Niemcy

Republika Federalna Niemiec zajmuje centralne miejsce w Europie, zajmując powierzchnię 357 596 kilometrów kwadratowych między Morzem Bałtyckim i Morzem Północnym na północy oraz Alpami na południu, i utrzymując populację około 84,7 miliona według spisu z 2023 r. Graniczy z dziewięcioma krajami — Danią, Polską, Czechami, Austrią, Szwajcarią, Francją, Luksemburgiem, Belgią i Holandią — jest najludniejszym państwem członkowskim Unii Europejskiej. Jej teren opada od ośnieżonych szczytów Alp Bawarskich, gdzie Zugspitze osiąga 2963 metrów, przez zalesione wyżyny i żyzne doliny rzek do niskich, smaganych wiatrem równin wzdłuż Morza Północnego i Bałtyckiego. Berlin jest stolicą i sercem kulturalnym, Frankfurt jest finansowym węzłem, a aglomeracja Ruhry jest jej największą aglomeracją miejską.

Obecność człowieka na ziemi niemieckiej sięga czasów dolnopaleolitycznych łowców-zbieraczy, po których nastąpiły plemiona celtyckie, a następnie germańskie. W pierwszym wieku naszej ery rzymscy kronikarze nazwali ten region Germanią, krajobrazem lasów i plemion poza ich granicami. W 962 r. wschodnie królestwo królów saskich stało się jądrem Świętego Cesarstwa Rzymskiego. W XVI wieku północnoniemieckie miasta stały się ośrodkami reformacji protestanckiej, a ich debaty na ambonach przekształciły wiarę w całej Europie. Przewrót napoleoński rozwiązał średniowieczne imperium w 1806 r.; do 1815 r. utworzono luźną Konfederację Niemiecką składającą się z trzydziestu dziewięciu księstw, jednoczącą dynastie bardziej poprzez pochodzenie niż język lub prawo.

Nowoczesna narodowość zjednoczyła się po wojnie austriacko-pruskiej w 1866 r., kiedy Związek Północnoniemiecki pod pruskim przywództwem utorował drogę do proklamacji Cesarstwa Niemieckiego w 1871 r. To imperialne przedsięwzięcie zakończyło się porażką w 1918 r.; z popiołów wojny i rewolucji wyrosła Republika Weimarska, krucha demokracja nękana politycznymi i gospodarczymi zawirowaniami. Wzrost znaczenia partii nazistowskiej Adolfa Hitlera w 1933 r. zapoczątkował brutalną dyktaturę, globalny konflikt i ludobójstwo. W 1949 r. Niemcy zostały podzielone na dwa państwa: demokratyczną, zorientowaną na zachód Republikę Federalną Niemiec i komunistyczną Niemiecką Republikę Demokratyczną na wschodzie, przy czym Berlin pozostał pod nadzorem Czterech Mocarstw. Upadek reżimu Niemiec Wschodnich w 1989 r. zakończył się zjednoczeniem 3 października 1990 r., datą obecnie obchodzoną jako Dzień Jedności Niemiec.

Niemcy są dziś jedną z wiodących gospodarek świata. Ich system rynku socjalnego łączy solidny przemysł z kompleksową opieką społeczną: powszechną opieką zdrowotną, programami emerytalnymi, zasiłkami dla bezrobotnych i bezpłatnymi uniwersytetami publicznymi. Nominalny PKB kraju jest największy w Europie i trzeci co do wielkości na świecie, podczas gdy produkcja na mieszkańca, skorygowana o siłę nabywczą, przekracza średnią UE o ponad 20 procent. Sektor usług odpowiada za około 72 procent całkowitej produkcji, przemysł za około 27 procent — co czyni Niemcy wiodącym producentem w Europie — a rolnictwo za resztę. Bezrobocie historycznie pozostawało poniżej średniej UE, osiągając 3,2 procent w styczniu 2020 r.

Jako potęga handlowa Niemcy zajmują trzecie miejsce na świecie zarówno pod względem eksportu, jak i importu, utrzymując drugą co do wielkości nadwyżkę handlową po Chinach. Ich głównymi partnerami handlowymi w 2024 r. były Stany Zjednoczone, Chiny i Holandia. Pojazdy, maszyny i produkty chemiczne stanowią trzon niemieckiego eksportu. Przemysł motoryzacyjny, w którym działają producenci tacy jak Volkswagen Group, BMW, Mercedes-Benz, Porsche i Audi, jest największym producentem na kontynencie pod względem wartości i globalnym innowatorem w dziedzinie inżynierii i wzornictwa. Frankfurt jest kotwicą europejskiej polityki pieniężnej jako gospodarz Europejskiego Banku Centralnego, podczas gdy port w Hamburgu jest trzecim najbardziej ruchliwym węzłem kontenerowym w Europie.

Krajobrazy Niemiec dzielą się na pięć głównych regionów naturalnych. Nizina Północnoniemiecka rozciąga się od Wysp Fryzyjskich do wybrzeża Bałtyku, a jej niskie wydmy i bagna rzeźbione są przez silne wiatry zachodnie. Dwa razy dziennie Morze Wattowe cofa się, odsłaniając rozległe pływy, gdzie spacery po bagnach z przewodnikiem ukazują nieziemski świat skorupiaków i ptaków brodzących. Na morzu leżą Wyspy Wschodniofryzyjskie i Północnofryzyjskie, miejsca wolne od samochodów, preferowane przez turystów krajowych. Centralne wyżyny — pikowana mozaika zalesionych pasm górskich, takich jak Harz, Schwarzwald i Las Bawarski — łączą pasterskie doliny z małymi miasteczkami, których domy z muru pruskiego przypominają czasy średniowiecza. Na południowym zachodzie żyzna Dolina Renu przynosi wina znane od Rüdesheim do Koblencji.

Skrajne południe obejmuje północną krawędź Alp, gdzie sieć wyciągów zabiera gości na szczyt Zugspitze, a alpejskie szlaki przecinają szmaragdowe pastwiska i jeziora polodowcowe. Jezioro Bodeńskie, dzielone z Austrią i Szwajcarią, odzwierciedla ośnieżone szczyty, oferując jednocześnie sporty wodne i sady na swoich brzegach. W tych regionach pięć ekoregionów lądowych jest gospodarzem bogatej bioróżnorodności: od atlantyckich i bałtyckich lasów mieszanych po środkowoeuropejskie lasy liściaste i alpejskie lasy iglaste. Ponad połowa ziemi w Niemczech jest przeznaczona pod uprawę rolną, prawie jedna trzecia pozostaje zalesiona, a pozostałą część zajmują osady. Kluczowe zasoby naturalne obejmują między innymi rudę żelaza, węgiel, potas, drewno i lignit.

Flora Niemiec obejmuje buk, dąb, świerk i sosnę, obok paproci, grzybów i kwiatów polnych, takich jak chaber bławatek, niegdyś symbol narodowy. Fauna obejmuje sarny i dziki, bobry euroazjatyckie i okazjonalnie muflony. Ochrona przyrody zaowocowała szesnastoma parkami narodowymi — wśród nich Jasmund na wyspie Rugia, Las Bawarski i Berchtesgaden — a także siedemnastoma rezerwatami biosfery i ponad setką parków przyrody. Ogrody zoologiczne również obfitują, a berlińskie zoo, założone w 1844 r., posiada największą na świecie kolekcję gatunków i służy jako ośrodek hodowli zagrożonych zwierząt.

Umiarkowany klimat Niemiec waha się od oceanicznego na północnym zachodzie, gdzie morski wpływ ma umiarkowane temperatury, do kontynentalnego na wschodzie i południowym wschodzie z bardziej wyraźnymi sezonowymi ekstremami. Średnie miesięczne temperatury od lutego 2019 r. do lutego 2020 r. wahały się od 3,3 °C w styczniu 2020 r. do 19,8 °C w czerwcu 2019 r. Opady wahały się od 30 l/m² wiosną do 125 l/m² późną zimą, podczas gdy liczba godzin słonecznych wahała się od 45 w listopadzie 2019 r. do 300 w czerwcu 2019 r. Długoterminowa zmiana klimatu nasila fale upałów i powodzie oraz zagraża zaopatrzeniu w wodę i rolnictwu, a prognozowane szkody gospodarcze sięgają do 900 miliardów euro do połowy wieku.

Kultura w Niemczech odzwierciedla stulecia filozoficznych, naukowych i artystycznych wysiłków. Kraj ten posiada 54 obiekty światowego dziedzictwa UNESCO — jedne z najwyższych na świecie — w tym katedrę w Kolonii, rezydencję w Würzburgu i wyryte jaskinie Messel Pit. Tradycje ludowe, takie jak monachijski Oktoberfest i zwyczaje bożonarodzeniowe, takie jak wieńce adwentowe i ciasta Stollen, nadal przyciągają tłumy. Święta państwowe różnią się w zależności od stanu, ale 3 października jednoczy wszystkich Niemców w świętowaniu zjednoczenia. Tkanina społeczna obejmuje 49,7 procent chrześcijan (protestantów i katolików), szacunkowo 6,7 procent muzułmanów i mniejsze społeczności Żydów, buddystów i innych, podczas gdy świeckość znacznie wzrosła w ostatnich dekadach.

Kuchnia niemiecka zachwyca regionalną różnorodnością. Piekarnie produkują ponad 600 różnych rodzajów pieczywa i 1200 wypieków; sery stanowią około 22 procent europejskiej produkcji; kiełbasy obejmują prawie 1500 odmian, od treściwych bratwurstów po delikatne weisswürste. Piwo, czczone na mocy praw czystości sięgających XVI wieku, pozostaje narodowym napojem, którego roczna produkcja przekracza 110 litrów na mieszkańca, podczas gdy produkcja wina zajmuje dziewiąte miejsce na świecie. W ośrodkach miejskich kwitnie również kuchnia międzynarodowa, od tureckiego kebaba po azjatyckie i śródziemnomorskie specjały.

Sport, zwłaszcza piłka nożna, fascynuje naród. Niemiecki Związek Piłki Nożnej, liczący ponad siedem milionów członków, jest największą na świecie organizacją jednosportową. Bundesliga przyciąga drugą co do wielkości średnią frekwencję wśród profesjonalnych lig na świecie, a męska reprezentacja zdobyła cztery Mistrzostwa Świata FIFA, trzy Mistrzostwa Europy UEFA i Puchar Konfederacji FIFA 2017.

Pomimo stereotypu precyzji i zachowań opartych na regułach, Niemcy ujawniają bogactwo różnorodności regionalnej. Szesnaście krajów związkowych („Länder”) — z których trzy są miastami-państwami — wywodzi się z historycznych księstw i księstw. Mieszkańcy północy mówią dolnoniemieckim i cieszą się wietrznymi wybrzeżami; zachodnie regiony winiarskie cenią wina znad Mozeli i Renu; środkowa Hesja i Turyngia są siedliskiem gęstych lasów i średniowiecznych miast; wschodnie kraje związkowe noszą piętno NRD, podczas gdy południe szczyci się alpejskim urokiem Bawarii i szwabską finezją kulinarną. Dziewięć miast wyróżnia się: kulturalny renesans Berlina po jego podzielonej przeszłości; dzielnica nadmorska Bremy; rzymskie dziedzictwo i górująca katedra Kolonii; żmudna przebudowa Drezna; moda i nadrzeczne promenady Düsseldorfu; panorama i muzea Frankfurtu; kanały i Elbphilharmonie w Hamburgu; piwiarnie i alpejska brama Monachium; oraz średniowieczne mury Norymbergi i ponure miejsca zbrodni wojennych.

Poza tym podróżni szukają bałtyckich brzegów Binz i Uznam; bajkowych widoków zamku Neuschwanstein; krasowych klifów Szwajcarii Frankońskiej; mistycznych szlaków szczytu Brocken w Harzu; spokojnych wód Jeziora Bodeńskiego; i winnic Doliny Środkowego Renu. Historyczne szlaki wiją się obok ufortyfikowanych wałów Rothenburg ob der Tauber i wznoszącego się Münster w Ulm, podczas gdy Szlak Braci Grimm łączy wioski, które zainspirowały opowieści o Roszpunce i Rumpelsztyku.

Jako nowoczesny naród przemysłowy, „cud gospodarczy” Niemiec znajduje konkretną formę w dziedzictwie węgla i stali Zagłębia Ruhry, globalnych arteriach żeglugowych Hamburga, finansowych wieżowcach Frankfurtu, dzielnicach w stylu Düsseldorfu, przedsiębiorstwach medialnych Kolonii i muzeach motoryzacyjnych Stuttgartu. Berlin, jednocześnie podzielony i zjednoczony, zestawia wieże Bauhausu i barokowe pałace, sztukę uliczną i podziemne kluby, pomniki Holokaustu i symbole odnowy demokratycznej.

Życie codzienne w Niemczech rządzi się swoimi prawami: czerwone światło wzbudza szacunek o każdej porze; formalne zwracanie się po nazwisku i zaimku Sie podkreśla profesjonalną uprzejmość; szczerość jest ceniona bardziej niż pogawędki; humor skłania się ku ironii i grze słów. Przestrzenie publiczne wymagają dobrego wychowania: picie ze Steina jest powszechne, ale hałaśliwe zachowanie wiąże się z szybką naganą; pomniki i miejsca kultu religijnego mają regulamin domowy, który zasługuje na ścisłe przestrzeganie; dzieci pozostają pod opieką rodziców, aby „Eltern haften für ihre Kinder” nie stało się dosłowne. Opalanie się topless i nagość osób obu płci są zwyczajowe na plażach i w saunach; zakaz palenia obowiązuje w pomieszczeniach i pociągach, podczas gdy wapowanie znajduje się w szarej strefie prawnej. Jako gość odwzajemniasz się gościnnością w postaci prezentów konsumpcyjnych — dobrego lokalnego wina lub rzemieślniczego przysmaku — cenionych bardziej niż bibeloty.