Agra

Agra ligt op een brede, vlakke vlakte aan de oevers van de Yamuna in de Indiase deelstaat Uttar Pradesh. De stad ligt ongeveer 230 km ten zuidoosten van Delhi en 330 km ten westen van Lucknow, op een gemiddelde hoogte van 170 meter boven zeeniveau. Met bijna 1,6 miljoen inwoners staat Agra op de vierde plaats in Uttar Pradesh en op de drieëntwintigste plaats in het land. Het landschap van Agra loopt over in de Indo-Gangetische vlakte, met nabijgelegen heuvels die de Vindhya-uitlopers en de zandsteenruggen rond Fatehpur Sikri markeren. De regio wordt geïrrigeerd via de Yamuna, Chambal en het Agrakanaal, wat de teelt van gierst, gerst, tarwe en katoen mogelijk maakt tijdens zowel het Rabi- als het Kharif-seizoen.

De geschiedenis van de stad begint in de vroege middeleeuwen, maar haar bekendheid kreeg haar ondergang onder sultan Sikandar Lodi, die Agra in 1506 tot hoofdstad van het sultanaat van Delhi maakte. Zijn opvolger Ibrahim Lodi viel in 1526 in Panipat, vóór Babur, waarmee de heerschappij van de Mogols werd ingeluid. Met uitzondering van 1540-1556 – toen Sher Shah Suri en vervolgens de hindoeïstische generaal Hemu kortstondig de macht grepen – behield de Mogoldynastie Agra als politiek en cultureel centrum tot Shah Jahan in 1658 besloot de hoofdstad naar Shahjahanabad te verplaatsen.

Akbar, Baburs kleinzoon, restaureerde bestaande vestingwerken en stichtte Fatehpur Sikri, een tachtig straten tellend complex van rode zandsteen dat als zijn hof en residentie diende. Hij hernoemde Agra kortstondig tot "Akbarabad". Zijn achterkleinzoon Shah Jahan gaf tussen 1632 en 1648 opdracht tot de bouw van de Taj Mahal als graftombe voor zijn vrouw Mumtaz Mahal; het witte marmer en de ingelegde pietra dura illustreren een synthese van Perzisch-islamitische en Indiase motieven. Het mausoleum bevindt zich aan de oostelijke oever van de Yamuna, ongeveer 1,6 km van het Agra Fort, dat in 1565 door Akbar werd begonnen en door opeenvolgende keizers werd uitgebreid. De wallen van rode zandsteen van het fort strekken zich uit over ongeveer 2,5 km, omringd door een gracht en onderbroken door de Delhi Gate in het westen en de Amar Singh Gate in het zuiden. Binnenin vormen marmeren paleizen, moskeeën en bestuurskamers een zelfstandige stad. Ongeveer 40 kilometer naar het zuidwesten ligt Fatehpur Sikri, nu verlaten. De zandstenen monumenten herinneren aan de korte heerschappij van de stad onder Akbar.

De neergang van de Mogols aan het einde van de achttiende eeuw zorgde ervoor dat Agra eerst in handen van de Maratha en vervolgens van de Oost-Indische Compagnie kwam. Onder Brits bestuur bleef Agra een militair en administratief centrum, maar verloor het zijn vroegere prestige. Na de onafhankelijkheid van India in 1947 ontwikkelde Agra zich tot een industriestad. Lederwarenwerkplaatsen, schoenfabrikanten en ijzergieterijen verspreidden zich over het stedelijke gebied. Kleinschalige industrieën tellen meer dan 7000 eenheden en produceren dagelijks meer dan 150.000 paar schoenen. Koninklijk handwerk bestaat nog steeds, zoals pietra dura, marmerinlegwerk, tapijten en zari-borduurwerk. Toerisme stimuleert een andere economische sector: in 2019 bezochten zo'n 9,5 miljoen bezoekers de monumenten van Agra, waarvan de Taj Mahal alleen al bijna 6,9 miljoen bezoekers trok.

Cijfers uit de volkstelling van 2011 laten een stadsbevolking zien van 1.585.704, met een metropolitaans totaal van 1.760.285. De geslachtsverhouding bedraagt ​​875 vrouwen per 1.000 mannen; de geletterdheid bedraagt ​​gemiddeld 73,11 procent (77,81 procent voor mannen, 67,74 procent voor vrouwen). Het hindoeïsme vertegenwoordigt 80,68 procent van de inwoners, de islam 15,37 procent, gevolgd door het jaïnisme (1,04 procent), het sikhisme (0,62 procent), het christendom (0,42 procent) en het boeddhisme (0,19 procent); 1,66 procent beweert geen specifiek geloof te hebben. Taalkundig spreekt 94,80 procent Hindi, 2,34 procent Braj Bhasha en 1,86 procent Urdu als moedertaal. De Braj-cultuur is nog steeds aanwezig in de keuken van Agra, die vergelijkbaar is met die van Mathura en Vrindavan.

Lokale gerechten zijn onder andere petha, een zoete pompoen in verschillende vormen; dalmoth, een gekruide linzensnack gevuld met noten en rozijnen; en bedai, een gefrituurde kachori gevuld met pittige aardappel, geserveerd met aloo bhaji en wrongel. Straatgerechten bestaan ​​uit chaatgerechten – dahi bhalla, raj kachori, samosa's en gol gappa – naast gevulde paratha's met chutney en augurk. Onder moslims staan ​​vaak niet-vegetarische gerechten op de menukaart.

Het klimaat valt in de categorie tropische en subtropische steppe (Köppen BSh). De winters zijn mild; de zomers strekken zich uit van april tot juni, warm en droog, onderbroken door de Loo, een droge westenwind die de temperaturen tot dodelijke extremen kan opdrijven. Op 28 mei 2024 bereikte Agra 48,6 °C, de hoogste gemeten temperatuur. De moesson begint doorgaans begin juli en duurt tot half september, met minder regenval dan in Oost-India. Tegen half oktober nemen de omstandigheden af. In de winter verstoort dichte mist – een gevolg van weinig wind, koele temperaturen, vocht en vervuiling – regelmatig het treinverkeer. De luchtkwaliteit behoort tot de slechtste van India; een onderzoek van de Wereldgezondheidsorganisatie (2010-2016) plaatste Agra op de achtste plaats qua meest vervuilde luchtkwaliteit van het land.

De infrastructuur verbindt Agra met grote steden via de weg, het spoor en de lucht. De nationale snelwegen NH 19 en NH 21 verbinden respectievelijk Delhi en Jaipur; de Yamuna Expressway – een route met gecontroleerde toegang en zes rijstroken van 165 km – verkort de reistijd vanuit Delhi tot ongeveer twee uur. De Agra-Lucknow Expressway is 302 km lang en heeft eveneens zes rijstroken. NH 509 verbindt Moradabad via Aligarh; NH 44 biedt een route naar Gwalior; bussen – met belangrijke knooppunten bij de depots ISBT, Idgah, Taj en Fort – bedienen de noordelijke staten. Binnen de stad rijden auto-riksja's en e-riksja's op de Mahatma Gandhi Marg, de belangrijkste verkeersader. De luchthaven van Agra in Kheria, onder controle van de Indiase luchtmacht, verwerkt vluchten naar Mumbai, Ahmedabad, Bhopal en Bangalore.

Zeven treinstations – Agra Cantonment, Raja-Ki-Mandi, Agra Fort, Idgah, Agra City, Jamuna Bridge en Billochpura – vallen onder de North Central Railway. Diensten omvatten post- en sneltreinen, de Rajdhani en Shatabdi supersneltreinen, en de Gatimaan Express, die de route Agra-Delhi in ongeveer 100 minuten aflegt. De luxe Maharajas' Express verbindt Agra met andere historische bestemmingen.

Het stedelijk vervoer omvat nu de Agra Metro, waarvan de Priority Corridor op 6 maart 2024 werd geopend. Dit 6 km lange traject tussen de Taj East Gate en de Jama Masjid omvat drie verhoogde stations – Taj East Gate, Basai en Fatehabad Road – en drie ondergrondse haltes bij de Taj Mahal, Agra Fort en de Jama Masjid. Fase 1 is in aanbouw met twee lijnen: de Gele Lijn (14,25 km, zes verhoogde stations, zeven ondergrondse) die naar verwachting in 2026 klaar zal zijn, en de Blauwe Lijn (15,40 km, volledig verhoogde lijn, 15 stations) die naar verwachting in december 2025 klaar zal zijn.

De economie van Agra draaide op een bruto binnenlands product van ongeveer ₹40.210 crores (2018-19), waarmee het de derde stad in Uttar Pradesh was. Ongeveer 40 procent van de bevolking leeft van de landbouw, terwijl de rest zich bezighoudt met industrie en toerisme. De historische monumenten van de stad – waarvan er drie de UNESCO-werelderfgoedstatus hebben – verankeren de identiteit van de stad. De Taj Mahal, aangewezen in 1983, combineert Perzisch, islamitisch en Indiaas vakmanschap in een ontwerp dat een poort, tuinen, moskee, java en mausoleum combineert op een terrein van 17 hectare. Het Agra Fort, eerder gesticht in 1565, en Fatehpur Sikri, verlaten als hoofdstad in 1585, verduidelijken samen Agra's centrale rol tijdens het Mogoltijdperk. Het hedendaagse Agra wordt nog steeds gekenmerkt door deze erfenis, met straten en bazaars die verweven zijn met eeuwen van kunst en ondernemerschap.