Dominicaanse Republiek

De Dominicaanse Republiek beslaat de oostelijke vijfachtste van Hispaniola, verspreid over 48.671 vierkante kilometer in de Grote Antillen van de Caribische Zee. Met een bevolking van ongeveer 11,4 miljoen in 2024, van wie ongeveer 3,6 miljoen in het grootstedelijk gebied van Santo Domingo, beslaat het land de op één na grootste landmassa en de op één na grootste bevolking van de Antillen, na respectievelijk Cuba en Haïti. Omringd door de Atlantische Oceaan in het noorden, het Caribisch gebied in het zuiden, Haïti in het westen en de maritieme grens van Puerto Rico in het oosten, heeft de ligging van dit land op het kruispunt van twee zeeën zijn geschiedenis, omgeving en culturele karakter gevormd.

In de eeuwen vóór de komst van de Europeanen hadden vijf opperhoofdschappen van de Taíno's seizoensgebonden migraties, kustvisserskampen en cassaveplantages in het binnenland gevestigd, verspreid over de vruchtbare vlakten en beboste heuvels van Hispaniola. Toen Christoffel Columbus in 1492 aan land kwam en deze gebieden voor Castilië opeiste, trof hij dorpen aan met rieten huizen, verbonden door open paden – wegwijzers van een samenleving die gebaseerd was op gemeenschappelijke hiërarchie en rituele naleving. In de daaropvolgende decennia ontwikkelde Santo Domingo zich tot de eerste duurzame Europese vestiging in Amerika. De stenen citadellen en kerkelijke gebouwen luidden een nieuw keizerlijk tijdperk in. Binnen iets meer dan een eeuw werd Hispaniola door imperialistische rivaliteiten verdeeld; in 1697 behoorde het westelijke derde deel toe aan Frankrijk, en in 1804 verklaarde dat gebied zich onafhankelijk als Haïti.

Het Dominicaanse volk heeft sindsdien talloze strijd om zelfbeschikking doorstaan. Een korte onafhankelijkheidsverklaring van Spanje in november 1821 maakte plaats voor de annexatie door Haïti in 1822. Na een pauze van tweeëntwintig jaar heroverden Dominicaanse patriotten in februari 1844 de soevereiniteit met wapens en vastberadenheid in de Onafhankelijkheidsoorlog. Wat volgde waren decennia van interne onrust – burgeroorlogen, invallen door Haïti en een kortstondige terugkeer naar Spaans bestuur – die culmineerden in de verdrijving van de koloniale troepen na de Restauratieoorlog van 1863-1865. De twintigste eeuw was getuige van het autoritaire bewind van Rafael Trujillo, wiens drie decennia durende dictatuur eindigde met zijn moord in 1961. De daaropvolgende verkiezing van Juan Bosch in 1962 werd binnen enkele maanden ongedaan gemaakt, en een burgeroorlog in 1965 luidde de lange presidentschappen van Joaquín Balaguer in. Vanaf 1978 werden de verkiezingsprocessen krachtiger en werd het land steeds meer in de richting van representatief bestuur geleid.

Economisch gezien is de Dominicaanse Republiek uitgegroeid tot de motor van het Caribisch gebied, met het grootste bruto binnenlands product van de regio en het zevende grootste van Latijns-Amerika. In een kwart eeuw tijd, tussen 1992 en 2018, steeg het reële bbp met een gemiddeld jaarlijks tempo van 5,3 procent – ​​de snelste groei op het westelijk halfrond. Pieken van 7,3 procent in 2014 en 7,0 procent in 2015 onderstreepten een dynamische groei, aangedreven door bouw, lichte industrie, toerisme en delfstoffenwinning. In de ruige centrale hooglanden ligt de goudmijn Pueblo Viejo, die tot de top drie ter wereld behoort qua productie en alleen al in 2015 een 31 ton goud opleverde.

Toerisme is het visitekaartje van de Dominicaanse Republiek geworden. Jaar na jaar overtreft het elke andere Caribische bestemming in bezoekersaantallen. De kustlijn biedt witte zandstranden met turquoise wateren, maar de topografie van het land strekt zich veel verder uit dan de kust. Binnen de grenzen verrijzen de hoogste toppen van West-Indië: Pico Duarte met een hoogte van 3098 meter, geflankeerd door La Pelona, ​​La Rucilla en Pico Yaque – pieken die elk idee van een uniform laaggelegen eiland aan diggelen slaan. Bergafwaarts liggen vruchtbare bekkens zoals de Cibaovallei, bakermat van de suikerriet- en koffieproductie, waar de steden Santiago en La Vega zich nestelen tussen bananenplantages en tabaksvelden. Het Enriquillo-bekken daarentegen ligt 45 meter onder de zeespiegel – het dieptepunt van het Caribisch gebied – en het zoute water weerspiegelt een landschap dat meer op een woestijn dan op een regenwoud lijkt. Weelderige rivieren, waarvan de Yaque del Norte en de Yaque del Sur de belangrijkste zijn, doorsnijden het landschap, creëren diepe dalen en zorgen voor landbouw van de bergen tot aan de kust.

Een veelheid aan ecoregio's verweeft zich door dit mozaïek. Vochtige loofbossen bedekken de windwaartse hellingen, terwijl dennenbossen zich vastklampen aan bergkammen die aan koelere lucht zijn blootgesteld. In de laaglanden omzomen mangrovebossen de kustlagunes. Droge bossen en droge struiken overheersen in de zonovergoten zuidwestelijke gebieden rond het Enriquillo-meer. De diversiteit aan flora en fauna floreert te midden van zulke gevarieerde habitats; endemische vogels fladderen tussen ceibabomen en orchideeën bedekken kalksteenformaties.

Het klimaat weerspiegelt deze complexiteit. De gemiddelde jaartemperaturen schommelen rond de 26 °C, maar de hoogte kan het kwik temperen tot rond de 18 °C of het in beschutte valleien boven de 40 °C brengen. De neerslagpatronen variëren sterk: de noordkust ontvangt regen van november tot en met januari, terwijl de rest van het eiland de meeste neerslag krijgt van mei tot en met november. Tropische cyclonen treffen het land tussen juni en oktober, met hun piek aan de zuidkust. Hoewel orkaan Georges in 1998 de laatste grote storm is die aan land komt, blijft de dreiging de bouwvoorschriften en rampenbestrijdingsstrategieën beïnvloeden.

Te midden van deze natuurlijke rijkdom is de stedelijke ontwikkeling explosief toegenomen. Sneltramlijnen bestrijken nu Santo Domingo, waarvan de metro het meest uitgebreide sneltramnetwerk in het Caribisch gebied en Midden-Amerika is. Twee lijnen – samen meer dan 27 kilometer lang – vervoeren jaarlijks meer dan zestig miljoen passagiers en verminderen de verkeersopstoppingen op de belangrijkste wegen. Nationale snelwegen, genummerd DR-1, DR-2 en DR-3, lopen vanuit de hoofdstad naar het noorden, zuidwesten en oosten, met zijwegen en alternatieve routes naar kleinere steden. Recente tolwegen hebben de reistijd naar het schiereiland Samaná teruggebracht tot minder dan twee uur, waardoor groene gebieden zoals Jarabacoa en Constanza toegankelijk zijn voor ecotoerisme. Toch wachten veel secundaire wegen op asfaltering en blijft de bereikbaarheid van het platteland een voortdurende uitdaging.

Deze moderne infrastructuur ondersteunt een samenleving waarvan het demografische profiel sinds het midden van de eeuw sterk is veranderd. Van een bevolking van 2,38 miljoen in 1950 is het land uitgegroeid tot meer dan 11 miljoen inwoners vandaag de dag. Een derde van de Dominicanen is jonger dan vijftien, terwijl degenen boven de vijfenzestig zes procent uitmaken, wat neerkomt op een gemiddelde leeftijd van eind twintig. Er wonen iets meer mannen dan vrouwen in het land, en een jaarlijkse groei van ongeveer 1,5 procent stimuleert de verstedelijking en de vraag naar woningen. Migratie – zowel inkomend als uitgaand – oefent nog meer invloed uit: geldovermakingen vanuit een aanzienlijke diaspora, voornamelijk in de Verenigde Staten, stromen naar Dominicaanse huishoudens, terwijl irreguliere migratie vanuit Haïti debatten heeft aangewakkerd over burgerschap, arbeidsrechten en nationale identiteit.

Cultureel gezien is de Dominicaanse Republiek gevormd door de samenvloeiing van Europese, Afrikaanse en Taíno-tradities. Iberische wet- en regelgeving en sociale gebruiken werden tijdens de koloniale tijd opgelegd en hebben geleid tot instellingen die bewaard zijn gebleven in taal, architectuur en bestuur. Afrikaanse erfenissen zijn het duidelijkst zichtbaar in de ritmes van merengue en bachata, in culinaire klassiekers zoals bakbananen en bonen, en in spirituele gebruiken die katholieke rituelen combineren met voorouderlijke overtuigingen. Het Taíno-erfgoed leeft voort in plaatsnamen en botanische tradities – cassave, tabak en yam behouden hun inheemse naamgeving. Dit syncretisme heeft geleid tot een dynamisch cultureel tapijt, gekenmerkt door festivals, carnavalsoptochten en ambachtelijk werk dat zowel het verleden als het heden weerspiegelt.

De inzet van het land voor natuurbehoud en duurzaam toerisme is de afgelopen decennia toegenomen. Nationale parken beschermen stroomgebieden in de Sierra de Bahoruco en de overstroomde lagunes van Los Haitises, terwijl een bloeiende ecotoeristische sector wandelaars, vogelaars en boomkruinwandelaars uitnodigt om landschappen te bewonderen die ver van de bekende resorts liggen. Bergtoppen zoals de Pico Duarte vormen een uitdaging voor bergbeklimmers, terwijl kustgebieden zoals Bahía de las Águilas ongerepte stranden en koraalriffen bieden. Dorpen in het binnenland van de Centrale Cordillera, waaronder Constanza, hebben gastgezinsprogramma's opgezet die het geld van het toerisme rechtstreeks naar gezinnen op het platteland sluizen.

De stadsvernieuwing in de koloniale zone van Santo Domingo heeft de historische voorrang van het land in Noord- en Zuid-Amerika onderstreept. Daar staan ​​de Catedral Primada de América, het Alcázar de Colón en het Monasterio de San Francisco als levende relikwieën van vijftiende-eeuwse ambitie. Hun gevels zijn door UNESCO gerestaureerd en tonen het originele metselwerk en de gebeeldhouwde motieven. Op deze terreinen worden academische symposia en kunsttentoonstellingen gehouden, wat bevestigt dat het erfgoed van het land verder reikt dan stranden en bergen en een fundamentele rol speelt in de Europese geschiedenis van het westelijk halfrond.

De uitbreiding van horecaprojecten – de jachthavens van Cap Cana, de cruiseterminals van de haven van San Souci, de golfbanen van Casa de Campo en het entertainmentcomplex van het Hard Rock Hotel & Casino – wijst erop dat investeerders vertrouwen hebben in de aanhoudende groei van het aantal bezoekers. Ambtenaren hebben echter de strategieën voor massatoerisme getemperd met regelgeving rond afvalverwerking en recycling; de Dominicaanse Republiek is de afgelopen tien jaar een regionale koploper geworden in programma's voor afvalbeheer, met scheiding aan de bron en moderne stortplaatsontwerpen. De wetgeving vereist nu milieueffectrapportages voor grote projecten, wat het besef weerspiegelt dat natuurlijk kapitaal samen met economische groei moet worden beheerd.

In de maakindustrie concentreren vrijhandelszones zich op textiel, elektronica-assemblage en de productie van medische apparatuur, en profiteren ze van gunstige tarieven in het kader van bilaterale overeenkomsten met Noord-Amerikaanse markten. Telecommunicatie-infrastructuur – glasvezelnetwerken en mobiele dekking – en een opkomende kapitaalmarkt via de Bolsa de Valores de la República Dominicana vormen de kern van de dienstensector, die bijna zestig procent van het bruto binnenlands product bijdraagt. Inspanningen voor financiële inclusie zijn erop gericht de inkomensongelijkheid te verminderen, ook al blijven de uitdagingen bestaan: de werkloosheid blijft relatief hoog en de verschillen in vermogensverdeling leiden tot sociale programma's gericht op onderwijs en gezondheidsgelijkheid.

De landbouw behoudt zijn basis in de suikerriet- en bananenteelt, hoewel het aandeel van koffie en cacao in de exportinkomsten is afgenomen ten gunste van arbeidsintensieve industrieën. Mijnbouw die verder gaat dan goud – bauxiet, marmer en zout – draagt ​​bij aan de exportinkomsten, vaak in afgelegen gebieden waar lokale gemeenschappen royalty's en compensatie voor ecotoerisme onderhandelen. Visserij exploiteert mariene hulpbronnen, met garnalen en kreeften als belangrijkste vangsten, onderworpen aan quota die bedoeld zijn om de voorraad aan te vullen.

Kijkend over de gehele breedte – van Taino-opperhoofdschappen tot hedendaagse republieken, van baanbrekende Europese bolwerken tot dynamische stedelijke centra – onthult de Dominicaanse Republiek een natie van gelaagde contrasten. Bergen rijzen op boven vlaktes vol plantages; koloniaal metselwerk grenst aan neon casino-reclames; nationale snelwegen slingeren zich door nevelwoudreservaten. De bevolking draagt ​​gewoonten en keukens met zich mee die voortkomen uit meerdere voorouders, en ze navigeren door de moderniteit met ondernemersgeest. Voor de kritische reiziger is dit een wereld van ontdekking, waar elk uitzicht – of het nu de rumachtige bries van Bayahibe is of de winderige hoogten van Jarabacoa – resoneert met eeuwen van menselijke inspanning, gevormd door zee, steen en lucht. Kortom, de Dominicaanse Republiek is vandaag de dag zowel bewaarder van het oudste Europese erfgoed van Amerika als voorbeeld van Caribische vitaliteit, met een verhaal dat is uitgehouwen in de bergen, stromend door de rivieren en gedragen door de stemmen van de bevolking.