Maribor

Maribor telde in 2021 ongeveer 114.000 inwoners en is de op één na grootste stad van Slovenië en het belangrijkste stedelijke centrum van de traditionele regio Neder-Stiermarken. De stad beslaat een deel van de statistische regio Drava in Oost-Slovenië, waar de rivier de Drava zich kronkelend een weg baant door een grindterras, geflankeerd door de beboste hellingen van het Pohorje-massief in het zuidwesten en de glooiende heuvels Slovenske Gorice en Kozjak in het noorden.

De oorsprong van Maribor ontspringt uit de nevelen van de Hoge Middeleeuwen – voor het eerst vermeld in 1164 als kasteel, erkend als nederzetting in 1209 en kreeg in 1254 volledige stadsrechten – en vanaf dat moment is het getuige geweest van de grote stromingen in de Centraal-Europese geschiedenis. Eeuwenlang stond het onder de bescherming van de Habsburgse monarchie, totdat kolonel Rudolf Maister en zijn vrijwilligers, in de nasleep van de Eerste Wereldoorlog, de stad veiligstelden voor de jonge Staat van Slovenen, Kroaten en Serviërs, die kort daarna toetrad tot het Koninkrijk van Serviërs, Kroaten en Slovenen – later bekend als Joegoslavië. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd Maribor door de Duitsers bezet, maar na 1945 sloot het zich weer aan bij de socialistische republiek van Joegoslavië; De ontbinding van Joegoslavië en de onafhankelijkheidsverklaring van Slovenië in juni 1991 luidden een nieuw hoofdstuk in, waarin Maribor zich profileerde als een transregionaal financieel, onderwijskundig, handels- en cultureel knooppunt.

Het topografische karakter van de stad wordt bepaald door de rivier de Drava, die met zijn brede loop het eiland Maribor (Mariborski otok) vormt – de locatie van het eerbiedwaardige openbare badhuis van de stad, dat nog steeds in gebruik is en wordt bezocht door zowel inwoners als bezoekers – en de gemeente in tweeën deelt. Twee hoogten – Calvarieberg en Piramideberg – rijzen boven het stedelijk weefsel uit, hun hellingen bedekt met wijngaarden die de eeuwenoude wijnbouwtraditie van Maribor eren. Bovenop Piramideberg rusten de ruïnes van een elfde-eeuws fort en een negentiende-eeuwse kapel, met een panorama van rode pannendaken, kronkelende waterwegen en de verre bergkammen daarachter.

Deze stadskern is onderverdeeld in elf afzonderlijke wijken, elk met de Sloveense naam mestna četrt, en verbonden door vier verkeersbruggen, een spoorbrug en een voetgangersbrug die de rivier de Drava overspannen. Ten noorden liggen het centrum – met zijn renaissancestadhuis en de barokke pestzuil – Koroška Vrata en Ivan Cankar; ten zuiden liggen Magdalena, Nova Vas, Pobrežje, Radvanje, Studenci, Tabor, Tezno en het gecombineerde district Brezje–Dogoše–Zrkovci. Zulke afbakeningen doen noch afbreuk aan de samenhang van de stad, noch aan het gemak van de navigatie, want de smalle straatjes van de oude stadskern lenen zich gemakkelijk voor voetgangers en worden aangevuld door een uitgebreid, zij het sporadisch frequent busnetwerk.

Klimaattechnisch gezien bevindt Maribor zich op de grens tussen het vochtige continentale en het oceanische klimaat; de winters schommelen doorgaans rond het vriespunt, terwijl de temperaturen in juli gemiddeld boven de 20 °C liggen, wat druivensoorten kweekt die de regio beroemd hebben gemaakt – de bekendste is de Žametovka-wijnstok, waarvan de meer dan vier eeuwen oude stam bij het Oude Wijnhuis in de wijk Lent het Guinness World Record draagt. De jaarlijkse neerslag bedraagt ​​ongeveer 900 mm en met zo'n 266 zonnige dagen behoort Maribor tot de zonnigste gemeenten van Slovenië. Toch bewaart het klimaatgeheugen ook extremen – want op 8 augustus 2013 deed een hittegolf het kwik stijgen tot 40,6 °C bij het weerstation Maribor-Tabor.

Het architectonische erfgoed van de stad ontvouwt zich als een kroniek van Europese stijlen: overblijfselen van middeleeuwse vestingwerken zijn onder andere de Oordeelstoren, de Watertoren en de Joodse toren, die ooit een ring rond het centrum vormde; gotisch maaswerk is bewaard gebleven in de dertiende-eeuwse kathedraal, terwijl de veertiende-eeuwse synagoge – een van de oudste van Europa – is omgebouwd tot cultureel centrum. Kasteel Betnava en de ruïnes van het kasteel Boven-Maribor op de Piramideheuvel getuigen van feodale ambities, net zoals de Pestzuil op het centrale plein en de imposante barokke gevels elders herinneren aan de beproevingen van vervlogen tijden. Aan de rand van historische wijken is de moderniteit opgerukt: de Studenci-voetgangersbrug werd in 2008 opnieuw ontworpen door het bureau Ponting en leverde internationale onderscheidingen op. Een architectuurwedstrijd in 2010 leidde tot voorstellen voor een nieuwe kunstgalerie, promenades langs de rivier en een moderne voetgangersbrug. Pas na de reconstructie van de dijken en de voetgangersbrug is er echter vooruitgang geboekt: op de plek waar ooit een veelbelovende kunstgalerie stond, verrijst nu het geplande culturele centrum MAKS.

Op academisch en onderzoeksgebied geniet Maribor aanzien als de zetel van de Universiteit van Maribor – opgericht in 1975 – en van instellingen zoals de Alma Mater Europaea, naast eerbiedwaardige middelbare scholen zoals Prva Gimnazija Maribor en II. Gimnazija Maribor. Tegelijkertijd cultiveert de stad een alternatieve kunstscene in het Pekarna Cultureel Centrum, gehuisvest in een voormalige militaire bakkerij aan de rand van de wijk Magdalena, en organiseert elk jaar in juni het twee weken durende Vastenfestival aan de oever van de rivier, waar artiesten uit opera, ballet, jazz en klassiek repertoire samenkomen in een feest dat de waterkant opvrolijkt met meer dan honderd evenementen.

Het gastronomische erfgoed van Maribor is verweven met de agrarische rijkdom: lokale specialiteiten variëren van champignonsoep met boekweitpuree tot zure penssoep, van worstjes met zuurkool tot kaasknoedels en gibanica, de gelaagde custardcake. De Vinag-wijnkelder, die zo'n 20.000 m² beslaat en zich bijna twee kilometer onder de grond uitstrekt, bewaart 5,5 miljoen liter wijn en is een ondergronds bewijs van de oenologische hoogstandjes van de regio. Naast de wijnbouw vinden gasten hier zowel Sloveense als internationale gerechten, evenals restaurants met een Servische keuken – dankzij de nabijheid van de Oostenrijkse grens en de blijvende multiculturele erfenis van Maribor.

Media en communicatie pulseren via Radio City – Maribors meest beluisterde commerciële zender – naast Radio NET FM, Radio Maribor, Rock Maribor, Radio Brezje en het door studenten gerunde MARŠ. Het stadspark, met zijn aquarium, terrarium en de Drie Vijvers, omlijst door meer dan honderd soorten loof- en naaldbomen, biedt een groene oase, terwijl een netwerk van fietspaden en -routes over de hellingen van Pohorje Maribor een reputatie heeft bezorgd onder mountainbikers; het jaarlijkse Wereldkampioenschap Mountainbiken brengt rijders bijeen op de beklimming van de berg.

Maribor is op diverse manieren te bereiken: over de weg verbindt de A1/E57 de stad met Ljubljana; de E59 verbindt de stad met Zagreb; de E59/E65/E71 leidt naar Boedapest; en de E57/E70 vervoert reizigers vanuit Triëst. De Oostenrijkse grensovergangen liggen op slechts enkele minuten afstand en zijn gemakkelijk bereikbaar vanuit Graz, Klagenfurt en Villach – hoewel iedereen die de Sloveense snelwegen op wil, een vignet moet aanschaffen, of het nu een week- of maandvignet is. De afstanden naar de regionale hoofdsteden zijn kort: ongeveer 123 km naar Ljubljana, 110 km naar Zagreb, 340 km naar Boedapest en 255 km naar Wenen; verder weg liggen Parijs (1299 km), Londen (1488 km) en de Noordkaap (3699 km). Het hoofdstation, aan de Partizanska cesta, biedt directe verbindingen vanuit Wenen in drieënhalf uur, vanuit Graz in een uur en vanuit Zagreb in drieënhalf uur. Bussen vertrekken naar Sarajevo, Neum, Wenen en Tuzla. Hoewel er sinds 2018 geen lijnvluchten meer zijn op luchthaven Edvard Rusjan, bieden nabijgelegen hubs in Ljubljana, Graz en Klagenfurt goedkope vluchten aan. Treinverbindingen vanaf luchthaven Graz brengen passagiers in ongeveer anderhalf uur naar Maribor.

In de stad kunt u zich makkelijk oriënteren via twee toeristische informatiecentra – een naast de Franciscanerkerk aan de Partizanska ulica en de andere in het Oude Wijngaardhuis aan de Vasten – waar u kaarten kunt krijgen en accommodatie kunt regelen. De binnenstad nodigt uit tot wandelen, maar voor uitstapjes naar de omgeving rijdt een busvloot van 05:00 tot 23:30 uur op weekdagen en van 06:00 tot 22:30 uur in het weekend. Een enkeltje is ter plekke of vooraf te koop. Een auto huren is aan te raden voor uitstapjes naar het omliggende platteland, waar regionale wegen toegang bieden tot verborgen valleien en open plekken in het bos. In de blauwe zones van het stadscentrum gelden uurtarieven, hoewel de tarieven voor langere parkeerperiodes dalen. Gemeentelijke parkeerterreinen en -garages bieden alternatieven zodra de avonduren beginnen.

Tot slot, voor wie zich snel wil verplaatsen, zijn er taxi's die 24 uur per dag rijden bij de haltes vlakbij het treinstation en de Trg svobode. De taxi's kosten ongeveer € 0,70 per kilometer. In deze combinatie van oude forten, met wijnranken begroeide heuvels, statige lanen en opkomende culturele gebieden profileert Maribor zich niet alleen als de wijnhoofdstad van Slovenië, maar ook als de emblematische toegangspoort tot de oostelijke uithoeken van het land – een stad waarvan de gelaagde geschiedenis en duurzame tradities zich, net als de terrassen van haar wijngaarden, blijven ontvouwen tegen de onafgebroken stroom van de Drava.