Catania

Catania, met 297.517 inwoners binnen de gemeentegrenzen en 1.068.563 in de metropoolregio, beslaat 180 vierkante kilometer langs de oostkust van Sicilië, waar de Ionische Zee de lagere hellingen van de Etna omspoelt. Het is de op één na grootste stad van het eiland qua bevolking en oppervlakte en fungeert als het belangrijkste knooppunt voor lucht-, zee- en spoorverbindingen die Sicilië verbinden met het Italiaanse vasteland en daarbuiten.

Catania, gesticht door Chalcidische Grieken in de achtste eeuw v.Chr., heeft eeuwen van aardbevingen, lava-invallen en opeenvolgende wederopbouwperiodes doorstaan. Het hart – herbouwd na de verwoestende aardbeving van 1693 – heeft nu een UNESCO-status vanwege de laatbarokke gevels, gehouwen uit vulkanisch basalt. Tegenwoordig combineert de stad een industriële haven met een levendig universiteitsgebied en een kalender vol culturele evenementen, die elk een weerspiegeling zijn van de rijke geschiedenis van de stad.

Lang vóór het Romeinse bewind functioneerde de nederzetting als een autonome polis. Onder moderne verkeersaders liggen resten van Grieks-Romeinse fundamenten. In 1169 legde een hevige aardbeving een groot deel van de stad in puin; in 1669 stroomde de lava van de Etna naar de poorten. Een tweede seismische breuk in 1693 leidde tot een ingrijpende architectonische vernieuwing onder Giovanni Battista Vaccarini, wiens ontwerpen – versierd met gebeeldhouwde maskers – de esthetiek vestigden die nu synoniem is met de kern van Catania.

Tegen de veertiende eeuw was de stad uitgegroeid tot een centrum van wetenschap en kunst. De Universiteit van Catania, gesticht in 1434, werd Sicilië's eerste centrum voor hoger onderwijs en stimuleerde disciplines van canoniek recht tot natuurfilosofie. Componisten zoals Vincenzo Bellini en Giovanni Pacini ontleende motieven aan de pleinen; later ontwikkelden Giovanni Verga en Luigi Capuana een literair realisme gebaseerd op lokale idiomen. Het Teatro Massimo Bellini organiseert sinds 1890 nog steeds seizoensgebonden operavoorstellingen, waarbij repertoire uit het verleden wordt gekoppeld aan hedendaagse productiewaarden.

In zijn huidige rol fungeert Catania als het industriële hart van Sicilië. Luchthaven Fontanarossa staat op de vijfde plaats in het nationale passagiersvervoer, met verbindingen naar Rome, Milaan, Barcelona en andere steden. De haven biedt plaats aan zowel vrachtschepen als passagiersveerboten. Hogesnelheidstreinen doorkruisen de ruggengraat van het eiland, van Palermo tot Messina. De smalspoorlijn Circumetnea, die de Etna omringt, beslaat 110 kilometer. Een metrolijn, geopend in 1999 en uitgebreid in 2016, vervoert forenzen door belangrijke districten, met plannen voor verdere uitbreidingen.

Onder de bestrating van de stad liggen de rivieren Amenano en Longane, grotendeels ondergronds gekanaliseerd maar kortstondig ontspringend op het Domplein. De zomers brengen mediterrane warmte met zich mee die vaak boven de 40 °C uitkomt. De winters blijven gematigd, hoewel er in 2015, 2017 en 2019 buien vielen. De jaarlijkse neerslag bedraagt ​​gemiddeld 500 millimeter, met uitschieters van minder dan 250 tot meer dan 1200 millimeter. De Etna-massa leidt koudere noordelijke stromingen af, waardoor er af en toe sneeuw valt in de hoger gelegen buitengebieden.

Post-millenniumgegevens tonen een groei van de voorsteden buiten de gemeentelijke kern, die tussen 2002 en 2007 3,35 procent van haar bevolking verloor. Inwoners onder de achttien jaar vormen iets meer dan 20 procent van het totaal; degenen boven de pensioengerechtigde leeftijd iets minder dan 19 procent. Het geboortecijfer, 10,07 per 1000, overtreft het nationale cijfer. Kleine immigrantengemeenschappen uit Sub-Sahara Afrika, Zuid-Azië en Oost-Europa hebben zich hier gevestigd. Een Samaritaanse enclave handhaaft rituelen die ouder zijn dan de dominante geloofstradities.

Het embleem van Catania, de Fontana dell'Elefante – plaatselijk bekend als u Liotru – toont een olifant gebeeldhouwd uit lavasteen, bekroond door een Egyptische obelisk. Volgens de folklore is de creatie ervan te danken aan Heliodorus, een tovenaar-bisschop die het beest zou hebben bezield tijdens nachtelijke reizen naar Constantinopel. Wetenschappers verbinden deze verhalen met paleolithische olifantresten, waarvan de unieke neusholte mogelijk de inspiratie vormde voor verhalen over mythische eenogige wezens.

Overblijfselen uit de oudheid zijn overal in de stad te vinden. Het Romeinse theater bij de Via Vittorio Emanuele, ooit met 7000 zitplaatsen, ligt gedeeltelijk begraven onder latere bouwwerken. Het thermale complex Terme Achilliane uit de tweede eeuw n.Chr. biedt mozaïekfragmenten en marmeren platen. Bescheiden resten van het Anfiteatro Romano zijn te vinden op de Piazza Stesicoro. Bovengronds tonen de kathedraal van Sant'Agata en het aangrenzende Palazzo degli Elefanti Vaccarini's donkere basaltversieringen.

Heilige architectuur is te vinden langs de Via Crociferi, waar vier kerken en drie kloosterhoven een barokke omheining vormen. Het Monastero di San Benedetto en de Chiesa di San Francesco Borgia vertonen uitbundige gevels met zuilen, beelden en gebeeldhouwde maskers. Het Monastero di San Nicolò l'Arena, begonnen als een koninklijk fort in de dertiende eeuw, groeide uit tot een van de grootste kloostercomplexen van Europa. De aangrenzende kerk is nog steeds onvoltooid, een bewijs van onvervulde ambities.

Tuinen bieden stedelijke rust. Giardino Bellini, aangelegd in de negentiende eeuw, heeft promenades onder volwassen bomen. De Orto Botanico van de universiteit kweekt inheemse en buitenlandse exemplaren. Langs de kust trekt het zandstrand van La Plaja zwemmers naar het zuiden; in het noorden presenteert de Riviera dei Ciclopi een ruige basaltkust vol mythen.

Jaarlijkse evenementen kenmerken het culturele ritme van de stad. Elk jaar op 5 februari vinden er processies plaats ter ere van Sint-Agatha, te midden van sierlijke relikwieën, hoewel sommige bezoekers rustigere dagen verkiezen. Etna Comics brengt liefhebbers van graphic novels samen; het Catania Tango Festival presenteert dansers uit meer dan 27 landen. In de wintermaanden vinden er jazzconcerten plaats op historische locaties. Sinds de jaren 80 brengt een onafhankelijke muziekscene artiesten voort die folkmotieven combineren met moderne gevoeligheden.

De lokale keuken weerspiegelt de vulkanische oorsprong. Arancini – rijstbollen in de vorm van de kegel van de Etna – omhullen ragù of pistachepasta. Bladerdeegpakketjes zoals cipollina en bolognese verschijnen op marktkramen. Crispelle – zoete ricotta- of ansjovisbeignets – duiken op tijdens festivals. Straatverkopers verkopen calia e simenza, geroosterde kikkererwten en pompoenpitten. Markten verkopen producten zoals sangeli, quarumi en zuzzu; visboeren bieden de dagelijkse vangst aan; arrusti e mancia-winkels grillen paardenvlees boven houtskool.

Traditionele huisgemaakte gerechten volgen seizoens- en religieuze cycli. Pasta alla Norma combineert aubergine, tomaat en gezouten ricotta als eerbetoon aan Bellini. Pasta cco niuru, gekleurd met inktvisinkt, en maccu, een puree van tuinbonen, vinden hun oorsprong in de boerenkeuken. Gebak herdenkt liturgische data: cassatelle en olivette voor Sint-Agatha, aceddi ccu l'ovu met Pasen, granita in de zomer, ossa di mortu en rame di Napoli in november. Citrusboomgaarden leveren bloedsinaasappelen op; Bronte-pistachenoten en Mazzarrone-druiven ondersteunen zoetwaren en wijnen.

Economische cijfers uit 2000 plaatsten Catania op de veertiende plaats van de Italiaanse steden qua bbp, met een omzet van bijna 6,6 miljard dollar per hoofd van de bevolking, en een productie per hoofd van de bevolking van bijna 21.000 dollar. Petrochemische en zwavelverwerkende bedrijven domineren de industriezones. Een spoor- en zeevaartcorridor naar Bologna, geopend in 2020, heeft de distributie van goederen verbeterd. Boutique-accommodaties en restauraties van erfgoed hebben het toerisme gestimuleerd. Het Etnaland-complex in Belpasso behoort tot de grootste pretparken van Europa.

Verkeersaders weerspiegelen zowel de oudheid als de moderniteit. De snelwegen A18 en A19 komen hier samen. Bussen vertrekken vanaf Piazza Papa Giovanni XXIII, naast de metro en het centraal station van Catania. Regionale busdiensten verbinden Taormina, Messina, Ragusa en zelfs Rome en Napels 's nachts. Veerboten steken over naar Villa San Giovanni en Messina; nachtelijke autoveerboten varen op de route Napels-Catania. Virtu Ferries verbindt Pozzallo dagelijks met Valletta.

Het academische leven vindt plaats in gerestaureerde paleizen. Het Palazzo dell'Università herbergt juridische en wetenschappelijke faculteiten. Palermo Gravina-Cruyllas herbergt het Museo Belliniano ter ere van Bellini. Het Palazzo della Cultura, ooit Benedictijns, organiseert nu tentoonstellingen. Het Museo Emilio Greco presenteert werk van de twintigste-eeuwse beeldhouwer en schetst ontwikkelingen in de moderne Italiaanse kunst.

De essentie van Catania komt voort uit de verbondenheid met zowel ruïne als vernieuwing. Strabo merkte op dat de uitbarstingen van de Etna in gelijke mate verwoesting en vruchtbaarheid brachten. Dat evenwicht blijft bestaan. Wijngaarden gedijen op met as verrijkte bodems; barokke gevels staan ​​op oude lagen. Klassieke ruïnes liggen onder levendige straten, operaklanken zweven over marmeren loggia's en culinaire tradities houden eeuwenlang stand. Deze verweven lagen vormen een voortdurend evoluerend manuscript, geschreven door menselijk streven en de meedogenloze kracht van de natuur.