Najlepsze bary pintxos w San Sebastian: przewodnik po ponad 25 ulubionych lokalach

Ten kompleksowy przewodnik odsłania bogatą historię kultury pintxo w San Sebastián, od jej historycznych korzeni po współczesne szczyty gastronomii. Czytelnicy dowiadują się, co odróżnia pintxos od tapas, a także jak zamawiać i poruszać się po barach jak miejscowi. Artykuł przedstawia ponad 20 kluczowych lokali serwujących pintxo (od słynnej tortilli w barze Néstor po anchois w Txepetxa), sugeruje tematyczne trasy barowe i wskazuje dania, których koniecznie trzeba spróbować (Gilda, serniki baskijskie itp.). Porusza również kwestie praktyczne – ceny, budżetowanie, etykietę, wskazówki dietetyczne i najlepsze pory na wizytę.

San Sebastián to raj dla smakoszy. To małe baskijskie miasto rywalizuje (a często przewyższa) o własną legendę – jeden z przewodników turystycznych zauważa, że Stare Miasto ma „więcej gwiazdek Michelin na mieszkańca niż gdziekolwiek indziej na świecie”. Ale to skromne pintxos, a nie restauracje z białymi obrusami, definiują tu codzienne życie. Pintxos (od baskijskiego słowa oznaczającego „kolec” lub wykałaczkę) to małe przekąski barowe – często drobne kęsy nabite na szpikulec – przeznaczone do jedzenia na stojąco przy barze. Różnią się od klasycznej hiszpańskiej tapas głównie sposobem podania: pintxos to pojedyncze przekąski z wykałaczką na kawałku chleba, podczas gdy tapas to zazwyczaj mini-dania lub talerze do podziału. Przez dekady pintxos ewoluowały od prostych kęsów chleba z oliwkami do kreatywnej sceny kulinarnej, ale rytuał towarzyski pozostaje tradycyjny i baskijski. Jak wyjaśnił jeden z mieszkańców: „raz w tygodniu… spotykamy się w barze i jemy jedno lub dwa pintxo” z przyjaciółmi. Krótko mówiąc, pintxo crawl (znany lokalnie jako txikiteo) to kwintesencja San Sebastián – okazja do spróbowania dziesiątek regionalnych specjałów, wypicia kieliszka cydru lub wina i spotkania się w tętniących życiem tawernach starego miasta.

Czym są pintxos? Poznaj baskijskie jedzenie barowe

Pintxos to baskijska odpowiedź na tapas – ale z wyraźnie lokalnym akcentem. Zazwyczaj podaje się je na słynnej Parte Vieja (Starym Mieście) w Donostii lub w jej tradycyjnych dzielnicach, takich jak Gros. Pintxos zazwyczaj składa się z jednego lub kilku aromatycznych składników (owoców morza, mięsa, warzyw, sera itp.) nabitych na patyk lub podanych na talerzu. Z definicji te przekąski są przeznaczone do spożywania w małych ilościach z napojami w barze. W praktyce bary z pintxos często oferują dwa tryby serwowania: zimne pintxos gotowe do podania (odbierane bezpośrednio z baru) oraz gorące pintxos przygotowywane na zamówienie w kuchni.

Pintxos na zimno i na ciepło: Po jednej stronie baru zobaczysz kolejkę zimno Pintxos – kromki chleba z oliwkami, anchois, wędlinami, papryką lub innymi dodatkami – podawane pod szklanką. Klienci po prostu chwytają je i trzymają za wykałaczki; na koniec barman liczy je do rachunku. Za barem (lub w kuchni) kucharz często przygotowuje gorący Pintxos. Są one zamawiane z menu specjalnego lub tablicy, a nie z półki. Na przykład w La Cuchara de San Telmo zamawia się je imiennie z tablicy; „wszystko tutaj jest przygotowywane na zamówienie”, a kelner wywoła imię, gdy danie będzie gotowe. Typowe gorące pintxos to między innymi smażone kostki steku, duszone policzki cielęce, grillowane pieczarki z żółtkiem lub rozpływający się Bacalao a la Vizcaína – regionalne przysmaki, które nigdy nie stoją na wystawie.
Pintxos kontra Tapas: Sami Baskowie zauważają, że pintxos wywodzą się z tej samej tradycji tapas, którą można spotkać w całej Hiszpanii, z jednym głównym szczegółem: sposobem podania i płatnością. Pintxos zazwyczaj zamawia się i opłaca osobno, podczas gdy w innych regionach tapas mogą być podawane bezpłatnie lub dzielone. Jeden z przewodników żartobliwie podsumowuje tę różnicę: „Tapas jest darmowy, gdy bierzesz drinka… My tego nie robimy. Płacimy za pintxos”.W praktyce zamawia się tu i płaci za każdy kęs, zamiast przychodzić całą grupą i dzielić się koszykiem darmowych przekąsek. Niemniej jednak zarówno tapas, jak i pintxos mają wspólną, towarzyską atmosferę: mały kęs + lokalny napój + dobre towarzystwo.

Historia Pintxos w San Sebastián

Pintxos, jakie znamy dzisiaj, są stosunkowo nowoczesne. Według baskijskiej tradycji wszystko zaczęło się w połowie XX wieku. Miejscowa legenda głosi, że w latach 1946–1947 barman z Casa Vallés (w pobliżu dzisiejszego Mercado de La Bretxa) stworzył pierwsze kultowe pintxos, nabijając na patyk oliwkę, papryczkę guindilla i anchoa (anchoa). Nazwał je Stosować – na cześć postaci Rity Hayworth – ponieważ, jak podaje jedno ze źródeł, zarówno bohaterka filmu, jak i pintxo były „zielone, słone i lekko pikantne”. Ta mała przekąska z wykałaczki zapoczątkowała szaleństwo. W latach 50. XX wieku niezliczone bary serwowały nieco bardziej wyszukane przekąski w formie szaszłyków (jamón na chlebie, plasterki tortilli itp.) dla napływu hiszpańskich turystów, którzy tłumnie przybywali na plaże San Sebastián na wakacje. Baskijski pisarz kulinarny wyjaśnia, że pierwotnie normą były „małe kęsy… na kromce chleba z szynką lub serem”, ale z czasem nowatorscy szefowie kuchni zaczęli dodawać kolejne składniki i eksperymentować z nowymi smakami. Dzisiejsza scena pintxo nadal oddaje hołd tym korzeniom – klasycznej Gildzie, tortilli ziemniaczano-cebulowej – jednocześnie prezentując nowoczesne akcenty.

Przez dekady pintxos przeszły drogę od skromnych dań do sztuki gourmet. Ekskluzywne restauracje oferują teraz menu pintxos, a nawet konkursy kulinarne koncentrują się na tych małych daniach. Jednak istota pozostaje niezmienna: baskijscy szefowie kuchni szukają najświeższych lokalnych produktów, ryb i mięs („najlepsze sezonowe warzywa, najświeższe ryby i owoce morza oraz najbardziej wyselekcjonowane mięso” to ich podstawa) i serwują je w formie wielkości dłoni. Krótko mówiąc, pintxos stały się płótnem dla baskijskiej kreatywności. Można znaleźć quenelle z musem z foie gras na toście jabłkowym lub txangurro (krab pająk) zapiekany w faszerowanych paprykach, obok prostszych dań. Wtajemniczony podkreśla, że miasto szczyci się dosłownie „bar pinxto na każdym rogu” i stała się poligonem doświadczalnym dla szefów kuchni, inspirując ich do wymyślania coraz bardziej pomysłowych dań.

Rodzaje pintxos: zimne i gorące

Większość barów pintxo serwuje mieszankę zimno pintxos (te, które już są na ladzie) i gorący Pintxos (przyrządzane na zamówienie). Miejscowi podpowiedzą: przejrzyjcie ekspozycję baru w poszukiwaniu kuszących zimnych dań – oliwek, anchois, serów, wędlin, plasterków tortilli – ale zawsze miejcie oczy szeroko otwarte na tablicę lub pytajcie barmana o gorące dania specjalne. Niektóre bary (jak Ganbara czy Borda Berri) prezentują autorskie dania przy wejściu, podczas gdy inne (jak La Cuchara czy winiarnia na piętrze w Casa Urola) dbają o to, by każde zamówienie było świeże. Magazyn 48Hours radzi nowym gościom, aby głośno chwalili się specjalnością baru: “We always have one [speciality]…go straight to the waiter and ask for a plate, and while you’re at it, ask for the speciality of the house too”Barman zazwyczaj napisze Twoje imię na zamówieniu i krzyknie, gdy będzie gotowe. Następnie możesz sięgnąć po talerz confit z kaczki lub smażonego tatara z tuńczyka, stukając się z przyjaciółmi kieliszkiem txakoli.

Pintxos kontra tapas: kluczowe różnice

Podsumowując, baskijskie pintxo można odróżnić od hiszpańskiej tapy głównie sposobem podania. Jak wspomniano, tapas to ogólnie każde małe danie, często podawane z napojem, podczas gdy pintxos to prawie zawsze pojedyncze kawałki podawane na chlebie lub szaszłykach. Jeden z pisarzy podróżniczych podsumowuje to, zwracając uwagę na niuans językowy: w języku baskijskim, pincho Dosłownie oznacza „kolec” – stąd wykałaczka w każdej przekąsce. W praktyce jednak odwiedzający powinni być przygotowani na zapłatę za każde pintxo (nie zakładać jednego darmowego talerza na drinka). Doświadczenie jest bardziej przemyślane: wybierasz każdy kęs na bieżąco, czasami zamawiając i płacąc za każdy bar, delektując się jednym lub dwoma naraz. Miejscowi ostrzegają przed nakładaniem na talerz zbyt wielu pintxo – jest to postrzegane jako błąd turystyczny. Zamiast tego traktuj przeskakiwanie pintxo jako posiłek progresywny.

Niezbędny przewodnik po etykiecie i zamawianiu pintxos w barze

Wizyty w barach pintxo mają swoją własną etykietę. Na szczęście jest ona w dużej mierze intuicyjna: stań (lub usiądź) przy barze, trzymaj drinka w dłoni i próbuj swobodnie. Mimo to, kilka kluczowych wskazówek ułatwi Ci drogę:

Podejdź do baru i odbierz talerz: Przyjazną sztuczką jest natychmiastowe poproszenie barmana o mały talerzyk (zazwyczaj mają ich całe stosy). To sygnał, że jesteś gotowy do jedzenia i pozwala uniknąć żonglowania chwiejnymi stosami chleba. Jeden bloger żartuje: „idź prosto do kelnera i poproś o talerz – zawsze jakiś mają!”Miejscowi zawsze trzymają talerze pod ręką właśnie z tego powodu.
Zapytaj o specjalności: W każdym barze znajdziesz co najmniej jedno wyjątkowe pintxo. Nie wahaj się zapytać o specjalności lokalu, zwłaszcza te na ciepło. Barmani zwykli mówić: „Dzisiaj naszym specjalnym daniem jest…” i zapisze Twoje imię i nazwisko oraz zamówienie. Barman wywoła Twoje imię, gdy danie będzie gotowe. Na przykład w restauracji La Cuchara de San Telmo nie ma żadnych eksponatów – wszystko jest przygotowywane a'la minute – więc zamówienie można złożyć tylko po imieniu.
Zgarnij Pintxos: W międzyczasie, śmiało, częstuj się gotowymi pintxos na barze. Wskaż palcem, co chcesz (barman lub kelner zauważy wykałaczki) i połóż to na talerzu. Zbierzesz patyczki, które zostaną później zliczone. Jak wyjaśnia jeden z przewodników, bar po prostu policzy Twoje wykałaczki na koniec, aby zsumować rachunek.
Dostosuj tempo: Klasyczna lokalna rada: weź tylko jednego lub dwa pintxos na bar. Nie zajadaj się na pierwszym przystanku – zabawa trwa. Jak zauważa jeden z pisarzy podróżniczych: „Tylko turyści napełniają talerz kilkoma pintxos… najlepiej chodzić od baru do baru, zamawiając po jednym lub dwa w każdym miejscu”. Do każdego kęsa wypij napój (piwo, lampkę lokalnego wina lub cydru), a następnie udaj się do kolejnej tawerny.
Płatność za plan: Zwyczaje są różne. W niektórych barach obsługa liczy wykałaczki na koniec wizyty, podczas gdy w innych preferowana jest płatność na bieżąco. Szybkim sposobem na uniknięcie nieporozumień jest zapytanie na początku: „Czy płacisz na końcu czy po każdej rundzie?”W obu przypadkach pilnuj swoich talerzy i wykałaczek. (W Hiszpanii napiwki są opcjonalne: miejscowi często po prostu zaokrąglają lub zostawiają niewielki napiwek w wysokości 5–10% za dobrą obsługę.)

Przestrzeganie tych wskazówek gwarantuje płynny przebieg. Co ważne, nie ma potrzeby krzyczeć po angielsku ani przejmować się formalnościami – w barach pintxo panuje swobodna i przyjazna atmosfera. Barmani i stali bywalcy zazwyczaj chętnie pomogą Ci w wyborze dań z menu lub nałożeniu kolejnego talerza (bariery językowe przełamują się przy dobrym jedzeniu i napojach). Pamiętaj tylko, żeby nie zatrzymywać się w biegu: po spróbowaniu kilku kęsów, podaj talerz dalej i kontynuuj swoją wędrówkę po pintxo.

Jak zamawiać pintxos jak miejscowy

Przyjdź do baru wcześnie (albo idź dalej): Nieruchomości w Pintxo cieszą się dużym zainteresowaniem, szczególnie w godzinach szczytu. Obsługa radzi podejść do klienta i poprosić o miejsce przy ladzie. Wtedy umiejętność grzecznego przepychania się łokciami jest bardzo przydatna.
Weź talerz: Natychmiast poproś o mały talerzyk (znany jako „plato pequeño”). Bary zazwyczaj mają go przygotowanego na miejscu. Będziesz go potrzebować do wszystkich wybranych pintxos.
Zamów specjalność domu: Prawie każdy bar ma swoją specjalną pozycję („especialidad de la casa”). Wskaż ją lub zapytaj. Kelner zapisze twoje imię i zamówi je w kuchni, a następnie zawoła, kiedy będzie gotowe.
Wyjmij z wyświetlacza: Aby zamówić zimne pintxos z lady, wystarczy wziąć wykałaczkę (wykałaczki) i położyć je na talerzu. Mniej lub mniejsze porcje na początku sprawią, że będziesz głodny i będziesz chciał więcej później (lokalni ostrzegają: nie przeładowuj talerza).
Uważaj na wykałaczki: To są punkty do zaliczenia. Nie zostawiaj ich na talerzu (zazwyczaj zostawiasz je na barze lub w specjalnym kubku). Obsługa baru policzy je, aby doliczyć do rachunku.
Płać odpowiednio: Bary różnią się między sobą: niektóre pobierają opłatę przy wyjściu, inne rozliczają się po każdym talerzu. W razie wątpliwości zapytaj („Czy mam zapłacić tutaj czy na końcu?”). Pamiętaj, że zaokrąglanie w górę jest grzeczne, ale nie ma potrzeby dawania napiwków w wysokości 15–20%, jak to się dzieje w niektórych krajach.

Strategia i czas przeskakiwania po barach

Zaplanuj swoją wędrówkę po pubach z rozwagą. Bary w Pintxo zazwyczaj otwierają się na lunch, a potem na kolację; wiele z nich zamyka się w popołudniowej sjeście. Na przykład godziny otwarcia baru w Casa Urola to 12:00–15:15 i 19:00–23:15, a w niektóre dni powszednie bar jest nieczynny. Dlatego wybierz późne popołudnie lub wieczór. Miejscowi mają nawet na to nazwę: od… sama kolacja często zaczyna się po 21:00 Tutaj spotkają się około 19:00–20:00, aby wcześniej zjeść pintxos. W ten sposób spróbujesz kilku batoników przed głównym posiłkiem.

Stare Miasto (Parte Vieja) ma największe zagęszczenie barów pintxo i jest idealne na spotkanie kilku lokali w jednym bloku. Gros, po drugiej stronie rzeki, ma bardziej lokalny, sąsiedzki klimat (i własne tłumy w piątek i sobotę). Niezależnie od strefy, spiesz się: spędź około 20–30 minut w każdym barze (wystarczająco na kilka przekąsek i drinka), a następnie ruszaj dalej. W dobry wieczór oznacza to odwiedzenie 4–6 barów. Pamiętaj, że między przystankami zazwyczaj trzeba spacerować. Jak zauważa jeden z przewodników, prawdziwa frajda to oglądanie „specjalność każdego baru” i pozwól sobie na wędrówkę, zamiast ścigać się z listą rzeczy do zrobienia.

Wskazówki dotyczące czasu: Postaraj się zacząć o 19:00–20:00, aby skorzystać z bardziej swobodnej atmosfery wczesnego wieczoru. Bary często zapełniają się około 21:00 lokalnymi gośćmi. Unikaj późnych tłumów, jeśli wolisz spokojniejsze drinki (poniedziałek–czwartek, cisza po północy jest mniej gorączkowa). Zwróć też uwagę na dzień tygodnia: wiele barów jest otwartych całą noc, ale niektóre zamykają się w niedzielę lub w środku tygodnia. Jak w powyższym przykładzie, Casa Urola w ogóle nie jest czynna we wtorki i środy. W razie wątpliwości sprawdź online lub zapytaj w hotelu.

Sztuka Txikiteo (Bar Crawl)

W języku baskijskim wędrówka po barach nazywa się mały (z mały„mały”). To tradycyjny rytuał: leniwe chodzenie po barach i popijanie małej szklanki napoju (a mały wina lub zurito piwa) na każdym przystanku. Przewodnik jednego z wtajemniczonych podsumowuje to następująco: txikiteo oznacza „od baru do baru, jedząc pintxos lub dwa i popijając je kieliszkiem świeżego txakoli lub lokalnego cydru”Każdy pintxos to coś w rodzaju kulinarnego amuse-bouche między łykami.

Podczas txikiteo zauważysz kilka ciekawych zwyczajów. Nie daj się zaniepokoić konfetti z porzuconych serwetek na podłodze – miejscowi rzucają je tam z przyzwyczajenia, biorąc pod uwagę… brudna podłoga To znak popularnego baru. Zupełnie normalne jest też stanie ramię w ramię, a nawet rozmowa z nieznajomymi przez ladę. Zasada jest swobodna i przyjazna. Doświadczony przewodnik radzi nawet: szukaj zatłoczonych, tętniących życiem barów (pewny znak dobrego jedzenia i towarzystwa) i nie przejmuj się ograniczoną przestrzenią. Niektórzy twierdzą wręcz, że tętniący życiem bar z „brudną podłogą” to dokładnie to, czego szukasz – oznacza to, że miejscowi głosują nogami na to miejsce.

Ogólnie rzecz biorąc, txikiteo to różnorodność i towarzyskość. Pod koniec wieczoru pozostanie Ci w pamięci gobelin lokalnych specjałów, przyjacielskich spotkań i brzęku kieliszków. Zakończ swoją wędrówkę nutą ostateczności: może zatrzymaj się w szacownej piekarni, by zjeść ostatni kęs słynnego baskijskiego sernika (patrz poniżej) lub… zurito wśród nowych przyjaciół. W San Sebastián prawdziwa wędrówka po barach może się zacząć i zakończyć (prawie) wszędzie.

Przewodnik po cenach Pintxos i planowaniu budżetu

Jedną z zalet pintxos jest to, że można zjeść bardzo dobrze, nie rujnując budżetu – jednak łatwo wydać więcej niż się myśli, jeśli się przesadzi. Typowy pintxos kosztuje około 2–3 euro za prosty kęs i może 4–6 euro za coś bardziej wyszukanego. Jak zauważa pewien podróżnik, „za większość przekąsek pintxos i mini dań możesz zapłacić około 2–6 euro”Pamiętaj, że drinki (małe piwo lub lampka wina) będą kosztować dodatkowe 3–5 euro za sztukę. W praktyce zaplanuj wydatek rzędu 5–7 euro za rundę (dwa pintxos + jeden drink).

Średnie ceny (2025): Większość zimnych lub prostych, gorących pintxosów kosztuje od 2 do 3 euro. Bardziej wykwintne dania – faszerowana papryka z krabem, rzadko spotykany stek lub szaszłyk z foie gras – mogą kosztować od 4 do 6 euro za sztukę. Bary często podają cennik lub pobierają opłaty za pomocą wykałaczki, ale nierzadko można spotkać oszałamiające specjały (jakiś domowy alkohol lub stek premium) w przedziale od 8 do 12 euro. Zawsze sprawdzaj, czy oferowane jest menu „maridaje” (dobór win) lub degustacyjne.
Przykłady budżetu: Dla osoby podróżującej samotnie, wieczór w 4 barach (2 pintxos + 1 drink każdy) może wynieść około 30 euro (6 rund po 5 euro). Para, która robi to samo, wyda około 60 euro plus ewentualnie napiwek. Grupy przyjaciół powinny uwzględnić dodatkowe drinki lub sery do podziału. Jeśli kolacja jest bardzo skromna (tylko 2–3 rundy), możesz wydać zaledwie 20 euro na pełny żołądek. Z drugiej strony, wycieczka gourmet – 5+ barów, wina specjalne i każdy może spróbować różnych pintxos – może z łatwością kosztować ponad 100 euro na osobę. W każdym razie, zawsze warto mieć przy sobie trochę gotówki (większość barów akceptuje karty, ale drobne mogą pomóc szybko podzielić się pieniędzmi na koniec).
Wskazówki dotyczące oszczędzania pieniędzy: Szukaj okazji. Cotygodniowe czwartkowe pintxo‑pote (oferta pintxo + napój) w Gros cieszy się ogromną popularnością; bary zazwyczaj sprzedają napój (np. wino domowe lub piwo) ze specjalnym pintxo za około 2–3 euro, czyli taniej niż zwykle. Wiele barów na Starym Mieście serwuje również… bezpłatny Pintxos z drinkiem w środy wieczorem lub w weekendy (nazywane „gratis pinchos”) – więc popytaj, jeśli trafisz na taki wieczór. Na koniec, zachowaj umiar: łatwo się przejeść. Konserwatywna strategia oszczędzi zarówno portfelowi, jak i talii.

Parte Vieja (Stare Miasto) Niezbędne bary Pintxos

Historyczna Parte Vieja (Stara Dzielnica) to epicentrum kultury pintxo w San Sebastián, z dziesiątkami tradycyjnych tawern wzdłuż wąskich uliczek. Oto kilka najlepszych lokali i co warto w nich zamówić:

Bar Nestor – Legendarna Tortilla

Lokalizacja: Pescadería, 11 (Stare Miasto)
Najważniejsze: Złoty omlet, stek T-bone (txuleta), grillowana papryka
Dlaczego warto pójść: Bar Néstor osiągnął niemal mityczny status. Jego tortilla ziemniaczano-cebulowa jest "legendarny" – Codziennie robi się tylko dwa ogromne omlety, jeden na lunch i jeden na kolację – co daje w sumie około 16 kawałków. Zamówienia wyprzedają się, więc ludzie ustawiają się w kolejce przed 12:00 lub 19:00, aby dodać swoje nazwisko do listy. Tortilla jest idealnie płynna w środku i wielu nazywa ją… „prawdopodobnie najlepszy w mieście”. (Nazwa baru to Nestor, ale miejscowi od razu rozpoznają „miejsce serwujące Tortillę”.)
Najlepsze dania: Oprócz tortilli, trio sałatki pomidorowej, papryki wzorzystej i ogromnego txuleta (steka T-bone) – „święta trójca” Néstor – to pozycja obowiązkowa dla mięsożerców. Duży stek jest tu przeznaczony dla dwóch osób, więc przyjdźcie głodni lub podzielcie się. Pomimo swojej sławy, Néstor to bezpretensjonalny bar, w którym można jeść tylko na stojąco. Wskazówka: Zapisz się na listę oczekujących na tortillę zanim drzwi się otwierają; jeśli nie skusisz się na tortillę, spróbuj przynajmniej chrupiących padrónów i plasterków soczystego pomidora z serem Idiazabal.

Bar Ganbara – Specjaliści od grzybów i owoców morza

Lokalizacja: ul. św. Jerome 21 (Stare Miasto)
Najważniejsze: Grzyby leśne z jajkiem, tartaletki z krabem, dorsz
Dlaczego warto pójść: Ganbara to od lat ulubiona restauracja ze względu na świeże owoce morza i produkty rolne. Lokalni przewodnicy zachwycają się potrawami takimi jak „mięsiste grillowane pieczarki, podawane z jedwabistym żółtkiem”, słynie również z wykwintnej tarty z krabem. Lokal mieści się w ciepłym, wyłożonym drewnem barze z kilkoma miejscami stojącymi i kilkoma stołkami. Spodziewaj się niewielkiej kolejki.
Najlepsze dania: Nie przegapcie firmowego smażonego grzyba z jajkiem ani kremowych krokietów z morszczuka. W sezonie na dorsza ich dorsz a la vizcaína jest wyśmienity. (Uwaga: w Ganbarze znajdziecie też wiele wegetariańskich pintxos, na przykład sezonowe risotto warzywne z serem Idiazabal). Karta win jest tu bogata, więc do tych ziemistych przekąsek dobierzcie kieliszek chrupiącego txakoli lub Rioja blanco.

Łyżka Świętego Telmo – Talerze awangardowe baskijskie

Lokalizacja: 31 de Agosto, 28 (Stare Miasto)
Najważniejsze: Przypalony sernik baskijski, duszone policzki cielęce, małże brzytwy
Dlaczego warto pójść: La Cuchara znana jest jako pionierka nowoczesnych baskijskich pintxos. Wszystko tutaj jest à la carte i świeżo przygotowane: na barze nie ma gotowych przekąsek. Klienci składają zamówienia imiennie z menu na tablicy (kelner wykrzykuje imię i nazwisko, aby odebrać). Rezultatem jest posiłek w stylu tapas, ale w nieformalnej atmosferze baru. Często jest tłoczno, więc przyjdź wcześniej lub licz się z oczekiwaniem.
Najlepsze dania: Ich nagradzany spalony sernik (gęsty, kremowy, niemal zrumieniony na wierzchu) stał się deserem, który warto odwiedzić (zobaczysz, jak ludzie zamawiają go na kawałki). Jeśli chodzi o dania wytrawne, spróbujcie delikatnej w dotyku łopatki wieprzowej, duszonych policzków wołowych w sosie z czerwonego wina i ostryg z czosnkiem. Prawie wszystko jest doskonałe – jeden z przewodników kulinarnych twierdzi, że ten malutki bar oferuje jedne z… „najlepsza kuchnia baskijska, jaką znajdziesz” w formie przekąski.

Bar Sport – Wykwintne pasztety z gęsich wątróbek i nie tylko

Lokalizacja: 11 de Agosto, 21 (Stare Miasto)
Najważniejsze: Foie gras a la plancha, krem z jeżowca na grzance, mini burgery
Dlaczego warto pójść: Nie daj się zwieść prostej nazwie – Sport serwuje jedne z najbardziej kreatywnych pintxos w mieście. Specjały są ostre i złożone: to prawdziwy hit wśród tłumów. grillowany foie gras (grillowane na grzance). Inne sezonowe hity to mini burger z rostbefu, naleśniki z policzkami wieprzowymi i bogaty sos śmietanowo-jeżowy na grzance. Dekoracja (fresk z wiosłami na ścianie) jest kiczowata, ale jedzenie jest ekskluzywne.
Najlepsze dania: Zamów koniecznie foie a la plancha. Szukaj też chupito „strzał” zupy z kraba pająka lub uni i zwiększać (kalmary zawinięte w wędzonego łososia). Bar Sport łączy sycące składniki z finezją. Jeśli masz możliwość, usiądź przy wąskim barze; napoje (cydr lub czerwone wino) doskonale uzupełniają bogactwo smaku.

Casa Urola – Farm-to-Table (oddział Old Town)

Lokalizacja: Fermin Calbeton, 20 (Stare Miasto)
Najważniejsze: Sezonowe świeże warzywa, grillowane krewetki, lokalne sery
Dlaczego warto pójść: Casa Urola to technicznie restauracja i bar założony w 1956 roku, ale na uwagę zasługuje bar pintxo na dole. Koncentruje się na wysokiej jakości, lokalnych składnikach (na stronie internetowej podkreślono, „najlepsze sezonowe warzywa, najświeższe ryby i wyselekcjonowane mięsa”). Choć pintxo pojawiło się na rynku stosunkowo niedawno, szybko zyskało uznanie za domowe smaki.
Najlepsze dania: Spróbuj grillowanych świeżych karczochów, szaszłyków z krewetek lub sera Idiazabal na grzance z dżemem figowym. Jeśli masz ochotę na codzienną gulaszową potrawkę (zapiekanka) (grzyby leśne, mięso lub owoce morza), koniecznie spróbujcie. Casa Urola ma również wyróżnienie Michelin na piętrze, łącząc swobodną atmosferę z wyrafinowaniem. Zwróćcie uwagę na godziny otwarcia: bar jest czynny w godzinach 12:00–15:15 i 19:00–23:15, zamykany w godzinach popołudniowych i w środku tygodnia – zaplanujcie odpowiednio wizytę.

Txepetxa – Bar Anchovy

Lokalizacja: Pescadería, 5 (Stare Miasto)
Atrakcje: Setki kombinacji anchois (jardinera, centolla, foie itp.)
Dlaczego warto pójść: Ten niewielki bar zdominował rynek jednym składnikiem: boqueronem (marynowaną białą sardelą). Praktycznie każde pintxo w tym lokalu zaczyna się od ręcznie marynowanego fileta z anchois. Magia tkwi w dodatkach – od klasycznych „z doniczką” (z salsą z papryki i cebuli) po odważne połączenia, takie jak anchois z foie gras lub jeżowcem. Przepisy i marynata są pilnie strzeżonymi sekretami, ale efekt jest powszechnie uznawany za niesamowity.
Najlepsze dania: Skorzystaj z rady kelnera, co jest najświeższe. anchois z papryczką chili (anchois z papryczką chili) to proste, ale pyszne danie. Spróbuj anchois z ziemistym kremem grzybowym (grzyb), lub z kremowym krabem (centolla). Retro, ceramiczna ekspozycja baru może kusić, ale pamiętaj: wszystko jest tu przygotowywane na świeżo na zamówienie. Przygotuj się na kolejkę – Txepetxa pęka w szwach co noc – ale miłośnicy anchois zgadzają się, że warto.

Borda Berri – obfita kuchnia baskijska

Lokalizacja: Fermin Calbeton, 12 (Stare Miasto)
Najważniejsze dania: Risotto z policzkami cielęcymi, duszone żeberka, grillowana ośmiornica
Dlaczego warto pójść: Borda Berri łączy tętniącą życiem atmosferę pubu z pewną siebie, nowoczesną kuchnią baskijską. Zawsze tętni życiem i często jest zatłoczona. Przewodniki odnotowują stale zmieniające się menu „baskijskich dań pocieszenia” na tablicy. Jeden z autorów zauważa, że tłumy gromadzą się tu na… “amazing ribs, veal cheeks, [and] stunning octopus”Na barze można znaleźć kilka zimnych przekąsek, ale gwiazdami są dania kuchenne (risotto, gulasze).
Najlepsze dania: Specjalnością lokalu jest aksamitne risotto (często z serem Idiazabal), delikatne duszone policzki wieprzowe lub żeberka oraz grillowana ośmiornica z papryką. Miłośnicy słodkości powinni zostawić miejsce na pintxo z czekoladą i ganache Cointreau. Borda Berri to doskonałe miejsce, by w przyjaznej atmosferze delektować się wyrazistymi baskijskimi smakami.

La Viña – dom spalonego sernika baskijskiego

Lokalizacja: 31 de Agosto, 3 (Stare Miasto)
Najważniejsze: Gruby „sernik” (spalony sernik), rożek z anchois Canutillo
Dlaczego warto pójść: Choć La Viña słynie przede wszystkim z deserów, początkowo była winiarnią, a jej bar pintxos to odzwierciedla. Klienci ustawiają się w kolejce, by spróbować tego, co wielu nazywa „San Sebastián's”. podpis Danie: gęsty, karmelizowany sernik zrobiony „z mleka koziego i odrobiny cukru” i zapiekany na przypieczonym wierzchu. Przepis jest prosty, ale konsystencja jest wyjątkowo kremowa. Kolejną zabawną propozycją jest canutillo:chrupiąca tarta w kształcie małego rogu, wypełniona anchois i serkiem śmietankowym.
Najlepsze dania: Nie przegap okazji, by zamówić kawałek sernika (często podawany z sherry Pedro Ximénez, jak sugerują miejscowi). Do pintxos spróbuj rożka z anchois Mini Canutillo i świeżych lokalnych serów lub wędlin, jeśli są dostępne. Uwaga: liczba miejsc jest bardzo ograniczona, więc sernik na wynos (pakowany na podróż) jest powszechny. W okolicy Viña (dzielnica Bretxa) znajduje się również kilka innych barów, jeśli chcesz kontynuować.

Gorriti Taberna – Klasyczna tłusta przekąska

Lokalizacja: Gorriti, 10 (w pobliżu targu La Bretxa)
Najważniejsze: szaszłyki Gilda, tortilla z karmelizowaną cebulą, grillowane świeże potrawy
Dlaczego warto pójść: Gorriti, ukryty klejnot położony nieco na uboczu głównej ulicy, ucieleśnia tradycyjną kulturę pintxo Donostiarra. Wystrój jest czarująco vintage, z kafelkowymi ścianami i dużym kontuarem. Krytycy kulinarni polecają jego proste menu: “Gorriti Taberna jest autentyczna…” mówią blogerzy. Ich punktem kulminacyjnym jest wzorowy Stosować (szaszłyk z anchois, oliwek i papryki) i bardzo ciemna tortilla z cebulą i ziemniakami (cebula sprawia, że jest prawie czarna). Grill jest na zewnątrz, więc zobaczysz świeże papryki i krewetki przypalane na zamówienie.
Najlepsze dania: Od razu wybierz Gildę i tortillę z piwem stout. Szukaj też sezonowej ajo blanco (zimnej zupy czosnkowej z winogronami) lub talerza grillowanych pieczarek. W przeciwieństwie do niektórych modniejszych barów, Gorriti pozostaje bez tłumów turystów – miejscowi klienci wylegują się na stołkach. Zabierz jeden, jeśli możesz. Wskazówka lokalna: Właściciele są tu bardzo przyjaźnie nastawieni i między zamówieniami mogą nawet puścić parę klasycznych utworów z szafy grającej.

Tamboril – pochodzenie Gildy (być może)

Lokalizacja: Pescadería, 2 (Stare Miasto)
Najważniejsze: Klasyczne pintxos, specjalność z grzybów
Dlaczego warto pójść: Tamboril to rodzinny bar, który słynie przede wszystkim z podstawowe, tradycyjne pintxos zrobione bardzo dobrzeJak zauważa przewodnik Michelin, bar Tamboril jest „pełne tradycyjnych pintxos, ze szczególnym uwzględnieniem grzybów!”Często jest również wymieniane (zarówno przez przewodników, jak i mieszkańców) jako miejsce narodzin pintxo Gilda (historia głosi, że stworzył je w latach 40. XX wieku jeden z patronów Tamboril). Niezależnie od tego, czy ta legenda jest prawdziwa, warto je odwiedzić.
Najlepsze dania: Spróbuj ich marynowanych pieczarek (grillowanych pieczarek z czosnkiem i oliwą z oliwek) – są tu legendarne. Oczywiście zamów pintxo Gilda i sprawdź, czy na grillu są jakieś sezonowe dania na ciepło (czasem miękkie anchois lub gulasz z dzika). Atmosfera jest gwarna, ale przyjazna; nikt nie będzie miał nic przeciwko, jeśli zatrzymasz się na chwilę, popijając drugą lampkę domowego wermutu i obserwując ludzi.

Bar Antonio – Śniadania i pintxos z cebulą

Lokalizacja: Bergara, 7 (Stare Miasto/w pobliżu Mercado San Martín)
Najważniejsze: Tortilla z karmelizowaną cebulą, pintxo z anchois z Igueldo
Dlaczego warto pójść: Antonio's, technicznie rzecz biorąc, znajduje się tuż za Starym Miastem i jest klasycznym miejscem serwującym pintxos, znanym wtajemniczonym. Słynie z tortilli z dużą ilością cebuli (z ciemnobrązową skórką) – uważanej przez niektórych mieszkańców za najlepszą w okolicy. Choć jest to przedmiotem gorących dyskusji, tutejsze tortille są z pewnością wyjątkowe. W barze serwowane są również… „Igueldo” pintxo (szaszłyk z tuńczyka, anchois, pomidorów i zielonej papryczki chili), który jest jedną ze specjalności lokalu.
Najlepsze dania: Zamów tortillę z karmelizowaną cebulą (będzie prawie czarna na wierzchu) i poczuj jej delikatną słodycz. Spróbuj też szaszłyka Igueldo z menu dań na ciepło. Oprócz tego, lada rybna oferuje bardzo świeże anchois, boquerones i inne owoce morza pinxtos – możesz wybrać dowolny z ekspozycji.

Ukryte perełki dzielnicy Gros

Choć Stare Miasto przyciąga najwięcej uwagi, dzielnica Gros (po drugiej stronie rzeki Urumea) słynie z cichszych, bardziej lokalnych barów. Nie przegap tych miejsc:

Bodega Donostiarra – Klasyczne Gros Tapas

Lokalizacja: San Jerónimo, 15 (Gros)
Najważniejsze: Pintxo Indurain, grillowana ośmiornica, domowe bocadillos z szynką
Dlaczego warto pójść: Założona w latach 20. XX wieku, ta staromodna tawerna to prawdziwa instytucja w Gros. Jej kręty bar jest pełen stałych bywalców okolicy o każdej porze. Menu przypomina rodzinną książkę kucharską. Jej znakiem rozpoznawczym jest… „Pintxo Indurain” – sycący szaszłyk z anchois, tuńczykiem, oliwkami, chili i cebulą (podobno nazwany na cześć słynnego baskijskiego kolarza). Inne przysmaki to grillowana galicyjska ośmiornica (pulpo a la gallega) na szaszłyku, szaszłyki z szynki iberyjskiej i tradycyjne cazuelas.
Najlepsze dania: Poproś o pintxo Indurain. Możesz też zamówić ich tortillę lub omlet z foie gras (omlet z wątróbką z kaczki) cieszy się uznaniem mieszkańców. Ponieważ Bodega Donostiarra to również kanapkarnia, wielu przychodzi tu po ogromne kanapka z szynką Na chrupiącym chlebie. Kluczem jest to, żeby iść, gdy jest tam tłum – żywa atmosfera jest częścią uroku. (Lokalne recenzje są entuzjastyczne: „Zamówiłem… tortillę albo mini na śniadanie, a na aperitif Indurain” – co oznacza, że zaczynają wcześnie od przekąski, a wieczorem piją wino i Indurain.)

Bar Bergara – nowoczesny salon Pintxo

Miejsce: 31 sierpnia 2015 (Gros)
Najważniejsze: tortilla z anchois, Łódź (łódka z shiitake i krewetkami)
Dlaczego warto pójść: Ten wielokrotnie nagradzany bar (prowadzony przez uznanego szefa kuchni Jona Brauera) łączy stylowe wnętrze z kreatywnymi daniami. Zimne pintxo są nieskazitelne, ale gorące menu ma kilka oryginalnych akcentów. Jednym z jego specjałów jest tortilla z marynowanymi anchois (nadającymi jej słony posmak). Innym jest Łódź, chleb w kształcie łódki nadziewany grzybami i krewetkami, który zdobył wiele nagród. Obsługa jest profesjonalna, a nawet można usiąść na zewnątrz.
Najlepsze dania: Koniecznie poproś o tortillę z anchois i txalupę, jeśli są dostępne. W barze znajdziesz również doskonałe pasztety na zimno i świeże boquerones z sherry na ladzie. Połącz je ze schłodzonym txakoli lub baskijskim lagerem i delektuj się wyrafinowaną wersją pintxos, którą oferuje Gros.

Czwartkowe Pintxopote w Gros

Każdego czwartkowego wieczoru cała dzielnica Gros rozświetla się bar przekąskowy: happy hour, podczas którego większość barów oferuje pintxo i drinka w stałej cenie (zazwyczaj 2–3 €). To wydarzenie przyciąga tłumy zarówno młodych mieszkańców, jak i turystów. Bary wzdłuż Calle Zabaleta i Karkizano zapełniają się od około 19:30 do późnego wieczora. Jak podaje jedna z hiszpańskich stron turystycznych: „Najpopularniejszy pintxo-pote w San Sebastián znajduje się w Gros. W każdy czwartek… ulica i bary są pełne ludzi.” – Najbardziej oblegane pintxopote w mieście są w czwartki w Gros. Jeśli akurat będziesz w mieście w czwartkowy wieczór, to niedrogi i przyjemny sposób na wypróbowanie wielu barów (tylko spodziewaj się kolejek!). Poza tym, Gros ma perełki każdej nocy; inny przewodnik nazywa to “oryginalny hotspot pintxo-pote”, szczególnie wzdłuż ulicy Zabaleta.

Specjalne dania pintxos, których musisz spróbować

Oprócz pojedynczych barów, na szczególną uwagę zasługuje kilka kultowych rodzajów pintxo:

Oryginalna Gilda: To proste trio na szaszłykach (anchois, oliwki, papryczka guindilla) uchodzi za pierwsze w historii pintxo. Spróbuj go dokładnie takiego, jaki powinien być – słonego, pikantnego i octowego. Wiele barów (w tym Gorriti, Bodega Donostiarra i inne) serwuje go jako idealne urozmaicenie podniebienia między bardziej treściwymi kęsami.
Omlet hiszpański: W przeciwieństwie do puszystych tortilli, które być może znasz, hiszpański omlet w San Sebastián jest często niezwykle bogaty. Tortilla w Barze Néstor (z karmelizowaną cebulą) jest legendarna. Wersja w Barze Antonio wykorzystuje słodką cebulę i jest mocno karmelizowana. Gdziekolwiek jesteś, gruby kawałek tego omletu ziemniaczano-jajecznego to pocieszająca baza. Dobra tortilla powinna być niemal kremowa w środku i mieć delikatną skórkę – to miara kunsztu barmana.
Stek baskijski: Zamów kawałek stek (Stek T-bone lub ribeye), jeśli stoisko rzeźnika w barze jest zadymione. Olbrzymia txuleta z Baru Nestor jest przeznaczona dla dwóch osób i przyrządza się ją po prostu z soli i grilla. Innym świetnym miejscem na steki jest Bar Antonio (w Gros, otwarty na lunch). Te dekadenckie grillowane mięsa są zazwyczaj podawane z kilkoma papryczkami padrón i koszykiem chleba.
Kreacje serowe Idiazabal: Wędzony ser owczy (Idiazabal) jest składnikiem wielu pintxos. Szukaj go startego na daniach (takich jak risotto z grzybami Borda Berri), roztopionego na grzankach lub nadzianego na szpadki z wędlinami. Popularnym pintxos jest… doskonały – szaszłyk z Idiazabal, orzechów włoskich i miodu – słono-słodki kęs. Nie przegap żadnego gorącego dania z serem.
Przygotowanie foie gras: Zamiłowanie San Sebastián do luksusowych składników sprawia, że foie gras pojawia się tu często. Grillowany foie gras na grzance w Bar Sport jest znany. Mniejsze bary, takie jak La Cuchara czy Atari, oferują wersje mini, często z dżemem lub kompotem owocowym. Nawet Ganbara serwuje dania z foie gras. Te dekadenckie przysmaki doskonale komponują się ze słodkim lub wytrawnym winem.
Specjały z owoców morza: Oprócz anchois, poszukaj boquerones (marynowanych białych anchois) przypominających anchois, dań z kalmarów (kałamarnica), Lub krab (krab pająkowaty) podawany w małych cannelloni. Bary z ladą z owocami morza – Alde Zaharra lub dowolne freiduría (stoisko ze smażonymi owocami morza) – często oferują boquerones, ośmiornicę lub maleńkie smażone krewetki. Nie przegap najprostszego: dobrych sardynek na chlebie lub gałki wędzonych małży na grzance.
Nowoczesne pintxos fusion: Młodsi szefowie kuchni serwują międzynarodowe riffy: pomyślcie o przekąskach inspirowanych sushi, krokietach z szynką iberyjską i beszamelem czy mini kanapkach z serem i stekiem. Choć nie są to tradycyjne dania kuchni baskijskiej, niektórzy dostawcy (jak pomysłowe rożki z La Viña czy Koxka in Gros) mają wiernych fanów. Jeśli traficie na coś nietypowego (np. taco z lokalną kiełbasą txistorra lub pintxo z koreańskim akcentem), często warto spróbować – baskijscy szefowie kuchni są mistrzami w integracji.

Napoje pasujące do pintxos

Wybór napojów jest równie ważny jak jedzenie. Mieszkańcy San Sebastián sięgają standardowo po jeden z czterech klasyków:

Lokalne wino (Txakoli): To lekko musujące, kwaśne białe wino z baskijskich wzgórz to kwintesencja połączenia z pintxo. Jest bardzo wytrawne i musujące – często nalewane z góry, aby wzmocnić jego musowanie. Jego orzeźwiająca mineralność „to sprawia, że jest to idealne połączenie” na treściwe kąski, takie jak anchois czy smażone ziemniaki. Jak zauważa jeden z autorów: „Baskowie będą przysięgać na Txakoli… z tuńczykiem i innymi owocami morza… w każdym barze będzie można znaleźć Txakoli”A co najlepsze, cena za kieliszki jest bardzo przystępna (porcja txikito txakoli kosztuje około 2–3 euro).
Czerwone wino hiszpańskie lub Rioja: Czerwone wina rioja lub garnacha są również wszechobecne. Te niemusujące wina są łagodniejsze (i bardziej sycące) z pintxos, takimi jak chorizo, pieczona papryka z tuńczykiem (Przekąska z kraba) lub dowolne danie z wieprzowiny. W barach często można kupić lokalne crianza riojas na kieliszki w cenie 2,50–3,50 euro. Klasykiem jest mała karafka, którą dzielimy się z dwojgiem przyjaciół.
Cydr baskijski (Sidra) lub wermut: W szczególności w Gros fermentowany cydr jabłkowy (cydr) może być z beczki – ziemisty i wytrawny. Podobnie, gin lub wermut (zwłaszcza biały lub czerwony wermut korzenny) dobrze komponują się z oliwkami i owocami morza. Nie są one tak popularne jak wino, ale wiele barów ma co najmniej jeden domowy wermut z beczki.
Piwo (Zurito): Małe piwo lane (zwykle San Miguel lub lokalne piwo) podawane w małej szklance ( zurito) dobrze komponuje się z wszystkim, co słone lub smażone. Piwo może kosztować 1,50–2 euro za Zurito. Podczas zwiedzania zamawianie „jeszcze jeden zurito” jest częścią rytuału dla wielu Basków.
Napoje bezalkoholowe lub Txakoli-Cola: Jeśli chodzi o napoje bezalkoholowe, kawiarnie zazwyczaj serwują wodę gazowaną (gazowaną lub gazowaną) lub klasyczną colę. Niektóre bary oferują nawet ciekawą mieszankę txakoli i coli (!) dla dzieci lub kierowców (żart jest taki, że smakuje jak orzeźwiający biały spritzer).

Niezależnie od tego, jaki napój wybierzesz, ideą jest sączenie go delikatnie między kęsami. Zachowaj shoty i koktajle na after-party – kultura pintxos polega na podjadaniu, a nie na upijaniu się. W większości barów zamawia się jeden drink na dwa pintxos. Jeśli podróżujesz w grupie, możesz podzielić się jedną większą butelką lub karafką (często spotykaną przy stolikach rodzinnych). Nie wahaj się zapytać barmana, „Co tu pijecie?” – chętnie polecą Ci danie, które będzie pasować do Twojego wyboru pintxos.

Ograniczenia dietetyczne i potrzeby specjalne

Tradycyjnie bary pinxtos w San Sebastián serwują głównie mięso i owoce morza, jednak w ostatnich latach miasto dostosowało się do potrzeb dietetycznych:

Wegetariańskie/Wegańskie: Wiele klasycznych pintxos w małych porcjach jest wegetariańskich (lub gotowych do samodzielnego przygotowania). Papryczki Padrón, gazpacho, oliwki, ser na chlebie lub po prostu grillowane warzywa (jak bimi lub papryczki faszerowane serem) to popularne opcje wegańskie/wegetariańskie. Nawet omlet ziemniaczany Jest wegetariańskie (jajka, ziemniaki, cebula). Przewodniki turystyczne podkreślają to: „tortilla de patatas… jest tak prosta, jak to tylko możliwe, a do tego jest wegetariańska – po prostu idealna”Niektóre bary oferują specjalne wegetariańskie pinchos: na przykład Borda Berri regularnie oferuje grillowane szaszłyki z grzybów lub risotto z dzikimi grzybami i serem Idiazabal. W Ganbarze często serwowane są dania z bakłażana lub szpinaku. Bary takie jak Bar Nestor czy La Viña mogą serwować sałatkę pomidorowo-serową. Warto zabrać ze sobą kilka zwrotów (lub fiszkę z tłumaczeniem), aby zapytać o wersje wegetariańskie.
Bezglutenowe: To bardziej skomplikowane, ponieważ większość pintxosów jest przygotowywana z chleba. Jednak niektóre dania są naturalnie bezglutenowe (grillowane mięso, oliwki, warzywa w oliwie z oliwek). Jeśli naprawdę nie tolerujesz glutenu, najlepiej poszukać restauracji z menu bezglutenowym. (Na głównym Mercado San Martín znajdują się stragany z wędlinami i pieczonymi warzywami, które można zjeść na miejscu bez chleba).
Alergie na owoce morza i orzechy: Przy tak dużym nacisku na ryby i skorupiaki, osoby z alergiami powinny zachować ostrożność. Zawsze wyraźnie informuj o swojej alergii. Wiele barów serwuje świeże dania na zamówienie, ale kontakt z żywnością jest możliwy. Bezpieczniejsze opcje to proste dania z tortilli lub mięsem i cebulą, jeśli masz pewność, że nie zawierają ryb.
Halal/Koszerne: W zasadzie nie ma barów serwujących pintxos halal ani koszerne (kuchnia nie jest do tego przystosowana). Muzułmanie lub Żydzi mieliby ograniczony wybór (np. tortilla, grillowane warzywa, ser czy jajka). Niektóre winiarnie oferują dania bez wieprzowiny. Zazwyczaj łatwiej znaleźć rozwiązania w lokalach wegetariańskich lub wegańskich. Ponownie, korzystanie z karty lub aplikacji do informowania o ograniczeniach jest niezbędne w małych barach, gdzie angielski może być ograniczony.

Krótko mówiąc, wegetarianie będą mieli przyzwoity wybór (zwłaszcza jeśli poproszą), ale inne ograniczenia trudno uwzględnić podczas tradycyjnej rundy pintxos. W mieście znajdują się w pełni wegetariańskie restauracje oraz kilka lokali serwujących dania kuchni międzynarodowej (np. indyjskie, bliskowschodnie), jeśli zajdzie taka potrzeba. Jeśli chodzi o samo doświadczenie z pintxos, najlepiej trzymać się tego, co jest bezpieczne i cieszyć się różnorodnością dostępnych dań.

Rozważania sezonowe i najlepsze pory na wizytę

W San Sebastián występują wyraźne pory roku, z których każda ma wpływ na kulturę pintxo:

Sezon szczytowy (lato): Lipiec-sierpień to miesiące o wzmożonym ruchu turystycznym. Jest ciepło (często około 25°C), idealnie na spacery. Uwaga: hotele i loty są znacznie droższe, a bary pintxo mogą być oblegane przez turystów od połowy czerwca do sierpnia. Spodziewaj się kolejek do barów już o 21:00 i ograniczonej liczby miejsc siedzących. Niektóre bary otwierają się później i działają dłużej (szczególnie w weekendy), ale zapłacisz więcej. Jeśli musisz przyjechać latem, zarezerwuj nocleg z dużym wyprzedzeniem i przygotuj się na wcześniejsze jedzenie (niektórzy miejscowi zaczynają wędrówkę po barach po 20:00, aby uniknąć tłumów).
Pory roku (wiosna/jesień): Powszechnie uważa się, że idealna pora roku to późna wiosna (maj–czerwiec) i wczesna jesień (wrzesień–październik). Pogoda jest łagodna (słoneczna, ale nie upalna), bary tętnią życiem, ale nie są zatłoczone, a świeżych, sezonowych składników jest pod dostatkiem. Na przykład w maju królują dzikie szparagi i grzyby; we wrześniu królują owoce morza późnego lata. Wielu mieszkańców wręcz preferuje wrzesień: słynny festiwal filmowy odbywa się pod koniec miesiąca (z wieczornymi imprezami przenoszącymi się do barów), a posiłki na świeżym powietrzu pozostają przyjemne. Późna wiosna i jesień oznaczają również nieco niższe ceny podróży i spokojniejszy klimat kulinarny.
Poza sezonem (zima): Od listopada do początku marca to sezon niski. Pada często, a temperatury oscylują wokół 10°C. Jednak to właśnie wtedy w San Sebastián odbywają się ciekawe wydarzenia: 20 stycznia to… Tamborrada (ogromny festiwal bębnów ku czci patrona miasta), Karnawał odbywa się w lutym, a Festiwal Jazzowy w San Sebastián w lipcu (szczyt lata, warto odnotować). Bary Pintxo są otwarte, ale często cichsze; niektóre bardzo turystyczne miejsca mogą nawet zrobić sobie krótką przerwę wakacyjną zimą. Zaletą jest mniejsza liczba turystów i krótkie kolejki – możesz mieć bar prawie dla siebie. Pamiętaj jednak, że w niedziele i poniedziałki poza sezonem będzie mniej sklepów i atrakcji turystycznych.
Festiwale i święta: Jak wspomniano powyżej, festiwal filmowy (koniec września), Jazzaldia (lipiec), Aste Nagusia (fajerwerki Semana Grande, połowa sierpnia) i Tamborrada (20 stycznia) to główne atrakcje w całym mieście. Jeśli Twoja wizyta przypada w tym czasie, zaplanuj ją z wyprzedzeniem, ponieważ hotele się zapełniają, a rezerwacja (lub wcześniejsze przybycie) staje się koniecznością. Poza tymi datami słynna tortilla w barze Néstor jest serwowana codziennie tylko o 12:30 i 20:00 – przestają ją przygotowywać wcześniej, gdy zniknie 16 kawałków. Ogólnie rzecz biorąc, staraj się odwiedzać najlepsze bary wcześniej, a nie później, aby uniknąć rozczarowania.
Godziny otwarcia i sjesta: Większość barów pintxos działa na dwie zmiany: w ciągu dnia serwuje lunch, a wieczorem kolację, z przerwą pomiędzy nimi. Należy spodziewać się zamknięcia w południe (często między 15:00 a 19:00), z wyjątkiem miejsc o dużym natężeniu ruchu turystycznego. Wieczory zazwyczaj trwają od 19:00 do 20:00 i trwają do północy. Kilka barów (zwłaszcza w Gros) pozostaje otwartych późnym popołudniem jako miejsca spotkań. Zawsze sprawdzaj godziny otwarcia każdego baru; na przykład Casa Urola podaje… „południe: 12:00-15:15, wieczór: 19:00-23:15. Zamknięte we wtorki i środy”Godziny otwarcia w niedzielę są różne. Wiele lokali otwiera się późnym rankiem, ale większość zamyka się wczesnym popołudniem.

Planując posiłki z uwzględnieniem tych godzin – i unikając typowych godzin szczytu turystycznego (niedzielne wieczory lub tuż po północy) – możesz mieć pewność, że w każdym miejscu, gdzie znajdziesz pintxo, będzie ciepło, dostępnie i autentycznie baskijsko.

Wycieczki do Pintxos a samodzielna eksploracja

Turyści często zastanawiają się, czy dołączyć do wycieczki kulinarnej z przewodnikiem, czy też samodzielnie odważyć się na wizytę w barach pintxo. Oba podejścia mają swoje zalety:

Zwiedzanie z przewodnikiem: Kilka renomowanych firm oferuje wycieczki z degustacją pintxo. Wycieczka z przewodnikiem może szybko nauczyć Cię podstaw. Na przykład, jeden bloger zachwycał się wycieczką Basque Bites z szefem kuchni i gospodarzem Gregorym: „zapoznał nas z jak największą liczbą barów serwujących pintxo w mieście” i wyjaśnił zwyczaje związane z zamawianiem. Mimo Food Tours i Culinary Backstreets również oferują dogłębne zapoznanie się z gastronomiczną sceną Saint Louis. Podczas tych spacerów zazwyczaj odwiedzisz 4–5 barów, nauczysz się zamawiać lokalne potrawy i usłyszysz historie stojące za daniami. Minusem są koszty (wycieczki mogą kosztować ponad 100 euro za osobę) i mniejsza elastyczność.
Samodzielnie: Samodzielne wędrowanie po barach jest darmowe i całkowicie wykonalne. Wielu podróżnych po prostu korzysta z listy popularnych barów (takich jak te powyżej) i podąża za tłumem na ulicy. Samodzielne zwiedzanie pozwala zatrzymać się na dłużej, ominąć drogie miejsce, jeśli Cię nie kusi, lub zboczyć z trasy w cichą uliczkę. Po krótkim researchu (powyższe punkty orientacyjne, aplikacje lub mapy) poznasz najważniejsze informacje. Jedna wada: możesz spędzić więcej czasu na analizowaniu menu lub liczeniu talerzy. Jednak strony internetowe i blogi (w tym ten) oferują mnóstwo wskazówek od wtajemniczonych, więc rzadko się zgubisz.
Koszt-korzyść: Jeśli nie znosisz czytania menu w obcym języku, wycieczka zwróci się sama w sobie dzięki wygodzie i lokalnym opowieściom. Jeśli nie boisz się eksperymentować, samodzielne zwiedzanie pozwoli Ci zaoszczędzić pieniądze. Wielu turystów wybiera połączenie: na przykład wieczór z przewodnikiem jednego wieczoru (żeby poznać tajniki), a kolejnego wieczoru samotne zwiedzanie, by ponownie odwiedzić ulubione miejsca.

Tak czy inaczej, pamiętaj, że nie ma jednego źródła informacji o wszystkich barach z pintxos: oferta jest ogromna. Nawet miejscowi przyznają, że nie spróbowali wszystkiego. Skorzystaj z wycieczek lub przewodników, aby odkryć nowe miejsca, ale nie martw się, jeśli przegapisz jedno „obowiązkowe” miejsce. Cała frajda polega na znajdowaniu szeptów tłumu i własnych niespodzianek.

Tworzenie idealnej trasy pintxos

Oto kilka przykładowych tras spacerowych, dostosowanych do różnych zainteresowań. Dostosuj czas i tempo do swoich potrzeb, a także miksuj lub pomijaj bary w zależności od liczby miejsc i kolejek:

Podstawowa trasa dla początkujących (5 taktów): Zacznij od Casa Urola (weź szybką przystawkę z warzywami lub krewetkami i wino), a następnie udaj się do Baru Néstor na popołudniowy kawałek tortilli. Następnie przejdź do Gros do Bergara Bar (spróbuj tortilli z anchois i kraba pająka „chupito”), a następnie wróć na Stare Miasto do La Cuchara de San Telmo (aby delektować się talerzem mięsnym lub owocami morza), a zakończ w La Viña, gdzie skosztujesz słynnego sernika. Znajdziesz tam klasyczne pintxos i obowiązkowe desery. (Alternatywa: Jeśli kolejka do Néstora jest zbyt długa, zamień się w La Cuchara wcześniej i wpadnij do Néstora po kolacji).
Obwód smakoszy: Zacznij od Ganbara (grzyby i krab). Następnie udaj się do Baru Sport (foie gras i jeżowiec), a następnie do La Cuchara, gdzie skosztujesz pomysłowych, nowoczesnych dań. Następnie odwiedź Borda Berri (risotto z policzkami cielęcymi lub grzybami), a następnie zatrzymaj się w La Viña (sernik). Zakończ posiłek w Gorriti lub Tamboril, jeśli masz jeszcze miejsce na coś tradycyjnego. Ta trasa koncentruje się na daniach przygotowywanych przez szefa kuchni i wyrafinowanych składnikach.
Przeszukiwanie przyjazne dla budżetu: Wybierz się na wieczór gros pintxo-pote (czwartek) lub zaplanuj tanią wycieczkę: Bodega Donostiarra (klasyczne pintxo Indurain + tanie wino), Bergara (nagradzane pintxo, małe porcje), Ganbara (wiele opcji za 2 euro), następnie Pergola lub stoisko z jedzeniem na targu, gdzie można zjeść kanapkę z homarem za 1 euro lub coś podobnego, a na koniec udaj się późnym wieczorem do jasnego baru winnego, takiego jak Bar Nestor, tylko na burgera T-bone lub resztki tortilli (często dostępne w niskiej cenie do zamknięcia). Wybieraj bary, które oferują niedrogie pintxo lub te, które oferują darmowe drinki (w weekendy bary z wermutem).
Opcje przyjazne rodzinie: Bary Pintxo zazwyczaj nie są nastawione na dzieci, ale rodziny mogą się dostosować. Wybieraj bary z miejscami siedzącymi (niektóre w Gros lub w pobliskich restauracjach, takich jak jadalnia Casa Urola). Szukaj prostych dań, które dzieci lubią: kawałki tortilli, pan con tomate, kanapki bez anchois, szaszłyki z serem lub słodkie mini ciasto. Utrzymuj spokojne tempo i rozważ zamówienie kilku dań do podziału, zamiast pozwalać dzieciom trzymać wykałaczki. Gros's Bergara lub niektóre bary nadbrzeżne (z kilkoma krzesłami lub tarasami) mogą być wygodniejsze niż ciasne Stare Miasto. Ponadto, wcześniejsze wyjście (18:00–19:00) oznacza mniejsze tłumy i łagodniejszy czas posiłku. Wiele barów chętnie otworzy butelkę bezalkoholowego napoju gazowanego lub lokalnego soku jabłkowego jako napój dla dzieci zamiast txakoli.

Zaawansowane wskazówki od lokalnych ekspertów

Po kilkudziesięciu wizytach mieszkańcy mają jeszcze kilka spostrzeżeń:

Przedmioty tajne (lub mniej znane): Poza listą przebojów, zapytaj barmanów, czy jest jakaś specjalność poza menu. Na przykład Bergara's Łódź (szpikulec w kształcie łódki) jest czasami dostępny tylko na życzenie. La Cuchara oferuje okazjonalnie specjalny krokiet z truflami lub delikatne taco z ośmiornicą, których nie ma w ofercie. Niektóre bary pokroją wybrany ser z koła na prośbę. Krótko mówiąc, zaangażowanie się opłaca: odrobina hiszpańskiego entuzjazmu lub gestu wskazującego może odblokować coś wyjątkowego.
Najlepsze dni/godziny: Niektóre bary błyszczą w określone noce. Na przykład Ganbara i Borda Berri często zmieniają menu codziennie w zależności od rynku, więc w dni powszednie mogą oferować inne dania niż w weekendowe specjały. Unikaj weekendów, jeśli wolisz przestrzeń; we wtorkowe i środowe wieczory lokalni mieszkańcy często są prawie sami (choć pamiętaj, że wiele lokali jest zamkniętych w poniedziałki lub w niedziele, kiedy ruch jest mniejszy).
Zwracanie się do siebie po imieniu: Stali bywalcy przynoszą barmanom drobne upominki (specjalne piwo lub słodycze) podczas kolejnych wizyt. Miejscowi chętnie nawiązują rozmowę. Nawet kilka zwrotów po baskijsku (łatwych) jest… Dziękuję! „dziękuję”) jest miłe. Scena pintxos jest przyjazna, więc nie wahaj się pochwalić kucharza ani poprosić o zdjęcie.
Etykieta fotograficzna: Popularne jest robienie zdjęć talerzom – wizualny zapis tego, jak się przemieszczasz. Należy jednak zachować szacunek: bądź uważny na tłum. Fotografowanie z fleszem, wskazywanie palcem lub potrącanie ludzi telefonem może być irytujące. Jeśli w barze jest tłoczno, po prostu spokojnie unieś talerz i wypij drinka. Większość barmanów i klientów jest do tego przyzwyczajona, ale zawsze mów: "pozwolenie" i nie przeszkadzaj innym.

Typowe błędy, których należy unikać

Na koniec przedstawiamy pułapki, których należy unikać:

Pułapki turystyczne: Zwłaszcza na Starym Mieście unikaj barów, które wyglądają jak sklepy z pamiątkami lub mają angielskie menu wystawione na zewnątrz. Zazwyczaj są one drogie i rozwodnione. Szukaj miejsc, w których jest wielu miejscowych (zatłoczone bary z baskijskimi konwersacjami to dobry znak). Jeśli zobaczysz zachęcającą wystawę pintxos, ale cena lub wystrój wydają się podejrzane (dosłownie), idź dalej. W razie wątpliwości zapytaj lokalnego przewodnika lub hotelarza o ich propozycje, zamiast kierować się krzykliwą reklamą.
Nadmierne zamawianie: Chęć spróbowania wszystko Jest mocny, ale szybko się psuje. Zamiast opróżniać tacę z 6 pintxos z baru, weź 1 lub 2 z namysłem, zjedz je i jedz dalej. Duże porcje pomiędzy oznaczają, że będziesz zbyt przejedzony, by delektować się kolejnymi daniami. Zadbaj też o równowagę między daniami zimnymi (barowymi) a ciepłymi (kuchennymi). Zjedzenie dwóch ciężkich dań pod rząd (np. dania z ośmiornicy, a potem steka) może przytłoczyć podniebienie.
Błędy czasowe: Nie pojawiaj się w barze z pintxos tuż przed zamknięciem ani w południe podczas sjesty. Sprawdź godziny otwarcia z wyprzedzeniem. Na przykład, jeśli pojawisz się w Casa Urola o 15:30, zastaniesz go pustym. Jeśli chcesz tortillę z Baru Néstor, zaplanuj kolejkę do 12:00 lub punktualnie o 19:00. Niedzielne południe to często ostatnie okienko – o 15:00 w niedzielę nawet najbardziej oblegane bary są zamykane. Zaplanuj wczesne rozpoczęcie, jeśli masz lot lub termin; wizyta o 14:00 może być równie dobra, jak o 20:00, jeśli wybierzesz miejsce znane z późnego lunchu.
Głupota kulturowa: Utrzymuj rozsądny poziom głośności; Baskowie cenią sobie żywą atmosferę, ale nie krzyki. Nie krytykuj jedzenia ani kucharzy; humor i pokora są bardzo ważne. Jeśli coś ci się nie podoba, po cichu to odłóż. Ogólnie rzecz biorąc, Baskowie są wyluzowani – po prostu rób to, co oni, stań przy barze, bądź cierpliwy w kolejkach i pamiętaj, że jedzenie ma być towarzyskie i przyjemne, a nie stresujące.

Stosując się do tych wskazówek (i delektując się każdym kęsem!), będziesz skakać po pintxos jak profesjonalista. Bary w San Sebastián to coś więcej niż restauracje – to żywe centra kulturalne. Z ciekawością, skromnością i dużym apetytem, Twoja wycieczka po pintxos będzie zarówno pyszna, jak i niezapomniana.

Często zadawane pytania

Czy muszę rezerwować stolik w barze pintxo? Nie w zwykłym tego słowa znaczeniu. Bary Pintxo działają bez wcześniejszego umówienia. Co najwyżej można umówić się na nieformalne spotkanie: na przykład: Bar Nestora Zarządza listą tortilli na podstawie czasu, a nie rezerwacji online. W bardzo popularnych barach lokalni klienci mogą wpisać swoje nazwisko i wrócić później (jak Néstor). Jeśli przyjdziesz do zajętego baru, po prostu zapytaj, czy można usiąść lub stanąć; zazwyczaj znajdą następne wolne miejsce. Rezerwacja stolika jest ważna tylko w restauracjach na piętrze, gdzie jest już pełny stolik (jak w jadalni Casa Urola, która jest oddzielną lokalizacją).

Ile pintxosów powinienem zjeść na jeden batonik? Tradycyjnie miejscowi jedzą tylko jeden lub dwa pintxos za bar. Objadanie się podczas jednego postoju jest uważane za zachowanie turystyczne. Chodzi o to, aby spróbować wszystkiego. Na przykład, spróbuj dwóch różnych pintxos i drinka w jednym barze, a potem idź dalej. Jeśli później będziesz mieć ochotę na więcej w tym barze, możesz wrócić po kilku innych. W praktyce, jeśli odwiedzisz kilka barów, spodziewaj się zjeść 6–10 pintxos w ciągu całego wieczoru. Obfity apetyt i umiar idą tu w parze.

Czy napiwki są oczekiwane? Napiwki w barach pintxos nie są obowiązkowe. W Hiszpanii obsługa jest zazwyczaj wliczona w rachunek. Jednak pozostawienie drobnego symbolu wdzięczności za dobrą obsługę jest mile widziane. Wiele osób zaokrągla napiwek do pełnego euro lub zostawia kilka monet jako napiwek. Jeśli obsługa jest wyjątkowa, warto zostawić… 5–10% z całości jest uznawane za hojny gest. Nie czuj się skrępowany – nawet w eleganckich lokalach jest to skromne. Jeśli siedzisz przy stoliku i obsługuje Cię kelner, trochę więcej jest w porządku, ale przy barze zazwyczaj wystarczy krótkie „dziękuję”.

Czy mogę wziąć pintxos na wynos? Generalnie nie – pintxos są przeznaczone do spożycia na miejscu z napojem. Bary zazwyczaj serwują je na talerzach do natychmiastowego spożycia. Jeśli potrzebujesz czegoś do noszenia, możesz kupić składniki (sery, szynkę, świeży chleb) w delikatesach i złożyć je później, ale nie zapakują gotowych pintxos za Ciebie. Wyjątkiem mogą być desery: w La Viña możesz… kupić cały sernik na wynos. W przeciwnym razie zaplanuj delektowanie się pintxos tam, gdzie są przygotowywane.

Czy akceptowane są karty kredytowe? W większości barów i restauracji w San Sebastián powszechnie akceptowane są główne karty kredytowe (Visa, Mastercard, AmEx). Jednak płatności gotówką są powszechne, zwłaszcza w mniejszych tawernach lub przy prostych transakcjach na wynos. Niektóre małe bary mogą mieć minimalną kwotę dla kart lub dopłatę w wysokości 2%. Warto mieć przy sobie co najmniej 20–50 euro w gotówce na wypadek nagłych zakupów lub skorzystać z miejsca, w którym akceptowane są tylko euro. Ale bez obaw – większość transakcji wiąże się z niewielkimi kwotami za pintxo, a obecnie prawie wszystkie lokale akceptują karty.

W co się ubrać, wybierając się na pintxo-hop? W barach pintxo nie obowiązuje żaden dress code – panuje tam swobodny i nieformalny styl. Miejscowi często noszą codzienne, eleganckie stroje casualowe (dżinsy, swetry, proste sukienki). Zdecydowanie możesz czuć się komfortowo, ale unikaj strojów plażowych lub bardzo przepoconych ubrań na siłownię (chyba że… Czy W drodze na plażę!). Na wieczorne wypady elegancka koszula lub bluzka w zupełności wystarczą. Jeśli planujesz odwiedzić ekskluzywne winiarnie lub polecane przez Michelin pintxos, nieco bardziej elegancka marynarka i eleganckie buty będą w porządku, ale nadal będą swobodne. Krótko mówiąc: schludne, ale swobodne.

Czy bary pintxos są otwarte w niedziele? Tak, wiele osób tak robi – zwłaszcza na brunch i lunch. W San Sebastián niedzielna kultura pintxo osiąga szczyt zazwyczaj w godzinach późnego ranka do wczesnego popołudniaWiele barów otwiera się między 10:00 a 11:00 i serwuje pintxos, a weekendowi mieszkańcy popijają drinki w południe. Jednak późnym popołudniem lub wieczorem w niedzielę wiele barów zamyka się wcześniej lub pozostaje nieczynnych. Jeśli więc masz ochotę na niedzielny rajd po pintxos, zacznij w południe i zakończ o 15:00. Potem wybór maleje, aż do ponownego otwarcia barów na poniedziałkową kolację.

Do której godziny są otwarte bary pintxo? Większość z nich zamyka się o północy lub krótko po niej. Zazwyczaj impreza kończy się między 23:00 a północą w dni powszednie, choć w weekendy niektóre restauracje i lokalne kawiarnie są otwarte dłużej. Kilka dedykowanych lokali (zwłaszcza w piątki i soboty) może być czynnych do 1:00-2:00, ale w większości cichsze uliczki znajdziesz już o 1:00. Na przykład bar w Casa Urola kończy działalność o 23:15. Aby zmaksymalizować liczbę nocnych atrakcji, rozważ zakończenie swojej wędrówki w kawiarni lub barze pintxo znanym z nocnego życia (takich jak okolice Calle Garibay lub Calle Bermingham na Starym Mieście).

12 listopada 2024 r.

10 najlepszych miejsc, które trzeba zobaczyć we Francji

Francja jest znana ze swojego znaczącego dziedzictwa kulturowego, wyjątkowej kuchni i atrakcyjnych krajobrazów, co czyni ją najczęściej odwiedzanym krajem na świecie. Od oglądania starych…

Popularne destynacje

10 najlepszych miejsc, które trzeba zobaczyć we Francji

sierpień 8, 2024

10 najlepszych karnawałów na świecie

Od widowiska samby w Rio po maskową elegancję Wenecji, odkryj 10 wyjątkowych festiwali, które prezentują ludzką kreatywność, różnorodność kulturową i uniwersalnego ducha świętowania. Odkryj…

Popularne destynacje

sierpień 5, 2024

Najlepiej zachowane starożytne miasta: ponadczasowe miasta otoczone murem

Zbudowane z wielką precyzją, by stanowić ostatnią linię obrony dla historycznych miast i ich mieszkańców, potężne kamienne mury są cichymi strażnikami z zamierzchłych czasów.

Popularne destynacje

Najlepiej zachowane starożytne miasta chronione imponującymi murami

sierpień 10, 2024

Zastrzeżone Krainy: Najbardziej Niezwykłe i Niedostępne Miejsca Na Świecie

W świecie pełnym znanych miejsc turystycznych niektóre niesamowite miejsca pozostają tajne i niedostępne dla większości ludzi. Dla tych, którzy są wystarczająco odważni, aby…