Montpellier

Montpellier, một thành phố có gần 300.000 cư dân trong lõi lịch sử của nó và hơn 800.000 cư dân trên khắp vùng đô thị rộng lớn của nó, đóng vai trò là trung tâm hành chính của Hérault ở miền nam nước Pháp. Nằm cách bờ biển Địa Trung Hải khoảng mười km về phía đất liền trên địa hình bị chia cắt bởi Sông Lez, trung tâm đô thị này chiếm bảy mươi tám km vuông đồi nhấp nhô cao tới năm mươi bảy mét tại Place du Peyrou. Kể từ khi thành lập như một biệt thự La Mã và xuất hiện trong lịch sử được ghi chép vào cuối thiên niên kỷ đầu tiên, Montpellier đã phát triển thành một trong những trung tâm học tập, thương mại và văn hóa hàng đầu của Occitania.

Từ đầu thời Trung cổ, số phận của Montpellier gắn liền với các triều đại Iberia. Quyền lãnh chúa ban đầu dưới thời Bá tước Melgueil đã chuyển qua trao đổi triều đại cho Vương miện Aragon, nơi mà hậu duệ lừng lẫy nhất, James I, đã hít thở hơi thở đầu tiên ở đây vào năm 1208. Dưới sự cai trị của người Aragon và sau đó là người Majorca, thành phố này phát triển thịnh vượng như một trung tâm thương mại, những con đường hẹp của thành phố đông đúc các thương nhân từ Bắc Phi, Ý và Levant. Năm 1349, Vua Philip VI của Valois đã mua Montpellier cho vương miện Pháp, và sau khi người Navarrese kiểm soát không liên tục vào những năm 1360, thành phố đã trở lại Pháp vĩnh viễn vào năm 1383. Tuy nhiên, dấu tích của ảnh hưởng của tiếng Catalan và Majorca vẫn tồn tại trong các nghi lễ công dân và phương ngữ địa phương của thành phố.

Đời sống trí thức ở Montpellier đã tìm thấy sự thể hiện bền bỉ với việc thành lập trường đại học vào năm 1220. Là một trong những học viện giáo dục đại học lâu đời nhất châu Âu, Khoa Y của trường đã hoạt động không ngừng nghỉ kể từ cùng thế kỷ đó. Dưới những hành lang có mái vòm của trường, người ta đã nghiên cứu những nhân vật có tiếng tăm to lớn: Petrarch, nhà thơ người Ý có những bài thơ sonnet định hình nên truyền thống trữ tình châu Âu; Nostradamus, người có những câu thơ tiên tri đạt đến vị thế huyền thoại; François Rabelais, người có tác phẩm châm biếm nhân văn vang vọng suốt thời Phục hưng. Các giảng đường lịch sử và giảng đường giải phẫu của trường đại học, hiện đang được trùng tu cẩn thận, gợi nhớ đến nhiều thế kỷ theo đuổi học thuật ở rìa kiến ​​thức y khoa.

Nằm cao trên lõi thời trung cổ là thành trì do Louis XIII xây dựng vào thế kỷ XVII. Từng là một pháo đài hoàng gia có tầm nhìn bao quát ra những mái ngói của thị trấn cổ và Lez quanh co, giờ đây nơi đây là nơi trú ngụ của trường trung học và trường đại học hàng đầu của Montpellier, chiếm giữ các thành lũy mang theo đại bác và đồn trú qua nhiều thế hệ. Bên dưới những bức tường đó, Écusson—hạt nhân thời trung cổ—cho thấy tính cách thân mật của nó: những con hẻm quá hẹp để xe đẩy, mặt tiền bằng đá khắc tên những ngành nghề đã biến mất, những sân trong ẩn chứa tiếng bước chân của cả sinh viên và cư dân.

Địa hình của thành phố nằm trên hai độ cao chính—Montpellier và Montpelliéret—được ngăn cách bởi những con dốc sâu tạo nên tầm nhìn ngoạn mục và những thay đổi đột ngột về độ cao. Từ Place du Peyrou, một đại lộ thế kỷ thứ mười tám được trang trí bằng bức tượng chiến thắng của Louis XIV, tầm nhìn trải dài qua các mái nhà đến đỉnh xa của Cévennes. Bên dưới, Château d'Eau, một tháp nước bằng gạch có từ năm 1689, đánh dấu điểm cuối của đường ống dẫn nước Saint-Clément gần đó, một trong những kỳ công lớn của kỹ thuật thủy lực trong khu vực.

Montpellier hiện đại đã lan tỏa ra bên ngoài từ lõi lịch sử này thành bảy khu phố được chỉ định chính thức. Montpellier-Centre vẫn giữ được mạng lưới dày đặc của Gares, Comédie và Faubourg Boutonnet. Về phía đông bắc, Croix-d'Argent và các đại lộ rộng của nó gặp Mas Drevon đang phát triển nhanh chóng. Les Cévennes, ở phía bắc, kết hợp các khu dân cư như Le Petit Bard với các phân khu mới hơn tại La Martelle. Mosson trải dài về phía tây, được neo giữ bởi La Paillade. Khu phố phía nam của Hôpitaux-Facultés hợp nhất các cơ sở y tế và viện nghiên cứu dọc theo Parc zoologique de Lunaret. Port-Marianne, với khu phức hợp Odysseum nổi bật, đại diện cho sự đón nhận mới nhất của thành phố đối với kiến ​​trúc đương đại. Cuối cùng, Prés d'Arènes kết hợp các khu nhà ở giữa thế kỷ với các lối đi dạo ven sông.

Kể từ những năm 1990, Montpellier đã dẫn đầu nước Pháp về sự mở rộng dân số. Khu vực đô thị của thành phố đã chứng kiến ​​tốc độ tăng trưởng cao nhất của quốc gia kể từ đầu thiên niên kỷ, được thúc đẩy bởi dòng sinh viên đổ về—khoảng 70.000 người ngày nay, gần một phần tư dân số—những người làm náo nhiệt các quán cà phê, thư viện và mạng lưới xe điện bốn tuyến chạy từ Mosson ở phía tây đến Odysseum ở phía đông. Vào năm 2023, thành phố đã bãi bỏ giá vé cho tất cả cư dân, khiến hệ thống TaM hoàn toàn miễn phí; trước đó, việc đi lại miễn phí đã được mở rộng cho những người dưới mười tám tuổi và trên sáu mươi lăm tuổi. Hiện đang có kế hoạch xây dựng tuyến xe điện thứ năm nối Lavérune với Clapiers, một phần của khoản đầu tư lớn hơn trị giá 440 triệu euro vào khả năng di chuyển bền vững.

Ngoài sự gia tăng dân số, sức hấp dẫn của Montpellier nằm ở khí hậu Địa Trung Hải: mùa đông mát mẻ và ẩm ướt, với nhiệt độ trung bình vào tháng 1 khoảng 7,2 °C, và mùa hè nóng và khô cằn, trung bình 24,1 °C vào tháng 7. Lượng mưa, tổng cộng khoảng 630 mm mỗi năm, tập trung vào mùa thu và mùa đông, mặc dù những cơn giông bất ngờ có thể bất ngờ xảy ra ngay cả vào giữa mùa hè. Trong khi trung tâm đô thị nằm trên đồng bằng, những cơn gió ven biển làm dịu đi cái nóng và một mạng lưới đường dành cho xe đạp - tiêu biểu là hệ thống chia sẻ xe đạp Vélomagg gồm 1.200 xe đạp - cung cấp lối vào các bãi biển tại Palavas-les-Flots và Carnon trong vòng một giờ.

Đời sống văn hóa ở đây tràn ngập các sự kiện vừa mang tính truyền thống vừa mang tính tiên phong. Le Zénith Sud và L'Arena lớn hơn tổ chức các buổi hòa nhạc từ nhạc rock đến nhạc giao hưởng; Le Corum cung cấp các diễn đàn cho opera và các hội nghị quốc tế trong bộ ba khán phòng của mình. Vào mỗi tháng 7, Liên hoan Radio France et Montpellier biến đổi các sân trong và phòng hòa nhạc với hơn 150 sự kiện miễn phí về nhạc cổ điển và nhạc jazz. Vào mùa thu, Cinemed, Liên hoan phim Địa Trung Hải quốc tế, trình chiếu khoảng hai trăm tác phẩm từ khắp khu vực, dàn dựng các buổi ra mắt tại Le Corum và các rạp chiếu phim địa phương và tập hợp các nhà làm phim cho các hội thảo và triển lãm.

Những người đi bộ trong phố cổ xuất hiện ở La Place de la Comédie, nơi đài phun nước Three Graces nhìn chằm chằm giữa một vòng xoáy của các tuyến xe điện và người đi bộ. Một đoạn đường lên dốc ngắn dọc theo Rue Foch sẽ đưa bạn đến Khải Hoàn Môn du Peyrou, một mái vòm uy nghiêm được mô phỏng theo tên gọi của Paris; các tour du lịch cho phép tiếp cận đỉnh của nó, nơi mặt trời lặn sau dãy núi Pyrenees vào những buổi tối quang đãng. Gần đó, Jardin des Plantes mở ra những con đường rợp bóng cây qua những khu rừng của Vườn ươm quốc tế và một vườn cam lịch sử — vườn bách thảo lâu đời nhất của Pháp, được thành lập vào năm 1593. Nhà thờ Saint-Pierre đứng gác với hai tòa tháp đôi và cổng vòm có mái che, trong khi bảo tàng giải phẫu có mái vòm của khoa y gợi nhớ đến nhiều thế kỷ nghiên cứu giải phẫu.

Nghệ thuật và kiến ​​trúc đan xen trong Hôtel des Trésoriers de la Bourse, một dinh thự thời Phục hưng có cầu thang sân trong và khu vườn chính thức gây ngạc nhiên cho người đi bộ. Quanh khúc cua, mặt tiền tân cổ điển của Musée Fabre dẫn vào các phòng trưng bày là nơi lưu giữ các bậc thầy châu Âu từ Delacroix đến Courbet; quá trình cải tạo hoàn thành vào năm 2007 với chi phí 61 triệu euro, đã định hình lại không gian triển lãm cho các cuộc đối thoại đương đại. Bên kia sông, khu Antigone của Ricardo Bofill khẳng định sự đối xứng khổng lồ bằng đá nhạt, phản ánh sự tiếp tục chấp nhận thử nghiệm đô thị của Montpellier. Ở khu phố hẹp của Saint-Anne, Le Carré Sainte-Anne tái sử dụng một nhà thờ đã bị bãi bỏ thành một phòng trưng bày nghệ thuật đương đại, trong khi Tour de la Babote, từng là đài quan sát trên đỉnh thành lũy, giờ đây là nơi có các nhà hàng có tầm nhìn ra ngọn cây.

Đời sống thể thao cũng đa dạng không kém. Montpellier HSC thi đấu tại Ligue 1 tại Stade de la Mosson, cách tám km về phía tây, trong khi Montpellier Hérault của môn bóng bầu dục liên hiệp chơi tại Sân vận động GGL ngay bên ngoài trung tâm. Người đi bộ có thể đi dọc theo Esplanade Charles-de-Gaulle, nơi có những chiếc ghế dài và cây du hai bên các khu chợ theo mùa, hoặc tham gia các tour du lịch có hướng dẫn viên mở khóa các địa điểm ẩn giấu—nhà tắm Do Thái thời trung cổ hoặc các hầm ngầm của thành cổ—thường do hướng dẫn viên nói nhiều ngôn ngữ dẫn đầu. Các gia đình thấy Parc zoologique de Montpellier cung cấp quyền truy cập miễn phí vào các khu vực rào chắn thảo nguyên và, với một khoản phí khiêm tốn, một khu rừng Amazon được tái tạo bên dưới tán kính của nó.

Đối với những người muốn đến bờ biển, phương tiện giao thông công cộng cung cấp một tuyến đường trực tiếp: Xe điện số 3 đến Pérols–Étangs-de-l'Or, từ đó xe buýt đưa đón hoặc đường dành cho xe đạp dẫn đến bãi cát yên tĩnh của Carnon hoặc khu nghỉ dưỡng sôi động hơn của Palavas-les-Flots. Người đi xe đạp ưa chuộng xe máy treo hoàn toàn ở đây, vì một số làn đường đi qua cầu thang của phố cổ—một lời nhắc nhở rằng địa hình của Montpellier tưởng thưởng cho sự thận trọng ngay cả khi nó mời gọi khám phá.

Thương mại phản ánh sự đa dạng này. Các cửa hàng cao cấp nằm dọc các đại lộ khởi hành từ Place de la Comédie, trong khi trung tâm mua sắm Polygone tập hợp các chuỗi cửa hàng chính thống của Pháp dưới một mái nhà. Mỗi Chủ Nhật, chợ trời tại Mosson bày bán đồ nội thất cũ, phim lậu và nổi tiếng là xe đạp—mặc dù người mua được khuyên nên xác minh nguồn gốc. Các hiệu sách độc lập như Sauramps và Gibert Joseph thu hút những người yêu sách, trong khi các nhà bán lẻ đặc sản dọc theo Rue Saint-Guilhem và Rue de l'Ancien Courrier bán truyện tranh, đồ chơi chơi game và đồ thủ công thời trung cổ. Ngay cả xà phòng nổi tiếng của Marseille cũng tìm thấy chỗ đứng của mình ở đây, một món quà lưu niệm thơm tho cho du khách muốn khám phá nhiều hơn là da thuộc và hoa oải hương.

Khẩu vị khám phá ra một chủ nghĩa quốc tế tương tự. Các quầy bán kebab và cửa hàng bánh sandwich mọc lên gần ga tàu, nhưng ngay bên ngoài tuyến du lịch—quanh Place Saint-Roch hoặc ở phía đông bắc gần Basilique Notre-Dame des Tables—người ta bắt gặp những quán rượu do gia đình tự quản phục vụ các món đặc sản của vùng. Những người sành cà phê thường đến các quán cà phê gần trạm xe điện Louis Blanc, nơi hương thơm của hạt rang hòa quyện với tiếng trò chuyện. Khi hoàng hôn buông xuống, các quán rượu rót rượu vang địa phương: rượu vang đỏ mạnh mẽ từ Pic Saint-Loup, rượu Picpoul de Pinet giòn dùng kèm với hàu, và vào mùa hè, rượu vang hồng ướp lạnh phản chiếu ánh sáng hồng của bầu trời đêm.

Buổi tối ở đây thường bắt đầu bằng Pastis, một loại rượu khai vị pha hồi của miền Nam, được phục vụ trên một viên đá lạnh và pha với nước theo khẩu vị. Một số người pha thêm xi-rô lựu hoặc bạc hà, một nét chấm phá đặc biệt thể hiện tinh thần sáng tạo của Montpellier. Khi đèn đường nhấp nháy trên những viên đá cổ, thành phố duy trì cuộc đối thoại giữa quá khứ và hiện tại: những bức tường thành thời trung cổ đóng khung những mặt tiền hiện đại, những cuộc tụ họp của sinh viên làm sống động những quảng trường có từ nhiều thế kỷ trước, và chuyển động vượt thời gian của làn gió biển thổi vào khuấy động mọi sân hiên.

Trong mọi khía cạnh của nó—lịch sử, học thuật, công dân, văn hóa—Montpellier là minh chứng cho sự kiên cường và tái tạo. Các lớp thời gian của nó vẫn rõ ràng trên những con đường quanh co và những con đường dạo bộ rộng lớn, và nhịp đập ổn định của sự phát triển và khám phá đảm bảo rằng mỗi lần ghé thăm đều khám phá ra cả những địa danh quen thuộc và những góc nhìn mới. Tại đây, nơi truyền thống Occitan hòa quyện với ánh sáng Địa Trung Hải, thành phố này đưa ra lời mời không phải để bị lóa mắt, mà là để quan sát và hiểu, đo lường di sản của nó so với các đường viền bền bỉ của những viên đá và sự tò mò luôn được đổi mới của những người đi bộ trên phố.