Caracas

Santiago de León de Caracas ligt in een smalle kloof langs de Guaire-rivier in het noorden van Venezuela. De vallei, gesticht in 1567, ligt in een deel van de Venezolaanse kustlijn, in het noorden begrensd door een 2200 meter hoge bergkam met de Cerro El Ávila en in het zuiden door glooiende heuvels. De oneffen bodem van deze vallei varieert van 870 tot 1043 meter boven zeeniveau, waardoor de historische kern – rond de kathedraal op het Bolívarplein – bijna 900 meter hoog ligt. Voorbij het koloniale raster worden de contouren steiler en bieden de kloven tussen de bergkammen plotselinge vergezichten richting het Caribisch gebied, slechts 15 kilometer verderop, maar gescheiden door dicht bos en steile rotsen.

De onregelmatige contouren van de vallei hebben de stedelijke groei in kleine en grote stroken geduwd die zich vastklampen aan waterwegen of zich tussen bergruggen wringen. De snelle demografische expansie dreef de nederzetting naar de hellingen, waar heuvelachtige clusters – plaatselijk bekend als ranchos – in informele lagen oprijzen. Hun smalle straatjes volgen de contouren van het terrein en vormen onregelmatige blokken die contrasteren met de rechte lanen beneden. Ongeveer 45 procent van de inwoners woont nu in dergelijke nederzettingen, die slechts een kwart van Groot-Caracas beslaan, maar de skyline ervan bepalen met hun gepleisterde daken en kronkelende voetpaden.

Onder de stad vormt metamorf gesteente, afgezet tijdens het Laat-Krijt, nog steeds de basis van de vallei. Oppervlaktebeken die ontspringen op El Ávila voeden de Guaire, die oostwaarts uitmondt in het Tuy-bekken. Twee reservoirs – La Mariposa en Camatagua – leveren een groot deel van het gemeentelijke water, hoewel de Guaire zelf al lange tijd te kampen heeft met vervuiling en periodieke overstromingen.

Seismische trillingen hebben Caracas eeuwenlang geteisterd; aardbevingen in 1641 en 1967 herinneren inwoners eraan dat de kuststrook breekt onder tektonische spanning. Toch bieden de bergen af ​​en toe een lichtpuntje: zware regenval voedt weelderige nevelwouden op de hellingen, en granieten rotspartijen bieden wandelroutes die contrasteren met de stedelijke straten beneden.

Hoewel Caracas in de tropen ligt, tempert de hoogte het weer. De jaarlijkse neerslag ligt gemiddeld tussen de 900 en 1300 millimeter in de lager gelegen districten, en loopt op tot 2000 millimeter op de bergflanken. De temperaturen schommelen binnen een smalle band van 2,8 °C: in januari is de gemiddelde minimumtemperatuur 21,7 °C, in mei is de maximumtemperatuur 24,5 °C. De nachten kunnen plotseling dalen – vooral in december en januari – wanneer een mistige, koele laag, plaatselijk bekend als de Pacheco, de thermometers tot wel 8 °C kan laten dalen. Hagel blijft zeldzaam; van juni tot en met oktober komen er frequente onweersbuien voor, veroorzaakt door insluiting in de vallei en orografische lift.

De volkstelling van 2011 telde bijna 1,9 miljoen inwoners in het district Capital, terwijl de grootstedelijke regio – Gran Caracas – dat jaar bijna 3 miljoen inwoners telde en nu de 5 miljoen nadert. De meeste inwoners hebben een gemengde achtergrond: Europese, inheemse en Afrikaanse afkomst vermengen zich in het dagelijks leven. Afro-Venezolaanse gemeenschappen behouden hun eigen muziek en keuken, terwijl golf na golf van immigranten uit de 20e eeuw – uit Spanje, Portugal, Italië, het Midden-Oosten, China, Duitsland en daarbuiten – nieuwe lagen van taal, geloof en festivals toevoegden. Deze invloeden zijn terug te vinden in de lokale gastronomie, van Andalusische tapas tot Libanees gebak en Oost-Aziatische straatgerechten.

Toch heeft meer dan de helft van de bevolking te kampen met economische tegenslagen. In 2020 leefde de armste 55 procent in sloppenwijken op een derde van het land, waar onstabiele hellingen en minimale voorzieningen het risico vergroten. Desondanks floreren informele markten; kraampjes langs smalle straatjes verkopen verse producten en handgemaakt handwerk, en buurtcentra zorgen voor water- en stroomvoorzieningen wanneer de gemeentelijke systemen haperen.

Caracas is de spil van de Venezolaanse dienstensector. Kantoortorens zijn geconcentreerd in El Rosal en Las Mercedes, en er zijn banken, adviesbureaus en winkelcentra gevestigd. De effectenbeurs van Caracas en staatsoliemaatschappij Petróleos de Venezuela (PDVSA) hebben hun hoofdkantoor in het centrum. PDVSA onderhandelt over alle exportovereenkomsten en is nog steeds de grootste onderneming van het land. Empresas Polar, een particulier conglomeraat in de voedings- en drankensector, exploiteert ook grote faciliteiten in de buurt.

De industrie blijft bestaan ​​aan de rand van de metropool: textielfabrieken, chemische fabrieken, leerlooierijen en cementfabrieken liggen langs de hoofdwegen. Kleine werkplaatsen produceren meubels, rubberproducten en bewerkte voedingsmiddelen. Geopolitieke verschuivingen en inflatie hebben echter de nominale productie doen dalen. Vóór de valutaschommelingen bedroeg het bbp van Caracas bijna 70 miljard dollar, met een koopkrachtgecorrigeerde koopkracht per hoofd van de bevolking van ongeveer 24.000 dollar. Hoewel een index van de Verenigde Naties uit 2009 de lokale kosten van levensonderhoud op 89 procent van die van New York stelde, gebruikte die benchmark een wisselkoers uit 2003 en negeerde recente prijsstijgingen.

Het toerisme blijft bescheiden. In 2013 stond Venezuela volgens een onderzoek van het World Economic Forum op de laagste plaats in de wereldwijde marketing naar bezoekers – een weerspiegeling van de beperkte vervoersmogelijkheden, de hoge criminaliteit en de aarzelende houding van de lokale bevolking. Dat jaar budgetteerde de overheid 173,8 miljoen bolívar voor toerisme, een fractie van de toewijzingen voor jongeren en defensie. Toch waren initiatieven zoals Hotel Alba Caracas gericht op de modernisering van de accommodatie. De jaarlijkse bezoekersinkomsten dragen minder dan 4 procent bij aan het bbp, hoewel prognoses voor 2022 een lichte stijging voorspelden.

Caracas is over het algemeen het culturele centrum van Venezuela. Galerieën variëren van koloniale religieuze kunst in kerken tot avant-gardecollecties in het Museum voor Hedendaagse Kunst, een van de belangrijkste van Zuid-Amerika. Theatergezelschappen vullen regelmatig zalen in het centrum, terwijl privégalerieën in Sabana Grande opkomende schilders presenteren. Restaurants variëren van door families gerunde arepa-winkels tot verfijnde restaurants in hoteltorens. Winkelcentra – ooit een noviteit – vormen nu de kern van de buitenwijken en combineren merkwinkels met ambachtelijke kraampjes.

Openbare ruimtes concentreren zich rond Plaza Venezuela en het Bolívarplein. Toeristen staan ​​vaak stil bij de neoklassieke gevel van de kathedraal en slenteren vervolgens door de met bomen omzoomde lanen van Los Caobos, waar mid-century architectuur concertzalen en musea herbergt. Ondanks de drukte bieden stedelijke groene ruimtes zoals het Simon Bolivarpark tuinterrassen en joggingpaden tussen vijgen- en jacarandabomen.

Beperkte vlakke grond dwong de bouw in de hoogte. De twee torens van Parque Central, een van de hoogste van Latijns-Amerika, domineren de omliggende blokken. Hoogbouwappartementen strekken zich uit langs belangrijke corridors en verruilen open tuinen voor dakterrassen en uitzicht op de verre bergen.

Om de congestie te verminderen, hebben planners de metro van Caracas sinds de opening in 1983 uitgebreid. Vier kernlijnen bereiken nu 47 stations en vervoeren dagelijks ongeveer twee miljoen passagiers. Uitbreidingen sluiten aan op de metro van Los Teques en zullen aansluiten op het Guarenas-Guatire-systeem, waardoor de metro ook in aangrenzende staten bereikbaar wordt.

Bovengrondse aanvoerlijnen – Metrobus en BusCaracas – vertakken zich vanuit metroknooppunten naar wijken die ongeschikt zijn voor metrolijnen. In 2010 introduceerde Metrocable kabeltrams in steile sloppenwijken, waardoor de toegang tot gebieden waar bussen niet kunnen klimmen, werd vergemakkelijkt. Er verschijnen nog steeds voorstellen voor extra kabeltrams en kabelbanen, die de heuvelachtige nederzettingen beter willen integreren.

Spoorlijnen doorkruisen de Tuy-vallei en vervoeren forenzen van Charallave en Cúa naar station Ezequiel Zamora. De internationale luchthaven van Maiquetía ligt twintig kilometer naar het noorden; wegen leiden het verkeer vanuit Caracas via een wirwar van snelwegen die ook La Guaira, de Tuy-regio en Centraal-Venezuela verbinden. Een geplande verbinding tussen de regionale snelwegen Central en Gran Mariscal de Ayacucho heeft tot doel het verkeer door het land om de stad heen te leiden en zo de belasting van de vallei te verminderen.

Stadsplanners balanceren geërfde koloniale structuren met terreingedreven groei. Brede lanen – bewaard gebleven uit 19e-eeuwse projecten – vormen de basis voor commerciële districten, terwijl heuvelachtige lanen organische bochten behouden. Hogere gebieden profiteren van lagere temperaturen en schonere lucht, maar kampen met aardverschuivingen en een lappendeken aan infrastructuur.

Naarmate Groot-Caracas uitdijt in satellietsteden, is er één grote metropool ontstaan. De huidige uitdagingen omvatten het formaliseren van nederzettingen op de hellingen, het verbeteren van nutsvoorzieningen en het uitbreiden van het openbaar vervoer. Economische volatiliteit en politieke verschuivingen bemoeilijken langetermijninvesteringen, maar maatschappelijke organisaties en sociale ondernemingen testen goedkope woningen, gemeenschapstuinen en micronetwerken voor water en stroom.

Caracas vormt een pad tussen berg en zee, met zijn geschiedenis vastgelegd in koloniale pleinen, moderne torens en bouwvallige hellingen. Het klimaat tart de tropische verwachtingen door de gematigde temperaturen op grote hoogte, terwijl de valleigrenzen zowel nederzettingen als transportnetwerken bepalen.

Het culturele leven bloeit in musea en theaters, zelfs terwijl economische tegenspoed de dagelijkse routines beïnvloedt. In de afgelopen decennia zijn metrolijnen en kabelbanen steeds duurder geworden, waardoor uiteenlopende wijken tot één geheel zijn samengebracht. En hoewel informele huisvesting de bergruggen nog steeds kenmerkt, wijzen pogingen om deze gemeenschappen te integreren op een toekomst met bredere toegang en connectiviteit.

Caracas blijft een stad vol contrasten: tegelijk een nationaal zenuwcentrum en een mozaïek van lokale wijken, gevormd door met grind bezaaide steegjes en panoramische bergtoppen, door kathedraalklokken en het gezoem van metrotreinen. Haar verhaal leeft voort in elke kronkelende straat, wachtend op elke bezoeker om te luisteren.