Nice

Nice is de prefectuur van de Alpes-Maritimes, een stad met iets minder dan 350.000 inwoners, beperkt tot haar gemeentegrenzen, maar met een invloedsgebied van bijna een miljoen zielen over een oppervlakte van 744 vierkante kilometer. Gelegen waar de Middellandse Zee de voet van de zuidelijke Alpen kust, ligt deze op één na grootste stad aan de Franse Rivièra zo'n dertien kilometer ten westen van Monaco en negentien kilometer van de Italiaanse grens. De luchthaven, de op twee na drukste van Frankrijk, fungeert niet alleen als doorvoerhaven voor vakantiegangers, maar ook als een essentieel knooppunt in continentale en intercontinentale netwerken. Op dit kruispunt van zee, bergen en vlakte ontstaat een stad die zowel bescheiden is in haar gemeentelijke omvang als enorm in haar culturele en economische bereik.

De menselijke aanwezigheid op deze glooiende kustterrassen gaat de klassieke oudheid een kwart miljoen jaar voor. In Terra Amata ontdekten archeologen haarden die 380.000 jaar oud zijn, wat bewijst dat de eerste beheersing van het vuur hier een voorbode was van millennia van menselijke nederzettingen. Halverwege de vierde eeuw v.Chr. stichtten Griekse zeelieden uit Marseille wat zij Nikaia noemden ter ere van de godin van de overwinning. In de daaropvolgende eeuwen ontwikkelde dit gehucht zich onder opeenvolgende heerschappijen: vanaf 1388 maakte het deel uit van het hertogdom Savoye, werd het aan het einde van de achttiende eeuw opgenomen in de Franse Republiek, werd het na Napoleons val kortstondig teruggegeven aan Piëmont-Sardinië en uiteindelijk geannexeerd door Frankrijk in 1860. Elke verandering liet zijn sporen na in de lokale architectuur, wetgeving en taal, en verweefde Italiaanse gevels langs Franse boulevards.

Tegen het einde van de achttiende eeuw begonnen de milde winters en het zwoele licht van de stad Britse aristocraten aan te trekken, die verkoeling zochten van de kou en duisternis van thuis. Leden van de Engelse hogere klasse lieten villa's en tuinen aan zee aanleggen, en de Reverend Lewis Way zorgde voor de startfinanciering van wat de Promenade des Anglais zou worden. Deze uitgestrekte boulevard met lichte kiezels en palmbomen, geopend in 1931 onder het toeziend oog van de hertog van Connaught, ontleent zijn naam aan die vroege wintergasten. Koningin Victoria en haar zoon Edward VII brachten hier seizoenen door, en de lokale overlevering herinnert aan Henry Cavendish – geboren in Nice – die aan een apparaat sleutelde dat waterstof aan de wereld zou onthullen.

Generaties schilders hebben de lichtgevende lucht van de regio onweerstaanbaar gevonden. De dromerige tinten van Marc Chagall, de fauvistische bravoure van Henri Matisse, de uitbundige sculpturen van Niki de Saint Phalle en de assemblages van Arman hebben elk een eigen museum binnen de stadsgrenzen. Deze culturele instellingen staan ​​naast het Musée des Beaux-Arts, het Musée international d'Art naïf Anatole Jakovsky en vele andere, en zorgen ervoor dat elk artistiek tijdperk een thuis vindt naast lokale ateliers en moderne galerieën. Ook schrijvers legden hun spreuken vast: Frank Harris schetste hier zijn autobiografische kronieken; Friedrich Nietzsche schreef de apocalyptische strofen van Aldus sprak Zarathoestra gedurende zes opeenvolgende winters; Anton Tsjechov voltooide De Drie Zusters in deze milde setting.

De echo's van het keizerlijke Rusland blijven voelbaar. De Russisch-orthodoxe begraafplaats herbergt de graven van prins Nicolaas Aleksandrovitsj, troonopvolger van de tsaar, en van prinses Dolgoroekova, echtgenote van een versplinterde koninklijke alliantie. Generaal Dmitri Sjtsjerbatsjov en generaal Nikolaj Joedenitsj, beiden leiders in de kringen van de witte emigranten, liggen begraven te midden van orthodoxe iconen. Vlakbij is de Cimetière du Château gereserveerd voor culturele grootheden: René Goscinny, de geest achter Asterix; Gaston Leroux, auteur van Het Spook van de Opera; Léon Gambetta, de Franse premier tijdens de vroege Derde Republiek; en José Gustavo Guerrero, de eerste president van het Internationaal Gerechtshof.

De UNESCO-werelderfgoedlijst van Nice in 2021 erkende de complexe verscheidenheid aan wintersportarchitectuur en interculturele uitwisselingen in de stad. Na Parijs is Nice nog steeds de op één na grootste hotelmarkt van Frankrijk, met jaarlijks vier miljoen bezoekers en de op twee na hoogste luchthavenpassagiersaantallen van het land. De erfenis als hoofdstad van het historische graafschap Nice is nog steeds zichtbaar in lokale festivals en herdenkingen.

In het hart van de stad verankert de Place Masséna zowel ceremoniële als alledaagse ritmes. De roodokerkleurige gevels roepen Italiaanse elegantie op, terwijl het brede plein plaats biedt aan zomerconcerten, het Corso carnavalesque in februari en de militaire parades ter ere van de nationale feestdag op 14 juli. Voetgangers heroveren de voormalige straten waar ooit de rivier de Paillon stroomde, en een recente renovatie van de tramlijn herstelde de mediterrane sfeer van het plein. Vanaf hier leidt een korte promenade naar de Albert I-tuin, de kronkelende straatjes van de oude stad of de Promenade des Anglais zelf.

Het oude Nice, de ville vieille, volgt nog steeds zijn middeleeuwse stratenplan, waar stucwerk muren over kinderkopjes leunen en balkons druipen van de bougainville. Het barokke operagebouw, gebouwd aan het einde van de negentiende eeuw door François Aune, vult de avondlucht met belcanto en orkestrale ouvertures. De markt van Cours Saleya strekt zich uit langs de voormalige rivierbeddingen van stadsbeken en biedt verse producten en bloemen aan op dezelfde schaduwrijke pleinen waar handelaren ooit olijfolie en gezouten vis verhandelden.

Achter deze historische wijken rijst de stad op in glooiende heuvels. De Cimiez-heuvel herbergt Romeinse overblijfselen en renaissancevilla's, naast verzorgde tuinen waarin het Matisse Museum is gevestigd. Een steenworp landinwaarts kijkt de Châteauheuvel uit over de Baai der Engelen. Het park op de top biedt panoramische uitzichten, waar kanonschoten nog steeds het middaguur aankondigen, een eerbetoon aan een achttiende-eeuws Engels gebruik dat bedoeld was om gasten te herinneren aan het tijdstip van de lunch. Verder naar het noorden doorsnijden valleien zoals Magnan en Fleurs het glooiende landschap; in het oosten staan ​​Mont Gros en Mont Vinaigrier als wachters op de grens van de gemeente.

Landinwaarts doen de kenmerken van het moderne leven zich gelden in bedrijventerreinen en technologiecentra. Sophia Antipolis, Europa's eerste wetenschaps- en technologiecluster, verrijst net buiten Antibes. Deze onderzoekscampus, opgericht begin jaren 70, vormt een brug tussen de computer-, biotechnologie- en elektronica-industrie en trekt de Europese hoofdkantoren van normalisatie-instellingen en universiteiten naar de lommerrijke lanen.

Transportwegen weerspiegelen Nice's rol als badplaats en regionaal centrum. De haven van Lympia, die zijn oorsprong vindt in een achttiende-eeuwse bron, verwerkt veerboten naar Corsica aan boord van hogesnelheidsboten. De twee terminals van de luchthaven aan de Promenade des Anglais verwerkten in 2019 meer dan veertien miljoen passagiers, van wie driekwart per helikopter of bus naar Monaco vertrok. Treinverbindingen verbinden het TGV-station in minder dan zes uur met Parijs, Marseille in twee uur en bieden internationale verbindingen naar Italië, Zwitserland en verder. Lokaal vervoert de tramlijn – heropgericht in 2007 en sindsdien uitgebreid – inwoners en bezoekers over drie lijnen, met een vierde en vijfde gepland voor de opening medio jaren 2020. Ook wegverbindingen komen hier samen: de A8-snelweg voert tunnels door heuvels, terwijl de historische Route nationale 7 langs de kust loopt.

Het klimaat van Nice kwalificeert zich als een hete mediterrane zomer, met gemiddelde maxima van 27 °C in juli en augustus, gematigd door een zeebries, maar af en toe uitschieters tot bijna 38 °C, zoals in augustus 2006, toen de temperatuur 37,7 °C bedroeg. De winters bieden overdag temperaturen tussen de 11 °C en 17 °C, met nachten die zelden onder de 4 °C dalen. De regenval concentreert zich van de herfst tot in de lente; sneeuw blijft een curiositeit, meest recent in februari 2018. In 2005, 2009 en 2010 viel er sporadisch een laagje sneeuw, wat het doorgaans gematigde karakter van de regio onderstreept.

Het bestuurlijke kader van Nice omvat zowel historische wijken als moderne ontwikkelingen. De linkeroever van de Paillon heeft zijn Italiaanse stratenpatroon behouden, terwijl nieuwere wijken op de rechteroever de Haussmann-boulevards belichamen. Arbeiderswijken zoals Saint-Roch en Magnan danken hun groei aan de industriële expansie van eind negentiende en begin twintigste eeuw; naoorlogse woonwijken zoals Les Moulins verrezen aan de randen. De vlakte van de Var, westwaarts, blijft een lappendeken van moestuinen en administratieve complexen, die nog steeds klaar zijn voor residentiële en commerciële uitbreiding.

Woninggegevens laten een beperkt aanbod zien: in 2020 huisvestten ongeveer 234.000 woningen bewoners, waarvan 72 procent als primaire woning fungeerde, 14 procent leegstond en 14 procent een tweede woning betrof. Appartementen vertegenwoordigen meer dan negentig procent van de woningvoorraad, meestal van bescheiden omvang – driekamerappartementen overheersen. Nieuwbouw sinds 1990 vertegenwoordigt minder dan acht procent van de primaire woningen, waardoor de concurrentie toeneemt en de huren in 2010 stijgen tot 13,57 euro per vierkante meter per maand, boven het landelijk gemiddelde. Het aanbod van sociale huurwoningen blijft onder de wettelijke drempels, wat leidt tot boetes bij overtreding, en studenten en jonge professionals kampen vaak met schaarste.

Cultuur en traditie verweven het moderne leven. De lokale taal, Niçard, een Occitaans dialect met Ligurische affiniteiten, leeft voort onder oudere generaties. Volksmuziek en dansen zoals de farandole houden het gemeenschappelijke erfgoed levend. Sinds 1860 laat de klokkentoren op de Kasteelheuvel een kanonschot afgaan op het middaguur – een gebruik dat oorspronkelijk bedoeld was om de lunch in alle huishoudens te synchroniseren. Jaarlijkse evenementen – het Carnaval van Nice en het Jazzfestival van Nice – trekken zowel de lokale bevolking als een internationaal publiek, wat de status van de stad als een levendig kruispunt van Europese en mediterrane culturen onderstreept.

Culinaire gebruiken weerspiegelen zowel Provençaalse wortels als mediterrane stromingen. Gerechten zoals pissaladière – een platbrood met uien en gezouten ansjovis – weerspiegelen de Ligurische oorsprong. Socca, een kikkererwtenpannenkoek, en farcis niçois, groenten gevuld met broodkruimels, vlees en kruiden, getuigen van een rustieke oorsprong. Salade niçoise, geserveerd met gebakken eieren, tonijn of ansjovis en lokale olijven, is een emblematisch onderdeel geworden van de keuken van de regio, hoewel traditionele puristen bonen en aardappelen mijden. Visgerechten – zee-egels, ansjovis, harders – bieden de meest verse kost, een herinnering aan het oude Niçoise spreekwoord: "vissen worden geboren in de zee en sterven in olie."

Van de grandeur van Belle Époque-hotels langs de Promenade des Anglais tot discrete cafés in het oude Nice, de stad bewaart een rijk erfgoed aan gastvrijheid. Het West End, Westminster en het eerbiedwaardige Negresco – gebouwd in 1912 – getuigen van de architectuur en het vakmanschap uit die tijd. Kerken en stadspaleizen in de heuvelwijk Cimiez behouden hun aristocratische uitstraling, terwijl projecten zoals het Hôtel du Couvent – ​​geopend in juni 2024 in een zeventiende-eeuws klooster – een voorbeeld zijn van herbestemming met respect voor het historische karakter.

Ondanks de druk van groei en toerisme blijft Nice een stad met rustige hoekjes en alledaagse ritmes. Met palmbomen omzoomde promenades leiden naar smalle steegjes; rustige heuvels bieden schaduw aan eeuwenoude villa's. De identiteit, gevormd door millennia van maritieme handel en strategische politiek, resoneert vandaag de dag nog steeds in kunst, taal en gebruiken. Als toegangspoort en toevluchtsoord biedt Nice nog steeds een genuanceerd inzicht in de samenvloeiing van culturen die dit mediterrane kruispunt lange tijd heeft gekenmerkt.