Lima

Lima strekt zich uit over een zanderige kustvlakte, een stad die het trage ritme van de woestijn in evenwicht houdt met de rusteloze hartslag van het stadsleven. Gesticht in 1535 als Ciudad de los Reyes, is de stad uitgegroeid van adobe nederzettingen tot een metropool met meer dan tien miljoen inwoners. Meer dan alleen een hoofdstad in naam, fungeert Lima als Peru's politieke as, culturele hub en economische motor. De geschiedenis draagt ​​het gewicht van onderkoningen en republikeinen, terwijl de skyline wijst naar de wereldwijde financiële wereld en industrie.

Toen Francisco Pizarro Lima aan de Rímac aanlegde, koos hij een vallei die ooit door lokale boeren Limaq werd genoemd. De titel, "Stad der Koningen", weerspiegelde de Spaanse devotie voor de Wijzen. Onder het onderkoninkrijk Peru bloeide de stad op als bestuurlijke zetel voor zilver- en specerijenroutes. In de jaren 1820 verenigden patriotten zich onder een nieuwe vlag en werd Lima het hart van de republiek. Tegenwoordig vinden presidentiële inauguraties nog steeds plaats in het 16e-eeuwse Regeringspaleis, een gelaagd symbool van koloniale steen en modern bestuur.

Lima strekt zich uit over ongeveer 60 km van Ancón in het noorden tot Pucusana in het zuiden en beslaat zo'n 800 km² vlak land, onderbroken door geïsoleerde heuvels zoals San Cristóbal, El Agustino en La Milla. Deze ontsluitingen rijzen abrupt op uit het stedelijk raster en doen denken aan de uitlopers van de Andes die naar de Stille Oceaan uitmonden. De stad zelf – 31 districten binnen de provincie Lima – ligt aan Callao, waar de drukste haven van Peru en de luchthaven Jorge Chávez goederen en reizigers verwerken. Sinds 2002 hebben beide provincies regionale autonomie, ook al vormen ze één grootstedelijk netwerk.

Binnen de verstedelijking ontstaan ​​scherpe tegenstellingen. Welvarende enclaves in San Isidro of La Molina worden door "muren van schaamte" gescheiden van pueblos jóvenes, nederzettingen gebouwd door Andes-immigranten. Deze barrières, die dateren uit het midden van de jaren tachtig, vormen een sociaaleconomische breuklijn die nog steeds het dagelijks leven bepaalt.

Ondanks de tropische ligging is Lima een woestijnstad, de derde grootste ter wereld na Karachi en Caïro. De koude Humboldtstroom koelt de lucht af, onderdrukt regen en zorgt voor gematigde temperaturen tussen 12 °C en 30 °C. De zomer duurt van december tot en met april en biedt een heldere hemel; de winter brengt van juni tot oktober aanhoudende mist, wanneer lage wolken de zon verduisteren. Bezoekers merken vaak de scherpe verandering eind mei, wanneer de luchtvochtigheid plaatsmaakt voor een koelere bries, en opnieuw in november, wanneer de warmte terugkeert.

Volgens een schatting uit 2023 telt Lima iets meer dan 10 miljoen inwoners, waarmee het qua inwonersaantal de op één na grootste stad van Amerika is. Inclusief Callao telt het aaneengesloten stedelijke gebied 10,15 miljoen inwoners, en zwelt het aan tot 11,34 miljoen inwoners als alle districten van Callao worden meegerekend. Mestiezen – mensen van Indiaanse en Europese afkomst – vormen ongeveer 70 procent van de inwoners, met Quechua-sprekers van bijna 17 procent en Europese Peruanen rond de 7 procent. Kleinere gemeenschappen zijn onder meer Afro-Peruanen (3 procent), Aymara (0,7 procent) en een levendige Aziatische diaspora van Chinese en Japanse afkomst. Deze cijfers weerspiegelen migratiegolven: koloniale kolonisten, 19e-eeuwse Aziatische arbeiders en plattelandsbewoners van Peru die in de jaren 80 en 90 op de vlucht waren voor interne conflicten.

Lima levert twee derde van de industriële productie van Peru. Zo'n 7000 fabrieken produceren textiel, levensmiddelen, chemicaliën en lederwaren, terwijl de haven van Callao jaarlijks meer dan 20 miljoen ton vracht verlaadt. De productie begon in de jaren 30 op te schalen; halverwege de eeuw zorgde importvervanging ervoor dat 70 procent van de consumptiegoederen afkomstig was van lokale fabrieken. Tegenwoordig verrijst het financiële district San Isidro met torens met glazen gevels, waar banken en multinationals gevestigd zijn. De grootste exportsectoren van Peru – olie, mineralen zoals zilver en zink, katoen, suiker en koffie – passeren het logistieke netwerk van Lima.

De conferentiecentra en sportlocaties van Lima hebben internationale bijeenkomsten verwelkomd. In 2008 en 2016 bracht de stad APEC-leiders bijeen; in 2014 de COP20 over klimaatverandering; en in oktober 2015 kwamen het IMF en de Wereldbank bijeen op de boulevards. Stadions en arena's werden voorbereid op de Pan-Amerikaanse Spelen van 2019, het grootste sportevenement van het land tot nu toe. Onlangs was Lima opnieuw gastheer van APEC in november 2024. Eerder, in 1982, organiseerde de stad de Miss Universe-verkiezing, waarmee deze decennia vóór haar huidige bekendheid op het wereldtoneel verscheen.

Het historische centrum van Lima, sinds 1988 UNESCO-werelderfgoed, herbergt overblijfselen van de koloniale macht: de Plaza Mayor, de kathedraal, het klooster van Santo Domingo en het Palacio de Torre Tagle. Onder de kerk van San Francisco liggen catacomben die ooit werden gebruikt voor begrafenissen en die via tunnels verbonden zijn met de Metropolitan Cathedral. Delen van de 17e-eeuwse muren – herbouwd door onderkoning Melchor de Navarra – gluren door de parken bij Barrios Altos. In voorsteden zoals Miraflores en Barranco maken de middeleeuwse vestingwerken plaats voor moderne pieren en winkelcentra op kliffen aan zee, waar lokale families en toeristen samenkomen in Larcomar.

Lima draagt ​​de titel "Gastronomische Hoofdstad van Amerika". Spaanse, Andes-, Afrikaanse, Chinese en Japanse smaken kruisen elkaar in cebicherías, pollerías en luxe keukens. Central Restaurante werd in 2023 uitgeroepen tot "Beste Restaurant ter Wereld" en zet lokale ingrediënten in de schijnwerpers op nauwkeurige temperaturen. Chifas op straatniveau – Chinees-Peruaanse eetgelegenheden – serveren gebakken rijst en dumplings naast anticuchos, gegrilde runderspiesjes. In oktober brengt de Señor de los Milagros-processie menigten naar Las Nazarenas, met alleen een pauze voor carretilla's van picarones en chicha morada.

District in Lima:

• San Isidro: Olijfgaarden uit het 17e-eeuwse Spanje werpen schaduw op Parque El Olivar. Moderne kantoorgebouwen huisvesten banken en ambassades.
• Miraflores: Groene pleinen grenzen aan de kliffen boven de Stille Oceaan. De terrassen van Larcomar lopen over in winkels en cafés. Parque Kennedy bruist van de ambachtsmarkten en straatmuzikanten.
• Barranco: Smalle straatjes leiden naar peñas waar guitarra criolla de pisco sours begeleidt. Victoriaanse chalets getuigen van bohemien schrijvers uit heden en verleden.
• La Molina, San Borja, Santiago de Surco: lommerrijke lanen en diplomatieke residenties kenmerken deze wijken voor de middenklasse en de hogere klasse. Surco herbergt Club Polo Lima en de Amerikaanse ambassade.
• Pueblo Libre, Jesús María, Lince, Magdalena del Mar, San Miguel: een mix van eengezinswoningen, bakkerijen en kleine bedrijven. Middenklassemensen vullen bioscopen en sportvelden.
• Cono Norte & Cono Sur: ooit buitenwijken, nu dichtbevolkte corridors met laagbouw, gebouwd door Andesmigranten. Winkelcentra zoals Megaplaza vormen de kern van Independencia, terwijl Los Olivos dienstdoet als wooncentrum.

Stranden markeren de noordelijke en zuidelijke randen van de stad. Santa Rosa en Ancón trekken gezinnen in de zomer; Punta Hermosa, Punta Negra en San Bartolo lokken surfers naar de golvende kusten. Landinwaarts garandeert Chosica's hoogte zon in de winter, een toevluchtsoord voor de mist van Lima. Dierentuinen sieren de kaart: Parque de las Leyendas in San Miguel beschermt de inheemse flora en fauna, terwijl Huachipa in Lurigancho-Chosica zich ten oosten van de stad uitstrekt. Theaterbezoekers kunnen kiezen uit locaties zoals het Teatro Municipal, de experimentele ruimte Yuyachkani of het Japans-Peruaanse Theater, waar klassieke en moderne producties het podium delen.

Lima laat zich niet eenvoudig beschrijven. De woestijnlucht doet denken aan Inca-boeren, Spaanse veroveraars en moderne ondernemers. In de straten drukken rijkdom en ontberingen elkaar tegen, maar het lokale leven raast voort: markten vol mango's en quinoa, pleinen vullen zich met dansers en de zee fluistert tegen eeuwenoude stenen. Tijd doorbrengen hier is de gelaagde identiteit van de stad voelen: deels kustdorp, deels uitgestrekte megastad, volledig Peruaans.