Dni 1–3: Abidżan/Bassam/Assinie (jak wyżej). – Dzień 4: Wyjazd do Jamusukro. Po bazylice przejazd do Bouaké i Korhogo (nocleg). Dzień 5: Dzień kultury Corhogo. – Dzień 6: Podróż Korhogo → Man (nocleg w Man). – Dzień 7: Mężczyzna wędruje. – Dzień 8: Lot do San Pédro (lub przejazd przez Soubré). Nocleg w pobliżu Parku Narodowego Taï. – Dzień 9: Cały dzień w parku Taï (tropienie szympansów, spacer po lesie), pobyt w pobliżu parku. – Dzień 10: Powrót do Abidżanu.
13-dniowa wycieczka Ultimate: Wszystko powyższe, a także: – Dzień 11: Kolejny dzień w Taï (lub trekking na Mont Nimbę, jeśli granica będzie otwarta, ze względu na goryle górskie w sąsiedniej Gwinei/Liberii). – Dzień 12: Podróżuj na północ z Taï do Man drogą zachodnią, zobacz lagunę Sacré-Wozo. – Dzień 13: Możesz polecieć do Abidżanu lub kontynuować podróż trasą obejmującą kilka krajów (np. z Bouaké do Burkina Faso).
Wypoczynek na plaży (weekend): Przylot do Abidżanu późnym popołudniem dnia 1. Dzień 2: Zwiedzanie Abidżanu (katedra św. Pawła, lunch w Cocody). Dzień 3: Wczesny transfer do Assinie, relaks na piasku, rejs statkiem (opcjonalnie). Powrót do Abidżanu późnym popołudniem dnia 3., wyjazd rano dnia 4.
Północny obwód (5-6 dni): Abidżan – Bouaké autobusem (8 godz.). Nocleg w Bouaké. Dzień w Korhogo (targ, sztuka); nocleg w Korhogo. Następnego dnia zwiedzanie wiosek Sénoufo, powrót do Korhogo lub nocleg w regionie Senoufo (Campement Tourist Korhogo). Następnego dnia przejazd do Wagadugu (Burkina) lub powrót do Abidżanu przez Jamusukro.
Te przykładowe trasy pokazują, jak zobaczyć najważniejsze atrakcje. Codzienny transport drogowy może zająć od 3 do 8 godzin, więc zaplanuj go odpowiednio. Loty międzymiastowe mogą zaoszczędzić noce w podróży, pozwalając spać w hotelach zamiast w autobusach. Współpracuj z lokalnym biurem podróży lub kierowcą, aby dostosować trasę do swoich potrzeb. Przede wszystkim zapewnij sobie elastyczność w przypadku nieprzewidywalnych warunków drogowych i pogodowych (niekorzystna pogoda może opóźnić podróż, a spontaniczne zaproszenia na festiwale mogą zmienić plany).
Szczepienie na żółtą febrę jest obowiązkowe (10 dni przed przyjazdem); należy zawsze mieć przy sobie podpisaną żółtą kartę. Inne szczepienia zalecane przez CDC to szczepienia przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A, durowi brzusznemu oraz aktualnej dawce przypominającej przeciwko tężcowi. W zależności od długości pobytu, należy rozważyć szczepienie przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, a nawet wściekliźnie (jeśli planujesz spotkanie z dzikimi zwierzętami). Malaria występuje w całym kraju. Nie ma szczepionki, dlatego należy stosować profilaktykę (np. Malarone lub doksycyklinę) zgodnie z zaleceniami lekarza i używać moskitier lub spiral na noc. Denga występuje głównie na obszarach przybrzeżnych i miejskich; często imituje malarię, dlatego należy chronić się przed komarami w dzień i w nocy.
Biegunka podróżnych jest powszechna. Ryzyko wynika z zanieczyszczonej żywności/wody. Aby zminimalizować ryzyko: jedz gotowane potrawy podawane na gorąco, unikaj sałatek ulicznych i krojonych owoców, chyba że zostały obrane przez Ciebie. Zawsze myj ręce mydłem lub płynem dezynfekującym przed jedzeniem. Noś przy sobie saszetki z doustnym płynem nawadniającym. W ciężkich przypadkach można kupić w aptece lub zabrać ze sobą mały antybiotyk (azytromycynę) (skonsultuj się z lekarzem).
Przestępczość w Wybrzeżu Kości Słoniowej jest w większości bezprzemocowa. Mimo to zachowaj ostrożność. Nie zostawiaj wartościowych przedmiotów bez opieki. Korzystaj z hotelowych sejfów lub szafek. W przypadku zgubienia lub kradzieży portfela lub telefonu zgłoś to lokalnej policji (zaopatrz się w „constat de vol”, raport policyjny, dla celów ubezpieczeniowych). Unikaj podróżowania nocą po pustych autostradach. Zawsze informuj znajomego lub personel hotelu o planowanych dłuższych podróżach.
Podczas niepokojów społecznych w przeszłości niektóre drogi były niebezpieczne. Dziś niepokoje są minimalne, ale sprawdzaj lokalne wiadomości pod kątem niepokojów społecznych lub strajków. W niektórych miastach okresowe demonstracje blokujące drogi mogą utrudniać ruch (aktywiści blokują drogi, zazwyczaj na głównych skrzyżowaniach); unikaj dużych tłumów i protestów.
Oszustwa uliczne, na które należy uważać: osoby mówiące, że targowiska są zamknięte i odsyłające do innego sklepu lub nieoficjalni przewodnicy prowadzący do kas biletowych, aby „pomóc”. Grzecznie odmów lub poproś przewodników o okazanie ważnego dokumentu tożsamości. Oszustwa taksówkowe: upewnij się, że taksometr jest włączony lub że przed przejazdem ustalona została pisemna cena.
W nagłych przypadkach medycznych wielu ekspatriantów korzysta z kliniki International SOS w Abidżanie lub dużych sieci szpitali, takich jak Clinique Jeanne d'Arc. Standard opieki poza stolicami bywa niski, dlatego czasami przeprowadza się transport pacjentów w stanie krytycznym do Abidżanu lub sąsiedniej Ghany/francuskojęzycznych krajów afrykańskich.
Mieszkańcy Wybrzeża Kości Słoniowej traktują kobiety z szacunkiem. Molestowanie uliczne nie jest tak powszechne jak w niektórych miejscach, ale się zdarza (np. gwizdy, niechciane zainteresowanie). Aby uniknąć problemów: zachowuj się pewnie; jeśli ktoś uporczywie cię zaczepia, po prostu zwolnij i jedź dalej. Jeśli czujesz się niepewnie w taksówce lub miejscu publicznym, poproś kierowcę o wysadzenie w dobrze oświetlonym miejscu lub hotelu. Społeczności często jednoczą się, aby pomóc, więc telefon lub wiadomość do lokalnych znajomych lub personelu hotelu to dobry sposób na rozwiązanie problemu. Zaufaj swojej intuicji i trzymaj się towarzystwa.
Związki osób tej samej płci są legalne w Wybrzeżu Kości Słoniowej, ale panują tam konserwatywne nastroje społeczne, zwłaszcza poza Abidżanem. Publiczne okazywanie uczuć między partnerami tej samej płci może przyciągać niepożądaną uwagę. W Abidżanie istnieje podziemna, ale istniejąca scena LGBT, w tym kilka przyjaznych barów. Zaleca się dyskretne podróżowanie, uwzględniając lokalny kontekst. Fora internetowe dotyczące podróży wskazują, że mieszkańcy Wybrzeża Kości Słoniowej są generalnie tolerancyjni, ale należy zachować ostrożność i świadomość lokalnych norm kulturowych.
Historia Wybrzeża Kości Słoniowej stanowi kontekst dla jego teraźniejszości. Kraj ten był niegdyś leśnym królestwem Baoulé i innych ludów Akan. Pod koniec XIX wieku francuscy agenci kolonialni, tacy jak Louis Gustave Binger, podpisali traktaty protektoratu. Do 1893 roku Wybrzeże Kości Słoniowej było formalnie kolonią francuską, rozwijaną pod kątem uprawy kakao, kawy i drewna. Infrastrukturę (drogi, linie kolejowe) budowali koloniści. Kiedy Francja przyznała autonomię w 1958 roku, Félix Houphouët-Boigny został premierem, a w 1960 roku kraj uzyskał pełną niepodległość. Houphouët-Boigny, umiarkowany i prozachodni przywódca, przewodził Wybrzeżu Kości Słoniowej przez 33 lata stabilnych rządów. Wspierał wzrost gospodarczy (nazywając go cud Wybrzeża Kości Słoniowej) i sprzyjał harmonii etnicznej.
Houphouët-Boigny zasłynął z rozbudowy swojego rodzinnego miasta Jamusukro. Pod koniec lat 80. XX wieku wybudował tam wielką bazylikę i przeniósł tam stolicę w 1983 roku, mimo że Abidżan pozostał centrum gospodarczym.
Po jego śmierci w 1993 roku Wybrzeże Kości Słoniowej weszło w okres napięć. Zamach stanu w 1999 roku i wojna domowa w 2002 roku podzieliły kraj (rebelianci z północy kontra rząd na południu). Udało się wynegocjować kruchy pokój, ale sporne wybory w 2010 roku ponownie wywołały przemoc, której kulminacją był rok 2011. W 2011 roku jedność została przywrócona pod rządami prezydenta Alassane'a Ouattary. Od tego czasu kraj dąży do pojednania i odbudowy. Należy zauważyć, że w wyniku niedawnych konfliktów niektóre części kraju (zwłaszcza dalekiej północy i zachodu w pobliżu Liberii) zostały zniszczone i nadal się odbudowują.
Nazwa Wybrzeże Kości Słoniowej wywodzi się od handlu kością słoniową, który odbywał się na jego wybrzeżu od XV wieku. Wiele lokalnych języków ma swoje własne nazwy; ironicznie, rząd zażądał, aby w językach obcych używano nazwy „Wybrzeże Kości Słoniowej”, aby uniknąć nieporozumień.
Współczesne Wybrzeże Kości Słoniowej jest w dużej mierze spokojne. To demokracja z gospodarką rynkową. Głównymi produktami eksportowymi pozostają kakao (około 40% światowego zapotrzebowania), kawa, kauczuk, olej palmowy, a ostatnio ropa naftowa. Kraj przystąpił do ECOWAS (regionalnej unii gospodarczej) i poprawił stosunki z sąsiadami. Dla podróżnika zrozumienie tej historii oznacza docenienie unikalnych instytucji: dlaczego istnieją dwie stolice, dlaczego istnieją niektóre zabytki i jak promowana jest tolerancja etniczna i religijna (na przykład święta narodowe upamiętniają zarówno tradycje chrześcijańskie, jak i muzułmańskie). Kosmopolityczna atmosfera Abidżanu i dzisiejsza gościnność Wybrzeża Kości Słoniowej są spuścizną zarówno jego złotego wieku, jak i ciężko wywalczonego pokoju.
Jak Wybrzeże Kości Słoniowej wypada w porównaniu z bardziej znanymi miejscami regionu? Weźmy na przykład Ghanę, jej wschodniego sąsiada: oba kraje mają wspólne korzenie Akan (lud Baoulé z Wybrzeża Kości Słoniowej i Aszanti z Ghany są spokrewnieni). Jedzenie jest podobne (ryż jollof, plantany, gulasz z orzeszków ziemnych, choć występują pod różnymi nazwami). Mimo to Ghana odwiedza znacznie więcej turystów i ma lepiej rozwiniętą infrastrukturę turystyczną (szczególnie wzdłuż wybrzeża i wokół Akry). Wybrzeże Kości Słoniowej oferuje natomiast spokojniejszą alternatywę. Turyści często uważają miasta i parki Wybrzeża Kości Słoniowej za bardziej spokojne, z niewielką liczbą zagranicznych gości, co przekłada się na bardziej osobiste doświadczenia.
W przeciwieństwie do rozległej i anglojęzycznej Nigerii, czy Maroka z wycieczkami na Saharę, Wybrzeże Kości Słoniowej plasuje się pomiędzy nimi jako mniejszy kraj francuskojęzyczny, z zachodnioafrykańską dżunglą i sawanną do eksploracji. Ma też swoje zalety: drogi między miejscami turystycznymi (Abidżan–Bassam–Assinie–Jamusukro lub Jamusukro–Bouaké–Korhogo) są przyzwoite, a podróżowanie stosunkowo bezpieczne. Często zauważa się, że dla francuskojęzycznych turystów Wybrzeże Kości Słoniowej wydaje się kulturowo bliskie Francji (miasta pełne francuskich piekarni), ale z tropikalnym lasem deszczowym i plażami Ghany.
W samej Afryce Zachodniej jest często nazywane „ukrytym klejnotem Afryki Zachodniej”. Wybrzeże Kości Słoniowej może poszczycić się obiektami wpisanymi na listę światowego dziedzictwa UNESCO (Bazylika, Bassam), podobnie jak Senegal (wyspa Goree, Dakar) czy Ghana (Wybrzeże Przylądkowe), ale Wybrzeże Kości Słoniowej połączyło te atrakcje z tętniącym życiem miejskim (klubami tanecznymi w Abidżanie) i wyjątkowymi doświadczeniami plemiennymi (tancerzy Dan stilt nie spotyka się nigdzie indziej). W porównaniu z safari przyrodniczym w Afryce Wschodniej, w parkach Wybrzeża Kości Słoniowej rzadziej można spotkać lwy (z wyjątkiem Comoé), ale tamtejsze społeczności szympansów i hipopotamy karłowate to atrakcje, których nie można spotkać w bardziej znanych krajach safari.
Porównanie Abidżanu i Jamusukro: Abidżan tętni życiem – wieżowce, korki i codzienne tempo. Jamusukro jest przestronne i dobrze zaplanowane – zabytki zamiast nocnego życia. Oba miasta ilustrują rozdźwięk między dynamiką gospodarczą a ambicjami politycznymi w kraju.
Ostatecznie Wybrzeże Kości Słoniowej nie jest „lepsze” ani „gorsze” od żadnego sąsiada; jest inne. To miejsce, które można dodać do wycieczki do Ghany lub Beninu, aby poczuć różnorodność. Podróżnicy żądni przygód twierdzą, że to Afryka z dala od utartych szlaków: spodziewaj się bezpretensjonalnej autentyczności zamiast luksusowych safari. Jednak dla przygotowanego turysty serdeczni mieszkańcy i bogata kultura Wybrzeża Kości Słoniowej sprawiają, że jest to niezwykle satysfakcjonujące doświadczenie. Wielu, którzy się tu zapuszczają, mówi o planowanej „drugiej wizycie”, ponieważ wciąż jest tak wiele do odkrycia.
Wybrzeże Kości Słoniowej czerpie ogromne korzyści ze wspierania lokalnych społeczności przez turystów. Oglądając tańce w maskach lub kupując rękodzieło, płać bezpośrednio rzemieślnikom. Wybierając się na imprezę w wiosce, zabierz ze sobą drobny upominek, taki jak przybory szkolne lub artykuły papiernicze (ale nie pieniądze dawane dzieciom bezpośrednio). Wybieraj ekologiczne noclegi: niektóre parki oferują teraz domki zasilane energią słoneczną. Zabierz ze sobą butelkę na wodę wielokrotnego użytku, aby ograniczyć ilość plastikowych odpadów w podróży. W restauracjach proś o wodę bez lodu (lub najlepiej o własny lód), aby uniknąć nadmiernego marnowania wody butelkowanej.
Turystyka przyrodnicza może być prowadzona etycznie. Korzystaj z oficjalnych kanałów (centrów dla zwiedzających parków), a nie z nielicencjonowanych „lasów”, gdzie zwierzęta mogą być zestresowane lub zagrożone. W siedliskach małp lub szympansów nie karm ani nie dotykaj zwierząt – może to zaburzyć ich dietę i wywołać agresję. Podczas rejsów łodzią w pobliżu plaż unikaj płoszenia żółwi i manatów w okresie lęgowym.
Szacunek kulturowy jest kluczowy. Zawsze pytaj o szczegóły, zanim zaczniesz fotografować ludzi, zwłaszcza w wioskach lub miejscach kultu. Poznaj lokalne tabu: na przykład nie wchodź do wioski fetyszystów bez przewodnika i nie noś butów w czyimś domu. Okazując uprzejmą ciekawość i dając uczciwe napiwki pracownikom obsługi (przewodnikom, kierowcom, personelowi hotelowemu), pozostawiasz po sobie pozytywne wrażenie. Wielu przewodników i kierowców z Wybrzeża Kości Słoniowej chętnie opowiada o tradycjach – nauczenie się kilku słów w lokalnym języku lub noszenie małej lokalnej pamiątki (np. naszyjnika z tykwy) jest wyrazem szacunku.
Zachęcamy do bezpośredniego wspierania projektów społecznych. Małe, prowadzone przez społeczność restauracje i pensjonaty zapewniają dochód rodzinom. Projekty ekologiczne czasami przyjmują drobne darowizny (zapytaj swojego przewodnika). Odpowiedzialne podróżowanie oznacza, że opuszczając Wybrzeże Kości Słoniowej, opuścisz je w nieco lepszym stanie niż w chwili przyjazdu – co z kolei pomaga zachować kulturę i przyrodę, które czynią je wyjątkowym.
Jeśli szukasz naprawdę niekonwencjonalnych przeżyć, rozważ: – Wielki Lahou: Na zachód od Assinie, to małe miasteczko ma malowniczą lagunę z wyspami palmowymi i pustymi plażami. Słynie z dworca kolejowego z czasów kolonialnych (obecnie opuszczonego) i sennej osady rybackiej. Zbocz z autostrady nr 5 i znajdź spokojne, piaszczyste plaże z dala od turystów. – Ucieczki do lasu: Park Taï to jeden z nich, ale mniejsze rezerwaty, takie jak Mont Péko, kryją się na zachodzie dla entuzjastów. Wybierz się na wędrówkę z badaczami, aby zobaczyć szympansy lub tajemnicze gatunki dżungli (łuskowce, lamparty), jeśli będziesz miał szczęście. – Park Narodowy Zwiedzanie: Wielu odwiedzających pomija Komoe Ponieważ jest odległe, ale miłośnicy ptaków je cenią. Safari o zachodzie słońca ukazują gazele i hieny na tle otwartej równiny. – Trasy przełajowe: Niektórzy podróżnicy łączą Ghanę i Wybrzeże Kości Słoniowej w jedną podróż. Na przykład z Abidżanu do Kumasi (Ghana), a następnie pętlą na zachód przez Man i Korhogo, po czym ponownie wjeżdżają do Wybrzeża Kości Słoniowej. Można też popłynąć promem z Sassandry do południowej Liberii (region rzeki Świętego Pawła), jeśli jest to możliwe, aby przeżyć przygodę rzeczną obejmującą wiele krajów. Wycieczki wiejskie: Zorganizuj kilkudniową wycieczkę do wiosek Dan w pobliżu Man lub w głąb Comoé, poza szlakami turystycznymi. To prawdziwe przygody, wymagające obecności uzbrojonych strażników ze względu na ryzyko bandytyzmu, ale oferujące dziewiczą przyrodę i prawdziwe wiejskie życie.
Ostatecznie, część zabawy tkwi w tym, co nieznane. Jeśli usłyszysz o festiwalu w wiosce lub o nieplanowanym dniu targowym, zjedź z trasy. Mniejsze drogi i nadmorskie ścieżki Wybrzeża Kości Słoniowej czekają na przejażdżkę samochodem lub rowerem. Każde miasteczko, od San-Pédro po Odienné, ma swój klimat.
Od widowiska samby w Rio po maskową elegancję Wenecji, odkryj 10 wyjątkowych festiwali, które prezentują ludzką kreatywność, różnorodność kulturową i uniwersalnego ducha świętowania. Odkryj…
Podróż łodzią — zwłaszcza rejsem — oferuje wyjątkowe i all-inclusive wakacje. Mimo to, jak w przypadku każdego rodzaju…
Odkryj tętniące życiem nocne życie najbardziej fascynujących miast Europy i podróżuj do niezapomnianych miejsc! Od tętniącego życiem piękna Londynu po ekscytującą energię…
Od czasów Aleksandra Wielkiego do czasów współczesnych miasto pozostało latarnią wiedzy, różnorodności i piękna. Jego ponadczasowy urok wynika z…
Analizując ich historyczne znaczenie, wpływ kulturowy i nieodparty urok, artykuł bada najbardziej czczone miejsca duchowe na świecie. Od starożytnych budowli po niesamowite…
