Las Palmas

Las Palmas de Gran Canaria, hoofdstad van het eiland Gran Canaria en medehoofdstad van de Canarische archipel, telde in 2020 381.223 inwoners en ligt aan de noordoostelijke rand van het eiland, ongeveer 150 kilometer ten westen van de Marokkaanse kust. Het is de negende grootste gemeente van Spanje en vormt de vijfde meest bevolkte stedelijke agglomeratie van het land.

Vanaf de stichting in 1478, door eeuwen van maritieme handel en bestuurlijke prominentie heen, heeft Las Palmas verschillende lagen van politieke, culturele en ecologische betekenis opgebouwd – een stedelijke kern die vandaag de dag de helft van de ministeries van de Canarische Eilanden en het Hooggerechtshof huisvest, terwijl het de presidentszetel van de autonome gemeenschap op wisselende basis deelt met Santa Cruz de Tenerife. De stad strekt zich uit over de landengte die het schiereiland La Isleta verbindt met de rest van het eiland. Haar vorm wordt bepaald door de ontmoeting van droge, vlakke binnenlanden en de onophoudelijke stromingen van de Atlantische Oceaan – een ontmoeting die zowel het klimaat als het karakter ervan bepaalt.

Las Palmas, gesticht te midden van de Europese expansie in de vijftiende eeuw, nam onmiddellijk het feitelijke bestuur over de archipel over, een status die, zij het zonder formele erkenning, tot in de zeventiende eeuw bleef bestaan. De haven, Puerto de la Luz, ontwikkelde zich tot een vooraanstaand toevluchtsoord in de Mid-Atlantische Oceaan voor schepen die de handelsroutes tussen Europa, Afrika en Amerika bevoeren. De haven was vijf eeuwen lang een belangrijke bron van handelsverkeer en consolideerde de rol van de stad als belangrijkste haven van Spanje ten opzichte van West-Afrika. De dubbele identiteit van de haven blijft bestaan: enerzijds gericht op commerciële scheepvaart en de verwerking van gekoelde vis, anderzijds op jachten en passagiersschepen, waaronder het jaarlijkse vertrek van enkele honderden schepen in de Atlantic Rally for Cruisers.

Klimaattechnisch voldoet Las Palmas aan de classificatie van hete woestijnen – de Köppen BWh-aanduiding wordt getemperd door de koele Canarische Stroom – met een gemiddelde jaartemperatuur van 21,2 °C, met overdag maxima die zelden onder de 27 °C komen tijdens het hoogtepunt van augustus-september en zelden onder de 19 °C in de dieptepunten van januari. De relatieve luchtvochtigheid bedraagt ​​gemiddeld 66 procent, neerslag valt slechts 22 dagen per jaar en de zoninstraling overschrijdt jaarlijks de 2800 uur; de meteorologische extremen van de stad registreren een maximumtemperatuur van 44,2 °C in de nazomer van 1990 en een minimumtemperatuur van 9,4 °C tijdens een ongebruikelijke winterkoude periode, wat de stabiliteit van het subtropische klimaat onderstreept.

De gemeente verdeelt haar recreatiekustlijn in vier hoofdstranden, elk met hun eigen morfologische en recreatieve kenmerken. Las Canteras, dat zich 3100 meter uitstrekt langs de baai gevormd door de landengte van Guanarteme, ligt verscholen achter een koraalzandsteenbank die zwemmers beschermt tegen de belangrijkste golven van de Atlantische Oceaan en heeft een ISO 14001-certificering voor milieubeheer – een van de slechts drie stranden van dit type in Spanje. Aan de zeezijde strekt de Paseo de Las Canteras zich uit als een brede wandelpromenade die het Auditorio Alfredo Kraus verbindt met het zand van Playa del Confital; langs deze promenade liggen cafés, galerieën en sportfaciliteiten langs de kust, die de natuurlijke orde noch domineren, noch aantasten.

Direct ten zuiden strekt Las Alcaravaneras zich uit over zo'n 800 meter goudkleurig zand tussen de dokken van Real Club Náutico en de nieuwe golfbreker van de jachthaven. De kalme baai is ideaal om te zeilen en te kanoën. De aangrenzende promenade – die doorloopt in die van San Cristóbal en eindigt bij Playa de La Laja – nodigt hardlopers, fietsers en gezinnen uit om de hele lengte ervan af te leggen. Beachvolleybalvelden en zaalvoetbaltoernooien zorgen voor een levendige sfeer op het strand in de zomer, terwijl jachten af ​​en aan varen bij de nabijgelegen jachtclubs.

Verderop langs de kust biedt La Laja 1200 meter fijn grijs zand, waarvan de gematigde branding tot rust is gebracht door een zuidelijke dam die in de jaren 90 werd gebouwd, naast bodemsuppleties die de kustlijn hebben vergroot en een vlonder die het voetgangersverkeer vergemakkelijkt. Het uitgebaggerde zand en de gewijzigde stromingen hebben een geliefde surflocatie opgeleverd – de constante golven zijn geschikt voor weekendbootraces die de baai van april tot en met oktober opvrolijken.

Aan de buitenrand van het schiereiland contrasteert Playa del Confital scherp: hier verdringt een smallere vlakte van vulkanisch conglomeraat en schuine stenen platen het zand, waardoor een platform ontstaat voor surfen op zee in plaats van zwemmen, terwijl de golven van wereldklasse rechtshandige golven tubes creëren die gewaardeerd worden door ervaren surfers en waar kwalificatierondes plaatsvinden voor het wereldkampioenschap professioneel surfen. Ooit was het een bescheiden sloppenwijk, maar het strand is weer toegankelijk voor publiek gebruik, hoewel er discussie is over de wettigheid van de aanpassingen aan de omgeving; desalniettemin prijzen surfers de stromingen van de Confital om hun snelheid en gebeeldhouwde vorm.

Demografisch gezien herbergt de stad een kosmopolitische gemeenschap die haar maritieme erfgoed weerspiegelt: autochtone Canariërs – afstammelingen van de inmiddels uitgestorven inheemse Guanchen die zich vermengden met Europese kolonisten – delen hun burgerleven met omvangrijke gemeenschappen uit Noord- en Sub-Sahara Afrika, Latijns-Amerika (met name een groeiend Venezolaans cohort) en historische enclaves van Sindhi-indianen, Koreanen en een opkomende Chinese aanwezigheid. Een "Koreatown" vlakbij de haven bedient zeelieden uit Busan – die Las Palmas liefkozend hun "Tweede Busan" noemen – terwijl het aandeel eilandbewoners dat in de hoofdstad woont de helft van het totaal aantal inwoners van Gran Canaria benadert, wat de stad een buitensporig demografisch gewicht geeft.

Het culturele aanbod varieert van opera- en orkestconcerten tot tentoonstellingen van beeldende kunst en hedendaagse dans, met kenmerkende evenementen die de jaarlijkse kalender accentueren: het Festival van de Canarische Eilanden, het Theater- en Dansfestival, het Internationale Filmfestival en de City Fiestas de San Juan half juni. Bovenal is het Carnaval van Las Palmas de Gran Canaria het grootste spektakel van de stad, een 25 dagen durend feest in februari en maart dat begint met de Pregón – een ceremoniële aankondiging door een gevierd muzikant of ensemble in het Santa Catalina Park – en zich ontvouwt via meerdere gala's, waaronder de verkiezing van de Carnavalskoningin en het Drag Queen Gala. De daaropvolgende Gran Cabalgata voert van Castillo de la Luz naar Teatro Pérez Galdós, waar de comparsas en murga's gechoreografeerde optochten van 25 tot 30 gekostumeerde deelnemers vormen, terwijl themafeesten, bodypainting-exposities en hondenwedstrijden de festiviteiten versterken. Het carnaval bereikt zijn hoogtepunt met de Entierro de La Sardina, een fictieve begrafenisstoet die naar het strand van Las Canteras gaat, waar het symbolische sardineschip te midden van vuurwerk en zang in vlammen opgaat.

De historische wijk Vegueta staat, naast zijn commerciële tegenhanger Triana, op de voorlopige UNESCO-lijst van werelderfgoed. De doolhofachtige steegjes en koloniale gevels getuigen van een half millennium aan Atlantische wegen. Toch heeft het lot van de stad zich heen en weer bewogen; tot eind jaren 60 was Las Palmas de belangrijkste toeristische trekpleister van Gran Canaria, voordat de zuidelijke badplaatsen het overschaduwden. In tegenstelling tot die speciaal gebouwde enclaves heeft Las Palmas echter zijn architectonische erfgoed en culturele instellingen behouden.

Stedelijke mobiliteit ontvouwt zich via een netwerk van snelwegen en openbaar vervoer dat zowel de lokale bevolking als de gestage toestroom van bezoekers moet accommoderen. De GC-1, een snelweg van 75 kilometer naar Puerto de Mogán, biedt de snelste verbinding van het stadscentrum naar de badplaatsen in het zuiden. De maximumsnelheid bedraagt ​​120 km/u en de opeenvolgende knooppunten weerspiegelen de geleidelijke uitbreidingen om tegemoet te komen aan het toerisme. De GC-2 loopt parallel aan de noordkust richting Agaete, terwijl de GC-3 de stad omringt als een bypass en de twee belangrijkste snelwegen verbindt via klaverblad- en parcloknooppunten.

Binnen de gemeente beheert Guaguas Municipales zo'n 40 stadsbuslijnen, die zich onderscheiden door hun felgele kleurstelling en een frequentie van drie tot vijftien minuten overdag – aangevuld met nachtdiensten op belangrijke routes – terwijl het interlokale busbedrijf Global, herkenbaar aan de kobaltblauwe bussen, 119 lijnen bedient die Las Palmas verbinden met omliggende dorpen en steden. Papieren magnetische "bono de diez"-kaartjes hebben plaatsgemaakt voor oplaadbare plastic kaarten, terwijl de op toeristen gerichte "Guagua Turística"-voertuigen de belangrijkste bezienswaardigheden doorkruisen met meertalige uitleg.

Toegang vanuit de lucht wordt geboden door de luchthaven van Gran Canaria (IATA: LPA; ICAO: GCLP), gelegen op 18 kilometer van het stadscentrum en in 2008 uitgeroepen tot de vierde drukste luchthaven van Spanje met meer dan tien miljoen passagiers. De twee landingsbanen – uniek op de eilanden – maken tot 53 vluchten per uur mogelijk en dienden ooit als noodlandingsplaats voor NASA's spaceshuttle. De aangrenzende Gando Air Base herbergt shelters en hangars voor de Spaanse luchtmacht, waardoor een dubbele civiel-militaire functie is gegarandeerd.

Hoewel er op Gran Canaria vandaag de dag geen spoornetwerk meer bestaat – het enige experiment met stoomtrams ging in 1910 over op elektrificatie en keerde in 1944 terug naar stoomkracht – zijn de ambities voor een sneltramlijn blijven bestaan. Een proef met een verhoogde "Tren Vertebrado" begin jaren 70 bleek onhaalbaar en werd ontmanteld, terwijl de in 2004 voorgestelde plannen voor een 50 kilometer lange lijn naar Maspalomas opgeschort bleven wegens gebrek aan financiering, waardoor de snelwegen en busroutes van het eiland het volledige passagiersvervoer moesten verzorgen.

Door de verwevenheid van bestuurlijk belang, klimaatbestendigheid en rijk cultureel palet is Las Palmas de Gran Canaria zowel een historisch baken als een hedendaagse metropool. De stedelijke uitgestrektheid en kuststroken vormen de weerspiegeling van vijf eeuwen Atlantische betrokkenheid, terwijl de stranden, festivals en verkeersaders getuigen van een stad die voortdurend in beweging is, maar stevig geworteld is in het erfgoed van het eiland.