Pécs

Pécs, de op vier na grootste stad van Hongarije, telt ongeveer 145.000 inwoners binnen een gemeentegrens van 162 vierkante kilometer. Gelegen op de zuidelijke hellingen van het Mecsekgebergte in de provincie Baranya – op slechts enkele kilometers van de Kroatische grens – fungeert de stad als het administratieve hart van de regio en als zetel van het rooms-katholieke bisdom Pécs. Het landschap loopt op van een glooiende vlakte op 120-130 meter boven zeeniveau in het zuiden tot beboste hoogten van meer dan 600 meter bij Tubes Peak, wat een unieke topografie creëert die het klimaat en karakter van de stad bepaalt.

Van de eerste Kelten tot de Romeinen die twee millennia geleden Sopianae stichtten, is Pécs getuige geweest van opeenvolgende golven van cultuur en macht. In de vroege middeleeuwen werd het een bisschopszetel onder koning Stefanus I, en in 1367 stichtte paus Urbanus V hier de eerste universiteit van Hongarije onder koning Lodewijk de Grote. Tijdens de Ottomaanse overheersing – die anderhalve eeuw duurde – verwierf de stad wat tot op heden de grootste concentratie Turks-Ottomaanse monumenten in Centraal-Europa is. In de moderne tijd is de status van Pécs als cultureel centrum versterkt door de benoeming tot Culturele Hoofdstad van Europa in 2010 en de inschrijving van de vroegchristelijke necropolis op de UNESCO-Werelderfgoedlijst in 2000.

Pécs is fysiek gezien een stad vol contrasten. In het noorden worden de Mecsekheuvels – de Jakab-heuvel op 592 meter, de Tubes op 612 meter en de Misina op 535 meter – doorsneden door talloze valleien waarvan de koele nachtbries neerdaalt om de stadslucht te zuiveren. Zuidwaarts ligt een glooiende vlakte aan de rand van de stad, waar ooit ononderbroken tarwevelden in de vroege zomer zich uitstrekten. Tussen de hoogste en laagste punten liggen wijken zoals Pécsbánya, Szabolcsfalu en Somogy op hellingen die oplopen tot 250 meter, met straten die zich langs terracotta daken en gevels met Zsolnay-glas slingeren.

Dat beroemde Zsolnay-porselein is niet zomaar een versiering, maar een toetssteen van de stedelijke identiteit. Van de 19e-eeuwse fabriek tot het moderne culturele kwartier van Zsolnay wordt het stadsbeeld opgefleurd door iriserende tegels en keramische friezen. Evenzo herinneren de door Zsolnay vervaardigde reliëfs van James Watt en George Stephenson op het renaissance-eclectische treinstation uit 1900, ontworpen door Ferenc Pfaff en nu een beschermd monument, bezoekers eraan dat Pécs lange tijd een smeltkroes van industrie en innovatie is geweest.

In de loop der tijd heeft de industriële basis van Pécs zich ontwikkeld. Ooit beroemd om zijn leer-, handschoen- en mousserendewijnfabrieken – en zelfs om zijn kolen- en uraniummijnen – volgde een golf van sluitingen na de val van het IJzeren Gordijn. Tegenwoordig staat een zandmijn van het Hongaarse Quartz naast een heroplevende hightechsector: het Finse Elcoteq, de Hongaarse elektronicabedrijven Z Elektronika en TG Netcom, en een logistiek centrum voor het Duitse Dachser. Lokale ondernemingen zoals de brouwerij van Pécs – die zich onderscheidt als een van de grootste van Hongarije door zijn ongefilterde, op fles gerijpte bieren – en het stadsafvalverwerkingsbedrijf Biokom benadrukken zowel traditie als maatschappelijk rentmeesterschap. De energiebehoefte wordt gedekt door twee biomassacentrales met een totale capaciteit van 84,9 MW onder leiding van Pannonpower (Veolia) en door Hongarijes grootste zonnepark, dat jaarlijks ongeveer 10 MW genereert op de zonovergoten zuidelijke hellingen.

Demografisch gezien blijft Pécs een mozaïek. Volgens de volkstelling van 2011 vormen etnische Hongaren zo'n 84 procent van de bevolking; Duitsers, Roma, Kroaten en Roemenen vormen de belangrijkste minderheden. Rooms-katholieken vormen de grootste religieuze groep met bijna 40 procent, gevolgd door calvinisten (5,2 procent), lutheranen (1,3 procent) en een aanzienlijke niet-religieuze groep (27,8 procent). De drie universiteiten van de stad, met als hoogtepunt de eerbiedwaardige Universiteit van Pécs met haar 20.000 studenten – waarvan 4.000 internationale studenten – drukken een jeugdige vitaliteit op het stedelijk weefsel, van studentencafés aan de Királystraat tot avondcolleges in historische kloosters.

Klimaat Pécs kent een vochtig subtropisch patroon met een gemiddelde jaartemperatuur van 11,5 °C. In de zomer bereikt de maximumtemperatuur in juli en augustus vaak 30 °C, terwijl de winter kan dalen tot het vriespunt. Historisch gezien varieerden de extreme temperaturen echter van -27 °C in januari 1942 tot 41,3 °C in juli 1950. De jaarlijkse neerslag van 671 mm piekt in juni. De beboste heuvels van de stad matigen de temperatuurschommelingen en voeden de Pécsi-beek, een bescheiden waterloop die uiteindelijk uitmondt in de Donau.

Cultureel gezien kan geen enkele stad in Zuid-Transdanubië tippen aan Pécs qua brede waaier aan artistieke instellingen. Het Janus Pannonius Museum beheert meer dan 250 monumenten, naast de Galerie voor Moderne Hongaarse Schilderijen, de musea Csontváry en Martyn Ferenc, en de musea Victor Vasarely en Amerigo Tot. Sinds de opening van de eerste permanente galerie in 1904 heeft Pécs het honderdjarig bestaan ​​van zijn Stadshistorisch Museum gevierd, sinds 2009 twee keer per jaar de "Nacht van de Musea" georganiseerd en in 2014 meer dan 8.000 bezoekers op één avond verwelkomd voor de tentoonstelling "Leonardo, het genie uit de Renaissance". In 2019 overtrof het aantal overnachtingen in commerciële accommodaties de 263.000, en de internationale erkenning kwam van de top 20 bestemmingen van Bus&Hotel magazine in 2010 tot een aanbeveling in de New York Times in 2013.

Festivals en optredens domineren de stadskalender. De Pannon Philharmonic – inmiddels geprezen vanwege de meer dan twee eeuwen onafgebroken aanwezigheid – deelt het podium met het operagezelschap van de stad, terwijl de Universiteitsdagen van Pécs, de Dagen van Pécs en de Nationale Theaterbijeenkomst (POSZT) jaarlijks kunstenaars, wetenschappers en toeschouwers aantrekken. Het Expo Center Pécs biedt moderne congres- en tentoonstellingsfaciliteiten, en de musea op straatniveau langs de Káptalanstraat vormen een compacte 'museumwijk' die een verhaal vertelt van middeleeuwse muren en christelijke grafkamers uit de 4e eeuw tot gotische herenhuizen en Ottomaanse gebedsruimten.

Vervoersverbindingen versterken de regionale centraliteit van Pécs. De snelweg M6/M60, voltooid in maart 2010, verbindt de stad nu in ongeveer twee uur met Boedapest. Nationale Route 6 biedt een oost-westverbinding richting Barcs aan de Kroatische grens, aangevuld met de secundaire routes 57, 58 en 66. Treinreizigers vertrekken dagelijks naar Boedapest via Pusztaszabolcs, naar Mohács en Nagykanizsa, allemaal vanaf het grote station van Pfaff. Hoewel de tram in 1960 verdween, blijft een uitgebreid busnetwerk de ruggengraat van het openbaar vervoer, en sinds 2006 landen er chartervluchten op de internationale luchthaven Pécs-Pogány.

Voor wie op zoek is naar ontspanning, ligt het Mecsextrém Park op slechts twee kilometer van de stad aan Route 66, met tokkelbanen tussen het bladerdak. De Mecsek lightrail – met 570 meter de kortste van Hongarije – verbindt de dierentuin met Dömörkapu, terwijl romantische tradities voortleven op het hek met de hangsloten voor geliefden, waar koppels beschilderde sloten bevestigen als teken van genegenheid. Virtuele wandeltochten en audiogidsen breiden de verkenning uit voor verre bewonderaars, waardoor de gelaagde palimpsest van de stad met Romeinse necropolissen, Turkse baden, Duitse herenhuizen en barokke lichtbeuken in elk seizoen te ervaren is.

Twintig eeuwen lang is Pécs zowel smeltkroes als doek geweest: van de Romeinse stichting als Sopianae en de aanwijzing als Fünfkirchen door Duitse kolonisten, via het bisschoppelijk charter van koning Stefanus rond 1009 tot de pauselijke stichting van de universiteit in 1367, heeft de stad een evoluerende dialoog tussen geschiedenis en moderniteit in stand gehouden. Tegenwoordig is het een kleine stad naar mondiale maatstaven, maar een van de grootste van Hongarije, een universiteitsstad die grotendeels is ontsnapt aan het lompe modernisme van de regimes van midden 20e eeuw en de kunstgrepen van het massatoerisme. Pécs staat daarentegen voor een authentieke samenkomst van klimaten, culturen en eeuwen – een plek waar elke kasseien en elke minaret, elke porseleinen tegel en elk open boek een uniek verhaal vertelt over uithoudingsvermogen, creativiteit en de blijvende belofte van de plek.