Where is Hosier Lane and how do I get there?

Hosier Lane sits in central Melbourne, between Flinders Street and Flinders Lane, immediately behind the Nicholas Building. The main entrance faces Federation Square (Flinders & Russell Streets) right across from Flinders Street Station. It is very easy to reach: any tram heading along the free-tram zone (e.g. routes on Flinders St or Swanston St) will drop you within one block. Once at the corner of Flinders & Russell, you’ll see the lane’s wide opening. Alternate access is via Rutledge Lane (off Flinders Street) or through Rutledge Centre Place (off Swanston). If driving, note that the CBD has paid parking; however, public transit is recommended. Hosier is accessible on foot at all hours, but it’s busiest 10 AM–5 PM. There are security staff who occasionally supervise crowds at peak times.

What are the best laneways for street art in Melbourne?

Melbourne’s famous laneways each offer a unique vibe. The must-see ones are Hosier Lane, AC/DC Lane, Duckboard Place, Blender Lane (with Tattersalls Lane above it) and Union Lane/Croft Alley. These are the core laneways mentioned in most guides. For broader coverage, Centre Place, Flinders Lane, and Brisbane Lane (near Town Hall) also have great murals. Beyond the CBD, head to Fitzroy’s Brunswick/Lygon area and Collingwood’s industrial alleyways – both are bursting with art. Many sources like TimeOut and What’s On Melbourne list these hotspots, but in practice Hosier, AC/DC, and Duckboard form the classic trifecta for first-timers. Once those are done, branching out north (to Everfresh pieces) or into side lanes (like Centre Place for urban jazz) is recommended.

Is painting in Hosier Lane legal / is street art legal in Melbourne?

Officially, no street art is truly “legal” unless it has property-owner permission. Melbourne does not have open graffiti walls by law. Hosier Lane’s art survives only because the City has informally designated it a graffiti tolerance zone. In practical terms, this means small unsanctioned pieces are rarely removed by police. But Melbourne’s council guidelines stress that street art requires the building owner’s written consent (and sometimes a permit for heritage sites). In other words, painting Hosier without permission is technically vandalism, even though authorities largely turn a blind eye. Council’s stance is that with permission, street art is legal – so many murals you see were either commissioned or done with owner approval. The takeaway: enjoy photographing laneway art, but do not attempt to add new pieces unless you have clearance.

When is the best time of day/year to visit Melbourne laneways for photos?

Time of day: Early morning is ideal for photography – “the quietest and cleanest time to shoot” – according to local photo guides. If you arrive around sunrise (6–7 AM in summer, 7–8 AM in winter), the lanes are nearly empty and the indirect light is soft. Late afternoon (one hour before sunset) also provides warm, flattering light on the brick walls and fewer shadows. Midday is busiest with tourists, though on overcast days it can work since the light is even (but be prepared for brighter exposure due to grey sky). Season: Melbourne’s weather is changeable. Spring and autumn (Sept–Nov, Mar–May) offer comfortable light and good weather, though rains can occur. Summer (Dec–Feb) has long days – you can shoot into the evening without flash – but beware of midday glare. Winter (Jun–Aug) has shorter daylight, so plan for low-light scenes (or artificial street lights). After rains, the darkened pavement and puddles can make creative reflection shots. No matter the season, always check weather and be flexible – a short rain shower might force a café break but could make the walls more saturated once it clears.

Are there guided street art tours in Melbourne? How long and how much?

Yes. Several companies offer guided street-art tours, ranging from budget group walks to private artist-led experiences. A typical tour lasts 2–3 hours and covers key city lanes. For example, Melbourne Street Art Tours (mentioned above) spans about 2.5 hours, visiting Federation Square, Hosier Lane and CBD laneways then ending at an art studio. Other providers include SandCulture, Hoddle Street Tours, and GetYourGuide/Viator listings – you can compare them online. Prices vary: group tours usually charge A$50–100 per person (often including a drink), while private or extended tours may cost more. Many tour operators combine history, artist stories and even a studio visit, so look for “street art + local guide” on booking sites. In peak season (spring/summer) it’s wise to book in advance, as spots can sell out. Many guides say that Melbourne’s passion shines through these tours – you’ll learn anecdotes that self-guiding won’t reveal.

How do I do a self-guided street art walking tour? (route suggestions)

A self-guided tour can follow the “Essential Map” routes above. In general, start at Hosier Lane (Federation Square), then spiral through adjacent lanes. For a short tour, complete a loop from Hosier to Duckboard Place and AC/DC Lane (as described in Route A). For more time, add Blender Lane, Union Lane and Croft Alley by walking north along Flinders or Swanston (Route B). Use City trains and trams to travel between clusters of art. Many visitors also extend to Fitzroy by catching a tram up Brunswick or Nicholson Street and visiting the Everfresh murals near Russell/Napier Streets. Key tip: download a map or app beforehand. Google Maps lets you pin custom walking routes (our Routes A–C above can be plotted in MyMaps). There are also free PDF itineraries from tourism websites and art blogs. Print or save one for navigation, since phone reception in narrow lanes can be spotty. All Melbourne CBD laneways are a grid – as you move “zig-zag” from Hosier north, then east/west – so it’s easy to cover them systematically. And remember: street art is everywhere here. If you stumble into a little alley off the main path, take a peek – Melbourne’s artists delight in hiding gems around corners.

Who are the most famous street artists in Melbourne? (local & international)

Melbourne’s own heavy hitters include Adnate, Rone, Smug, Meggs, Lushsux, Reka, and the members of Everfresh Studios (Phibs, Facter, etc.). Adnate, for example, created the 23m Hosier portrait; Rone is famous for photoreal portraits in Fitzroy; Smug and Meggs for colourful graphic imagery; Lushsux for his provocative pop-culture stencils; and Everfresh collectively defined the city’s look in the 2000s. Fitzroy-born Aretha Brown has also become a household name through large public murals. International names with a footprint here include the British graffiti icon Banksy (his small stencil rats can still be found) and the late Keith Haring from New York – his 1984 Collingwood mural survives as one of very few original Haring works worldwide. Other overseas street artists have passed through: for instance, the Spanish group Fanakapan did a translucent-winged angel on Collingwood Yards. Wikipedia notes that artists like ABOVE, D*FACE, Logan Hicks, Shepard Fairey and Invader have all contributed work to Melbourne at some point. In short, Melbourne showcases a mix of homegrown talent and celebrated internationals. If you see a mural you love, chances are the artist’s name is nearby, and many maintain an online portfolio where you can follow their latest projects.

What is the history of street art in Melbourne? When did it start?

Melbourne’s street art grew organically from the 1970s graffiti scene. From the 1980s onward, inner-city lanes were canvases for tags and throw-ups, influenced by New York writers. By the turn of the century, Melbourne developed a distinctive stencil and paste-up culture, eventually earning the nickname “stencil capital”. The first formal festival of stencil art in the world was held in Melbourne in 2004. Through the 2000s, laneways like Hosier and AC/DC Lane gained fame with vibrant murals. Key moments include Melbourne hosting the inaugural street-art festivals (Stencil Fest, All Your Walls, etc.) and the city setting up legal frames for public art. Today’s street art reflects a 40-year evolution: from illicit tagging to widely celebrated public murals.

What is the difference between graffiti and street art?

The terms are often used interchangeably, but many experts make a subtle distinction. Graffiti traditionally refers to lettering-based tags or throw-ups — artists writing their own name or symbol on walls. It began as a form of territory marking and evolved into stylized lettering. In contrast, street art usually means image-based public art: murals, stencils, wheatpastes, installations, etc. The dictionary notes that street art is generally image-heavy (murals, pictures), whereas graffiti tends to be text (tags). In intent, graffiti writing was often about insider language and reputation, while street art is often created to be seen by the wider public (sometimes even commissioned). In Melbourne practice, the line blurs – a muralist may have started as a graffiti writer. But a quick rule-of-thumb is: if it’s an elaborate picture or planned mural, it’s usually called street art; if it’s a hand-painted name or throw-up, it’s usually called graffiti. Many Melbourne artists do both.

Where is the Keith Haring mural in Melbourne?

The only authentic Keith Haring mural in Melbourne stands in Collingwood (then an inner suburb), not downtown. Painted by Haring in 1984, it covers a wall of the former Collingwood Technical School (now Collingwood Yards arts precinct) at 521–525 Smith Street, Collingwood (corner of Johnston Street). The bright, lively figures are easily visible from the street. This mural is one of only three original Haring public murals still standing in the world. It has heritage protection: Victorian authorities restored it in 2013 to repair weather damage. Visitors can walk or tram to Collingwood (e.g. via Smith Street tram route 112) and follow signs to Collingwood Yards. Unlike CBD lanes, this work is owned/maintained by the local council and is intended to be preserved – so feel free to admire it without fear of it being whitewashed soon.

What is the Upper West Side Street Art Precinct / Juddy Roller?

The Upper West Side Street Art Precinct is an official outdoor art space launched by the City of Melbourne in December 2017. Located west of Spencer Street (near the old Flinders Street power station), it was created with the help of the street-art collective Juddy Roller. The area is a 100m-long wall where large murals were commissioned in one go. Artists like Rone, Smug and Reka painted 22-meter works on its corrugated iron surface. You can visit the precinct at the corner of Flinders Street and Cook’s Parade West; it’s fully open and intended to be a long-term legal art area. Juddy Roller (which originated the city’s stencil festival) now offers tours and studio visits as well. In practice, think of the Upper West Side as a curated extension of Hosier Lane, designed to permanently showcase top street artists in a single precinct.

How can I find hidden or off-the-beaten-path murals?

Beyond the headline laneways, the city is dotted with lesser-known works. Here are some strategies: wander unfamiliar side streets, especially in neighborhoods like Fitzroy, North Melbourne and Footscray – these often have community murals that don’t make tourist lists. Check social media hashtags (e.g. #melbournestreetart) and location tags on Instagram; users often post “hidden gems” they’ve found. Blogs like The Sweet Wanderlust and Vandalog have revealed secret pieces (for instance, a subterranean project in Centre Place or rotating hoardings downtown). To systematically explore, use a GPS mapping app (some street-art apps allow you to search within a radius). If available, try city programs like Street Art Tours that highlight off-the-track spots. Also, pay attention to temporary canvases: building sites with plywood hoardings often feature short-term murals. Follow local street-art news (e.g. Invurt.com, Melbourne Art Critic) – they often announce new projects in industrial areas and suburbs. If you have time, take a look behind the Yarra at Southbank backstreets, or drive to suburban laneways (e.g. New Street in Brighton has legal murals). The key is to keep eyes open – even a quiet parking garage wall or cafe alley can harbor a fresh stencil.

Can I commission a mural in Melbourne? How? Costs & process.

Yes, individuals, businesses, and community groups often commission murals. The basic process is: find an artist or mural studio and coordinate with the wall owner. Many street artists now take commissions, so you can contact them through their website or agent. If the wall is public or in a historical area, you’ll likely need City approval first: the artist or property owner should apply for a permit through the City of Melbourne (following the steps noted above). Permit fees are modest, but plan at least 4–8 weeks for council processing. Costs vary widely. For a mid-size laneway mural (say 3–4m by 6–8m), expect something on the order of A$5,000–$20,000 depending on complexity and artist fame. Very large walls (10m+ tall) can be $50,000 or more because of scaffold/lift rental. The budget should also cover proper surface preparation (cleaning, priming) and post-paint anti-graffiti coating if desired. Government and arts grants can subsidize projects; for instance, some local councils offer art grants or youth-funding for community murals. A good first step: contact City of Melbourne’s Public Art Program to learn about guidelines and any potential funding.

Are murals permanent? How often are works painted over?

Not really. Most street art in Melbourne is temporary. City cleaners and property owners frequently whitewash old pieces to make way for new ones. Even popular murals may last only a few months or years. For example, the walls of Hosier Lane rarely wear a piece longer than a year before being overwritten. That said, some commissioned artworks endure longer due to maintenance. The heritage-listed Keith Haring mural has been preserved for decades. Likewise, if a wall is in active use (a bar or shop might keep a commission up), a mural can last many years until the business decides to change it. In general, expect each visit to yield different art. This constant turnover is part of Melbourne’s street-art culture – plan your photo and viewing schedule knowing that some pieces might vanish quickly. If you fall in love with a mural, try to capture it photographically, because it likely won’t stay exactly the same forever.

How can I identify or find the artist who made a mural? (credits, tags)

Artists often tag their work in small letters somewhere on the piece (e.g. “Rone,” “Adnate,” “Smug One,” etc.). If visible, that is your best clue. Many murals also have a QR code sticker or a plaque (especially in official laneway projects). If no signature is obvious, a quick method is a reverse-image search: take a photo of the mural and use Google Images or TinEye, which can sometimes find the artist’s site or social posts. Another way: check art databases and blogs. Sites like StreetArtBio and Invurt catalog known Melbourne works with artist names. On social media, search the hashtag #MelbourneStreetArt together with the suburb or lane name. Tagging “Melbourne, Australia” and street-art keywords on Instagram often reveals posts by fans (some mention the artist). Also, many artists announce new pieces on their own Instagram or Facebook pages – you might find them by searching “Melbourne mural” and location. In short, Google and social media are usually your allies. Once identified, it’s polite to credit the artist whenever you share the photo.

Are there Indigenous street art pieces in Melbourne? Where?

Yes. As noted, Indigenous artists have become prominent in Melbourne’s street-art scene. Aretha Brown’s works are the most notable example: her Fitzroy mural (2021) highlights Aboriginal elders and was done with eco-friendly paint. Other Blak artists have done pieces too. Keep an eye on Fitzroy, Collingwood and even Footscray for Aboriginal motifs. For instance, in 2019 artist Tony Albert collaborated with residents to paint a Richmond housing tower (though not exactly street art). In 2020, a large mural by Aboriginal artist Vika Matarakere (Kulin designer) appeared in Collingwood’s Langridge Lane. Checking current street-art tours or news often yields info on recent Indigenous murals. Additionally, organisations like Koorie Heritage Trust occasionally sponsor public murals by First Nations artists. When you see an Aboriginal-themed piece, there’s often signage or an Instagram tag acknowledging the cultural source.

Are there street art festivals or events in Melbourne? (dates, examples)

Yes. We mentioned many above, but here’s a quick recap: Melbourne Stencil Festival (2004–2010): Annual October festival, the first of its kind worldwide. Sweet Streets Festival (2010): Evolved from Stencil Fest to include all street art. All Your Walls (Nov 2013): 3-day Hosier Lane event (150+ artists). Meeting of Styles (May 2016): A global graffiti fest held in Melbourne (300 artists). Laneway Commissions: City of Melbourne runs occasional calls (2010 lightbox projects, 2018 – ongoing). The Outsiders Exhibitions: Government gallery exhibitions (2014 & 2018, and 2024 shows) featuring Melbourne street artists’ canvases. Melbourne Street Art Prize (2020s): An annual competition by City of Melbourne (not to be confused with the sculpture prize) that awards funding for murals. Yarra Council Street Art and Mural Programs: Yarra runs an annual street-art prize and community projects. Periodic Cultural Festivals: Parts of Melbourne International Arts Festival or Melbourne Design Week have included live mural projects. For precise dates and current events, check local listings (TimeOut Melbourne Street Art calendar, or the City’s laneway art page). New festivals can emerge; as of 2025, keep an eye on social media for pop-ups by art collectives.

How do I photograph street art like a pro? (gear, settings, composition)

Use a wide-angle lens for full-wall shots; carry a tripod for low light; shoot at dawn or dusk for soft light; look for reflections after rain; include people or city context for scale; and pay attention to composition (leading lines of the alley, symmetry, framing within doorways). If you plan professional (commercial) photography, Melbourne’s open-air art has no special photography restrictions – as long as it’s for personal or editorial use, no permit is needed. But for any profit-making or high-end shoots, check with City rules and potentially get a permit to avoid legal issues.

What are the rules for drone photography of murals in Melbourne?

Flying drones in Melbourne’s city center is highly restricted. Under national regulations by CASA, all drone flights must stay under 120 m altitude and away (30 m) from people, buildings and roads. In practice, that means no casual drone flights over Hosier Lane or anywhere in the CBD – you’d be breaching both aviation rules and local laws. The City of Melbourne explicitly requires a permit for any drone (remotely piloted aircraft) activity over public open space. Getting permission involves applying to the city and potentially to Airservices Australia (for flight paths) if near the airport. For hobbyists: if you’re outside the city (say, at Docklands or a park), you still must keep line-of-sight and not endanger the public. For murals, it’s safer to use ground-based photography. If aerial video is essential (for a film, say), plan months ahead to obtain a special aerial permit, hire an accredited drone operator, and notify the City so you don’t interfere with traffic or neighbors. In summary: for typical visits, do not use a drone in the CBD.

Is it safe to visit laneways at night? Accessibility & safety tips.

Laneways can be quiet and atmospheric at night, but exercise standard precautions. Major street-art lanes like Hosier, AC/DC and Duckboard have evening lighting and occasional foot traffic (late-night diners, workers, security). Usually the worst you’ll encounter are scattered drinkers or transient residents, not violent crime. Stay on lit paths and avoid alley corners if alone. If shooting after dark, be aware that some small lanes (Centre Place, Tattersalls) have limited lighting; consider bringing a friend or staying in groups. In terms of accessibility, laneways are pedestrian-only, so bring a small flashlight for cobblestones and use marked crossings on busy roads. It’s generally safe but not empty: Melbourne is one of Australia’s safest cities, but remain street-smart (keep valuables secured, watch for slippery spots). Many visitors report feeling comfortable in laneways after dusk, especially if there are still open bars or late cafés. Always trust your instincts: if a lane seems deserted and dark, move toward the nearby main street.

How can I support Melbourne street artists (buy prints, donate, commission)?

Supporting artists can be direct. Many well-known muralists sell limited edition prints or canvases on their websites or through local art shops. You can also attend exhibitions, donate to projects, book paid tours/workshops, commission murals, buy supplies from local art stores, or simply credit artists properly when sharing images online. Treating street art respectfully and financially supporting creators helps Melbourne’s creative culture thrive.

Are there workshops or street art classes in Melbourne?

Yes – Blender Studios, Melbourne Street Art Tours, and some local councils run spray-paint or stencil workshops. These classes supply materials and teach techniques, offering a legal, hands-on way to experience street art.

What supplies & techniques do Melbourne street artists commonly use?

Most laneway artists use high-quality spray paints (Ironlak, Montana), rollers for undercoats, stencils cut from acetate or cardboard, wheatpaste posters, markers, and stickers. Mixed media installations also appear. Artists often carry respirators, multiple spray caps, and prep walls before applying vivid freehand or stencil imagery.

What neighborhoods beyond the CBD should I explore? (Fitzroy, Collingwood, Brunswick)

Outside downtown, explore Fitzroy (Brunswick/Gertrude Streets), Collingwood (Smith & Gore Streets plus Collingwood Yards), Brunswick and Brunswick East lanes, Northcote, Footscray, and even Williamstown. These suburbs have dense street-art scenes with fewer tourists and lots of local flavor.

Where can I see large-scale commissioned murals in Melbourne?

Check Collingwood Yards & Fitzroy’s Nicholson Street for 20-plus-metre portraits, Spencer Street Power Station walls, South Melbourne’s Hanover House neon mural, Docklands tower wraps, Fitzroy Street (St Kilda) underpass murals, and occasional commissioned warehouse pieces in suburbs like Richmond or Sunshine.

How has commercialization affected Melbourne’s street art scene? (brands, tourism)

Commercialization brings funding, legitimacy and tourism, allowing artists to earn from commissions and gallery shows. It also risks "selling out" or turning art into advertising. Councils and brands now sponsor murals, so visitors see polished, stable works—but some guerrilla authenticity may be lost. Overall, tourists benefit from easy access, while artists debate balancing creativity with commercial opportunities.

Are there maps I can download / printable walking routes?

Yes. The City of Melbourne offers free PDF street-art maps and online self-guided walks. TimeOut and VisitMelbourne host interactive maps. Tourist centers stock printed laneway brochures. You can also copy Google MyMaps from travel blogs and save them offline.

Which cafes, bars or attractions pair well with a laneway route?

Hosier Lane: cafés at Federation Square or Degraves St. AC/DC Lane: nearby bars on Flinders Lane (e.g., 1806). Duckboard Place: Hardware Lane eateries. Blender Lane: Elizabeth St cafés. Union/Centre Place: Market Lane Coffee, Chin Chin. Fitzroy/Collingwood: Industry Beans, Naked for Satan. Each laneway cluster has excellent coffee, brunch spots, or pubs within a block, perfect for breaks during art exploration.

Where can I find artist interviews and deeper stories?

Read Invurt.com, Art & design pages of The Guardian and ABC, Vandalog archives, artist Instagram pages, the documentary RASH (2005), and local zines. Public talks at NGV or community libraries also host discussions with street artists.

How do I avoid crowds in Hosier Lane and get unobstructed photos?

Arrive early (around 7–8 AM) on weekdays or visit late evening. Weekdays are quieter than weekends. Explore far ends of Hosier or adjoining Rutledge Lane for fewer people. Patience and strategic angles help frame art without crowds.

What etiquette should visitors follow around street art? (no touching, respect)

Do not touch, climb, or add to murals. Don’t litter. Credit artists when sharing photos. Avoid blocking alleys, respect businesses and residents, and never remove posters. Treat the art as you would museum pieces—look, photograph, appreciate, but don’t damage.

How to find street art by theme (Indigenous, political, portraiture, paste-ups)?

Use Instagram hashtags (#IndigenousMural, #pasteupMelbourne), search blogs, join themed tours, and explore areas linked to those themes (e.g., Fitzroy for First Nations art, city squares for political pieces, portrait-heavy lanes like AC/DC or Fitzroy side streets).

What role do councils and precincts play in preserving/commissioning street art?

Councils fund, permit, and maintain murals, designate precincts like Hosier or Upper West Side, and run grants and clean-up crews. They balance graffiti removal with heritage protection, act as patrons for new works, and promote street-art tourism.

Can I remove or cover up a mural? (legal & ethical considerations)

Not without permission. Murals are protected by copyright and often valued by the community. Only the property owner (ideally in consultation with the artist) may repaint. Unauthorized removal or over-painting can be prosecuted as vandalism and is ethically frowned upon.

How to include street art in a half-day vs full-day Melbourne itinerary?

Half-day: focus on CBD lanes—Hosier, Duckboard, AC/DC, Union—plus a coffee stop. Full-day: morning CBD loop, afternoon tram to Fitzroy/Collingwood for Brunswick/Gertrude/Smith Street murals, optionally ending at Docklands or Richmond. Use trams for quick transfers and schedule café breaks.

Sztuka uliczna w Melbourne: kompletny przewodnik po zaułkach

Uliczki Melbourne przekształciły się w dynamiczne, plenerowe galerie, odzwierciedlające kreatywnego ducha miasta. Te wąskie uliczki, wywodzące się z kultury graffiti lat 80. XX wieku i rozkwitające dzięki festiwalom szablonów w XXI wieku, prezentują obecnie prace lokalnych artystów, takich jak Adnate, Rone i Smug, a także międzynarodowych nazwisk (Banksy, Haring). Spacerując po Hosier Lane lub Duckboard Place, można spodziewać się nieustannie zmieniających się murali na cegle i stali. Ten przewodnik zawiera szczegółowe trasy do samodzielnego zwiedzania, wskazówki dla fotografów oraz historie kryjące się za murami i artystami, których nie można przegapić. Omawia również kwestie praktyczne – prawne szare strefy graffiti, najlepsze pory na wizytę, aby uniknąć tłumów i nie przegapić światła, oraz sposoby wspierania artystów. Niezależnie od tego, czy spędzisz popołudnie, czy cały dzień na tej streetartowej wyprawie, odkryjesz, jak Melbourne przekształciło farbę na murach w kultowy ruch kulturowy.

Zaułki i uliczki Melbourne stały się płótnem odzwierciedlającym kreatywną energię miasta. Niegdyś światowej sławy przystań graffiti, miasto obecnie celebruje sztukę uliczną jako integralną część swojej tożsamości kulturowej. W latach 70. i 80. XX wieku młodzież z Melbourne inspirowała się nowojorską sceną graffiti, ale z czasem miasto wytyczyło własną ścieżkę. W latach 2000. Melbourne zostało okrzyknięte „światową stolicą szablonów”, a w 2004 roku zorganizowano tam nawet pierwszy na świecie Festiwal Szablonów. Dziś odwiedzający na każdym rogu natkną się na imponujące murale, misterne szablony i kolorowe obrazy. Oficjalne przewodniki po Melbourne zauważają, że zaułki takie jak Hosier Lane i AC/DC Lane stały się obecnie „kultowymi” miejscami. Ten przewodnik oferuje dogłębną analizę, dlaczego te zaułki są tak ważne: od historii, która uczyniła z Melbourne centrum sztuki ulicznej, po artystów i historie kryjące się za farbami.

Spis treści

1 Czego się spodziewać: Doświadczenie na alejce
2 Samodzielna trasa przez CBD
3 Głębokie nurkowanie alejka po alejce
4 Poza CBD — murale w Fitzroy, Collingwood, Brunswick i Docklands
5 Krótka historia sztuki ulicznej w Melbourne
6 Artyści i kolektywy, których warto znać
7 Sztuka uliczna i głosy rdzennej ludności
8 Przewodnik prawny, etyczny i polityczny
9 Wycieczki, warsztaty i jak poznać lokalnego artystę
10 Jak fotografować sztukę uliczną w Melbourne — profesjonalne porady i lista przykładowych zdjęć
11 Ekonomia i komercjalizacja sztuki ulicznej
12 Wydarzenia, festiwale i wystawy
13 Informacje praktyczne: Bezpieczeństwo, dostępność, godziny otwarcia, pogoda i wskazówki dotyczące tłumów
14 Często zadawane pytania

Czego się spodziewać: Doświadczenie na alejce

Spacer po melbourne'owskich alejkach graffiti nie przypomina wizyty w typowej galerii. Powierzchnie, na których się znajdują, to surowa cegła, szklane ściany, falisty metal, a nawet chodnik, dzięki czemu faktura i skala sztuki są imponujące. Dzieła obejmują zarówno portrety wznoszących się wieżowców, jak i maleńkie, ukryte obrazy. W każdej chwili można zobaczyć powoli starzejący się szablon lub nowy mural polerowany w ciągu kilku minut. Scena jest ulotna – jak zauważa oficjalny komunikat miasta Melbourne, Hosier Lane to „zmieniające się płótno”, gdzie graffiti znika i pojawia się z dnia na dzień.

Uliczki tętnią życiem w ciągu dnia, zwłaszcza w weekendy, choć w Melbourne „tętniące życiem” oznacza raczej tętniące życiem niż przepełnione. Nawet w godzinach szczytu tłumy zatrzymują się przy każdym skwerze, zamiast się w nim tłoczyć, dzięki dużej przestrzeni w alejkach. Odwiedzający powinni założyć wygodne buty – wiele alejek jest brukowanych lub ceglanych, które mogą być śliskie po zmoczeniu – i zabrać ze sobą parasol lub osłonę, ponieważ pogoda w Melbourne może się gwałtownie zmieniać. Wieczorem uliczki cichną; niektóre (jak Duckboard Place) są wystarczająco oświetlone, aby można było robić zdjęcia z długim czasem naświetlania, ale generalnie najlepiej zaplanować zwiedzanie w ciągu dnia lub wieczorne spacery z przewodnikiem, aby zapewnić bezpieczeństwo i łatwość oglądania.

Samodzielna trasa przez CBD

Dla osób odwiedzających po raz pierwszy, program zwiedzania z przewodnikiem pomoże sprawnie zobaczyć najważniejsze atrakcje. Trzy przykładowe trasy dostosowane są do różnych ram czasowych i zainteresowań. Wszystkie rozpoczynają się w centralnej alejce w pobliżu stacji Flinders Street i placu Federation Square, gdzie znajduje się najwięcej dzieł sztuki.

Trasa A — 1,5-godzinna szybka pętla: Zacznij od Hosier Lane (ulice Flinders i Russell, naprzeciwko Federation Square), najsłynniejszej alei street artu. Następnie skręć na północ przez Duckboard Place, aby zobaczyć duże murale lokalnych artystów, takich jak Fintan Magee i Steen Jones. Kontynuuj przez Flinders Lane do AC/DC Lane (naprzeciwko stacji Flinders Street), gdzie ściany zdobią ogromne portrety o tematyce muzycznej (Bon Scott, Malcolm Young) autorstwa Mike'a Makatrona i innych. Zakończ, wracając przez Federation Square. Transport: Federation Square (strefa wolnego tramwaju) to najbliższy przystanek; wszystkie prace są prowadzone na terenie publicznym, więc nie jest wymagane zezwolenie dla przypadkowych odwiedzających.
Trasa B — Półdniowe nurkowanie głębokie (3–4 godziny): Zacznij od najważniejszych punktów trasy A, a następnie rozszerz swoją pętlę na zachód. Przejdź Flinders Lane mijając Blender Lane (odchodząc od Bourke Street) i kontynuuj zwiedzanie Centre Place i Union Lane, gdzie pełno mniejszych murali i szablonów. Z Union Lane skręć w Croft Alley (na południe od Chinatown) i Presgrave Place, gdzie na wąskiej ścianie alejki znajdują się dziesiątki oprawionych mini-dzieł sztuki. Zatrzymaj się na kawę w jednej z kawiarni Degraves/Block Arcade po drodze. Ta trasa wydłuża trasę o około 1–2 godziny pieszo. Na jej końcu możesz dotrzeć do granicy CBD (na przykład na rogu ulic Elizabeth i Bourke).
Trasa C — Cały dzień plus Fitzroy i Collingwood (6–8 godzin): Aby w pełni doświadczyć tego miejsca, połącz trasę B z wyprawą na północ. Wsiądź do tramwaju (lub idź pieszo) do Fitzroy – jego dzielnice przy Brunswick Street i Gertrude Street słyną z wielkoformatowych murali autorstwa Everfresh, Rone i innych. Do najbardziej znanych dzieł należą: Witamy w Słonecznym Fitzroyu Na ulicach Johnston i Young. Następnie udaj się do Collingwood, aby zobaczyć mural Keitha Haringa (1984) na Coventry Street oraz nowe prace w przemysłowych zaułkach odchodzących od Smith Street. Jeśli czas pozwoli, zajrzyj do North Melbourne, a nawet do Docklands, gdzie nowoczesne projekty murali (takie jak neonowo-szklany projekt Atonga Atema w Hanover House) wzbogacają portfolio sztuki ulicznej miasta.

Głębokie nurkowanie alejka po alejce

Poniżej przyjrzymy się bliżej najważniejszym alejkom sztuki ulicznej w mieście, omawiając kontekst historyczny i udzielając wskazówek dotyczących każdej z nich.

Aleja Hosiera: Najbardziej ikoniczna uliczka miasta, biegnąca między Flinders i Flinders Lane przy Russell Street. Kiedyś brudna alejka graffiti, teraz jest zatwierdzoną strefą „sztuki ulicznej”. Jej ściany zmieniają się nieustannie. Spójrz w górę: na górnym poziomie nadal znajduje się gigantyczny mural Adnate'a z 2014 roku przedstawiający młodego chłopca z plemienia Kulin patrzącego na Yarrę. Na parterze faktura starej cegły i sporadyczne ukryte instalacje lightbox (część projektów artystycznych uliczek miasta Melbourne) tworzą bogate tło fotograficzne. Pobliskie wejścia znajdują się na Federation Square (główne wejście), na Rutledge i Centre Places lub od strony Caledonian Lane (aby zobaczyć małe, zamówione murale). Fotografowie uwielbiają Hosiera: szerokie wejście od strony Flinders zapewnia dramatyczną perspektywę, a delikatne poranne światło lub późnopopołudniowa poświata podkreślają murale. Wskazówka: Odwiedzaj obiekt o świcie lub rano w dzień powszedni, aby uniknąć tłumów. Jeśli użyjesz obiektywu szerokokątnego (16–35 mm), uchwycisz całą długość obiektu, od początku do końca.
Pas AC/DC: Równolegle do Hosier, ale jedną przecznicę na północ, ta wąska uliczka celebruje australijskie legendy muzyki. Nazwana w 2004 roku na cześć zespołu rockowego AC/DC, jej szorstkie powierzchnie zdobią gigantyczne portrety ikon zespołu. Jedną ścianę pokrywa ogromny czarno-biały mural Malcolma Younga, a na drugiej umieszczono trójwymiarową rzeźbę Bona Scotta. Wysokie ceglane ściany i nabijane ćwiekami stalowe bramy (odzwierciedlające heavymetalowe motywy) nadają uliczce surowy, industrialny charakter. Po zmroku ulicę oświetlają latarnie uliczne, co sprawia, że nocą panuje tam zupełnie inna atmosfera. Sąsiedni Guildford Hotel (róg ACDC Lane i Flinders Lane) i pobliska restauracja Long Chim oferują przystanki na przekąski. Ponieważ uliczka jest bardzo wąska, odwiedzający często wychodzą na ulicę, aby robić zdjęcia. W ciepłym popołudniowym świetle teksturowana cegła rzuca mocne cienie, które artyści wplatają w wizualizacje.
Duckboard Place: Duckboard Place, biegnąca między Flinders Street a Flinders Lane, to krótka alejka, która nagradza tych, którzy zapuszczają się dalej niż główne nazwy. Znajdziesz tu rozległe murale, takie jak ten autorstwa Fintana Magee. „Patrząc w górę” (leżąca postać trzymająca sadzonkę) i hołd Steena Jonesa dla mieszkańców miasta (róża z tatuażem na plecach). Nad głowami wygięte metalowe dzieła sztuki tworzą łuk, a na ścianach pojawiły się nawet dwa szczury Banksy'ego skaczące na spadochronach. To także centrum gastronomiczne – zimowe food trucki i kawiarnie wylewają się na chodnik Duckboard, ożywiając go w porze lunchu. Fotografowie mogą fotografować prosto w górę, patrząc na wygięte dzieło sztuki po prawej stronie, lub kadrować całą wąską uliczkę, aby uzyskać wrażenie głębi. Ponieważ łączy ona Flinders Street i AC/DC Lane, łatwo ją włączyć do trasy A lub B. Wskazówka: Szukaj wszechobecnych plakatów „Wheatpapping” umieszczonych warstwami na pustych tablicach – zmieniają się co tydzień i mogą być ciekawym sposobem na uchwycenie chwil, zanim się je odklei.
Blender Lane i Blender Studios: Ulica Blender Lane (odchodząca od ulicy Bourke) położona na północ od Flinders Street ma swoją renomę: pierwotnie była przejściem podziemnym pomalowanym na fioletowo, a obecnie stała się nieoficjalnym domem Blender Studios, kolektywu artystycznego non-profit założonego w latach 2010-2019. Ściany alejki i budynek studia zdobią murale autorstwa wschodzących artystów. Przez płot można podziwiać wspólne prace lokalnych ekip szablonowych i graffiti. Wycieczki po mieście często kończą się tutaj warsztatami lub sesją pytań i odpowiedzi z artystami. W 2016 roku Melbourne gościło światową Spotkanie stylów Festiwal, na którym 300 artystów przez 4 dni przemierzało wszystkie legalne uliczki – duża część prac na Blender Lane to dziedzictwo tego wydarzenia. Niedaleko, na Spencer Street, znajduje się Tattersalls Lane, do której można dojechać przez Spencer Parade. Co zaskakujące, znajduje się tam ogromny portret rdzennej kobiety z piórami, namalowany w 2012 roku przez Adnate & Shidę. Wyrazista, monochromatyczna twarz tworzy oszałamiający kontrast z kolorowymi graffiti Blendera. Ani Blender Lane, ani Tattersalls nie są wybrukowane dla wózków inwalidzkich; odwiedzający powinni zwrócić uwagę na słabe oświetlenie i nierówne nawierzchnie.
Union Lane i Croft Alley: Tuż na północ od Bourke Street Mall, Union Lane biegnie między ulicami Little Bourke i Little Collins. Dawno temu oczyszczona z lepkiej podłogi, obecnie prezentuje cykliczny program wystaw sztuki, przygotowanych przez miasto Melbourne i lokalne galerie. Można tu spodziewać się oprawionych dzieł sztuki i niewielkich instalacji. Tuż za rogiem, Croft Alley (na wschód od Little Bourke, w dzielnicy Chinatown), gości wystawy plakatów i plakatów – niektóre zlecone na specjalne okazje. Uliczka jest otoczona restauracjami i często przyciąga wieczornych bywalców. Te wąskie uliczki najlepiej zwiedzać pieszo. W 2008 roku na Union Lane odbył się słynny projekt w Melbourne, polegający na pomalowaniu każdej powierzchni; dziś jest spokojniej, ale mieszkańcy twierdzą, że częste sprawdzanie ścian (podczas kolejnych wizyt) przynosi niespodzianki w postaci mnóstwa ulotek i naklejek. W pobliżu: Za Melbourne Central znajduje się Centre Place, prawdopodobnie najbardziej tętniąca życiem kawiarniana aleja w mieście. Jej ceglane ściany pokryte są szablonowymi napisami i muralami, choć graffiti jest tu bardziej spontaniczne, tworzone przez przechodniów. Fotograficznie Centre Place oferuje tętniące życiem sceny uliczne – artyści czasami malują również bruk, tworząc pierwszy plan kompozycji.
Miejsce Presgrave: Ukryta przy Bourke Street, na zachód od William, Presgrave to mikrogaleria. Po jednej stronie tej alejki umieszczono dziesiątki małych, niedopasowanych ramek, z których każda zawiera miniaturowe dzieło sztuki lub dioramę. Niektóre ramki zawierają szkice, inne trójwymiarowe rzeźby wykonane z materiałów pochodzących z recyklingu. Można to porównać do ulicznej wystawy sztuki. Wąski sznur lamp nad głową dodaje ciepła w nocy. To kameralne miejsce (bezpośrednio w alejce nie ma kawiarni), więc uważaj, spacerując tu po zmroku. Ze względu na oprawione prace, zdjęcia często obejmują grę cieni na chodniku lub zbliżenia poszczególnych ramek. Sprawdź daty (kilka prac pochodzi z lat 2018–2020), aby zobaczyć, które zostały odświeżone.
Tattersalls Lane: Tattersalls, maleńka, jednokierunkowa uliczka łącząca Collins Street z Bourke Street w pobliżu Spencer, pozostaje prawdziwą perełką. Ponad poziomem ulicy góruje monumentalny mural przedstawiający rdzenną kobietę w piórach autorstwa Adnate (2012) i Sama Shmitha (Shida). Nocą ta postać góruje nad ruchem ulicznym na Spencer Street, a za dnia stanowi atrakcję podczas spaceru na południe w kierunku centrum miasta. Tattersalls ma również typowe oprawione w ramy plakaty i kilka rozpylaczy na parterze. Wygląda niemal jak ukryte studio fotograficzne, a jednak można do niego łatwo dotrzeć z północnego krańca tramwaju na Swanston Street lub z Flinders Lane. Fotografowie tutaj wykazują się kreatywnością: niektórzy robią zdjęcia z daleka, z Bourke Street, teleobiektywem, aby uchwycić całą wysokość portretu na tle miejskich wieżowców.

Poza CBD — murale w Fitzroy, Collingwood, Brunswick i Docklands

Scena sztuki ulicznej Melbourne rozciąga się na inne dzielnice, z których każda ma swój własny charakter. Na północ od miasta, Fitzroy (okolice Collins/Brunswick) stało się polem bitwy o wielkie mury. Ekipa Everfresh (Phibs, Rone, Meggs itp.) naznaczyła zaułki Fitzroy w latach 2000., więc szukajcie ich prac na ulicach Johnston, Brunswick i Rose. Jeden z kultowych murali Fitzroy (na zdjęciu poniżej) rozciąga się na 22 metry na rogu The Night Cat: to feeria barw i kreskówkowych postaci autorstwa Everfresh z 2009 roku. W ostatnich latach Fitzroy również zainteresował się sztuką rdzennych mieszkańców (patrz poniżej).

Collingwood jest również miastem artystycznym. Jego klejnotem w koronie jest mural Keitha Haringa: namalowany na niskim betonowym murze Collingwood Technical College (obecnie Collingwood Yards) w czerwcu 1984 roku, jest rzadkim zachowanym oryginałem autorstwa nowojorskiego artysty. To publiczne, zatwierdzone dzieło (przedstawiające zabawne postacie) stoi na Johnston Street, niedaleko Smith Street. Miasto aktywnie je chroni (nawet wpisując na listę dziedzictwa kulturowego), więc po dziesięcioleciach pozostaje żywe. Nieopodal, w przemysłowych uliczkach przy Smith Street i Peel Street, pojawiły się nowe prace, często na zlecenie.

Dalej na północ, dzielnice Stockyards i Lennox Street w Brunswick oferują tętniące życiem throw-upy i plakaty, a także kilka dużych murali finansowanych przez miejskie projekty street-artowe. Choć Brunswick jest mniej skupiony niż Fitzroy, oferuje lokalną atmosferę – przystanki takie jak Dogg Inn Bar i lokalne kawiarnie często oferują sztukę w pobliżu.

Na nabrzeżu, dzielnica Docklands/Southbank nie jest pomijana przez artystów ulicznych. W 2021 roku artysta Atong Atem zainstalował na 22-metrowej szklanej fasadzie Hanover House (przy Riverside Quay) efektowne neonowe dzieło sztuki – portret opleciony ogromnymi kwiatami. Tę trójwymiarową rzeźbę świetlną można podziwiać wieczorami z drugiej strony rzeki Yarra. W innych częściach dzielnicy Docklands, nowe dzielnice prezentują zamówione murale (na przykład na odzyskanych terenach bocznic kolejowych w Port Melbourne). Chociaż większość sztuki w Docklands jest planowana i tworzona przez korporacje, warto wybrać się tam tramwajem, jeśli planujesz całodniową lub kilkudniową wycieczkę.

Krótka historia sztuki ulicznej w Melbourne

Malowane uliczki miasta zawdzięczają swoją żywotność dekadom złożonej historii. Związek Melbourne z graffiti rozpoczął się pod koniec lat 70. i 80. XX wieku, kiedy subkultury młodzieżowe pokochały tagi i throw-upy inspirowane amerykańskimi ekipami. W latach 90. lokalni „pisarze” praktykowali swoje rzemiosło na dworcach kolejowych i w dzielnicach śródmiejskich. W latach 2000. nowe pokolenie rozwinęło się w sztukę uliczną jako odrębną praktykę. W 2004 roku Melbourne gościło pierwszy na świecie Festiwal Szablonów, umacniając swoją reputację w zakresie odważnych prac aerozolowych i szablonowych. Oficjalnie malowanie w zaułkach było nielegalne, ale władze miasta stopniowo zaczęły tolerować. Przełomowym momentem był rok 2010, kiedy miasto Melbourne uruchomiło swój pierwszy program „Laneway Commissions”, zapraszając artystów do pomalowania Hosier Lane kreatywnymi instalacjami neonowymi i świetlnymi.

W 2013 roku Narodowa Galeria Wiktorii i lokalne kolektywy artystyczne zorganizowały festiwal All Your Walls, podczas którego ponad 150 artystów w ciągu jednego weekendu odmalowało ulice Hosier i okolicznych uliczek. Wydarzenia te potwierdziły, że sztuka uliczna jest integralną częścią kulturowej tkanki Melbourne. Dziś sztuka uliczna jest akceptowaną – a nawet oficjalną – atrakcją. Ulice były świadkami międzynarodowych ikon (Banksy tworzył tu szablony w 2003 roku, a takie dzieła sztuki zostały kiedyś objęte ochroną) i lokalnych legend. Jednak scena ta pozostaje zakorzeniona w dynamice: murale blakną lub są polerowane tak szybko, jak pojawiają się nowe, odzwierciedlając etos miasta, że sztuka powinna żyć i zmieniać się.

Artyści i kolektywy, których warto znać

Melbourne jest ojczyzną wielu artystów ulicznych, którzy zyskali szerokie uznanie:

Adnate (Artez) – Artysta z Australii Zachodniej, znany z monumentalnych murali przedstawiających Aborygenów. Jego 23-metrowy portret chłopca z plemienia Kulin, wykonany na Hosier Lane (2014), jest prawdopodobnie najsłynniejszym dziełem w tej uliczce. Styl Adnate’a jest hiperrealistyczny: ludzkie twarze i ciała często przedstawiane są w czerni i bieli z subtelnymi akcentami kolorystycznymi. Wybiera tematy ze społeczności rdzennych, starając się zapewnić im widoczność w mieście. Wiele jego prac pojawia się niespodziewanie na pustych ścianach; każde z nich staje się lokalnym punktem orientacyjnym, dopóki nie zostanie zamalowane.
Rone (Tyrone Wright) – Urodzony w Fitzroy artysta znany z przejmujących, fotorealistycznych portretów kobiet. Od około 2002 roku, wraz ze swoimi współpracownikami z Everfresh (patrz poniżej), odmienił zaułki Fitzroy swoimi muralami. Cechą charakterystyczną Rone'a jest wielowarstwowość: odklejające się plakaty i farba tworzą efekt zwietrzenia wokół głównej postaci. Prace Rone'a można znaleźć na ścianach starych fabryk i sporadycznie na roletach w Melbourne. Często maluje duże billboardy na wydarzenia, ale to street art zbudował jego renomę. (Jest nadal aktywny, choć niektóre jego ostatnie projekty przeniosły się do wnętrz lub na inne obszary Australii).
Zadowolony (Sam Bates) – Lokalny artysta, którego ultrarealistyczne murale często przedstawiają zwykłych ludzi. Jego technika wykorzystuje spraye i precyzyjne cieniowanie, dzięki czemu obiekty wyglądają jak fotografie. Smug malował również na festiwalach międzynarodowych, ale w Melbourne można dostrzec jedną z jego wielkich twarzy wielkości ściany lub wielowarstwowe motywy królików. Często podpisuje się pogrubionymi literami jako „Smug”.
MEGGS (Melbourne) – Znany z odważnych, kolorowych ilustracji nawiązujących do komiksów i popkultury. Meggs, jeden z założycieli Everfresh, malował okładki w stylu komiksowym na ścianach uliczek i muralach w pracowniach. Jego paleta barw jest żywa (neonowe zielenie, jaskrawe róże) i często maluje na pociągach i wagonach towarowych, a także na murach miejskich. Szukaj charakterystycznej, stylizowanej postaci lub czaszki z kreskówki z etykietą „MEGGS” w pobliżu.
Lushsux – Prowokator znany (lub niesławny) z satyrycznych i inspirowanych memami prac ulicznych. Ten artysta maluje sprayem wizerunki celebrytów, polityków lub postaci z internetu na ścianach, często w sposób subwersywny. Jego prace mogą pojawić się nagle z dnia na dzień, a następnie równie szybko zostać zmodernizowane. Lushsux czerpie siłę z viralowego szumu; jeśli jakaś postać staje się trendem w internecie, może ją umieścić na ścianie w Melbourne. Wiele jego prac parodiuje popkulturę (np. Kanye Westa czy Donalda Trumpa).
Everfresh (załoga) – Wpływowy kolektyw założony w 2004 roku (m.in. Phibs, Facter, Reka, Rone i Meggs), który prawdopodobnie ukształtował estetykę Melbourne. Ich pracownie za hałaśliwym magazynem (na budynku widniała nazwa „Everfresh”) były wylęgarnią talentów artystycznych. Murale Everfresh charakteryzują się eksplozją kolorów i misternymi wzorami. Na przykład ich dzieło z 2009 roku Witamy w Słonecznym Fitzroyu (powyżej) rozciąga się na 22 metry, z postaciami z kreskówek i wirującym tekstem. Dziś członkowie Everfresh pracują solo, ale ich dziedzictwo przetrwało w żywej palecie barw Fitzroya i młodszych ekipach, które szkolili.
Reca (James Reca) – Urodzony w Sydney artysta, który malował w Melbourne z ekipami Everfresh, zanim przeniósł się za granicę. Jego styl łączy graficzne kształty z emocjonalnymi portretami. Choć obecnie mieszka gdzie indziej, Reka zaczynał tutaj; jego murale przesiąknięte geometrią (zwierzęta, hybrydowe stworzenia) można zobaczyć w wewnętrznych uliczkach Melbourne.
Fintan Magee – Choć pochodzi z Brisbane, Magee pozostawił po sobie kilka znaczących murali w Melbourne (np. wspomnianą wcześniej gigantyczną figurę na Duckboard Place). Często maluje ekologiczne lub emocjonalne motywy, używając wielowarstwowego stylu malowania sprayem. Po szkoleniu u artystów Everfresh, uosabia przenikanie się lokalnego charakteru z ogólnokrajowym.

Każda z wymienionych osób cieszy się globalnym uznaniem, ale ich prace można znaleźć na ulicach Melbourne. Fani często śledzą ich na Instagramie lub stronach internetowych, gdzie można znaleźć oferty nadchodzących projektów murali i gadżetów (druki, ubrania) na sprzedaż. Zakup wydruku artysty lub zamówienie muralu na zamówienie (za pośrednictwem studiów takich jak Juddy Roller lub programów artystycznych dla społeczności) to bezpośrednie sposoby na wsparcie tych twórców.

Sztuka uliczna i głosy rdzennej ludności

Scena sztuki ulicznej w Melbourne charakteryzuje się silną obecnością rdzennej ludności, co odzwierciedla obecność rdzennych mieszkańców Australii. Warto odnotować, że artystka z Gumbaynggir, Aretha Brown (ur. 2002), zyskała międzynarodową sławę, malując murale o kulturze Aborygenów. Do 2021 roku Brown ukończyła ponad 50 dużych prac publicznych na całym świecie. Jej znany mural Fitzroy (na ścianie flagowego sklepu Converse przy Kerr & Smith Street) przedstawia aborygeńskich seniorów i został wykonany przy użyciu ekologicznej farby „oczyszczającej powietrze”. To dzieło, zamówione w 2019 roku, jest niezwykłe nie tylko pod względem artystycznym, ale i technologicznym: farba bogata w grafen, użyta na ścianie, podobno pochłania zanieczyszczenia dwutlenkiem węgla z upływem czasu. Sztuka Brown często zawiera symbole i portrety rdzennych mieszkańców, co zachęca do świadomości języka i tożsamości.

Poza Brown, poszukaj murali o tematyce rdzennej ludności również w Kensington i Collingwood, często związanych z Tygodniem NAIDOC lub projektami społecznymi. Wielu lokalnych artystów aborygeńskich tworzy zarówno w mediach tradycyjnych, jak i w sztuce ulicznej. Władze miejskie okazjonalnie zamawiają prace rdzennych mieszkańców (czasami, aby opowiedzieć historie związane ze snami na publicznych murach). Jeśli szukasz takich dzieł, rozważ wycieczki z przewodnikiem lub lokalne festiwale sztuki rdzennej ludności, takie jak YIRRAMBOI (festiwal sztuki aborygeńskiej w Melbourne), który czasami obejmuje projekty street artowe. Znajomość nazwiska artysty (często podpisanego na muralu) jest kluczowa dla zrozumienia jego znaczenia. Fotografując lub udostępniając te prace, należy z szacunkiem podać autora i kontekst, uznając kulturowe znaczenie zawarte w ich wizerunkach.

Przewodnik prawny, etyczny i polityczny

Sztuka w zaułkach Melbourne tętni życiem, jednak funkcjonuje w szarej strefie legalności i etyki:

Czy malowanie na Hosier Lane jest legalne? Technicznie rzecz biorąc, nie. Wszystko Niezatwierdzone graffiti jest nielegalne na mocy prawa australijskiego. Jednak miasto Melbourne milcząco zezwala na nie w niektórych miejscach. Media donoszą wręcz, że ulica Hosier została nazwana przez władze miejskie „strefą tolerancji dla graffiti”. W praktyce policja rzadko tam interweniuje, a tagi są szybko usuwane, tworząc przestrzeń dla nowej sztuki. Mimo to, z prawnego punktu widzenia, każde dzieło sztuki na terenie prywatnym wymaga zgody właściciela. Innymi słowy, malowanie Hosier bez pytania jest technicznie wandalizmem – miasto po prostu nie egzekwuje tego prawa w sposób agresywny. Zarówno dla zwiedzających, jak i twórców murali, zasada jest taka: na legalnie autoryzowane dzieło zawsze wymagane jest pozwolenie. Krótko mówiąc, uliczki Hosier i podobne istnieją na mocy długoletniej, nieformalnej umowy, ale każdy nowy artysta powinien zachować ostrożność.
Jak uzyskać pozwolenie/zezwolenia: Jeśli Ty lub organizacja chcecie zlecić wykonanie muralu, zacznijcie od rozmowy z właścicielem nieruchomości lub zarządcą terenu. W centrum Melbourne (CBD) większość uliczek jest własnością miasta lub podmiotów prywatnych, dlatego może być konieczne złożenie wniosku za pośrednictwem władz miasta Melbourne. Oficjalne wytyczne stanowią, że pisemna zgoda właściciela nieruchomościProjekt sztuki ulicznej może być legalny. Na obszarach zabytkowych może być również wymagane pozwolenie na budowę. W przestrzeniach publicznych miasto czasami ogłasza otwarte konkursy na sztukę ścienną (należy śledzić Dotacje i programy miejskie (dla sztuki ulicznej). Jeśli dzieło zostanie rzeczywiście zaakceptowane, rady chętniej pozostawią je nienaruszone. Lokalna społeczność zajmująca się sztuką uliczną jest niewielka; kontaktowanie się ze znanymi kolektywami (takimi jak Juddy Roller Lub Blender Studios) może udostępnić dane kontaktowe i udzielić porad dotyczących poruszania się po procesach zatwierdzania.
Konserwacja i usuwanie murali: W przeciwieństwie do obrazów w galeriach, graffiti i murale są w większości nietrwałe. Władze Melbourne okresowo czyszczą lub malują uliczki w ramach prac konserwacyjnych. Na przykład, rada miejska przecierała ściany, aby przygotować się na wydarzenia, skutecznie usuwając wielomiesięczne ślady sztuki ulicznej naraz. Sami artyści zazwyczaj dokumentują swoją pracę (zdjęcia lub filmy poklatkowe), jeśli chcą mieć jej zapis. Wyjątkiem są rzadkie dzieła dziedzictwa: na przykład mural Keitha Haringa został formalnie odrestaurowany w 2013 roku i wpisany do rejestru zabytków. Poza takimi przypadkami, panuje przekonanie, że sztuka uliczna jest ulotna. Zakrywanie lub usuwanie obrazu artysty z czyjejś ściany bez pozwolenia jest uważane za nieetyczne (i może być nielegalne). Jeśli posiadany mural ma zostać odnowiony, wielu doświadczonych artystów zaleca wspólne przemalowanie lub staranne zachowanie elementów. Ogólnie rzecz biorąc, rośnie świadomość wartości tych dzieł, a programy takie jak Rób sztukę, nie tagi (inicjatywa szkół miasta Melbourne) ma na celu nauczanie szacunku do sztuki ulicznej, ponieważ twórczy nieruchomości, nie tylko graffiti.

Wycieczki, warsztaty i jak poznać lokalnego artystę

Melbourne oferuje wiele możliwości wyjścia poza samotne wędrówki. Kilka renomowanych firm turystycznych oferuje spacery z przewodnikiem po sztuce ulicznej:

Wycieczki po sztuce ulicznej w Melbourne (Stella Tours) – Codziennie organizują 2–3-godzinne piesze wycieczki po zaułkach dzielnicy biznesowej (CBD), często prowadzone przez lokalnego artystę lub przewodnika. Na przykład, jedna z tras obejmuje przystanek na Federation Square w Hosier (10 min), a następnie około 2 godziny zwiedzania zaułków, po czym kończy się wizytą w studiu Blender. Koszt wynosi zazwyczaj około 90–100 dolarów australijskich od osoby. Te wycieczki w małych grupach często obejmują opowieści od lokalnych ekspertów oraz napój lub przekąskę na koniec.
GetYourGuide / Viator / Doświadczenia Airbnb – Wiele agencji oferuje wycieczki po sztuce ulicznej w Melbourne, od darmowych spacerów po okolicy (za napiwki) po ekskluzywne wycieczki prywatne. Wyszukaj na ich stronach internetowych hasło „Melbourne street art”. Większość kosztuje około 20–50 dolarów, w zależności od długości (1–4 godziny). Zarezerwuj z wyprzedzeniem, aby zapewnić sobie miejsce, szczególnie w szczycie sezonu.
Warsztaty prowadzone przez artystów: Jeśli chcesz spróbować malować samodzielnie, Blender Studios organizuje okazjonalne warsztaty malowania sprayem i szablonami w swoim studiu w Collingwood. Inny dostawca, Stencil Tourz, oferuje kursy sztuki szablonowej dla początkujących w zachodniej części miasta. Warsztaty te uczą bezpiecznego korzystania z puszek, wycinania szablonów, nakładania kleju pszennego, a także pozwalają zabrać do domu własne dzieło sztuki ulicznej. Sprawdź strony internetowe lub lokalne kalendarze wydarzeń, aby poznać harmonogramy.
Aplikacje map ulicznych: W przypadku opcji samodzielnego zwiedzania, ale z dodatkowymi możliwościami technologicznymi, aplikacje takie jak „Street Art Cities” i „Pokekratos” oferują mapy murali w Melbourne przesłane przez użytkowników. Nie zastąpią one wskazówek przewodnika, ale pozwalają zlokalizować mniej znane dzieła i kolekcje autorstwa artysty. Biblioteki miejskie i centra informacji turystycznej mogą również udostępniać drukowane mapy spacerowe (oficjalne Spacer po sztuce ulicznej (dobrym przykładem jest broszura).

Po każdym doświadczeniu z przewodnikiem, pamiętaj o daniu napiwku przewodnikowi, jeśli Ci się podobało (wielu przewodników to sami artyści, którzy dorabiają). Interakcja z artystami w studiu (na przykład pod koniec niektórych wycieczek) może dać unikalny wgląd w ich proces twórczy, co widać w wielu recenzjach wycieczek.

Jak fotografować sztukę uliczną w Melbourne — profesjonalne porady i lista przykładowych zdjęć

Alejki oferują bogate motywy zarówno dla fotografów smartfonami, jak i lustrzankami. Oto kilka rekomendacji:

Sprzęt i ustawienia: Szerokokątny obiektyw zmiennoogniskowy (około 16–35 mm na pełnej klatce) jest niezbędny do uchwycenia całych murali i głębi alejki. Średniookresowy obiektyw zmiennoogniskowy (24–70 mm) lub obiektyw portretowy doskonale nadaje się do kadrowania detali lub kadrowania postaci w formie dzieła sztuki. Większość alejek ma ograniczone światło, więc warto zabrać ze sobą statyw na wczesny ranek i wieczór; pozwoli to na niższe ISO (mniejsze ziarno) i dłuższe czasy naświetlania, aby uchwycić światło neonów lub witryn sklepowych. Fotografując telefonem, należy użyć ręcznej blokady ekspozycji, aby zapobiec migotaniu. Zawsze trzymaj aparat poziomo w przypadku prostokątnych murali (używając linii siatki do wyrównania). Filtry polaryzacyjne mogą zredukować odbicia światła na szkle lub mokrym chodniku.
Kompozycja: Uwzględnij otoczenie, aby nadać dziełu kontekst. Na przykład, umieść postać (znajomego lub przechodnia) przed dużym muralem, aby pokazać skalę. Uchwyć warstwy: wiele ścian ma nakładające się plakaty lub tagi; zbliżenie łuszczącej się farby może być równie efektowne, jak cała ściana. Eksperymentuj z perspektywą: kucnij, aby wystrzelić w górę wzdłuż ściany, lub stań przy wejściu do alejki, aby uzyskać efekt punktu zbiegu.
Światło i czas: Najlepsze światło jest zazwyczaj miękkie i kierunkowe. Wczesny ranek jest często idealny – „najcichsza i najczystsza pora na zdjęcia”, gdy wokół jest niewiele osób. Późne popołudnie (złota godzina) skąpa ceglane ściany w ciepłym blasku. Pochmurne dni zapewniają równomierne oświetlenie, dzięki czemu kolory są wyraziste i nie tworzą ostrych cieni. Po deszczu sprawdź, czy w kałużach nie odbijają się odbicia, które mogłyby odzwierciedlić mural (klasyczne kreatywne ujęcie). W nocy niektóre alejki są wystarczająco oświetlone, aby można było korzystać z długich czasów naświetlania lub używać jaskrawych neonów – AC/DC Lane i Hosier również mają oświetlenie. Utrzymuj umiarkowane ISO (400–800) i trzymaj aparat stabilnie.
Etykieta fotografii: Fotografuj sztukę uliczną bez obaw (jest w przestrzeni publicznej), ale zachowaj szacunek. Unikaj dotykania dzieł sztuki i stania tak blisko, że możesz nadepnąć na czyjąś grafikę. Wielu artystów ceni sobie, gdy ktoś wymienia ich nazwiska: jeśli publikujesz w internecie, podaj nazwisko artysty i lokalizację. Sesje komercyjne mogą wymagać formalnego pozwolenia (i często opłaty), ale do użytku osobistego zazwyczaj jest to dopuszczalne. Uważaj na pieszych i firmy – nie blokuj ruchu pieszego. Jeśli to możliwe, dawaj napiwki do słoików (jeśli są dostępne) lub kup kawę w kawiarni w bocznej uliczce, aby podtrzymać lokalny klimat.

Pomysły na przykładowe ujęcia: (dostosuj je do swojego stylu) 1. Perspektywa całego pasa: Ujęcie szerokokątne zrobione z jednego końca Hosier Lane (np. w pobliżu Fed Square), obejmujące całą alejkę i tłumy.
2. Szczegóły graficzne: Zbliżenie wyrazistego wzoru graficznego lub abstrakcyjnego (np. linii szablonu, faktury warstw farby w sprayu).
3. Czynnik ludzki: Portret przyjaciela lub przechodnia stojącego na tle muralu (dodaje skali i narracji).
4. Plakat z pasty pszennej: Ujęcie nakładających się na siebie ulotek i plakatów na Rutledge Lane, ukazujące „stary” kolaż.
5. Odbicie: Skoncentruj się na kałuży, w której odbija się mural (odwróć aparat do góry nogami!).
6. Nocna ekspozycja: Zdjęcie AC/DC Lane lub Hosier Lane o zmierzchu, ukazujące smugi światła i iluminowane dzieła sztuki.
7. Oprawione dzieło sztuki: Zrób zdjęcie jednej z mini-ramek Presgrave Place prosto, tak aby rama wypełniała całe ujęcie.
8. Kąt nad głową: Ze schodów lub drugiego piętra (jeśli jest dostępne) skieruj się w dół na mural na dziedzińcu lub patio.
9. Instalacja artystyczna: Jeśli odwiedzasz wystawę tymczasową (np. neon w Hosier), uchwyć całą instalację wraz z otoczeniem.
10. Zdjęcie kontrastowe: Umieść bardzo nowoczesny obraz obok zniszczonej etykiety (lub odwrotnie), aby uzyskać wizualny kontrast w jednej ramce.

Sprawdź instrukcję obsługi aparatu, aby sprawdzić tryby bracketingu ekspozycji lub HDR, jeśli zakres dynamiczny jest dla Ciebie problematyczny (np. jasne niebo za ciemną alejką). Pamiętaj: ponieważ ściany często się zmieniają, fotografuj to, co widzisz dzisiaj, aby zachować ten moment z historii ulicy.

Ekonomia i komercjalizacja sztuki ulicznej

Sztuka uliczna w Melbourne kiedyś opierała się wyłącznie na pasji i piractwie, ale w ciągu ostatniej dekady splotła się z handlem i turystyką. Duże marki zlecają obecnie murale, aby promować swoje produkty, zamieniając ściany w reklamy. Na przykład program Converse City Forests zaprezentował mural autorstwa Arethy Brown, który był jednocześnie kampanią na rzecz ochrony środowiska. Kampanie turystyczne często eksponują uliczki – władze stanowe odtworzyły nawet pełne sztuki alejki Melbourne w Disney World (choć pomysł ten został później porzucony przez polityków).

Ten przypływ pieniędzy wywołał debatę. „Guardian” przedstawił profil kolekcjonerów z Melbourne (pary „Sandrew”, która organizuje wystawy sztuki ulicznej) i zauważył ironię: „czyż nie ma rozdźwięku między sztuką uliczną… a rynkową własnością prywatną?”. Niektórzy artyści i fani obawiają się, że wystawy w pomieszczeniach zamkniętych dezynfekują formę, która kiedyś była antyestablishmentowa. Kolekcjonerzy argumentują, że chronią sztukę, która w przeciwnym razie zniknęłaby. Jak mówią Powell i King, kuratorując wystawy takie jak „The Outsiders”, starają się pomóc artystom zarobić na życie i dotrzeć do nowej publiczności. W praktyce wielu artystów ulicznych z Melbourne łączy teraz legalną i nielegalną pracę: z jednej strony prowadzą warsztaty lub sprzedają grafiki, a z drugiej malują nielegalnie dzieło nocą.

Lokalne rady aktywnie wspierały kwestie prawne. Rada Miasta Melbourne i Yarra przeznaczyły środki na programy sztuki w zaułkach, a prywatne firmy sponsorujące murale zamieniły ściany w płatne płótna. Efekt: więcej ścian jest malowanych legalnie, z gwarancją konserwacji (uszczelnianie, gruntowanie), ale krytycy twierdzą, że niektóre prace sprawiają wrażenie „zwykłych billboardów” zamiast prawdziwej sztuki ulicznej. Ostatecznie większość zgadza się, że komercjalizacja uczyniła sztukę uliczną bardziej zrównoważoną dla twórców, nawet jeśli pozbawia ją surowej oprawy. Ta dziedzina pozostaje płynna – jak zauważył jeden z informatorów, „scena przeszła od graffiti do sztuki ulicznej, a następnie do muralizmu. Wszystko ewoluuje”. Wraz z rozwojem rynku sztuki w Melbourne, same ulice nadal pełnią rolę najprawdziwszej galerii.

Wydarzenia, festiwale i wystawy

W kalendarzu wydarzeń związanych ze sztuką uliczną Melbourne znajduje się kilka ważnych wydarzeń:

Festiwal Szablonów w Melbourne (2004–2010): Odbywający się corocznie przez sześć lat, był pierwszym tego typu wydarzeniem na świecie. Pod tym szyldem w zaułkach i galeriach współpracowały dziesiątki lokalnych i międzynarodowych artystów szablonowych. Był tak popularny, że w 2010 roku przemianowano go na Festiwal Słodkich Ulic, rozszerzając się na wszystkie formy sztuki ulicznej.
Wszystkie Twoje Ściany (listopad 2013): Wydarzenie o szczególnym znaczeniu dla Galerii Narodowej Wiktorii Melbourne teraz sezon. W ciągu trzech dni, Wszystkie Twoje ściany Zaangażowano ponad 150 artystów do przemalowania każdej ściany ulic Hosier i Rutledge. Rezultatem był wysyp nowych dzieł sztuki na tych ulicach, z dziennymi występami DJ-ów i nocnymi projekcjami, które angażowały zwiedzających. Wystawa „All Your Walls” była opisywana w mediach na całym świecie jako święto kultury artystycznej Melbourne.
Spotkanie stylów (maj 2016): Melbourne po raz pierwszy gościło ten międzynarodowy festiwal graffiti. W ciągu czterech dni, około 300 artystów legalnie pomalowane uliczki w całym mieście (Hosier, Union, Flinders Court, Footscray's Streets i inne). Meeting of Styles zgromadził duże ekipy, wypełniając legalne strefy pracami, które w innym przypadku mogłyby być nielegalne. Tysiące widzów obserwowało, jak nowe prace pojawiały się na ścianach, które zazwyczaj widywali tylko nocni wandale. Zobacz pasek boczny, aby zobaczyć zdjęcia i filmy IMAX z powietrza nakręcone przez organizatorów.
Programy City Laneway Commission: Miasto Melbourne okresowo ogłaszało konkursy na sztukę w zaułkach – na przykład zlecając wykonanie podświetlanych kasetonów świetlnych w Hosier (2010) i umieszczając wybrane dzieła sztuki w Centre Place i Union Lane. Miasto Yarra również Szablon kontra styl (2016) skupiający się na ulicy Brunswick w Fitzroy. Programy te co roku tworzą mniejsze, ale głośne dzieła (często reklamowane jako projekty kulturalne) rozsiane po całym mieście.
The Outsiders – Wystawy sztuki ulicznej: Od 2014 roku w mieście Melbourne mieści się Outsiderzy Galeria prezentuje sztukę uliczną i miejską na płótnie. Choć nie jest otwarta, jej wystawy (w tym duża wystawa w 2024 roku) promują artystów z Melbourne. W grudniu 2024 roku otwarto bezpłatną, publiczną wersję wystawy „The Outsiders”, prezentującą sztukę zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz. (Zobacz Zasoby (szczegóły dotyczące zwiedzania.) Takie wystawy zacierają granicę między sztuką uliczną a sztuką piękną.
Nagroda Melbourne Street Art: Niektóre rady miejskie sponsorują konkursy (np. „Malowidło przy alejce”), których zwieńczeniem są nowe prace. Konkursy zmieniają się co roku, ale murale zwycięzców często pozostają na wystawie.
Projekty specjalne: W ostatnich latach jednorazowe projekty, takie jak #HOPEStreetArtProject (murale o tematyce charytatywnej) i dni murali rdzennych społeczności wprowadziły sztukę uliczną do głównego nurtu wydarzeń. Ponadto, festiwale kulturalne (festiwale filmowe, tygodnie designu) czasami obejmują malowanie murali na żywo przez zaproszonych artystów.

Śledź wiadomości o nadchodzących datach: Wszystkie Twoje ściany Wciąż przybywają inspirujące spin-offy, nowe festiwale szablonów i międzynarodowi muraliści (AREBA, powracający Everfresh itp.). Nawet jeśli nie odbywa się żaden festiwal, w zaułkach Melbourne co miesiąc odbywają się dziesiątki tymczasowych sesji malarskich.

Informacje praktyczne: Bezpieczeństwo, dostępność, godziny otwarcia, pogoda i wskazówki dotyczące tłumów

Uliczki Melbourne są generalnie bezpieczne w ciągu dnia, ale kilka praktycznych wskazówek sprawi, że wizyta będzie przyjemniejsza. Wszystkie główne alejki ze sztuką uliczną są otwarte 24/7 (są to publiczne pasy ruchu), choć odwiedzając je nocą należy zachować ostrożność. Większość z nich ma podstawowe oświetlenie po zmroku (zwłaszcza Hosier i Duckboard), ale nie należy samotnie błądzić po wąskich uliczkach zbyt późno. Ruch pieszy w uliczkach jest zazwyczaj wzmożony około południa, dlatego należy chronić rzeczy osobiste w tłumie. Incydenty z kieszonkowcami zdarzają się rzadko, ale mogą zdarzyć się w każdej atrakcji turystycznej.

Dostępność: Brukowane uliczki, takie jak Hosier, AC/DC i Duckboard, są teoretycznie dostępne dla wózków inwalidzkich, ponieważ są płaskie między przystankami tramwajowymi, ale bruk jest nierówny i może być trudny do pokonania. Duckboard Place jest równy i wystarczająco szeroki dla wózków inwalidzkich; jednak wiele małych uliczek (Presgrave, Croft) ma wąskie podjazdy lub schody. Linie tramwajowe na Bourke i Flinders Lanes są szerokie; można skorzystać z łatwo dostępnych alternatyw, takich jak Drewery Lane. Wskazówka: wchodź w uliczki od strony głównych ulic (wszystkie mają podjazdy na rogach). Toalety publiczne są rzadkością – przed wyruszeniem zaplanuj skorzystanie z toalet na Federation Square, stacji lub kawiarni.

Pogoda: Melbourne słynie z „czterech pór roku w ciągu jednego dnia”, więc ubieraj się „na cebulkę”. Deszcz może sprawić, że graffiti będzie śliskie i fluorescencyjne w nocy; lekka mżawka może wręcz uwydatnić kolory i refleksy świetlne. Tymczasem latem (grudzień–luty) bezpośrednie słońce jest ostre, dlatego lepiej wtedy odwiedzać miasto wczesnym rankiem lub późnym popołudniem. Zimą (czerwiec–sierpień) alejki bywają chłodne i wilgotne; użyj statywu, aby uzyskać dłuższe zdjęcia. Sprawdź prognozę pogody: jeśli przewidywane są ulewne deszcze, plany spędzania czasu na świeżym powietrzu mogą być ograniczone, ale większość alejek jest osłonięta pobliskimi markizami i drzwiami, więc krótkotrwałe opady deszczu są do zniesienia.

Tłumy: Jeśli chcesz mieć Hosier Lane tylko dla siebie, wybierz się tam bardzo wcześnie (przed 8:00) lub późno w nocy. W przeciętne dni turyści gromadzą się wokół kluczowych obiektów; staraj się fotografować z boku lub z krawędzi alejki, aby uniknąć stania w zatłoczonych kolejkach pieszych. Jeśli mural jest zatłoczony, poszukaj kolejnej ściany za rogiem – często równie imponujące dzieła sztuki znajdują się o jedną przecznicę dalej. Kawiarnie Degraves i Centre Place ciągną się wzdłuż nich, gdzie można napić się kawy lub zjeść lunch – polecamy Market Lane Coffee w Centre Place, aby napić się kofeiny między sesjami.

Transport i godziny otwarcia: Wszystkie ulice i zaułki w centrum biznesowym są dostępne dla bezpłatnej strefy tramwajowej. Głównymi węzłami komunikacyjnymi są stacja Flinders Street (dla Flinders i Duckboard Lane) oraz stacja Parliament/Swanston Street (dla Hosier via Federation). Zaułki biegną między głównymi ulicami, ale nie mają oznaczonych godzin otwarcia, więc można je odwiedzić o każdej porze. Pobliskie sklepy i kawiarnie mają standardowe godziny otwarcia (około 7:00–17:00 w dni powszednie, później w weekendy), jeśli potrzebujesz poczęstunku lub toalety.

Często zadawane pytania

Gdzie znajduje się Hosier Lane i jak tam dojechać?

Ulica Hosier Lane znajduje się w centrum Melbourne, pomiędzy ulicami Flinders i Flinders Lane, tuż za budynkiem Nicholasa. Główne wejście wychodzi na plac Federation Square (ulice Flinders i Russell), naprzeciwko stacji Flinders Street. Dotarcie do niej jest bardzo łatwe: każdy tramwaj jadący wzdłuż strefy bezpłatnego tramwaju (np. linie na Flinders St lub Swanston St) dowiezie Cię w promieniu jednego bloku. Po dotarciu na skrzyżowanie ulic Flinders i Russell zobaczysz szeroki prześwit alei. Alternatywnym dojazdem jest Rutledge Lane (od strony Flinders Street) lub Rutledge Centre Place (od strony Swanston). Jeśli podróżujesz samochodem, pamiętaj, że parking w dzielnicy biznesowej jest płatny; jednak zaleca się korzystanie z transportu publicznego. Do Hosier można dotrzeć pieszo o każdej porze, ale największy ruch jest w godzinach 10:00–17:00. W godzinach szczytu sporadycznie pilnują tłumów pracownicy ochrony.

Które uliczki w Melbourne są najlepsze do uprawiania sztuki ulicznej?

Każda ze słynnych uliczek Melbourne oferuje niepowtarzalny klimat. Do tych, które koniecznie trzeba zobaczyć, należą Hosier Lane, AC/DC Lane, Duckboard Place, Blender Lane (z Tattersalls Lane nad nią) oraz Union Lane/Croft Alley. To główne uliczki wymieniane w większości przewodników. Dla szerszego zainteresowania, Centre Place, Flinders Lane i Brisbane Lane (w pobliżu ratusza) również mogą pochwalić się wspaniałymi muralami. Poza CBD, udaj się do dzielnicy Brunswick/Lygon w Fitzroy i przemysłowych zaułków w Collingwood – oba tętnią sztuką. Wiele źródeł, takich jak TimeOut i What's On Melbourne, wymienia te popularne miejsca, ale w praktyce Pończosznik, Prąd przemienny/stały, I Kładka tworzą klasyczną triadę dla początkujących. Po ich odwiedzeniu zaleca się skierowanie się na północ (do miejscówek Everfresh) lub w boczne uliczki (takie jak Centre Place, gdzie można posłuchać miejskiego jazzu).

Czy malowanie na Hosier Lane jest legalne / czy sztuka uliczna jest legalna w Melbourne?

Oficjalnie żadna sztuka uliczna nie jest w pełni „legalna” bez zgody właściciela nieruchomości. W Melbourne prawo nie przewiduje otwartych ścian z graffiti. Sztuka na Hosier Lane przetrwała tylko dlatego, że miasto nieformalnie wyznaczyło ją jako strefę tolerancji dla graffiti. W praktyce oznacza to, że małe, nieautoryzowane prace są rzadko usuwane przez policję. Jednak wytyczne rady miejskiej Melbourne podkreślają, że sztuka uliczna wymaga pisemnej zgody właściciela budynku (a czasami pozwolenia w przypadku obiektów zabytkowych). Innymi słowy, malowanie Hosier bez pozwolenia jest technicznie wandalizmem, mimo że władze w dużej mierze przymykają na to oko. Stanowisko rady jest takie, że za zgodą, sztuka uliczna jest legalna – tak wiele murali, które widzisz, zostało albo zamówionych, albo wykonanych za zgodą właściciela. Wniosek: ciesz się fotografowaniem sztuki w zaułkach, ale… nie spróbuj dodać nowe elementy, chyba że masz pozwolenie.

Kiedy jest najlepsza pora dnia/roku na robienie zdjęć na uliczkach Melbourne?

Pora dnia: Wczesny ranek to idealny czas na fotografowanie – według lokalnych przewodników fotograficznych to „najcichsza i najczystsza pora na robienie zdjęć”. Jeśli przyjedziesz o wschodzie słońca (6–7 rano latem, 7–8 rano zimą), uliczki są prawie puste, a pośrednie światło jest miękkie. Późne popołudnie (godzina przed zachodem słońca) zapewnia również ciepłe, korzystne światło na ceglanych murach i mniej cieni. Południe jest najbardziej oblegane przez turystów, choć w pochmurne dni może się sprawdzić, ponieważ światło jest równomierne (należy jednak przygotować się na jaśniejszą ekspozycję z powodu szarego nieba).

Sezon: Pogoda w Melbourne jest zmienna. Wiosną i jesienią (wrzesień–listopad, marzec–maj) panują przyjemne światło i dobra pogoda, choć mogą wystąpić opady deszczu. Latem (grudzień–luty) dni są długie – można fotografować do wieczora bez lampy błyskowej – ale należy uważać na olśnienie w południe. Zimą (czerwiec–sierpień) dzień jest krótszy, dlatego warto zaplanować zdjęcia przy słabym oświetleniu (lub ze sztucznym oświetleniem ulicznym). Po deszczu zaciemniony chodnik i kałuże mogą być świetnym tłem do kreatywnych zdjęć odbić. Niezależnie od pory roku, zawsze sprawdzaj prognozę pogody i bądź elastyczny – krótki deszcz może wymusić przerwę na kawę, ale po ustąpieniu deszczu może sprawić, że ściany będą bardziej nasycone.

Czy w Melbourne są wycieczki z przewodnikiem po sztuce ulicznej? Jak długo trwają i ile kosztują?

Tak. Kilka firm oferuje wycieczki z przewodnikiem po sztuce ulicznej, od niedrogich spacerów grupowych po prywatne doświadczenia z artystami. Typowa wycieczka trwa 2–3 godziny i obejmuje główne ulice miasta. Na przykład Melbourne Street Art Tours (wspomniane powyżej) obejmuje około 2,5 godziny, odwiedzając Federation Square, Hosier Lane i zaułki CBD, a następnie kończąc w studiu artystycznym. Inni organizatorzy to SandCulture, Hoddle Street Tours i GetYourGuide/Viator – można je porównać online. Ceny są zróżnicowane: wycieczki grupowe zazwyczaj kosztują 50–100 dolarów australijskich od osoby (często wliczając drinka), podczas gdy wycieczki prywatne lub rozszerzone mogą być droższe. Wielu organizatorów wycieczek łączy historię, opowieści artystów, a nawet wizytę w studiu, dlatego szukaj na stronach rezerwacyjnych opcji „sztuka uliczna + lokalny przewodnik”. W szczycie sezonu (wiosna/lato) warto zarezerwować bilety z wyprzedzeniem, ponieważ miejsca mogą się wyprzedać. Wielu przewodników twierdzi, że pasja Melbourne przejawia się właśnie podczas tych wycieczek – poznasz anegdoty, których nie poznasz podczas samodzielnego zwiedzania.

Jak zorganizować samodzielną pieszą wycieczkę śladami sztuki ulicznej? (propozycje tras)

Samodzielna wycieczka może przebiegać zgodnie z powyższymi trasami „Essential Map”. Zazwyczaj rozpoczyna się od Hosier Lane (Federation Square), a następnie spiralnie przechodzi przez sąsiednie uliczki. Na krótką wycieczkę warto zrobić pętlę z Hosier do Duckboard Place i AC/DC Lane (zgodnie z opisem trasy A). Aby spędzić więcej czasu, warto dodać Blender Lane, Union Lane i Croft Alley, idąc na północ wzdłuż Flinders lub Swanston (trasa B). Do przemieszczania się między skupiskami sztuki można skorzystać z pociągów i tramwajów miejskich. Wielu turystów zatrzymuje się również w Fitzroy, wsiadając do tramwaju na Brunswick Street lub Nicholson Street i odwiedzając murale Everfresh w pobliżu Russell/Napier Street.

Wskazówka: pobierz mapę lub aplikację z wyprzedzeniem. Mapy Google umożliwiają przypinanie niestandardowych tras spacerowych (nasze trasy A–C powyżej można nanieść w MyMaps). Dostępne są również darmowe plany podróży w formacie PDF z witryn turystycznych i blogów artystycznych. Wydrukuj je lub zapisz do nawigacji, ponieważ zasięg telefonu w wąskich uliczkach może być słaby. Wszystkie uliczki w centrum Melbourne tworzą siatkę – poruszając się zygzakiem od Hosier na północ, a następnie na wschód/zachód – dzięki czemu łatwo je systematycznie przeglądać. I pamiętaj: sztuka uliczna jest tu wszędzie. Jeśli natkniesz się na małą uliczkę odchodzącą od głównej ścieżki, zerknij – artyści z Melbourne uwielbiają ukrywać perełki za rogiem.

Kim są najsłynniejsi artyści uliczni w Melbourne? (lokalni i międzynarodowi)

Wśród największych gwiazd Melbourne znajdują się Adnate, Rone, Smug, Meggs, Lushsux, Reka oraz członkowie Everfresh Studios (Phibs, Facter itp.). Adnate, na przykład, stworzył 23-metrowy portret Hosiera; Rone słynie z fotorealistycznych portretów w Fitzroy; Smug i Meggs z barwnych, graficznych obrazów; Lushsux z prowokacyjnych szablonów popkulturowych; a Everfresh wspólnie zdefiniowało wizerunek miasta w latach 2000. Urodzona w Fitzroy Aretha Brown również stała się powszechnie znana dzięki dużym muralom publicznym.

Wśród międzynarodowych nazwisk, które zaznaczyły tu swoją obecność, znajdują się brytyjska ikona graffiti Banksy (jego małe szczury szablonowe wciąż można znaleźć) oraz nieżyjący już Keith Haring z Nowego Jorku – jego mural z Collingwood z 1984 roku przetrwał jako jedno z niewielu oryginalnych dzieł Haringa na świecie. Inni zagraniczni artyści street artu przewinęli się przez Melbourne: na przykład hiszpańska grupa Fanakapan stworzyła anioła z półprzezroczystymi skrzydłami na Collingwood Yards. Wikipedia podaje, że artyści tacy jak ABOVE, D*FACE, Logan Hicks, Shepard Fairey i Invader w pewnym momencie współtworzyli Melbourne. Krótko mówiąc, Melbourne prezentuje mieszankę rodzimych talentów i uznanych artystów międzynarodowych. Jeśli zobaczysz mural, który Ci się podoba, prawdopodobnie nazwisko artysty znajduje się w pobliżu, a wielu z nich prowadzi portfolio online, gdzie możesz śledzić ich najnowsze projekty.

Jaka jest historia sztuki ulicznej w Melbourne? Kiedy się narodziła?

Sztuka uliczna Melbourne wyrosła naturalnie ze sceny graffiti lat 70. Od lat 80. uliczki w centrum miasta stały się płótnami dla tagi i throw-upy, inspirowane twórczością nowojorskich pisarzy. Na przełomie wieków w Melbourne rozwinęła się charakterystyczna kultura szablonów i makiety, zyskując ostatecznie przydomek „stolicy szablonów”. Pierwszy formalny festiwal sztuki szablonowej na świecie odbył się w Melbourne w 2004 roku. W latach 2000. uliczki takie jak Hosier i AC/DC Lane zyskały sławę dzięki tętniącym życiem muralom. Do kluczowych momentów należą inauguracyjne festiwale sztuki ulicznej (Stencil Fest, All Your Walls itp.) oraz ustanowienie przez miasto ram prawnych dla sztuki publicznej. Dzisiejsza sztuka uliczna odzwierciedla 40-letnią ewolucję: od nielegalnego tagowania do powszechnie cenionych murali publicznych.

Jaka jest różnica między graffiti a sztuką uliczną?

Terminy te są często używane zamiennie, ale wielu ekspertów dokonuje subtelnego rozróżnienia. Graffiti tradycyjnie odnosi się do napisów lub throw-upów – artystów piszących swoje imię lub symbol na murach. Początkowo było to forma oznaczania terytorium, a następnie ewoluowało w stylizowane napisy. Natomiast street art zazwyczaj oznacza sztukę publiczną opartą na obrazach: murale, szablony, obrazy na płótnie, instalacje itp. Słownik wskazuje, że street art to zazwyczaj… bogaty w obrazy (murale, obrazy), podczas gdy graffiti to zazwyczaj tekst (tagi). W zamierzeniu graffiti często opierało się na języku i reputacji, podczas gdy sztuka uliczna jest często tworzona z myślą o szerszej publiczności (czasami nawet na zamówienie). W praktyce w Melbourne granica się zaciera – muralista mógł zaczynać jako pisarz graffiti. Ale prosta zasada brzmi: jeśli to misterny obraz lub zaplanowany mural, zazwyczaj nazywa się to sztuką ulicy; jeśli to ręcznie namalowane imię lub throw-up, zazwyczaj nazywa się to graffiti. Wielu artystów z Melbourne robi jedno i drugie.

Gdzie w Melbourne znajduje się mural Keitha Haringa?

Jedyny autentyczny mural Keitha Haringa w Melbourne znajduje się w Collingwood (wówczas na przedmieściach), a nie w centrum. Namalowany przez Haringa w 1984 roku, mural pokrywa ścianę dawnej Szkoły Technicznej Collingwood (obecnie dzielnicy artystycznej Collingwood Yards) przy ulicy Smith Street 521–525 w Collingwood (róg ulicy Johnston). Jasne, pełne życia postacie są dobrze widoczne z ulicy. Ten mural jest jednym z zaledwie trzech oryginalnych publicznych murali Haringa, które wciąż stoją na świecie. Jest objęty ochroną dziedzictwa: władze stanu Wiktoria odrestaurowały go w 2013 roku, aby naprawić szkody spowodowane przez pogodę. Zwiedzający mogą dojść pieszo lub dojechać tramwajem do Collingwood (np. linią tramwajową 112 przy ulicy Smith Street) i kierować się znakami do Collingwood Yards. W przeciwieństwie do uliczek w centrum miasta, to dzieło jest własnością/jest utrzymywane przez lokalną radę i ma zostać zachowane – więc możesz je podziwiać bez obaw, że wkrótce zostanie zamalowane.

Czym jest Upper West Side Street Art Precinct / Juddy Roller?

Upper West Side Street Art Precinct to oficjalna plenerowa przestrzeń artystyczna uruchomiona przez miasto Melbourne w grudniu 2017 roku. Położona na zachód od Spencer Street (w pobliżu starej elektrowni Flinders Street), powstała przy pomocy kolektywu street-artowego Juddy Roller. Obszar ten to 100-metrowa ściana, na której jednocześnie zlecono wykonanie dużych murali. Artyści tacy jak Rone, Smug i Reka namalowali 22-metrowe prace na jej falistej powierzchni. Możesz odwiedzić dzielnicę na rogu Flinders Street i Cook's Parade West; jest w pełni otwarta i ma być długoterminową, legalną przestrzenią artystyczną. Juddy Roller (który zapoczątkował miejski festiwal szablonów) oferuje teraz również wycieczki i wizyty w pracowniach. W praktyce Upper West Side można postrzegać jako starannie wyselekcjonowane przedłużenie Hosier Lane, zaprojektowane tak, aby na stałe prezentować najlepszych artystów ulicznych w jednej dzielnicy.

Jak mogę znaleźć ukryte lub rzadko odwiedzane murale?

Poza głównymi uliczkami, miasto jest usiane mniej znanymi dziełami. Oto kilka strategii: pospaceruj po nieznanych bocznych uliczkach, zwłaszcza w dzielnicach takich jak Fitzroy, North Melbourne i Footscray – często można tam znaleźć murale, które nie trafiają na listy miejsc wartych zobaczenia. Sprawdź hashtagi w mediach społecznościowych (np. #melbournestreetart) i oznaczenia lokalizacji na Instagramie; użytkownicy często publikują znalezione „ukryte perełki”. Blogi takie jak The Sweet Wanderluul. I Wandalog Odkryto tajne dzieła (na przykład podziemny projekt w Centre Place lub obracające się billboardy w centrum miasta). Aby systematycznie eksplorować, skorzystaj z aplikacji z mapami GPS (niektóre aplikacje street artowe umożliwiają wyszukiwanie w określonym promieniu). Jeśli to możliwe, wypróbuj programy miejskie, takie jak Street Art Tours, które promują miejsca poza utartymi szlakami.

Zwróć też uwagę na tymczasowe płótna: place budowy z ogrodzeniami ze sklejki często zdobią krótkotrwałe murale. Śledź lokalne wiadomości o sztuce ulicznej (np. Invurt.com, Melbourne Art Critic) – często ogłaszają nowe projekty w obszarach przemysłowych i na przedmieściach. Jeśli masz czas, zajrzyj za Yarra i boczne uliczki Southbank lub przejedź się podmiejskimi uliczkami (np. New Street w Brighton oferuje legalne murale). Kluczem jest uważność – nawet cicha ściana parkingu lub alejka kawiarniana może skrywać świeży szablon.

Czy mogę zamówić mural w Melbourne? Jak? Koszty i proces.

Tak, osoby prywatne, firmy i grupy społeczne często zlecają malowanie murali. Podstawowa procedura jest taka: znajdź artystę lub pracownię malarską i skonsultuj się z właścicielem muralu. Wielu artystów ulicznych przyjmuje obecnie zlecenia, więc można się z nimi skontaktować za pośrednictwem strony internetowej lub agenta. Jeśli mural jest publiczny lub znajduje się w obszarze historycznym, prawdopodobnie najpierw będziesz potrzebować zgody miasta: artysta lub właściciel nieruchomości powinien ubiegać się o pozwolenie w mieście Melbourne (postępując zgodnie z powyższymi krokami). Opłaty za pozwolenie są niewielkie, ale należy zaplanować co najmniej 4–8 tygodni na rozpatrzenie wniosku przez radę.

Koszty są bardzo zróżnicowane. W przypadku muralu w alejce o średniej wielkości (np. 3–4 m na 6–8 m) należy spodziewać się kosztów rzędu 5000–20 000 dolarów australijskich, w zależności od stopnia skomplikowania i renomy artysty. Bardzo duże ściany (powyżej 10 m wysokości) mogą kosztować 50 000 dolarów australijskich lub więcej ze względu na wynajem rusztowania/windy. Budżet powinien również obejmować odpowiednie przygotowanie powierzchni (czyszczenie, gruntowanie) oraz, w razie potrzeby, nałożenie powłoki antygraffiti po malowaniu. Projekty mogą być dotowane z grantów rządowych i artystycznych; na przykład niektóre samorządy lokalne oferują granty artystyczne lub dofinansowanie dla młodzieży na murale w społecznościach. Dobrym pierwszym krokiem jest kontakt z Programem Sztuki Publicznej Miasta Melbourne, aby dowiedzieć się o wytycznych i potencjalnym finansowaniu.

Czy murale są trwałe? Jak często dzieła są zamalowywane?

Nie do końca. Większość sztuki ulicznej w Melbourne jest tymczasowa. Sprzątacze miasta i właściciele nieruchomości często bielą stare dzieła, aby zrobić miejsce nowym. Nawet popularne murale mogą przetrwać zaledwie kilka miesięcy lub lat. Na przykład ściany Hosier Lane rzadko kiedy niszczą dzieło dłużej niż rok, zanim zostanie nadpisane. Mimo to, niektóre zlecone dzieła sztuki przetrwają dłużej dzięki konserwacji. Wpisany na listę dziedzictwa mural Keitha Haringa zachował się przez dziesięciolecia. Podobnie, jeśli ściana jest aktywnie użytkowana (bar lub sklep może utrzymywać zlecenie), mural może przetrwać wiele lat, dopóki firma nie zdecyduje się go zmienić. Ogólnie rzecz biorąc, spodziewaj się, że każda wizyta przyniesie inne dzieła sztuki. Ta ciągła rotacja jest częścią kultury street artu w Melbourne – zaplanuj zdjęcia i harmonogram oglądania, wiedząc, że niektóre dzieła mogą szybko zniknąć. Jeśli zakochasz się w muralu, spróbuj uchwycić go na zdjęciach, ponieważ prawdopodobnie nie pozostanie taki sam na zawsze.

Jak mogę zidentyfikować lub znaleźć artystę, który stworzył mural? (Informacje o autorze, tagi)

Artyści często oznaczają swoje prace małymi literami w jakimś miejscu na obrazie (np. „Rone”, „Adnate”, „Smug One” itp.). Jeśli jest to widoczne, to najlepsza wskazówka. Wiele murali ma również naklejkę z kodem QR lub tabliczkę (szczególnie w oficjalnych projektach przy alejkach). Jeśli podpis nie jest oczywisty, szybką metodą jest odwrotne wyszukiwanie obrazu: zrób zdjęcie muralu i skorzystaj z Google Grafika lub TinEye, które czasami pozwala znaleźć stronę artysty lub posty w mediach społecznościowych. Innym sposobem jest sprawdzenie baz danych sztuki i blogów. Strony takie jak StreetArtBio i Invurt katalogują znane prace z Melbourne pod nazwiskami artystów.

W mediach społecznościowych wyszukaj hashtag #MelbourneStreetArt wraz z nazwą dzielnicy lub ulicy. Oznaczenie „Melbourne, Australia” i słów kluczowych związanych ze sztuką uliczną na Instagramie często ujawnia posty fanów (niektórzy wspominają o artyście). Ponadto wielu artystów ogłasza nowe prace na swoich profilach na Instagramie lub Facebooku – możesz je znaleźć, wpisując hasło „mural w Melbourne” i lokalizację. Krótko mówiąc, Google i media społecznościowe zazwyczaj są Twoimi sprzymierzeńcami. Po znalezieniu zdjęcia, uprzejmie jest podać jego autora za każdym razem, gdy je udostępniasz.

Czy w Melbourne są dzieła sztuki ulicznej rdzennych mieszkańców? Gdzie?

Tak. Jak wspomniano, artyści rdzennej ludności zdobyli znaczącą pozycję na scenie street-artu w Melbourne. Najbardziej znanym przykładem są prace Arethy Brown: jej mural w Fitzroy (2021) przedstawia starszych Aborygenów i został wykonany ekologiczną farbą. Inni artyści z Blak również tworzyli swoje prace. Warto zwrócić uwagę na Fitzroy, Collingwood, a nawet Footscray, gdzie pojawiają się motywy aborygeńskie. Na przykład, w 2019 roku artysta Tony Albert współpracował z mieszkańcami, aby pomalować wieżowiec mieszkalny w Richmond (choć nie do końca był to street art). W 2020 roku na Langridge Lane w Collingwood pojawił się duży mural autorstwa aborygeńskiej artystki Viki Matarakere (projektantki z Kulin). Sprawdzanie aktualnych tras koncertowych lub wiadomości o sztuce ulicznej często dostarcza informacji o niedawnych muralach rdzennej ludności. Ponadto organizacje takie jak Koorie Heritage Trust okazjonalnie sponsorują publiczne murale artystów z Pierwszych Narodów. Kiedy widzisz dzieło o tematyce aborygeńskiej, często jest ono oznakowane lub oznaczone na Instagramie, wskazującym na źródło kulturowe. Pamiętaj, że aby zaangażowanie było pełne szacunku, dzieła te często opowiadają historie społeczności, dlatego najlepiej poznać ich znaczenie z podanych opisów lub sprawdzając informacje o artyście.

Czy w Melbourne odbywają się festiwale lub wydarzenia poświęcone sztuce ulicznej? (daty, przykłady)

Tak. Wspomnieliśmy o wielu z nich powyżej, ale oto krótkie podsumowanie:

Festiwal Szablonów w Melbourne (2004–2010): Roczny festiwal odbywający się w październiku, pierwszy tego rodzaju na świecie.
Festiwal Słodkich Ulic (2010): Powstało ze Stencil Fest i obejmuje teraz całą sztukę uliczną.
Wszystkie Twoje Ściany (listopad 2013): 3-dniowa impreza na Hosier Lane (ponad 150 artystów).
Spotkanie stylów (maj 2016): Światowy festiwal graffiti odbywający się w Melbourne (300 artystów).
Komisje dotyczące alejek: Miasto Melbourne organizuje okazjonalne nabory (projekty lightbox w 2010 r., w 2018 r. – w toku).
Wystawy Outsiders: Wystawy w galeriach rządowych (2014, 2018 i 2024) prezentujące płótna artystów ulicznych z Melbourne.
Nagroda Melbourne Street Art Prize (lata 20. XXI wieku): Roczny konkurs organizowany przez miasto Melbourne (nie mylić z nagrodą za rzeźbę), w którym przyznaje się fundusze na tworzenie murali.
Programy sztuki ulicznej i murali Rady Yarra: Yarra organizuje coroczny konkurs z nagrodami za sztukę uliczną i projekty społeczne.
Okresowe festiwale kulturalne: Częścią Melbourne International Arts Festival i Melbourne Design Week były projekty malowania murali na żywo.

Aby poznać dokładne daty i aktualne wydarzenia, sprawdź lokalne oferty (kalendarz TimeOut Melbourne Street Art lub stronę poświęconą sztuce w zaułkach miasta). Mogą pojawić się nowe festiwale; od 2025 roku śledź media społecznościowe, aby być na bieżąco z promocjami kolektywów artystycznych.

Jak fotografować sztukę uliczną jak profesjonalista? (sprzęt, ustawienia, kompozycja)

Omówiliśmy to powyżej w sekcji „Fotografowanie”. W skrócie: używaj obiektywu szerokokątnego do zdjęć całej ściany; noś statyw przy słabym oświetleniu; fotografuj o świcie lub zmierzchu, aby uzyskać miękkie światło; szukaj odbić po deszczu; uwzględnij ludzi lub kontekst miasta dla uzyskania skali; i zwróć uwagę na kompozycję (linie prowadzące alejki, symetrię, kadrowanie w wejściach). Jeśli planujesz profesjonalną (komercyjną) fotografię, sztuka plenerowa w Melbourne ma… brak specjalnych ograniczeń fotograficznych – o ile jest to użytek osobisty lub redakcyjny, nie jest wymagane zezwolenie. Jednak w przypadku sesji zdjęciowych w celach zarobkowych lub na wysokim poziomie, sprawdź przepisy miejskie i ewentualnie uzyskaj zezwolenie, aby uniknąć problemów prawnych.

Jakie są zasady fotografowania murali w Melbourne za pomocą drona?

Latanie dronami w centrum Melbourne jest ściśle ograniczone. Zgodnie z krajowymi przepisami CASA, wszystkie loty dronów muszą odbywać się na wysokości poniżej 120 m i z dala (30 m) od ludzi, budynków i dróg. W praktyce oznacza to zakaz przelotów dronów nad Hosier Lane lub gdziekolwiek w Central Business District – łamałoby to zarówno przepisy lotnicze, jak i lokalne przepisy. Miasto Melbourne wyraźnie wymaga zezwolenia na wszelkie loty dronów (bezzałogowych statków powietrznych) nad terenami publicznymi. Uzyskanie zezwolenia wiąże się z wnioskiem do władz miasta, a potencjalnie do Airservices Australia (w sprawie tras lotów), jeśli obiekt znajduje się w pobliżu lotniska. Dla hobbystów: jeśli znajdujesz się poza miastem (np. w Docklands lub parku), nadal musisz utrzymywać widoczność i nie narażać na niebezpieczeństwo osób postronnych. W przypadku murali bezpieczniej jest korzystać z fotografii naziemnej. Jeśli filmowanie z powietrza jest niezbędne (np. do filmu), zaplanuj z kilkumiesięcznym wyprzedzeniem uzyskanie specjalnego zezwolenia, zatrudnij akredytowanego operatora drona i powiadom miasto, aby nie zakłócać ruchu ani nie utrudniać życia sąsiadom. Podsumowując: podczas typowych wizyt w CBD nie należy używać drona.

Czy poruszanie się nocą po uliczkach jest bezpieczne? Wskazówki dotyczące dostępności i bezpieczeństwa.

Uliczki mogą być ciche i nastrojowe nocą, ale należy zachować standardowe środki ostrożności. Główne uliczki sztuki ulicznej, takie jak Hosier, AC/DC i Duckboard, są oświetlone wieczorem i sporadycznie spotyka się tam pieszych (knajpki otwarte do późna, pracownicy, ochrona). Zazwyczaj najgorsze, co można spotkać, to rozproszeni pijący alkohol lub bezdomni, a nie brutalne przestępstwa. Trzymaj się oświetlonych ścieżek i unikaj zaułków, jeśli jesteś sam. Jeśli fotografujesz po zmroku, pamiętaj, że niektóre małe uliczki (Centre Place, Tattersalls) mają ograniczone oświetlenie; rozważ zabranie znajomego lub pozostanie w grupie. Jeśli chodzi o dostępność, uliczki są przeznaczone wyłącznie dla pieszych, więc zabierz małą latarkę do bruku i korzystaj z oznakowanych przejść na ruchliwych ulicach. Generalnie jest bezpiecznie, ale nie pusto: Melbourne jest jednym z najbezpieczniejszych miast w Australii, ale zachowaj ostrożność na ulicy (trzymaj wartościowe rzeczy w bezpiecznym miejscu, uważaj na śliskie miejsca). Wielu odwiedzających twierdzi, że czuje się komfortowo w uliczkach po zmierzchu, zwłaszcza jeśli są jeszcze otwarte bary lub kawiarnie otwarte do późna. Zawsze ufaj swojemu instynktowi: jeśli jakaś uliczka wydaje Ci się pusta i ciemna, skieruj się w stronę najbliższej głównej ulicy.

Jak mogę wesprzeć artystów ulicznych z Melbourne (kupić wydruki, przekazać darowiznę, zlecić wykonanie)?

Wspieranie artystów może odbywać się bezpośrednio. Wielu znanych muralistów (Rone, Adnate itp.) sprzedaje limitowane edycje wydruków lub płócien na swoich stronach internetowych lub w lokalnych sklepach z dziełami sztuki. Oto kilka sposobów, aby pomóc:
– Kup dzieła sztuki/wydruki: Sprawdź strony poszczególnych artystów pod kątem gadżetów. Nowi artyści często przyjmują zlecenia lub sprzedają szkice na straganach (np. na targach Blender Studio). Magazyn o sztuce ulicznej Skarb sprzedaje również grafiki lokalnych artystów.
– Weź udział w wystawach: Kiedy artyści uliczni wystawiają się w galeriach (takich jak The Outsiders), przyjdź na wystawę i kup swoje prace, jeśli są dostępne. Nawet darmowe wystawy często oferują drobne sprzedaże naklejek i pocztówek.
– Wesprzyj projekty: Czasami projekty sztuki ulicznej akceptują finansowanie społecznościowe lub darowizny (np. festiwale murali czasami mają platformę Patreon).
– Wycieczki artystyczne i warsztaty: Rezerwuj płatne wycieczki i warsztaty (opłaty pomagają utrzymać branżę). Kiedy dajesz napiwek przewodnikowi lub płacisz za warsztaty, jak w Blenderze, duża część z tego trafia bezpośrednio do lokalnych artystów.
– Publikuj z szacunkiem: Udostępniaj ich prace w mediach społecznościowych, podając źródło (to podniesie rangę artysty). Obserwuj i polub ich strony online.
– Praca komisyjna: Jeśli posiadasz własną ścianę, zatrudnij artystę, który namaluje mural (ceny zależą od rozmiaru, ale płacisz bezpośrednio artyście).
– Kup lokalne materiały do sztuki ulicznej: Sponsorami murali są sklepy Ironlak i Art Lounge; kupując wysokiej jakości farby w sprayu lub zestawy szablonów (ironlak.com.au), wspieramy tę akcję.

Pamiętaj: publikowanie zdjęć w internecie bez podania źródła może nieumyślnie „wykorzystywać” artystów. Zawsze oznaczaj lub podawaj nazwisko artysty (wiele z nich ma otwarte profile na Instagramie). Traktując sztukę uliczną jako sztukę, a nie tylko jako zwiedzanie, stajesz się częścią pełnego szacunku ekosystemu, który pozwala rozkwitać kreatywnej kulturze Melbourne.

Czy w Melbourne odbywają się warsztaty lub zajęcia poświęcone sztuce ulicznej?

Tak – zarówno dla dzieci, jak i dorosłych. Oprócz zajęć grupowych (o których wspominaliśmy wcześniej), sprawdź:
– Blender Studios (Collingwood) – regularnie organizuje warsztaty malowania sprayem i szablonami dla nowicjuszy. Na przykład, w ramach „Warsztatów Szablonowych” uczestnicy mogą zaprojektować i namalować sprayem własne płótno.
– Wycieczki po sztuce ulicznej w Melbourne (te wycieczki) – oferuje 2-godzinne zajęcia z szablonów dla małych grup (ze wszystkimi materiałami zapewnionymi).
– Miejskie Centra Sztuki – Niektóre rady lokalne (szczególnie Yarra i Moreland) okazjonalnie organizują warsztaty malowania murali dla członków społeczności.
– Programy szkolne – Zwróć uwagę na warsztaty sztuki ulicznej dla młodzieży organizowane przez miasto, często w czasie wakacji szkolnych.
– Festiwale Sztuki Miejskiej – Wydarzenia takie jak Melbourne Design Week czasami obejmują warsztaty malowania na żywo prowadzone przez wybitnych artystów.

Aby zapoznać się z aktualną ofertą, wyszukaj hasło „warsztat malowania sprayem w Melbourne” lub śledź lokalne strony z wydarzeniami. Nawet w zwykłym studiu artystycznym możesz spróbować technik malowania sprayem na dużą skalę, jeśli zostaniesz o to poproszony. Zajęcia obejmują materiały (spraye, rękawiczki, maski, szablony) i podstawy kompozycji – bezpieczny i legalny sposób na poznanie sztuki ulicznej.

Jakich materiałów i technik najczęściej używają artyści uliczni w Melbourne?

Większość artystów malujących w zaułkach używa wysokiej jakości farb w sprayu i akryli. Popularne są australijskie marki, takie jak Ironlak (z Melbourne), Montana i Liquitex. Duże murale często powstają od podkładów nakładanych wałkiem i szerokich zamaszy z 1-litrowych puszek sprayu. Szablony to charakterystyczna metoda: artyści wycinają wzory na tekturze lub plastiku i natryskują je, aby szybko odtworzyć obraz. Inną często stosowaną techniką jest pszenna pasta: drukowanie plakatów i naklejanie ich na ściany. Warstwowe plakaty można zobaczyć zwłaszcza w zaułkach – artyści mogą pokryć ścianę w kilka minut, naklejając je. Używa się również markerów i naklejek („slaps”), szczególnie do szybkich tagów.

Podsumowując, miks zawiera: – Puszki z aerozolem: Do malowideł ściennych i konturów malowanych odręcznie. Często są to najbardziej widoczne elementy.
– Zestawy szablonów: Noże z ostrzami oraz wykroje z octanu lub tektury, używane do stemplowania powtarzających się wzorów.
– Pasta pszenna: Własnoręcznie wykonane „wydruki ścienne” naklejane (łatwe do zabrania z domu).
– Technika mieszana: W miejscach takich jak Presgrave można zobaczyć zintegrowane ze sobą znalezione obiekty (ramki, modele 3D).

Artyści zazwyczaj przygotowują się w domu (szkicując, wycinając szablony), a następnie szybko wykonują finalne dzieło na miejscu. Styl w Melbourne jest zróżnicowany: od „ręcznych” rysunków w stylu taggera po szczegółowe portrety artystyczne. Obserwując artystę przy pracy (ewentualnie w warsztacie lub na jakimś wydarzeniu), zwróć uwagę, że ma on przy sobie respiratory, płaskie pędzle, wałki do lakierów bazowych, a często także stos nakrętek aerozolowych o różnych rozmiarach.

Które dzielnice poza CBD warto zwiedzić? (Fitzroy, Collingwood, Brunswick)

Poza ścisłym centrum, północne przedmieścia to istne złoto sztuki ulicznej. Fitzroy (Fitzroy i Collingwood): jak wspomniano, na ulicach Nicholson, Smith, Brunswick i bocznych uliczkach pełno jest wielkoformatowej sztuki ulicznej. Nie przegap murali Everfresh na Johnston & Lygon ani małych, ukrytych dzieł w Ogrodach Fitzroy. Zobacz też ulice Gertrude i Rose.

Collingwood (Obszary ulic Smith i Gore) obejmują zaułki przemysłowe i magazyny. Dzielnica artystyczna Collingwood (w tym Collingwood Yards) to nowsze centrum sztuki z rozwijającymi się muralami.

Brunswick i Brunswick Wschód: Nieco dalej, te dzielnice mają dziesiątki pomalowanych uliczek. Sprawdź ciche uliczki odchodzące od ulic Lygon i Nicholson (np. w alejce w pobliżu Centrum Społecznościowego Brunswick można znaleźć nowe murale). Miasto Merri-bek (dawniej Rada Moreland) aktywnie promuje sztukę uliczną, więc od czasu do czasu na budynkach mieszkalnych pojawiają się duże murale.

Inne enklawy: Northcote wokół High Street, zaułki Footscray, a nawet nadbrzeżne przedmieścia Williamstown mają swoje szablonowe hołdy. W zasadzie całe wewnętrzne przedmieścia Melbourne skrywają sztukę – ich zwiedzanie wymaga transportu publicznego, ale nagradza je mniej zatłoczonymi, lokalnymi widokami.

Gdzie w Melbourne mogę zobaczyć wielkoformatowe murale wykonane na zamówienie?

Jeśli chodzi o dzieła naprawdę monumentalne, najbardziej pożądane są następujące miejsca:
– Collingwood Yards i North Fitzroy: Ponad 24 mln sztuk. Oprócz muralu Haringa, Collingwood prezentuje nowe, duże prace na starych składowiskach tekstylnych. Na Nicholson Street w Fitzroy można zobaczyć 10-metrowe panele autorstwa Reki i Kaff-eine.
– Elektrownia Spencer Street (CBD): Na ścianach opuszczonych fabryk często pojawiają się ogromne hasła. Na przykład, na fasadzie, w 2007 roku, znajdował się szablon inspirowany twórczością Banksy'ego „No Jobs on a Dead Planet” (autorstwa nieznanego mieszkańca). Wstęp do tego miejsca jest niebezpieczny, ale z mostu Batman's Hill Road można dostrzec te namalowane hasła.
– Południowe Melbourne: W 2021 roku miasto i deweloper zlecili Atongowi Atem wykonanie neonowego, szklanego muralu na 7-piętrowej ścianie Hanover House. W nocy mural rozświetla się trójwymiarowymi kwiatami o wysokości 22 metrów, widocznymi z nadrzecznych promenad.
– Doki: Nowe wieżowce mieszkalne często zdobią dekoracje. Spójrzcie na 30-metrowe kolorowe murale na budynkach przy Northbank Boulevard.
– Ulica Fitzroy (St Kilda): Warto wspomnieć, że murale namalowane w przejściu podziemnym na końcu stacji Fitzroy (zlecone przez AFLAUS) są ogromne i fotogeniczne.
– Strefy przemysłowe peryferyjne: W dzielnicach takich jak Sunshine czy Richmond (w pobliżu Hoddle Street) czasami powstają murale wielkości magazynów, będące zleconymi projektami street artu. Zmieniają się one z roku na rok.

Ogólnie rzecz biorąc, każda ściana wyższa niż cztery piętra w Melbourne ma potencjał na mural zatwierdzony przez miasto. Deweloperzy pracujący nad przebudową często zlecają artystom prace w ramach projektów związanych z dziedzictwem kulturowym/budowlanych. Jeśli uwielbiasz duże murale, zwróć uwagę na windy i parkingi inspirowane sztuką uliczną – stają się one coraz bardziej powszechne, ponieważ pojazdy są umieszczane za pomalowanymi fasadami.

Jak komercjalizacja wpłynęła na scenę sztuki ulicznej w Melbourne? (marki, turystyka)

Komercjalizacja to miecz obosieczny. Z jednej strony zapewnia finansowanie i uznanie: artyści otrzymują wynagrodzenie za projekty korporacyjne i samorządowe, a ich reputacja rośnie. Uliczki Melbourne są teraz reklamowane jako atrakcja turystyczna (miejska „kultura uliczek” jest obecna w broszurach i kampaniach). Duże marki organizują festiwale murali (np. projekt Converse z Arethą Brown), a artyści mogą zarabiać na życie ze sprzedaży w galeriach i zleceń. Ta profesjonalizacja oznacza, że sztuka uliczna stała się w Melbourne realną ścieżką kariery, a nie tylko buntowniczą rozrywką.

Z drugiej strony, puryści obawiają się „wyprzedania”. Niektórzy twierdzą, że zbyt wiele ścian służy teraz reklamie (pomalowane trampki czy reklamy napojów energetycznych określane jako sztuka uliczna). W artykule „Guardiana” o kolekcjonerach z Melbourne poruszono kwestię filozoficzną, że przeniesienie sztuki z ulicy do muzeum może osłabić jej znaczenie. Nowicjusze mogą szukać autentyczności i znaleźć lampkę wina na otwarciu galerii sztuki ulicznej! Jednak wielu artystów postrzega to jako nieunikniony rozwój. Jak powiedziała kolekcjonerka Sandra Powell, wszystko ewoluuje i nie robi na niej większego wrażenia, jeśli sztuka uliczna trafia do wnętrz lub do dużych korporacji – jest „wielką zwolenniczką zmian”.

Dla odwiedzających efekt komercyjny jest taki, że większość najlepszych dzieł sztuki ulicznej Melbourne jest stabilna i utrzymana. Oficjalne projekty zazwyczaj pozostają nienaruszone i wyglądają na dopracowane, a wycieczki wiedzą, co pokazać. Wadą jest to, że niektóre małe, czysto partyzanckie prace mogą zostać usunięte z powodu nieporządku. Ogólnie rzecz biorąc, turyści korzystają z łatwego odnajdywania i dostępu do sztuki – miasto z dumą sprzedaje doświadczenie sztuki ulicznej. Należy jednak pamiętać, że za każdym pomalowanym sprayem murem kryje się napięcie między sztuką jako wyrazem sprzeciwu wobec establishmentu a sztuką jako legalnym przedsięwzięciem twórczym. Scena Melbourne ucieleśnia to połączenie.

Czy są jakieś mapy, które mogę pobrać/wydrukować z trasami spacerowymi?

Tak. Oprócz naszych własnych tras powyżej, dostępnych jest wiele map. Na stronie internetowej miasta Melbourne znajduje się Mapa spacerowa uliczek i sztuki ulicznej (PDF) z zaznaczonymi kluczowymi elementami i wskazówkami dojścia pieszo. Portal „What's On Melbourne” (oficjalna strona miasta) oferuje również samodzielną trasę zwiedzania. Spacer po sztuce ulicznej Z mapami. W branży turystycznej VisitMelbourne i TimeOut oferują interaktywne przewodniki (TimeOut umieścił mapę Google z najlepszymi ulicami graffiti). Blogi podróżnicze często udostępniają linki do MyMap. Możesz wyszukać hasło „Melbourne street art Google Map” i znaleźć mapy, które możesz skopiować na swoje konto Google.

W biurach informacji turystycznej w centrum miasta (CBD) zazwyczaj dostępne są małe mapy uliczek (niektóre są dostępne w formie bezpłatnych broszur). Biblioteki mogą również oferować lokalne broszury turystyczne. Do fotografii niektóre punkty sprzedaży sprzedają pocztówki lub ziny ze street artem. W każdym razie, warto wcześniej zaplanować trasę z pobraną mapą, aby nie polegać na danych z telefonu w ciasnych uliczkach.

Które kawiarnie, bary i atrakcje turystyczne dobrze komponują się z trasami bocznymi?

Uliczki Melbourne słyną z pysznego jedzenia i napojów. Oto kilka propozycji:

Aleja Hosiera: Tuż przy Placu Federacji. W pobliżu znajdują się restauracje na Placu Federacji (takie jak Transport Bar & Bistro) oraz lokale przy Degraves St/Centre Place (San Churro, Market Lane Coffee itp.) – idealne na kawę przed lub po posiłku.
Pas AC/DC: Tuż przy Flinders Lane, gdzie znajdują się kultowe lokale, takie jak 1806 Cafe przy Guildford Lane, gdzie można zjeść brunch. Wieczorem AC/DC Lane znajduje się kilka kroków od hotelu Guildford (miejsca koncertów).
Duckboard Place: Ulica Duckboard skręca w Hardware Lane i Block Place, pełne lokali gastronomicznych (Trippi Pizza, Yelloward Bistro). Około 100 m na zachód znajduje się Degraves Street Mall, słynący z kawiarni przy bocznych uliczkach (Cafe Segovia, Brewboys).
Pas Blendera: Kilka kroków od tej alejki znajduje się kawiarnia Marcel Green Coffee lub Strip Cafe na Elizabeth Street (kawiarnie w centrum miasta). Bourke Street to duży pasaż handlowy, więc w pobliżu znajdują się również kawiarnie sieciowe (takie jak Starbucks).
Union Lane / Centre Place: Miejsce centralne Jest Pełno tu małych kawiarni (Market Lane Coffee, Longtable Coffee). Wpadnij do pobliskich miejsc, takich jak Long Chim czy Chin Chin, żeby zjeść posiłek na miejscu (obie znajdują się niedaleko, na północ, przy Flinders Lane).
Fitzroy: Ulice Brunswick Street i Smith Street w Fitzroy/Collingwood usiane są niezależnymi kawiarniami i barami. Warto odwiedzić Catfish w hotelu Street Cat, który jest prawdziwą instytucją na brunch, oraz Industry Beans na Smith Street, gdzie można napić się doskonałej kawy. Na kolację lub drinka warto wybrać się do Naked for Satan (baru na piętrze z widokiem na dach) lub do licznych pubów przy Gertrude Street.
Collingwood: W okolicy Smith Street znajdują się puby z kraftowym piwem (Bauhaus lub Motley Union) obok małych barów. Allpress Espresso (obecnie zamknięte, ale Industry Beans znajduje się w Collingwood) to miejsce, gdzie można napić się kawy.
Presgrave Place (CBD): Tuż nad nim, na Bourke St, znajduje się Collins Place z punktami gastronomicznymi i nowym browarem Mermaid Hotel Brewery (idealnym miejscem na przerwę na skosztowanie kraftowego piwa).
Tattersalls Lane: Kieruj się w górę Spencer Street, a znajdziesz publiczną dzielnicę kasyn (nowe hotele i restauracje). Jeśli zaparkujesz w pobliżu, spróbuj piadiny lub makaronu w dowolnym lokalu na Spencer Street.
Docklands/Southbank: Restauracje w dzielnicy Melbourne Star lub Southgate nad rzeką. Hanover House znajduje się obok publicznego parkingu, ale w odległości krótkiego przejazdu tramwajem znajdują się bary przy Southbank Promenade (The Prince, Camelot Lounge).

Ogólnie rzecz biorąc, kultura kawy w Melbourne kwitnie w dzielnicach z wąskimi uliczkami: na niemal każdym rogu Fitzroy i CBD można znaleźć kawiarnie z niezależnymi palarniami kawy. Na połączenie pub crawl z wycieczką po sztuce, Chapel Street lub Brunswick Street oferują dziesiątki bocznych uliczek z dziełami sztuki i świetnymi lokalami. Gdziekolwiek jesteś, prawdopodobnie w promieniu jednej przecznicy znajdziesz przyjazną kawiarnię lub bar – zapytaj dowolnego baristę o polecenie pobliskiego muralu lub zaułka.

Gdzie mogę znaleźć wywiady z artystami i głębsze historie?

Lokalne media i platformy internetowe regularnie prezentują artystów ulicznych z Melbourne. Sprawdź te źródła:
– Invurt (invurt.com) – internetowy magazyn poświęcony australijskiej sztuce ulicznej. Przeprowadza wywiady z artystami i relacjonuje wydarzenia.
– Działy sztuki i designu w The Guardian lub ABC News – od czasu do czasu publikują artykuły o artystach z Melbourne (zobacz na przykład długi wywiad The Guardian z kolekcjonerami Powellem i Kingiem na temat sceny artystycznej Melbourne).
– AdelaideStreetArt, Wiadomości o sztuce ulicznej, Vandalog – choć globalne, czasami obejmują duże projekty w Melbourne. Archiwa Vandalog obejmują Wszystkie Twoje ściany i opowieści z Festiwalu Stencil.
– Media społecznościowe artysty – wielu artystów ulicznych bloguje lub publikuje posty o swojej pracy. Obserwując ich Instagram (np. @adnateone, @r0neart, @lushsux), można uzyskać bezpośredni wgląd w ich twórczość i linki do dłuższych wywiadów.
– Lokalne blogi i ziny o sztuce – blog krytyka sztuki z Melbourne i papierowe ziny, takie jak Juxtapoz czasami mają pytania i odpowiedzi.
– Filmy dokumentalne – Jest dokument z 2005 roku pt. WYSYPKA O graffiti w Melbourne (jest stare, ale obejmuje wczesny etap rozwoju street artu). Kolejny film krótkometrażowy, Sztuka uliczna Melbourne, można znaleźć na YouTube w celu zapoznania się z wizualnym przeglądem.
– Rozmowy o sztuce publicznej – sprawdź, czy odbywają się dyskusje panelowe lub dyskusje w galeriach (NGV okazjonalnie organizuje dyskusje na temat sztuki ulicznej lub wydarzenia w bibliotece miejskiej).

Te głębsze źródła mogą ujawnić motywację artysty, technikę lub historie społeczności (na przykład, dlaczego wybrano konkretne tematy). Zazwyczaj wypływają one na powierzchnię po ważnych wydarzeniach: po festiwalu w 2013 roku można znaleźć mnóstwo wywiadów na blogach pod koniec 2013 roku itd. Jeśli chodzi o wiedzę z pierwszej ręki, często najlepiej sprawdza się poczta pantoflowa – każda lokalna społeczność artystyczna może podpowiedzieć, kogo warto przeczytać lub skontaktować się w celu uzyskania informacji.

Jak ominąć tłumy na Hosier Lane i zrobić zdjęcia bez przeszkód?

Na Hosier Lane panuje ruch od wczesnego rana do późnego popołudnia. Aby uniknąć blokowania kadrów przez ludzi, zaplanuj wizytę wczesnym rankiem (około 7–8 rano), kiedy sprzątacze ulic wyczyszczą już tablice rejestracyjne i zanim pojawią się turyści. W dni powszednie jest zazwyczaj ciszej niż w weekendy. Jeśli wczesne godziny nie są możliwe, rozważ późny wieczór (po zamknięciu sklepów) – dzieła sztuki są nadal wyraźnie widoczne, a odwiedzających jest mniej. Innym sposobem jest przeniesienie się do mniej znanych części Hosier: na krańcach i wyższych piętrach często pojawia się mniej gapiów niż w centralnym korytarzu. Aby uzyskać całkowicie puste ściany, spróbuj przejść przez zaułki, które… graniczyć z Hosier, podobnie jak Rutledge Lane czy Bowman Lane; można tam znaleźć dobrą sztukę, ale mało pieszych.

Podczas fotografowania cierpliwość się przydaje: odczekaj 5–10 minut, aż piesi przejdą dalej, lub zrób zdjęcie pod kątem, który umieści tłum na pierwszym planie, zamiast całkowicie zasłaniać dzieło sztuki. Jeśli nagrywasz wideo, zrób kilka ujęć i cyfrowo wyedytuj sceny z przechodniami. Kluczem jest wyczucie czasu: stan alejki i liczba osób mogą zmieniać się z godziny na godzinę, więc jeśli podczas pierwszego podejścia będzie tłoczno, wróć za pół godziny.

Jakich zasad etykiety powinni przestrzegać odwiedzający w pobliżu sztuki ulicznej? (zakaz dotykania, szacunek)

Szacunek jest najważniejszy. Uliczne murale są często efektem znacznego wysiłku (a w niektórych przypadkach oficjalnego nakładu), dlatego traktuj je jak dzieła sztuki. Nie opieraj się o płótna, nie dotykaj mokrej farby ani nie próbuj dodawać własnych tagów czy naklejek – takie działania zostaną uznane za wandalizm zarówno przez artystów, jak i społeczność. Robiąc zdjęcia, nie wspinaj się na konstrukcje ani filary, chyba że są wyraźnie oznaczone jako bezpieczne. Zachowaj rozsądną odległość od dzieła sztuki (zwłaszcza z bliskiej odległości), aby nie uszkodzić delikatnych plakatów z masy plastycznej oddechem lub ładunkami elektrostatycznymi.

Nie usuwaj ani nie zabieraj fragmentów (kradzież plakatów lub naklejek jest niestety powszechna). Jeśli mural znajduje się na terenie prywatnym (nawet jeśli ściana jest publiczna), pamiętaj, że należy do kogoś. Jeśli musisz sfilmować lub sfotografować osobę na muralu, grzecznie poproś o pozwolenie.

Nie śmieć: jeśli piłeś kawę, wynieś kubek z ulicy, żeby go wyrzucić. Pamiętaj też, że to ruchliwe części miasta – jeśli na ścianie kawiarni znajduje się mural, wypada coś kupić, zanim skorzystasz z gniazdek elektrycznych lub toalety.

Uznawanie praw autorskich artystów to również dobra praktyka. Publikując zdjęcia w mediach społecznościowych, podawaj nazwisko artysty lub pseudonim. Wreszcie, nigdy nie szpeć cudzej sztuki w reakcji na nią (jak robią to niektórzy nierozważni ludzie, oznaczając prace, które im się nie podobają). Niepisana zasada uliczek brzmi: „patrz, fotografuj, doceniaj – ale nie psuj”. Przestrzegając zasad uprzejmości i dając napiwki lokalnym przewodnikom/kawiarniom, wspierasz ekosystem sztuki ulicznej, który sprawia, że uliczki są kolorowe.

Jak znaleźć sztukę uliczną według tematu (rdzennej ludności, politycznej, portretów, makiety)?

Nie ma centralnego katalogu tematycznego, ale można skorzystać z wyszukiwań ukierunkowanych i wskazówek kontekstowych. Jeśli chodzi o sztukę rdzennej ludności, szukaj murali w ramach Tygodnia NAIDOC (lipiec) lub projektów budowlanych organizacji rdzennej ludności. Szukaj online: użyj haseł takich jak „mural Aborygenów z Melbourne” lub sprawdź media społecznościowe dotyczące wydarzeń związanych z Pojednaniem. Doskonałym przykładem jest mural Converse/Aretha Brown (sztuka rdzennej ludności o tematyce klimatycznej) w Collingwood.

W przypadku tematów politycznych prace często pojawiają się w miejscach związanych z aktywizmem: poszukaj sztuki protestacyjnej w pobliżu placu City Square lub parków publicznych. Godnym uwagi przykładem jest plakat „No jobs on a dead planet” na starej elektrowni..

W przypadku portretów wiele z nich jest podpisanych przez samych artystów (Rone, Adnate itp.). Portrety rdzennych mieszkańców lub celebrytów to częste motywy – jednym z przykładów jest szablon Dona Bradmana, który stał się viralem na Marble Arch Lane (Brunswick East).

Jeśli szukasz naklejek i szablonów, przespaceruj się po mniej uczęszczanych uliczkach (np. Heffernan Lane lub Smith Street); znajdziesz tam mnóstwo mniejszych naklejek i plakatów.

W praktyce najszybszym sposobem jest użycie hashtagów na Instagramie: spróbuj np. #wklejdoMelbourne Lub #szablonoweMelbourneFora społecznościowe (grupy na Facebooku, takie jak „Melbourne Street Art Appreciation”) często zawierają wątki, w których można znaleźć konkretne prace. Wreszcie, dołączenie do wycieczki tematycznej (niektóre grupy okazjonalnie organizują „Spacery po muralach Pierwszych Narodów” lub „Graffiti kontra sztuka uliczna”) może pomóc w znalezieniu przykładów i artystów specjalizujących się w danym temacie.

Jaką rolę odgrywają rady i dzielnice w ochronie/zlecaniu realizacji sztuki ulicznej?

Samorząd lokalny odgrywa ważną rolę. Miasto Melbourne i inne rady aktywnie zarządzają środowiskiem sztuki ulicznej. Programy takie jak „Projekt Alejek” (rozpoczęta około 2009 roku) zapewnia finansowanie kolektywom artystycznym, które malują poszczególne uliczki. Miasto fizycznie instaluje niektóre murale (na przykład w 2008 roku zachowało „Małego Nurka” Banksy'ego, chroniąc go ekranem z pleksiglasu) i oficjalnie wyznacza niektóre obszary pod sztukę publiczną. Rady promują również turystykę uliczną, która z kolei przynosi większe wsparcie społeczne i pieniądze na utrzymanie.

Okręgi wyborcze też mają znaczenie. Dzielnica Hosier i Rutledge, Rejon AC/DC, I Dzielnica Upper West Side To oficjalnie uznane strefy, w których sztuka jest wspierana. W tych rejonach malowanie nie jest aktem wandalizmu typu „odwróć i spal”, lecz tolerowaną (a czasem zleconą) działalnością. Rady miejskie czasami zlecają projekty „aktywizacji sztuki ulicznej” – na przykład strategia Rady Miejskiej Melbourne na lata 2020–2025 obejmowała zlecenie nowych murali w Brunswick Street Mall (Fitzroy) i alejkach Central CBD.

Mówiąc szerzej, samorządy lokalne muszą znaleźć równowagę między promowaniem kreatywnych uliczek a czyszczeniem niechcianych graffiti. Niektóre (jak rada miejska Port Phillip) powołują zespoły ds. zarządzania graffiti, których zadaniem jest zarówno usuwanie nielegalnych oznaczeń, jak i ochrona ukochanych murali. W rezultacie system rad/dzielnic zinstytucjonalizował sztukę uliczną: władze ustalają, kto może malować (poprzez pozwolenia lub granty), a czasem dbają o utrzymanie prac (np. retuszowanie murali na festiwale).

Podsumowując: rady i administratorzy dzielnic artystycznych pełnią rolę strażników i patronów. Mogą chronić murale uliczne tak, jak galeria chroni obrazy, lub wyznaczać nowe ściany dla artystów. Sztuka uliczna w Melbourne wiele zawdzięcza tym półoficjalnym ramom.

Czy mogę usunąć lub zakryć mural? (kwestie prawne i etyczne)

Nie, bez pozwolenia. Jeśli mural znajduje się na czyjejś ścianie, tylko właściciel (lub artysta, jeśli ma z nim podpisaną umowę) ma prawo go zamalować lub usunąć. Zakrycie istniejącego, zamówionego lub popularnego dzieła bez zgody naruszałoby zarówno normy prawne, jak i zaufanie społeczności. Zgodnie z prawem, wszystkie opublikowane dzieła sztuki (nawet te umieszczone na ścianach) są chronione prawem autorskim, więc ich modyfikacja bez zgody może stanowić naruszenie. Z etycznego punktu widzenia zamalowywanie cudzego dzieła (czasami nazywane „nadmiernym rozpylaniem”) jest źle widziane w społeczności Melbourne i może prowadzić do negatywnego nastawienia opinii publicznej.

Jeśli mural znajduje się na terenie Twojej nieruchomości, możesz go wymienić, ale wiele doświadczonych osób skonsultuje się z autorem (zwłaszcza jeśli dzieło jest cenione przez opinię publiczną). Pomijając przepisy miejskie (brak specjalnych przepisów zakazujących usuwania sztuki ulicznej), większość artystów uważa swoje murale za część dziedzictwa publicznego. Z etycznego punktu widzenia społeczność oczekuje, że artyści będą kończyć murale z szacunkiem lub że usuwanie murali będzie traktowane profesjonalnie (na przykład poprzez ponowne malowanie, a nie przypadkowe polerowanie).

Z drugiej strony, jeśli przez „usunięcie” rozumiesz postprodukcję zdjęcia (np. usunięcie ludzi za pomocą Photoshopa), to w porządku. Ostrzeżenie dotyczy tylko fizycznego usunięcia z ulicy. Krótko mówiąc: w najlepszym razie zamalowanie istniejącej sztuki ulicznej wymaga negocjacji; w najgorszym może zostać oskarżone o wandalizm lub coś gorszego. Zatem nie: nie możesz i nie powinieneś po prostu zakrywać murali, których nie jesteś właścicielem.

Jak uwzględnić sztukę uliczną w półdniowym lub całodniowym planie zwiedzania Melbourne?

Wizyta półdniowa (4–5 godzin): Skup się na uliczkach w centrum miasta (Hosier, Duckboard, AC/DC, a także kilku innych, takich jak Union czy Blender Lane), tak jak na trasie B powyżej. Zacznij około południa, napij się kawy w kawiarni przy uliczce (Degraves lub Centre Place), a następnie przejdź pętlę. Przeznacz około 1–2 godzin na oglądanie/sztukę (wliczając przystanki na zdjęcia), 30 minut na lunch w uliczce, a resztę na spacer/transport publiczny. To pozwoli Ci zwiedzić najważniejsze miejsca bez zmęczenia.

Całodniowa przygoda (8+ godzin): Połącz centrum miasta z dzielnicami. Rano: przejedź pętlą wokół centrum miasta (CBD), a następnie tramwajem na północ do Fitzroy. Popołudnie spędź na ulicach Brunswick i Gertrude (wieczne murale i ciekawe boczne zaułki – może przerwa na brunch w Fitzroy). Kontynuuj do Collingwood, aby zobaczyć ścianę Keitha Haringa i kolejne murale, a jeśli starczy czasu, wpadnij do Docklands lub Richmond, aby wrócić w pobliże miasta i zobaczyć nowsze, duże dzieła sztuki. Zrób sobie przerwę na odpoczynek w znanych miejscach (takich jak Ogrody Fitzroy lub wycieczka po browarze w Collingwood, jeśli znudzi Ci się sztuka). Zaplanuj dodatkowe środki transportu publicznego (sieć tramwajowa w Melbourne jest wydajna); powiedzmy 4 godziny na pasach (z przerwami), 2 godziny na podróż/oczekiwanie, 2 godziny na zwiedzanie szerszych obszarów.

sierpień 10, 2024

Zastrzeżone Krainy: Najbardziej Niezwykłe i Niedostępne Miejsca Na Świecie

W świecie pełnym znanych miejsc turystycznych niektóre niesamowite miejsca pozostają tajne i niedostępne dla większości ludzi. Dla tych, którzy są wystarczająco odważni, aby…

Miejsca turystyczne

Niesamowite miejsca, które może odwiedzić niewielka liczba osób

12 listopada 2024 r.

10 najlepszych miejsc, które trzeba zobaczyć we Francji

Francja jest znana ze swojego znaczącego dziedzictwa kulturowego, wyjątkowej kuchni i atrakcyjnych krajobrazów, co czyni ją najczęściej odwiedzanym krajem na świecie. Od oglądania starych…

Popularne destynacje

10 najlepszych miejsc, które trzeba zobaczyć we Francji

sierpień 8, 2024

10 najlepszych karnawałów na świecie

Od widowiska samby w Rio po maskową elegancję Wenecji, odkryj 10 wyjątkowych festiwali, które prezentują ludzką kreatywność, różnorodność kulturową i uniwersalnego ducha świętowania. Odkryj…