Belize

Belize, een land met 397.483 inwoners volgens de volkstelling van 2022, beslaat 22.970 vierkante kilometer aan de noordoostkust van Midden-Amerika. Het land grenst in het noorden aan de Mexicaanse staat Quintana Roo, in het westen en zuiden aan de departementen Petén en Izabal in Guatemala, en grenst in het zuidoosten aan de Caribische Zee met een maritieme grens met Honduras. Het land vormt een strategische schakel tussen de Amerikaanse en Caribische wereld en is het enige Gemenebestgebied op de Midden-Amerikaanse landengte.

Lang voordat Europese schepen in het begin van de zestiende eeuw langs de kust voeren, getuigden de laaglandbossen en kalksteenheuvels van de opkomst van Mayastadstaten tussen 1500 v.Chr. en 300 n.Chr., waarvan de ceremoniële centra tot ongeveer 1200 n.Chr. floreerden. De aankomst van Christoffel Columbus' expeditie in 1502-1504 voorspelde de komst van Spaanse claims, maar het waren de Engelse kolonisten, die in 1638 arriveerden, die de basis legden voor een koloniale aanwezigheid die de Spaanse uitdagingen pas overleefde na de confrontatie bij St. George's Caye in 1798. De Britse Kroon formaliseerde haar macht in 1862 en Belize verkreeg soevereine status op 21 september 1981, waarbij het ervoor koos de Britse monarch als staatshoofd te behouden via een gouverneur-generaal.

Het landoppervlak van het land is zowel gevarieerd als buitengewoon rijk: een bijna ruitvormige landmassa die zich uitstrekt over zo'n 280 kilometer van noord naar zuid en zo'n 100 kilometer van oost naar west, omlijst door de kronkelende loop van de Hondo- en Sarstoonrivieren. Terwijl het noordelijke deel bestaat uit vlakke, moerasachtige kustvlaktes, onderbroken door mangrovebossen, rijst het zuiden op tot het Mayagebergte, waar pieken zoals Doyle's Delight tot 1124 meter hoog reiken. Tussen deze uitersten beperken ontelbare lagunes – vooral in het noordelijke binnenland – het aaneengesloten landoppervlak tot ongeveer 21.400 vierkante kilometer, wat Belize tot het dunst bevolkte gebied in de regio maakt.

Langs de 386 kilometer lange kustlijn loopt het op één na langste barrièrerif ter wereld parallel aan de kust. Het herbergt een buitengewoon onderwaterrijk waarvan de koraalatollen, zeegrasvelden en mangrovewortels als cruciale knooppunten binnen de Meso-Amerikaanse Biologische Corridor fungeren. Landbossen – variërend van loofbosjes met altijd groene laaglanden tot subtropische dennenbossen op grotere hoogte – herbergen endemische flora en fauna, terwijl jaguars, tapirs en een overvloed aan vogelsoorten door het bladerdak slingeren. Deze ecologische rijkdom plaatst Belize in de voorhoede van natuurbehoud, ook al vormden het eiland en het ruige binnenland ooit een doorgangsroute voor drugshandelaren die naar Mexico wilden reizen.

Klimatologisch gezien kent Belize een sterke schommeling tussen een vochtig seizoen, dat grofweg van mei tot en met november loopt, en een relatief droge periode van december tot en met april. Kustgebieden registreren gemiddelde maandtemperaturen van 24 °C in januari tot 27 °C in juli, gematigd door noordoostelijke passaatwinden vanuit het Caribisch gebied; de laaglanden in het binnenland zijn iets warmer, terwijl de hoogvlakten van Mountain Pine Ridge merkbaar koelere omstandigheden kennen. De neerslag varieert sterk – van ongeveer 1350 millimeter per jaar in de noordelijke laaglanden tot ruim 4500 millimeter in het uiterste zuiden – met een korte periode van "beetje droogte" in de midzomer die de belangrijkste regencyclus markeert.

De demografie van Belize weerspiegelt een complex erfgoed: Maya-afstammelingen overheersen in het noorden en westen, Garifuna-gemeenschappen – met Afro-Amerikaanse tradities – bevolken de Caribische kust, en Creoolse, mestiezen- en Europees-Mennonieten-enclaves zijn verweven met de nationale structuur. Een gestage demografische verschuiving sinds de jaren 80 heeft ervoor gezorgd dat de inwoners van Spaans-mestiezen numeriek de overhand hebben gekregen, gedreven door migratie en een hoog geboortecijfer, terwijl Creolen in grote aantallen naar de Verenigde Staten zijn verhuisd. Tegenwoordig is meertaligheid gemeengoed: Engels is de officiële voertaal, maar Creools en Spaans doordringen het dagelijks leven, aangevuld met Maya-dialecten en de Garifuna-taal.

De economische activiteit blijft verankerd in de landbouw en agro-industrie, waarbij suikerriet – in navolging van de koloniale tradities – goed is voor bijna de helft van de exportinkomsten en bananen de belangrijkste bron van werkgelegenheid op het platteland vormen. Papaja behoort tot de drie grootste exportproducten van Belize, terwijl industriële mineralen, ruwe olie (die in 2017 ongeveer 2000 vaten per dag produceerden) en aardolie bijdragen aan een bescheiden maar divers portfolio. Toerisme en bouw zijn de afgelopen decennia sterk gegroeid, aangewakkerd door de kwetsbare maar weelderige ecosystemen van het land; resorts aan het water, raftingtochten en begeleide tochten naar archeologische overblijfselen spelen in op een ecotoeristische markt die de overheid al sinds de landbouw prioriteit geeft.

De munteenheid – gekoppeld aan de Amerikaanse dollar – en de liberale bankregelgeving hebben Belize helaas kwetsbaar gemaakt voor witwassen, een kwetsbaarheid die ertoe leidde dat de VS in 2014 werd aangewezen als een "groot witwasland". Er zijn tegenmaatregelen voorgesteld, gericht op belastingnaleving en uitgavenbeheersing, hoewel de tekortkomingen in de infrastructuur – met name de opvallend hoge elektriciteitskosten en onderontwikkelde transportnetwerken – het concurrentievermogen blijven drukken. De belangrijkste handelspartners zijn de Verenigde Staten, Mexico, het Verenigd Koninkrijk, de Europese Unie en de CARICOM-landen.

De sociaal-culturele ritmes van Belize komen het duidelijkst tot uiting tijdens de jaarlijkse septembervieringen, ter herdenking van de Slag bij St. George's Caye en Onafhankelijkheidsdag, terwijl de syncopische puls van puntamuziek de Garifuna-identiteit aan de Caribische kust onderstreept. Familiemaaltijden draaien vaak om rijst met bonen gestoofd in kokosmelk, gestoofde kip, tamales en escabeche, met gefrituurde jacks of bloemtortilla's bij het ontbijt en ereba – cassavebrood – behoren tot de hoofdbestanddelen van de Garifuna-keuken. Zowel stedelijke eetgelegenheden als kraampjes langs de weg serveren deze gerechten tegen betaalbare prijzen, hoewel er regionale verschillen bestaan: Mayagemeenschappen leven van maïs, bonen en pompoen, terwijl de zuidelijke districten zich tegoed doen aan regenwoudvruchten en zoetwatervis.

Toerismestatistieken uit 2012 registreerden bijna 918.000 bezoekers – waarvan meer dan de helft afkomstig was uit de Verenigde Staten – wat een omzet genereerde van meer dan $ 1,3 miljard. Na de wereldwijde pandemie werd Belize het eerste Caribische land dat gevaccineerde reizigers zonder test toeliet, wat de reputatie van het land als veilige haven voor avontuur op zee en op het land versterkte. Duiken tussen koraalrotsen, kajaktochten door verborgen waterwegen en overvliegen van door regen bedekte bergtoppen betoveren diegenen die op zoek zijn naar een intieme verbondenheid met de vele uitingen van de natuur.

Een onderscheidend kenmerk van deze culturele stromingen zijn de mennonietennederzettingen die sinds 1958 zijn gesticht. De inwoners reisden vanuit Europa en Noord-Amerika naar Belize op basis van overeenkomsten die autonomie op landbouwgebied en vrijstellingen voor onderwijs mogelijk maakten. Hun gemeenschappen – herkenbaar aan conservatieve kleding en van het Duits afkomstige dialecten – hebben de zuivel-, pluimvee- en graanproductie gestimuleerd en een unieke agrarische dynamiek in de economische structuur van Belize geïnjecteerd. Het vakmanschap van de mennonieten in timmerwerk en werktuigbouwkunde heeft eveneens het plattelandsleven ondersteund.

Samengevat biedt Belize een studie in contrasten: waar in mist gehulde bergruggen samenkomen met zonovergoten koraalatollen; waar eeuwenoude Maya-overblijfselen nog steeds te midden van Engelstalige scholen te vinden zijn; waar een economie geworteld in suikerplantages nu eco-ondernemers aantrekt; waar een bescheiden bevolking van minder dan vierhonderdduizend mensen zich buitengewoon inzet voor het behoud van natuurlijk erfgoed. Te midden van deze verweven verhalen bevestigt het land zijn karakter door veerkrachtige tradities, taalkundige pluraliteit en een geografie die de bevolking zowel beschut als uitdaagt – een aansporing om elk pad, elk rif, elk dorp te benaderen met de bereidheid om diepgaand te observeren en met respect te reageren.