Champéry

In het kanton Wallis, precies op het kruispunt waar Zwitsers grondgebied overgaat in Frans grondgebied, ligt de gemeente Champéry, een lineaire nederzetting genesteld in de Val-d'Illiez en sinds 1839 bestuurd als een onafhankelijke staat, los van de moedergemeente Val-d'Illiez. Het beslaat een oppervlakte van precies 39 vierkante kilometer – waarvan 32,7 procent bestemd is voor landbouw, 33,4 procent bedekt is met bos, 3,6 procent in beslag wordt genomen door gebouwen of doorgaande wegen, en de resterende 30,3 procent onproductief is door puin en rotsen in de Alpen. In december 2020 telde Champéry 1371 zielen, een cijfer dat zowel de bescheiden omvang als de blijvende aantrekkingskracht op bezoekers en vaste bewoners weerspiegelt.

Sinds de eerste vermelding in 1286 onder de appellatie Champéry, heeft Champéry periodes van transformatie doorgemaakt die haar burgerlijke identiteit hebben gevormd. De opening van Hôtel Dent-du-Midi in 1857 markeerde de eerste stap van het dorp naar gestructureerde gastvrijheid en voorspelde de evolutie ervan tot een resort van internationale faam. Meer dan een eeuw later, in 1969, werd Champéry een van de stichtende dorpen van het skigebied Portes du Soleil – een uitgestrekt gebied dat zou uitgroeien tot 's werelds grootste transnationale skigebied, met 194 liften en meer dan 650 kilometer aan pistes die Zwitserse en Franse domeinen met elkaar verbinden. Dit dubbele erfgoed van middeleeuwse oorsprong en moderne recreatie geeft het dorp een dubbele gevoeligheid: die van een gemeenschap die zich bewust is van haar voorouderlijke wortels en die van een bestemming die is afgestemd op de eisen van het hedendaagse alpinetoerisme.

Champéry, genesteld op een hoogte van 1050 meter, beslaat een smalle vallei, ingesloten door de gekartelde bergruggen van de Dents-du-Midi in het zuidoosten en de Dents Blanches in het noordwesten. De ligging aan de grens met Frankrijk vormt een drempel tussen culturen en geografieën, en de ligging langs de spoorlijn Aigle-Ollon-Monthey-Champéry (AOMC) biedt een snelle verbinding met het knooppunt van de Zwitserse federale spoorwegen in Aigle – en vandaar naar Genève, Bern en Bazel. De belangrijkste verkeersader van het dorp wordt geflankeerd door traditionele houten chalets, elk met het kenmerk van Walliser timmerwerk in de vorm van sierlijke balkons en steile, overhangende daken, terwijl het straatniveau wordt opgefleurd door zorgvuldig geproportioneerde winkels, gezellige bars en restaurants waarvan de gevels zowel het lokale karakter als kosmopolitische invloeden verraden. Binnen de muren van dit gebouw is één van de weinige nog bestaande Zwitserse klokkengieterijen gevestigd, een overblijfsel van een ambachtelijk bedrijf dat teruggaat tot de tijd vóór de opkomst van de wintersport.

Demografisch gezien vertoont Champéry een tapijt geweven van zowel inheemse als buitenlandse draden. In 2008 vormden buitenlandse ingezetenen 23,0 procent van de bevolking, wat bijdroeg aan een tienjarige (2000-2010) bevolkingsgroei van 12,8 procent – ​​waarvan een stijging van 11,7 procent voortkwam uit netto migratie, terwijl de natuurlijke verandering in rust bleef. Het taalprofiel wordt gedomineerd door Frans, gesproken als eerste taal door 90,0 procent van de inwoners; Duits en Engels volgen op afstand met respectievelijk 2,3 procent en 2,2 procent, met Italiaans vertegenwoordigd door slechts negen personen. De genderverdeling in hetzelfde jaar neigt marginaal naar de man met 51,9 procent, en bijna de helft van de huidige inwoners – 46,0 procent – ​​herleidt hun geboorte tot Champéry zelf, terwijl 15,2 procent afkomstig is van elders in Wallis, 17,3 procent uit andere Zwitserse kantons en 18,2 procent van buiten de Zwitserse grenzen.

Uit leeftijdsstratificatie blijkt dat 22,4 procent van de inwoners binnen de leeftijdscategorie 0-19 jaar valt, 60,0 procent tussen 20 en 64 jaar, en 17,6 procent 65 jaar en ouder – een verdeling die zowel een robuuste beroepsbevolking in stand houdt als de aanwezigheid van een eerbiedwaardig gepensioneerd cohort erkent. Cijfers over de burgerlijke staat uit 2000 laten 436 nooit-gehuwde personen, 551 gehuwden, 62 weduwen of weduwnaars en 58 gescheiden personen zien. De samenstelling van het huishouden onderstreept verder de gevarieerde sociale geometrie van het dorp: van de 458 particuliere huishoudens is de gemiddelde bezetting 2,3 personen, met 160 eenpersoonswoningen en 31 appartementen voor vijf of meer personen. De bezettingspatronen van de woningen onderstrepen de seizoensgebonden aantrekkingskracht van Champéry; In 2000 was 28,3 procent van de 1532 appartementen permanent bewoond, terwijl 65,8 procent als seizoensverblijf diende en 5,9 procent leeg stond – hoewel het leegstandspercentage in 2010 was gedaald tot 1,68 procent. De bouwactiviteit blijft levendig, met in 2009 23,5 nieuwe woningen per 1000 inwoners.

Economisch gezien handhaaft Champéry een lage werkloosheid – 2,8 procent in 2010 – dankzij een personeelsbestand van 525 inwoners, van wie 41,0 procent vrouw is. De primaire sector telt 36 werknemers in 16 agrarische bedrijven, terwijl de secundaire sector 43 werknemers telt in 14 bedrijven, verdeeld over de productie (37,5 procent) en de bouw (32,5 procent). De tertiaire sector is het meest uitgebreid, met 400 werknemers in 69 vestigingen; de 314 fulltime-equivalenten omvatten groothandel of detailhandel en autoreparatie (15,9 procent), goederenvervoer en -opslag (3,2 procent), horeca (36,9 procent), verzekeringen en financiën (0,6 procent), technische beroepen en wetenschappen (0,6 procent), onderwijs (18,2 procent) en gezondheidszorg (één functie). Champéry functioneert als een netto-exporteur van arbeid: in 2000 kwamen 103 werknemers de gemeente binnen voor werk, terwijl 196 vertrokken, en 4,9 procent van de inkomende arbeiders een internationale grens overstak. De privéauto is het belangrijkste dagelijkse vervoermiddel voor 61,0 procent van de forenzen, tegenover 4,2 procent die kiest voor het openbaar vervoer.

Religieuze overtuiging, zoals vastgelegd in de volkstelling van 2000, weerspiegelt een overwegend rooms-katholieke oriëntatie – 73,9 procent – ​​aangevuld met een minderheid van 9,3 procent van de aanhangers van de Zwitserse gereformeerde religie. Andere christelijke denominaties vertegenwoordigen samen zo'n 3,3 procent, terwijl de islam vertegenwoordigd is met 0,63 procent. Een kleine groep hangt het boeddhisme of andere religies aan, 8,67 procent identificeert zich als niet-gelieerd of agnostisch, en 4,97 procent onthield zich van het bekendmaken van hun religieuze status.

In de winter ontpopt Champéry zich tot epicentrum van de alpinesport. De kabelbaan Champéry-Planachaux, met een capaciteit van 125 passagiers per cabine, en de zespersoons stoeltjeslift in Grand-Paradis overbruggen hoogteverschillen om het 2000 meter hoge plateau van de Portes du Soleil te bereiken. Van daaruit krijgen skiërs en snowboarders toegang tot een onderling verbonden gebied met 194 liften en meer dan 650 kilometer aan pistes – wat het tot 's werelds grootste internationale skigebied maakt. Het terrein van het resort voldoet aan alle eisen: de Borreguiles-sector biedt gemakkelijke, vergevingsgezinde pistes, ideaal voor beginners; de middelzware rode en blauwe pistes, met name die langs Grand-Paradis, doorkruisen glooiende weiden en lariksbossen; en de Zwitserse Muur – een beruchte, onverzorgde glijbaan vol buckels – vormt een formidabele test voor doorgewinterde experts. Snowboarders vinden ook uitdaging en afwisseling, van de jumps en halfpipe van het Superpark tot boardercrosswedstrijden en nachtelijke boardsessies op woensdag en zaterdag onder een kraterachtige winterhemel. Naast de pistes onderhoudt Champéry zijn wintertraditie via instellingen zoals de Schaatsschool van Zwitserland, opgericht door de grote ster Stéphane Lambiel, en door seizoensgebonden sneeuwschoenwandelingen en hondensledetochten.

Wanneer de sneeuw zich terugtrekt, komt het zomerse gezicht van het dorp tevoorschijn, ondersteund door 24 stoeltjesliften die nog steeds in bedrijf zijn om wandelaars en mountainbikers over meer dan 600 kilometer aan paden te vervoeren. De ruige bergkammen van Dents-du-Midi en Dents Blanches bieden wandelpaden met verschillende hellingshoeken – elk pad biedt een uniek uitzicht op gletsjerketeldalen, alpenweiden en subalpiene bossen. Het Palladium, het Zwitserse nationale centrum voor ijssporten, herinricht zijn faciliteiten voor seizoenskampen en wedstrijden, terwijl aangrenzende arena's ruimte bieden aan rolschaatsen en indoor klimmen. Ritten met paard en wagen voeren over de valleibodem en thermale baden nodigen uit tot rust voor spieren die door inspanning zijn belast.

Voor gezinnen legt Champéry bijzondere nadruk op generatie-aantrekkingskracht. De ESS Kids Club, gelegen vlakbij het Palladium, biedt een uitgebreid programma van kinderopvang en skilessen, compleet met magische tapijten en speelkamers met temperatuurregeling, waardoor ouders met een gerust hart de moeilijkere pistes kunnen verkennen. Buiten de pistes zijn er mogelijkheden voor curlingbanen, sleebanen en gezelligheid met paardrijvrienden. Wie op zoek is naar gemeenschappelijke gezelligheid, komt samen in lokale gelegenheden zoals de Bar des Guides, een gezellige enclave voor na het sporten, voordat de avonduren anderen naar La Crevasse lokken, waar muziek en dans de nacht opvrolijken.

Het culinaire aanbod in Champéry weerspiegelt de dubbele traditie van rustieke Walliser traditie en internationale instroom. Dorpsrestaurants bieden typische gerechten uit de Alpen – fondue en raclette van lokale kaas, robuuste vleesstoofschotels opgewarmd met regionale kruiden – naast menu's met een kosmopolitische oorsprong. Op grote hoogte herbergt het domein Portes du Soleil meer dan 90 bergrestaurants, met zonovergoten terrassen boven gapende valleien, waar gasten kunnen uitrusten met een haute couture diner, omgeven door een panoramisch uitzicht.

Door eeuwen van agrarische activiteiten, periodes van ambachtelijke industrie en golven van door toerisme gedreven ontwikkeling heeft Champéry de integriteit van zijn bergachtige omgeving behouden en tegelijkertijd zijn rol uitgebreid van een middeleeuws gehucht tot een symbool van transnationale alpiene cultuur. De chalets – gehouwen uit hout en geteerde steen – vormen een stilzwijgend getuigenis van generatiecontinuïteit, terwijl skiërs en wandelaars dezelfde hellingen en bergkammen volgen die ooit de grens tussen feodale domeinen vormden. In deze samensmelting van verleden en heden overstijgt het dorp louter recreatie; het blijft bestaan ​​als een plek waar geografie, geschiedenis en gemeenschapsleven samenkomen in de schaduw van de Dents-du-Midi.