Madagaskar

Madagaskar, formeel de Republiek Madagaskar, neemt een unieke plaats in tussen de landen ter wereld. Als 's werelds vierde grootste eiland en tweede grootste eilandnatie beslaat het zo'n 592.800 vierkante kilometer voor de zuidoostkust van Afrika. De hoofdstad, Antananarivo, verrijst te midden van de centrale hooglanden, een knooppunt van rijstterrassen en subhumide wouden. Naast zijn omvang ontleent Madagaskar zijn betekenis aan de meer dan 90 miljoen jaar isolatie die volgde op de geleidelijke afscheiding, eerst van Afrika – zo'n 180 miljoen jaar geleden – en later van het Indiase subcontinent, zo'n 90 miljoen jaar geleden. Die langdurige afzondering bevorderde evolutionaire paden die uniek zijn voor de aarde, waardoor het eiland werd aangewezen als zowel een hotspot voor biodiversiteit als een van de zeventien 'megadiverse' landen, met meer dan negentig procent van de flora en fauna die nergens anders te vinden is.

Een smalle, steile helling klampt zich vast aan een groot deel van de oostkust en beschermt laaglandregenwouden onder de constante mist van de Indische Oceaan. Westwaarts rijst een centraal plateau op tussen de 750 en 1500 meter, met grasachtige heuvels doorkruist door terrasvormige valleien waar het Merina-volk, de grootste etnische groep van Madagaskar, de rijstteelt perfectioneerde. Daarachter loopt het terrein geleidelijk af richting het Kanaal van Mozambique, met droge loofbossen, stekelige struikgewas in het zuidwesten en mangrovebossen aan de kust. Deze gevarieerde ecoregio's herbergen zeven erkende terrestrische habitats – van vochtige laaglandbossen tot ericoïde struikgewas – waar meer dan tachtig procent van de 14.883 plantensoorten van het eiland endemisch zijn. Hiertussen staan ​​baobabs als schildwachten langs de rivieroevers; orchideeën, palmen en de bizarre Didiereaceae spreiden zich uit over het eiland; en de enorme Pachypodium bloeit in dorre landschappen. Geneeskrachtige planten zoals de maagdenpalm hebben geleid tot de ontwikkeling van chemotherapie-middelen, waaronder vinblastine en vincristine. Dit toont aan dat Madagaskar een bijdrage levert aan de wereldwijde gezondheid.

De menselijke geschiedenis begon halverwege het eerste millennium n.Chr., toen Austronesische zeelieden – die in uitleggerkano's uit het huidige Indonesië arriveerden – zich voor het eerst op het eiland vestigden. Bantoemigranten volgden in de negende eeuw en staken het Kanaal van Mozambique over om zich bij eerdere bewoners te voegen en een complex mozaïek van achttien of meer culturele groepen te vormen die verbonden waren door de Malagassische taal. Door de eeuwen heen zorgden wisselende allianties voor een lappendeken van staatsbestel, totdat Merina-monarchen begin negentiende eeuw een groot deel van het eiland consolideerden onder het koninkrijk Madagaskar. De Franse annexatie in 1897 maakte een einde aan de monarchie; de ​​onafhankelijkheid kwam in 1960. Vier constitutionele republieken volgden, met een hersteld democratisch bestuur in 2014 na een langdurige politieke transitie die begon met een staatsgreep in 2009.

Tegenwoordig is Madagaskar lid van de Verenigde Naties, de Afrikaanse Unie, de Ontwikkelingsgemeenschap van Zuidelijk Afrika en de Francofonie. Malagasi en Frans delen een officiële status. Het christendom overheerst – met name protestantse en katholieke denominaties – hoewel er nog steeds voorouderlijke religies bestaan. Ondanks de gestage economische groei sinds de jaren 2000, wordt het land nog steeds beschouwd als "minst ontwikkeld". Landbouw, ecotoerisme en opkomende industrieën vormen de ontwikkelingsstrategie, maar in januari 2025 kampten meer dan 1,3 miljoen mensen met ernstige voedselonzekerheid en leefde meer dan negentig procent van hen van minder dan 3,10 dollar per dag. Multidimensionale armoede treft meer dan twee derde van de bevolking en de inkomensongelijkheid is toegenomen, ondanks de groei van het bruto binnenlands product.

Infrastructuur weerspiegelt zowel ambitie als uitdaging. Nationale wegen – verharde snelwegen die Antananarivo verbinden met grote havens zoals Toamasina of Mahajanga – liggen naast onverharde wegen die in het regenseizoen wegspoelen. Spoorlijnen verbinden de hoofdstad met kuststeden, terwijl kleine regionale luchthavens essentiële toegang bieden tijdens overstromingen. Een tolweg in aanbouw tussen Antananarivo en Toamasina, gefinancierd door Europese instellingen, beoogt de handelsroutes te versterken. Toch beschikt slechts een fractie van de gemeenschappen over stromend water of elektriciteit van het staatsbedrijf, en plattelandsbewoners blijven vaak geïsoleerd van basisvoorzieningen.

Culturele continuïteit komt voort uit een gedeelde taal – geworteld in de Maleis-Polynesische oorsprong – en waarden zoals fihavanana (solidariteit) en hasina (heilige autoriteit). Muziekinstrumenten zoals de bamboe valiha zijn direct terug te vinden in Zuidoost-Azië, terwijl het geweven lamba-gewaad zowel artisticiteit als identiteit symboliseert. Het dagelijks leven draait om rijst, vergezeld van laoka-gerechten op smaak gebracht met gember, knoflook of kokosmelk, en afgewisseld met straatvoedsel en tropisch fruit. Three Horses Beer, lokaal gebrouwen, heeft een bijna iconische status verworven.

Cyclonen, een terugkerend gevaar, stellen de veerkracht op de proef. In 2004 veroorzaakte cycloon Gafilo recordschade en een recordaantal slachtoffers; daaropvolgende stormen, waaronder Batsirai en Ana begin 2022, onderstreepten de kwetsbaarheid van het eiland. Milieubedreigingen – van ontbossing tot klimaatverandering – vergroten deze gevaren en roepen op tot uitgebreide beschermingsmaatregelen.

De aantrekkingskracht van Madagaskar ligt niet alleen in zijn opmerkelijke natuurlijke erfgoed, maar ook in de complexe wisselwerking van geografie, geschiedenis en menselijke vindingrijkheid die het heden vormgeeft. Isolatie heeft zijn unieke ecosystemen gevormd; golven van kolonisten hebben diverse culturen gecreëerd; moderne uitdagingen stimuleren innovatie en hervorming. De Republiek Madagaskar blijft bovenal een bewijs van uithoudingsvermogen en aanpassing aan de rand van twee oceanen.