Le Monêtier-les-Bains

Le Monêtier-les-Bains, gmina licząca 968 mieszkańców (stan na 2022 r.), położona jest na wysokości 1500 metrów nad poziomem morza w departamencie Hautes-Alpes w południowo-wschodniej Francji. Rozciągając się na powierzchni 9787 hektarów między masywami Cerces i Écrins, zajmuje górną dolinę Guisane u podnóża pasm Galibier i Combeynot, rozciągając się na 45. równoleżniku północnym — w równej odległości od równika i bieguna północnego. Ograniczona przez La Salle-les-Alpes, Pelvoux, Villar-d'Arêne, La Grave, Névache i Valloire, a leżąca na obrzeżach Parku Narodowego Écrins, wioska ta łączy w sobie bogate dziedzictwo hydrotermalne z całorocznymi atrakcjami górskimi.

Od czasów starożytnych wody termalne określały jego tożsamość. Znane w rzymskich trasach jako Stabatio, czyli „uzdrawiające”, w drugim wieku, jego dwa źródła — jedno o temperaturze 34 °C, a drugie o temperaturze 38 °C — przyciągały gości przez prawie dwa tysiąclecia. Pawilon rotundowy zbudowany w 1715 r. w celu otoczenia głównego źródła ciepłej wody nadał osadzie jej nowoczesną nazwę i ugruntował jej reputację w XVIII i XIX wieku. Jednak instalacje spa podupadły w XX wieku aż do inauguracji Les Grands Bains w sierpniu 2008 r., kompleksu naturalnie podgrzewanych basenów utrzymywanych w temperaturze 37 °C wraz z zabiegami terapeutycznymi i kosmetycznymi. To odrodzenie przywróciło półwieczną tradycję i wygenerowało około pięćdziesiąt lokalnych miejsc pracy w sektorze odnowy biologicznej, konserwacji i gościnności.

Zima przynosi kontrastujący rozdział sportów alpejskich. Jako najwyższa wioska w regionie narciarskim Serre Chevalier, Le Monêtier-les-Bains zapewnia dostęp do stoków o wysokości 2760 metrów. Siedem wyciągów krzesełkowych i cztery wyciągi powierzchniowe obsługują trasy, które rozciągają się przez masywy Cerces i Écrins. Pierwotnie zarządzany przez gminę, ośrodek stał się częścią sieci Compagnie des Alpes w latach 80. pod nazwą Serre Chevalier. Lodowe misy terenu i obsadzone drzewami zbocza są odpowiednie dla narciarzy o różnym poziomie umiejętności, podczas gdy baza eau-thermale w centrum wioski oferuje regenerujące kąpiele po dniach spędzonych na pokonywaniu zaśnieżonych stoków.

Latem gmina korzysta z uroków Parku Narodowego Écrins. Szlaki turystyczne wiodą z wioski Casset i jej domu informacji o parku do wysokogórskich łąk i lodowcowych kotłów. Doświadczeni alpiniści kierują się w stronę Aiguillette du Lauzet, której via ferrata i trasy wspinaczkowe po linach stałych górują nad trasą do Col du Lautaret na wysokości 2090 metrów. Roztacza się panorama doliny Romanche na zachodzie i departamentu Isère w oddali. Sieć górskich jezior — Grand Lac na wysokości 2282 metrów na lewym brzegu Guisane; jeziora Ponsonnière i Crouserocs powyżej; jezioro Douche na wysokości 1900 metrów; i bardziej odosobnione jezioro Combeynot na wysokości 2530 metrów — stanowi kotwicę dla tras o różnym charakterze, od łagodnie pasterskich po lodowcowo-surowe.

Klimatologicznie gmina rejestruje wilgotny reżim kontynentalny (Köppen Dfb), moderowany przez wysokość. W latach 1971–2000 średnia roczna temperatura wynosiła 6,3 °C, wzrastając do 6,7 °C w okresie 1991–2020, zgodnie z danymi Météo-France. Średnie roczne opady wynoszą od 860 mm do 902 mm, osiągając szczyt w październiku i spadając w środku lata. Najcieplejszy miesiąc, lipiec, ma średnie temperatury w pobliżu 15,9 °C, podczas gdy średnie w styczniu spadają do –2,7 °C. Ekstremalne wartości obejmują rekordowo wysokie 34,0 °C 3 sierpnia 1947 r. i najniższe kiedykolwiek odnotowane –25,0 °C 10 stycznia 1945 r.; niedawno, 18 lipca 2023 r. na stacji w mieście ponownie osiągnięto 34,0 °C.

Administracja i demografia ewoluowały wraz z cyklami gospodarczymi. Historycznie siedziba kantonu, obejmującego La Salle-les-Alpes i Saint-Chaffrey, gmina należy obecnie do kantonu Briançon-1. Jej populacja wahała się przez stulecia, z pierwszym wyczerpującym współczesnym spisem ludności w 2007 r. i niewielkim spadkiem o 6,92 procent między 2016 a 2022 r. Rolnictwo nadal jest zajęciem drugorzędnym: czternastu lokalnych agropasterzy opiekuje się pięknymi stadami owiec i bydła, dostarczając rzemieślnicze sery organiczne. W drugą sobotę września każdego roku odbywa się targ zwierząt gospodarskich, który przyciąga hodowców z całych Hautes-Alpes i kupców z Sabaudii i Owernii, podkreślając żywą wiejską tradycję.

Pod względem kulturowym Le Monêtier-les-Bains zachowuje zabytki architektoniczne, które świadczą o jego wielowarstwowej historii. Kościół Matki Boskiej Wniebowziętej z XV wieku — niegdyś klasztor zależny od opactwa Bréma, a następnie Novalesa — zachował oryginalną nawę i organy, a dzwonnica została zrekonstruowana w 1617 roku po uszkodzeniu podczas oblężenia w 1587 roku przez gubernatora Briançon. Niedaleko znajduje się kościół Saint-Claude w Casset, który nawiązuje do XVII-wiecznego języka ojczystego dzięki strzelistej dzwonnicy. Freski w kaplicach Saint-Martin i Saint-André, które są wpisane na listę zabytków, ukazują średniowieczną ikonografię religijną. Muzeum Sztuki Sakralnej w kaplicy Saint-Pierre prezentuje polichromowane posągi, gobeliny z Aubusson i piętnastowieczny krzyż procesyjny.

Obszar ten obejmuje wioski, z których każda ma swój odrębny charakter: zalesione otoczenie Freyssinet na wysokości 1460 metrów; Guibertes z kościołem Ducha Świętego i pozłacanymi drewnianymi rzeźbami na wysokości 1440 metrów; i Lauzet na wysokości 1668 metrów, rozciągające się nad zewnętrznymi i wewnętrznymi strefami alpejskimi. Serre-Barbin i Boussardes leżą na zboczach środkowej doliny, podczas gdy samo Lautaret znajduje się na wysokości 2090 metrów na historycznej drodze przełęczy łączącej Briançon z Grenoble. Przełęcz Galibier, otwierająca się na Sabaudię, wielokrotnie pojawiała się w Tour de France — w 1996, 1999, 2000, 2003, 2005, 2007, 2008 roku, a ostatnio w osiemnastym etapie w 2011 roku 20 kilometrów od mety — cementując sportową renomę tego obszaru.

Col du Lautaret wyznacza również granicę klimatyczną: granicę między ekosystemami Alp Północnych i Południowych. Jego długie, pochyłe łąki i skaliste szczyty stanowią ramy dla kontrastującej flory, a sama droga prowadziła pielgrzymów, kupców i armie od czasów starożytności rzymskiej. W wiosce Casset, dom parkowy rozszerza etos ochrony przyrody Parku Narodowego Écrins na wioskę w dolinie, oferując wystawy na temat dzikiej przyrody, geologii i ekologii górskiej.

Le Monêtier-les-Bains wplata starożytne dziedzictwo hydrotermalne we współczesne życie górskie. Jego przemysł uzdrowisk termalnych, odnowiony w XXI wieku przez Les Grands Bains, uzupełnia całoroczne sporty alpejskie i rolnictwo pasterskie. Kulturowa mozaika kościołów, kaplic, fresków i muzeum sztuki sakralnej podkreśla zaangażowanie w zachowanie środowiska zabudowanego z taką samą uwagą, jak jego naturalne otoczenie. Niezależnie od tego, czy mierzy się ją szczytem trasy narciarskiej, głębokością górskiego jeziora, czy łagodnym ciepłem siarkowego źródła, ta gmina stanowi świadectwo odporności i adaptacji na skraju ekstremalnych warunków wysokogórskich.

W swoim powitaniu spokoju i wyzwań Le Monêtier-les-Bains przekazuje trwałą harmonię między ludzkim wysiłkiem a konturami gór. Średniowieczny klasztor, odnowiony pawilon termalny, Via Ferrata rozciągnięta na granitowych klifach — wszystko to świadczy o rozwijającym się dialogu z terenem i tradycją. Na wysokości 1500 metrów, gdzie powietrze się rozrzedza, a horyzonty rozszerzają, wioska trwa jako podniesiona enklawa leczniczych wód i alpejskich aspiracji, w równej odległości nie tylko od bieguna i równika, ale także między przeszłością i przyszłością.