Rhodos

Rhodos is het grootste eiland van de Dodekanesos en beslaat ongeveer 1400 vierkante kilometer. In 2022 telde het 125.113 inwoners. Het ligt in de zuidoostelijke Egeïsche Zee, ten noordoosten van Kreta en ten zuidoosten van Athene. Het vormt een eigen gemeente binnen de regionale eenheid Rhodos van de Zuid-Egeïsche regio. De stad Rhodos, op de noordpunt van het eiland, was de historische hoofdstad en telde in 2011 50.636 inwoners.

Rhodos strekt zich uit in de vorm van een speerpunt, met zijn kalkstenen rotsbodem die oprijst tot de berg Attavyros op 1216 meter hoogte, en een kustlijn die zich uitstrekt over zo'n 220 kilometer. De stad Rhodos heeft een radiaal wegennet dat zowel langs de oost- als westkust loopt naar kleine dorpjes met witgekalkte huizen en kuuroorden, waaronder Faliraki, Lindos, Kremasti, Haraki, Pefkos, Archangelos, Afantou, Koskinou, Embona, Paradisi en Trianta. De internationale luchthaven Diagoras (IATA: RHO) ligt 14 kilometer ten zuidwesten van de stad in Paradisi en dient als belangrijkste luchtroute. Buiten de stad strekt het schiereiland van het eiland zich uit tot op 18 kilometer van de zuidelijke Turkse kust en ligt het 363 kilometer ten oosten-zuidoosten van het Griekse vasteland.

Geologisch gezien is Rhodos gefundeerd op kalksteen dat karstheuvels en ruige baaien langs de westkust heeft opgeleverd, terwijl de oostflank meer ononderbroken zandige oevers heeft. Het klimaat voldoet aan de classificatie van het Middellandse Zeegebied met warme zomers, met milde winters en lange zomers gekenmerkt door overvloedige zonneschijn. Meteorologische gegevens in Paradisi, die sinds 1977 in gebruik zijn, melden een minimumtemperatuur van 1,2 °C en een piek van 40,2 °C, terwijl Lindos temperaturen tot 43,6 °C heeft geregistreerd. De jaarlijkse zonneschijn in de oostelijke gebieden bedraagt ​​meer dan 3100 uur, waardoor dit de zonnigste locatie van de Helleense Republiek is. Het eiland valt in winterhardheidszone 11a. Lindos heeft een gemiddelde jaartemperatuur van bijna 22,0 °C, het warmste gemiddelde in Griekenland.

De benamingen van het eiland – "Eiland van de Zon" ter ere van zijn beschermgod Helios, "Het Pareleiland" en "Het Eiland van de Ridders" – spreken zowel tot de mythe als tot de geschiedenis. In de derde eeuw voor Christus verwierf Rhodos bekendheid met de Kolossus van Rhodos, een bronzen beeld dat in 280 voor Christus werd voltooid en in 226 voor Christus door een aardbeving werd verwoest. Van dit voormalige wonder zijn geen restanten bewaard gebleven. Een meer in het oog springende bezienswaardigheid voor de moderne bezoeker is de middeleeuwse oude stad van Rhodos, een UNESCO-werelderfgoedlocatie, omgeven door imposante muren en bekroond door het Paleis van de Grootmeesters. Deze stad herinnert aan de Ridders van Sint Jan die het eiland bestuurden van 1310 tot de Ottomaanse overheersing in 1522.

Archeologische overblijfselen op het eiland getuigen van opeenvolgende tijdperken. De Akropolis van Lindos torent hoog uit boven het gelijknamige dorp, met zijn Dorische zuilen en stoa aan de zeezijde die de Egeïsche Zee omlijsten. Op de Smith-berg, boven Rhodos-stad, liggen tempelfundamenten gewijd aan de Pythische Apollo, een Romeins theater en een stadion. Het oude Ialysos en Kamiros herbergen heiligdommen, fonteinen en agora's, terwijl het Gouverneurspaleis, de Kahal Shalom-synagoge in de Joodse wijk, het Archeologisch Museum, de kastelen van Monolithos en Kritinia, het St. Catharina-hospitaal en de voetgangersbrug van Rhodos sporen van Byzantijnse, kruisvaarders- en Ottomaanse invloeden vertonen.

De maritieme toegang omvat vijf belangrijke havens. De Centrale Haven in Rhodos-Stad verwerkt internationale scheepvaart, lijndiensten naar Turkije, cruiseschepen en jachten, en fungeert sinds 2012 als zomerhaven voor Costa Cruises. De Haven van Kolona, ​​ten noorden van Centraal, bedient routes binnen de Dodekanesos en pleziervaartuigen. De Haven van Akandia, in ontwikkeling sinds de jaren 60 en sinds 2017 uitgerust met een passagiersterminal, accommodeert binnenlandse veer- en vrachtschepen. De Haven van Mandraki, de oudste haven, verzorgt dagelijks excursies naar Symi en de zuidoostkust. De Kamiros Skala Haven verbindt de haven met Halki, terwijl de Lardos Haven, gelegen op een rotsachtige kustlijn nabij het dorp Lardos, klaarstaat als alternatieve haven bij slecht weer.

Vliegdekschepen landen op luchthaven Diagoras, de vierde drukste luchthaven van Griekenland, die het hele jaar door verbindingen biedt naar continentale en Europese hoofdsteden. De oudere luchthaven Maritsa, die van 1938 tot 1977 als openbare luchthaven in gebruik was, wordt nu alleen nog gebruikt voor operaties van de Griekse luchtmacht en incidentele motorsportevenementen.

Toerisme heeft Rhodos gedurende het begin van de 21e eeuw gekenmerkt. Na Kreta is het de meest bezochte bestemming van het land, met 1.785.305 bezoekers in 2013, 1.931.005 in 2014 en 1.901.000 in 2015. Bezoekers verblijven gemiddeld acht dagen, de meesten afkomstig uit het Verenigd Koninkrijk, Israël, Frankrijk, Italië, Zweden en Noorwegen. De horeca biedt meer dan 550 hotels – voornamelijk tweesterrenhotels – en een scala aan stranden, variërend van de uitgestrekte zandstranden aan de oostkust tot kiezelstranden aan de westkust. Deze laatste zijn favoriet bij windsurfers en kitesurfers die profiteren van de heersende westenwind.

Buiten de belangrijkste badplaatsen weerspiegelen de dorpen in het binnenland van het eiland het duurzame leven van Rhodos. Asklipio ligt te midden van olijfgaarden aan de voet van heuvels met een middeleeuws kasteel en een historische kerk. Afandou heeft het langste strand van het eiland en een 18-holes golfbaan. Kolymbia strekt zich uit langs twee baaien, omzoomd door met eucalyptus beschaduwde lanen. Archangelos, de op één na grootste nederzetting, biedt kasteelruïnes en traditionele pottenbakkerijen. Laerma is sinds de pre-Helleense tijd onafgebroken bewoond geweest, terwijl Siana tegen de hellingen van de Akramitis-berg aanligt. Monolithos, naast het vijftiende-eeuwse kasteel, en Gennadi, vlakbij de surfplaatsen bij Prasonisi, roepen een rustiger landschap op. Trianta (Ialysos), met zijn internationale windsurfwedstrijden, vormt een aanvulling op de aangrenzende badplaats Ixia. Lindos, ooit de locatie van een Dorische polis, behoort nog steeds tot de meest sfeervolle dorpen, met zijn witgekalkte woningen die omhoog leiden naar de oude akropolis. Het nabijgelegen Pefkos heeft zich ontwikkeld van boerenland tot een klein vakantieoord.

In het religieuze leven weerspiegelt Rhodos de pan-Helleense devotie. De Grieks-orthodoxe kerk overheerst, hoewel er ook joodse, islamitische en katholieke gemeenschappen blijven bestaan. Elk dorp, hoe bescheiden ook, heeft doorgaans twee kerken: een oudere kapel, vaak gereduceerd tot een kruis, en een groter, nieuwer heiligdom. Deze kerken worden gefinancierd met votiefkaarsen, waarvan de voorgestelde offergaven variëren afhankelijk van de parochianen. Deelnemers moeten zich houden aan de gebruikelijke kledingvoorschriften, waarbij schouders en knieën bedekt zijn, en flitsfotografie wordt afgeraden in felgekleurde interieurs. Kloosters verwelkomen eveneens pelgrims, die aalmoezen kunnen geven.

Wijnbouw floreert onder de zuidelijke zon. Wijngaarden leveren rode, rosé en witte wijnen op, variërend van eenvoudige huiswijnen in dozen tot bekroonde variëteiten. De wijnvoorraad is beperkt om de opbrengst te beperken en de smaakconcentratie te verhogen. Retsina, de emblematische harsgearomatiseerde wijn van het eiland, blijft een polariserende klassieker – door sommigen geliefd na een paar glazen, door anderen afgewezen. Formele proeverijen bij bottelarijen bieden inzicht in het oenologische vakmanschap van het eiland, ondanks de soms overvolle wijnhuizen.

Rhodos is even aantrekkelijk voor de actieve bezoeker. Beheerde en ongereguleerde stranden bieden plaats aan zonaanbidders en naturisten; het zuidelijke uiteinde van Faliraki en een landtong bij de Tsambika-baai dienen als aangewezen nudistengebieden. Onderwaterexcursies worden al lang beoefend bij Kallithea, Anthony Quinn Bay en Ladiko, waar snorkel- en duikuitrusting rotsachtige riffen en scheepswrakken onthult. Watersporten, variërend van bananenboottochten tot waterskiën, zijn populair bij de grote resorts. Charterboten vertrekken vanuit Charaki en andere baaien, terwijl rubberboten, waterfietsen en jetski's zich verspreiden over de zandstranden. Landinwaarts vermaken een kartcircuit en motorcrossbaan in Faliraki racers; maneges en kameeltochten in de buurt van de Vlindervallei zorgen voor onconventionele routes; tochten in boten met glazen bodem vervoeren passagiers over zowel het rif als de zeebodem.

De gastronomie op Rhodos weerspiegelt de maritieme omgeving en de vruchtbare hooglanden. Vis en zeevruchten voeren de boventoon – mosselen, schelpdieren, calamares, octopus, krab en zee-egelkuit staan ​​op de menu's waar de beschikbaarheid het toelaat. Wildgerechten, lamsvlees, geitenvlees en varkensvlees komen uit de bossen en weilanden van het eiland. Zongerijpte groenten leveren choriatikisalades op met een ongewone kracht. Souvlaki in lokale tavernes lijkt meer op Midden-Europese shashlik dan de varianten met spiesjes die elders te vinden zijn, met kleinere stukken vlees en gekruid met kenmerkende regionale smaken. Bezoekers die dergelijke smaken willen nabootsen, kunnen de Griekse keuken raadplegen op de Cooking Wiki voor authentieke recepten en technieken.

De avonden verlopen zowel gezellig als kosmopolitisch. In de nieuwe wijk van Rhodos-Stad biedt Odos Orfanidou een cluster van bars en podia voor livemuziek, waaronder de Colorado naast het casino. In de oude stad hebben bars en lounges – van de Mooj naast een Turkse hamam tot Theatro en Soho op het fonteinplein aan Sokatous – eeuwenoude stenen straten nieuw leven ingeblazen met culturele uitwisseling. Faliraki, in de volksmond bekend als de Ballermann van het eiland, richt zich voornamelijk op een Engelstalig publiek met bierbars en clubs waar spontaan gedanst wordt op de stoepen. Voor een authentiek Griekse avond brengen de taverna's van Afandou de lokale bevolking en reizigers samen om gerechten te delen en te kletsen, terwijl Psinthos een intiemere setting biedt die door eilandbewoners gewaardeerd wordt vanwege de traditionele keukens en de feestelijke sfeer in het weekend en op feestdagen. Seizoensgebonden ritmes bepalen een groot deel van het nachtelijke tafereel en de zomermaanden bieden de meest volledige expressie van het gemeenschapsleven onder de openluchthemel.

Het erfgoed van Rhodos is ontstaan ​​door opeenvolgende invloedsgolven. Dorische kolonisten stichtten de stad, waarvan de klassieke welvaart scholen voor beeldhouwkunst en wiskunde opleverde. De Romeinse heerschappij liet stadsgebouwen en aquaducten na. In 1309 kozen de Ridders van Sint-Jan Rhodos als hun bastion tegen de Ottomaanse opmars en bouwden vestingwerken die nog steeds standhouden. De Ottomanen overwonnen in 1522, maar verdrongen de Griekse taal en gebruiken niet. De Italiaanse soevereiniteit na de Eerste Wereldoorlog bracht art-nouveaubaden en neoclassicistische villa's met zich mee. De Duitse bezetting tijdens de Tweede Wereldoorlog bracht ontberingen met zich mee voordat het eiland in 1947 weer onder Helleens bestuur kwam. Elk regime legde zijn aanwezigheid vast in tempels, openbare gebouwen, militaire structuren en nederzettingspatronen.

Legendes omringen de naam van het eiland. De oude toeschrijving aan rozen heeft plaatsgemaakt voor botanisch scepticisme, want de wilde bloemen die er vaker voorkomen, zijn eerder soorten zonneroosjes dan echte rozen. Toch leeft de mythe voort in lokale verzen en volksverhalen, waardoor lenteweiden een poëtische uitstraling krijgen. Volksverhalen vertellen over zonnegoden en slangendoders, maar de details ervan variëren van vallei tot vallei.

Bestuurlijk gezien huisvest Rhodos de kantoren van de prefectuur van de Dodekanesos in het voormalige Palazzo del Governatore, een herinnering aan de Italiaanse overheersing. De regionale eenheid Rhodos maakt deel uit van de Zuid-Egeïsche regio, waarbinnen het eiland één gemeente vormt. Het lokale bestuur houdt toezicht op de infrastructuur, van wegen die uitstralen naar omliggende dorpen tot havenuitbreidingen en milieubescherming voor de beboste hooglanden en zeereservaten.

Rhodos blijft een toonbeeld van menselijke inspanning onder een stralende hemel. De zonovergoten omwegen, of het nu door kerkbeuken vol iconen is of langs boulevards met taverna's, getuigen van een culturele continuïteit. Het vermogen van het eiland om zowel massatoerisme als afgelegen plekjes te huisvesten, maakt routes mogelijk die zijn afgestemd op verschillende gevoeligheden. Langs de oostelijke stranden, waar goudkleurig zand en kalm water elkaar ontmoeten, neigt het tempo naar rust; aan de westkust vangen windsurfzeilen 's middags windvlagen boven kiezelbedden. In gehuchten in het binnenland overschaduwen olijfbomen Byzantijnse kapellen waarvan de fresco's herinneren aan millennia van devotie, terwijl wijngaarden oude methoden gebruiken om wijnen te maken die nu zo geprezen worden.

De samenhang tussen verleden en heden is nog steeds aanwezig in de oude wijk van Rhodos-stad, waar inwoners middeleeuwse steegjes bewonen die bewaard zijn gebleven als levende straten in plaats van inerte monumenten. Daar staan ​​het Grootmeesterspaleis en de Kahal Shalom-synagoge minder als relikwieën dan als actieve markeringen van een multicultureel verleden. De wegen lopen verder dan stenen muren naar een Ottomaans aquaduct dat nu is omgebouwd tot een cultureel centrum. Over het hele eiland omlijsten olijfgaardvalleien en dorre bergruggen overblijfselen van Dorische tempels, kruisvaarderskastelen en Italiaanse kuuroorden, waarbij elke laag de volgende beïnvloedt.

Het menselijke tapijt van het eiland bestaat uit vissers, wijnbouwers, hoteliers, ambachtslieden en militairen, een weerspiegeling van opeenvolgende hoofdstukken van externe heerschappij en lokale veerkracht. Taal en gewoonten blijven Grieks als kern, maar Turkse, Italiaanse, Joodse en Latijnse overblijfselen bezielen de dialecten, de keuken en het gebouwde erfgoed. In elke dorpskerk en op elke kloosterbinnenplaats getuigen rituele kaarsen van gemeenschappelijke vroomheid, en hun bescheiden donaties dragen bij aan de ontwikkeling van sacrale kunst.

Qua geografie, economie en cultuur is Rhodos een voorbeeld van een samensmelting van natuurlijke rijkdom en menselijke inspanning. Zachte briesjes uit het oosten temperen de zomerhitte, terwijl torenhoge dennen- en citrusboomgaarden het uitzicht landinwaarts verfraaien. Kastelen op kliffen kijken uit over kobaltblauwe zeeën en stedelijke pleinen bieden 's avonds bijeenkomsten onder lichtslingers. Maritieme verbindingen verbinden het eiland met Athene, Kreta en Turkije, terwijl wegen uitnodigen tot het verkennen van verborgen baaien en landelijke dorpjes. Rhodos blijft reizigers aantrekken, of ze nu architectuur willen bestuderen, sporten, culinair willen genieten of gewoon willen ontspannen onder de constante zon.

Gedurende zijn lange geschiedenis heeft Rhodos een evenwicht gevonden tussen continuïteit en aanpassing. De archeologische schatten bestaan ​​naast moderne jachthavens en de middeleeuwse vestingwerken dienen als podia voor hedendaagse festivals. Het karakter van het eiland weerspiegelt zowel bestendigheid als transformatie en biedt een ervaring die gebaseerd is op feitelijke details en verrijkt is met menselijke verhalen. Zo blijft Rhodos meer dan alleen een bestemming: het blijft een levend bewijs van de wisselwerking tussen plaats, cultuur en tijd.