Sanremo

Sanremo, gelegen als een edelsteen aan de zonovergoten rand van de Italiaanse Rivièra, beslaat ongeveer 54 vierkante kilometer en herbergt zo'n 55.000 inwoners onder de mediterrane hemel. Deze kustgemeente, gelegen in de provincie Imperia in het noordwesten van Italië, beslaat een smalle landtong tussen de Ligurische Zee en de ruige uitlopers van de Maritieme Alpen.

Van zijn Romeinse oorsprong als Matutia en Villa Matutiana heeft Sanremo zich ontwikkeld door tijdperken van gevaar en welvaart. De eerste kolonisten gaven de voorkeur aan de laaggelegen kusten, maar Saraceense invallen in de vroege middeleeuwen dreven de bevolking de bergen in, waar ze het kasteel en het ommuurde hart van La Pigna bouwden. Die grijze stenen steegjes, bijna perfect bewaard gebleven, lopen nog steeds als aderen omhoog naar de kathedraal van San Syrus, een slanke torenspits die de middeleeuwse bloei van de stad markeert. De macht verschoof van de graven van Ventimiglia naar de bisschoppen van Genua, en vervolgens naar de families Doria en De Mari, totdat burgerlijke trots in de tweede helft van de vijftiende eeuw een succesvolle poging tot autonomie in gang zette. Muren maakten plaats voor uitbreiding; de nederzetting kroop westwaarts richting zee, en een tapijt van barokke en neoklassieke gevels begon de skyline te bepalen.

Sanremo's verzet tegen de Genuese hegemonie bereikte een hoogtepunt in 1753, toen twee decennia van spanningen uitmondden in een openlijke opstand. De Republiek reageerde met Santa Tecla, een driehoekig fort aan het strand, waarvan de artillerie ooit over de golven scheen. In latere eeuwen werd dat fort een gevangenis, operationeel tot 2002, en herbergt het nu een museum. De koelcellen en tongewelfde gangen vormen een stilzwijgend getuigenis van de weerspannigheid van de stad.

De negentiende eeuw luidde een gouden eeuw van toerisme in. Het koninkrijk Sardinië annexeerde Sanremo in 1814 en halverwege de eeuw verrezen de eerste grote hotels langs de kust. De Europese aristocratie stroomde hier samen: keizerin Elisabeth van Oostenrijk zocht troost op palmenrijke promenades; keizerin Maria Alexandrovna en tsaar Nicolaas II vonden hun toevlucht in een deftige vrijetijdsbesteding; Alfred Nobel, aangetrokken door milde winters, vestigde zich in Sanremo en doopte zijn in Moorse stijl gebouwde Villa Nobel "Mio Nido". De stad kreeg de bijnaam la Città dei Fiori – de Bloemenstad – omdat het milde klimaat bougainvillea, citrusboomgaarden en een bloeiende snijbloemenindustrie bevorderde, die een Denominazione di Origine Protetta olijfolie en levendige bloemen zou opleveren voor markten van Arma di Taggia tot Bordighera.

In april 1920 richtte de wereld haar blik op Sanremo voor de Straatconferentie. Geallieerde staatslieden kwamen bijeen in Kasteel Devachan om de verdeling van de voormalige Ottomaanse gebieden te bespreken; het Britse mandaat voor Palestina kwam voort uit die langdurige sessies. Tientallen jaren later, in 1972, werd Sanremo opnieuw een podium voor verandering toen Italië's eerste openbare demonstratie voor homorechten protesteerde tegen een katholiek geïnspireerd congres over "seksuele deviantie", wat een maatschappelijke bewustwording inluidde lang voordat veel van zijn collega's dat deden.

Het ritme van het dagelijks leven in Sanremo wordt gevormd door de infrastructuur en geografie. De Autostrada dei Fiori (snelweg A10) slingert langs de kust over viaducten die een panoramisch uitzicht bieden op pannendaken en een glinsterende zee, en verbindt Genua met Ventimiglia en verder naar Frankrijk. Landinwaarts verlicht de Aurelia Bis-bypass de drukte die de oorspronkelijke Romeinse Via Aurelia teisterde. Een trolleybus zoemt langs de SS1, die tussen Taggia en Ventimiglia zweeft. De spoorlijn, ooit een wonderbaarlijk klif op zeeniveau, kronkelt nu onder de heuvels door, en het voormalige kustpad herleeft als een 24 kilometer lang fiets- en wandelpad dat zich uitstrekt van Ospedaletti tot San Lorenzo al Mare. Fietsstalletjes langs de route nodigen uit tot het verkennen van winderige stranden en met olijfbomen bezaaide terrassen.

De maritieme verbindingen blijven bestaan ​​via de negenhonderd aanlegplaatsen van Portosole en de bescheiden handelshaven Porto Vecchio. Boven de drukte staan ​​de verroeste pylonen van de voormalige kabelbaan Sanremo-Monte Bignone als wachters, overblijfselen van een driedelige lijn die ooit passagiers van het stadscentrum naar de top bracht. De stations, die in 1981 werden gesloten, hebben een nieuwe bestemming gekregen: één als kleuterschool, een ander als buitenpost voor burgerbescherming; de rest is overgelaten aan de stilte van de verlatenheid.

Het culturele leven in Sanremo bruist op een muzikale hartslag. Het Ariston Theater, met zijn art nouveau-luifel die elke februari oplicht, organiseert Il Festival – officieel het Muziekfestival van Sanremo – waar Italiaanse songwriters sinds 1951 aan wedstrijden deelnemen. Hier zong Domenico Modugno voor het eerst "Nel blu, dipinto di blu", een melodie die de wereld rondging als "Volare". In de herfst wordt de Tenco-prijs voor songwriting uitgereikt en aan het begin van het jaar verzamelen zich kleurrijke praalwagens in carnavalstijl voor de Bloemenparade. Half augustus steekt vuurwerk af boven de haven, een wedstrijd die pyrotechnici van over de hele wereld aantrekt.

Naast het spektakel wordt de smaak van Sanremo gevormd door de Ligurische traditie: dunne focaccia met olijfolie en zijn met uien belegde neefje; farinata – kikkererwtenpannenkoek – die knapperig uit houtovens komt; Torta Verde, een met kruiden gevuld platbrood; en Taggiasche olijven, geplukt van knoestige bomen op zonovergoten hellingen. Deze eenvoudige lekkernijen, genipt en geproefd onder schaduwrijke cipressen en geurige mimosa, wortelen de bezoeker in de lokale keuken.

Gokken is al lang verweven met de identiteit van de stad. Sinds 1905 lokt het Municipal Casino – een toonbeeld van Liberty-stijl – gasten naar zijn speelhallen. Het heeft de turbulentie van twee wereldoorlogen doorstaan ​​en heeft een wettelijke uitzondering behouden waardoor het kan wedijveren met de chique casino's van het nabijgelegen Frankrijk en Monaco. Elk najaar komen professionele pokerspelers hier samen voor een evenement van de European Poker Tour, en liefhebbers herinneren zich telesina, een variant van Five Card Stud die naar verluidt zijn oorsprong vindt in de achterkamers van Sanremo.

De architectuur in de stad combineert tijdperken. De collegiale basiliek van San Siro, gebouwd in de twaalfde eeuw op vroegchristelijke fundamenten, vertoont romaans-gotische soberheid, met haar drie beuken en klokkentoren die als een schildwacht boven La Pigna uittorent. De Santo Stefano-kerk, ontstaan ​​uit een zeventiende-eeuws jezuïetenklooster, herbergt de Heilige Familie van Mignard en de San Francesco Saverio van Piola. Op de hoogten kijkt het heiligdom van Madonna della Costa, gebouwd in 1361 ter herdenking van de bevrijding van de Genuese overheersing, uit over de daken van kleipannen. De barokke kapellen en de veertiende-eeuwse Madonna resoneren met eeuwenlange devotie. De Christus-Verlosserkerk, ontworpen aan het einde van de negentiende eeuw door de Russische adel en verfijnd door Pietro Agosti, dient nu zowel parochianen als nieuwsgierige voorbijgangers; haar uivormige koepels vormen een vleugje buitenlandse mijmering naast het casino.

Stadspaleizen en villa's getuigen van rijkdom en smaak. Palazzo Bellevue, ooit een statig hotel met een spa-achtig bijgebouw, herbergt nu stadskantoren achter de oosters geïnspireerde gevel. Vlakbij huisvest Palazzo Borea d'Olmo – versierd met beeldhouwwerken van Montorsoli en fresco's uit Merano – het stadsmuseum op de statige verdieping. Villa's gebouwd in opdracht van advocaten, edelen en industriëlen staan ​​langs de heuvels: Zirio's buitenverblijf uit 1868; Caravadossi d'Aspremonts elegant ontworpen residentie; Nobels Moorse "Mio Nido", met zijn ingewikkelde houtsnijwerk en gekanteelde daklijn, nu een museum over negentiende-eeuwse uitvindingen.

De weelderige uitgestrektheid van Villa Ormond biedt een Engelse tuin omlijst door subtropische exemplaren, een erfenis van Madame Ormonds visie en Emile Réverdins reconstructie uit 1889. Hier eren standbeelden Altamirano en Nicolaas I, terwijl een Japans gedeelte de jumelage van Sanremo met Atami herdenkt. Op het terrein van de villa is het Internationaal Instituut voor Humanitair Recht gevestigd, waar zomerseminars plaatsvinden onder palmbladeren.

Militaire overblijfselen liggen op de loer aan de rand van de stad: de Torre della Ciapela, een Genuees bastion uit circa 1550; de latere Torre dell'Arma; en het driehoekige Forte di Santa Tecla, waarvan de artilleriestellingen nu zijn omgebouwd tot een multifunctionele hal. Langs de kustlijn fluisteren fragmenten van anti-landingsmuren en machinegeweerstellingen naar een twintigste-eeuws conflict.

Het hart van het dagelijks leven is de Via Giacomo Matteotti – la Vasca – een voetgangersstraat vol cafés, boetiekjes en ambachtelijke ijssalons. Messing roosters met namen van festivalwinnaars sieren de kasseien, en op de hoek van de Via Escoffier staat het standbeeld van Mike Bongiorno, ter nagedachtenis aan zijn tijd als festivalorganisator. Hier, in de schaduw van het Ariston en het casino, komen het verleden en heden van Sanremo samen in een promenade van menselijke verhalen en veranderende getijden.

Onder de oppervlakte duiken archeologische overblijfselen op. Villa Matutia, ten noorden van de begraafplaats, herbergt de fundamenten van een Romeinse villa uit de tweede eeuw. De baden en dienstvertrekken zijn zichtbaar in zorgvuldig opgegraven ruimtes. In het nabijgelegen Bussana geeft een andere Romeinse villa haar geheimen prijs aan geduldige geleerden.

Het hedendaagse vervoer combineert modern gemak met natuurschoon. De bussen van Riviera Trasporti rijden door zowel stedelijke als regionale lijnen, terwijl FlixBus Sanremo verbindt met Milaan, Turijn en verder. De dichtstbijzijnde luchthaven ligt in Nice – drie kwartier rijden – wat bezoekers eraan herinnert dat dit grensgebied altijd culturen, talen en geschiedenissen heeft overspannen.

Van de vergulde stilte van de dageraad tot de roze gloed van de schemering, ontvouwt Sanremo zich als een levend palimpsest. De golven pulseren met de echo's van Romeinse badgasten, middeleeuwse wachters en negentiende-eeuwse estheten. Festivals verlichten de winterschemer; olijfgaarden en bloemenvelden geuren de lucht. Bars van art-nouveausmeedwerk omlijsten zonovergoten pleinen, en het zachte gezoem van het verkeer langs de A10 herinnert iedereen eraan dat dit delicate juweel verbonden blijft met een wijdere wereld.

In Sanremo legt de tijd zich vast zonder uit te wissen. Elke steen, elke boog en elk met wijnranken begroeid balkon draagt ​​de sporen van tijdperken. Het is een plek waar geschiedenis en cultuur hand in hand gaan, waar de azuurblauwe spiegel van de Middellandse Zee zowel een eeuwige hemel als de aspiraties weerspiegelt van hen die deze kust hun thuis hebben genoemd. Hier, op de ontmoeting van zee en bergen, openbaart Sanremo zich niet als een statische ansichtkaart, maar als een doorlopend verhaal – een verhaal van veerkracht, verfijning en stille grandeur.