Aken

Aken neemt een unieke positie in aan de meest westelijke rand van Duitsland. De straten en gebouwen schetsen de contouren van een geschiedenis die meer dan twee millennia omspant. De stad telt ongeveer 261.000 inwoners en strekt zich uit over een gebied dat zich uitstrekt over 21,6 kilometer van noord naar zuid en 17,2 kilometer van oost naar west. Gelegen aan de noordelijke uitlopers van de Hoge Venen en het Eifelgebergte, bevindt de stad zich op de plek waar de rivier de Wurm, een zijrivier van de Roer en uiteindelijk van de Maas, het water van de regio naar de grotere Euregio Maas-Rijn leidt. België grenst aan de zuidwestelijke grens van de stad over een afstand van 23,8 kilometer, terwijl Nederland aan de noordwestelijke grens grenst over een afstand van 21,8 kilometer. Dit heeft een drielandenkarakter gecreëerd dat de economie, cultuur en het plaatsgevoel van Aken heeft gevormd.

De vroegst bekende nederzetting bij Aquae Granni – "het water van Grannus" – dankt zijn oorsprong aan Keltische volkeren die als eersten de geneeskrachtige eigenschappen van de thermale bronnen erkenden. Onder Romeinse heerschappij werden deze bronnen het middelpunt van verschillende thermen die in de eerste eeuw werden gebouwd en bezoekers uit de hele provincie trokken. Na de terugtrekking van de keizerlijke garnizoenen in de vijfde eeuw kreeg de vicus een Frankische identiteit, en het was onder Merovingische en later Karolingische auspiciën dat Aken echt op de voorgrond trad. Tegen het einde van de achtste eeuw had Karel de Grote de locatie gekozen voor zijn belangrijkste paleis, waarmee hij rond 800 n.Chr. de kern voltooide van wat de Palatijnse Kapel zou worden. Deze structuur, nu het hart van de Dom, verleent Aken zijn blijvende bijnaam als "bakermat van Europa", een weerspiegeling van zijn cruciale rol als zetel van het Frankische Rijk.

Gedurende de middeleeuwen behield Aken zijn koninklijke associaties. Het Verdrag van Verdun in 843 plaatste de stad onder Midden-Francië, en bij het Verdrag van Meerssen in 870 viel ze onder Oost-Francië. In 1166 verleende keizer Frederik Barbarossa Aken formele stadsrechten en verhief de stad tot een keizerlijke vrije stad binnen het Heilige Roomse Rijk. Van 936 tot 1531 werd elke kroning van Duitse koningen en keizers van het Heilige Roomse Rijk – eenendertig in totaal – hier voltrokken, onder de gouden mozaïeken en gewelfde plafonds van de Dom. Pas toen Frankfurt am Main aan populariteit won, stond Aken zijn ceremoniële functie af aan zijn oostelijke buur.

In de daaropvolgende eeuwen paste de economie van Aken zich aan de veranderende handels- en industriestromen aan. De kolenvelden in het noordoosten trokken kantoren naar de stad, terwijl de productiesector zich diversifieerde naar elektrische apparaten, fijne wollen textiel, glaswerk, chocolade en zoetwaren, machines, rubberproducten, meubels, metaalbewerking en een scala aan chemische en plastic producten. Aan het begin van de 21e eeuw vertegenwoordigden glas en textiel slechts een tiende van de werkgelegenheid in de fabrieken, een bewijs van de verschuiving van de stad naar hightech spin-offs van de nabijgelegen universiteit.

Deze instelling, de Rheinisch-Westfälisch Technische Hochschule Aachen, oftewel de RWTH Aachen, is uitgegroeid tot een van Duitslands belangrijkste centra voor techniek en toegepaste wetenschappen. Het universitair ziekenhuis, Uniklinikum Aachen, is het grootste ziekenhuis in één gebouw in Europa. Met een studentenpopulatie van meer dan 40.000 – meer dan een kwart van de inwoners van de stad – geeft de universiteit een uitgesproken jeugdige uitstraling aan de historische binnenstad van Aken en stimuleert ze onderzoek en innovatie. In 2009 stond Aken op de achtste plaats van Duitse steden voor innovatie, wat de voortdurende inzet voor vooruitgang in informatietechnologie, techniek en de wetenschap onderstreept.

Het klimaat van Aken weerspiegelt zowel de hoogte aan de rand van de Eifel als de breedtegraad in een gematigde continentale zone. De stad, geclassificeerd als Cfb, kent vochtige omstandigheden, milde winters en warme zomers. De jaarlijkse neerslag bedraagt ​​gemiddeld 805 millimeter, meer dan de 669 millimeter in het nabijgelegen Bonn, een gevolg van westenwinden die vocht over de hooglanden voeren. Föhnwinden op zuidelijke stromingen kunnen plotselinge temperatuurstijgingen veroorzaken, terwijl de omliggende heuvels van de stad af en toe koelere lucht vasthouden, wat leidt tot inversiegerelateerde smog. Stedenbouwkundigen hebben talloze koudeluchtcorridors in stand gehouden om de luchtstroom te vergemakkelijken en hitte-eilandeffecten in bebouwde gebieden te beperken.

De taal van Aken is al even rijk. Inwoners spreken een Ripuarische variant van het Centraal-Frankisch, met accenten van het Limburgs van over de Nederlandse grens. Elke winter is de stad, samen met Keulen en Mainz, een van de belangrijkste centra van het Rijnlandse carnaval, wanneer straten en pleinen vol staan ​​met maskeradedansers, fanfarekorpsen en de galmende vrolijkheid van de lokale traditie. Elders is de Aachener Printen – een robuuste peperkoek gemaakt met honing, specerijen en soms noten of chocolade – nog steeds een culinair kenmerk, waarvan het recept generaties lang door lokale bakkers is doorgegeven.

Transportnetwerken vormen al lange tijd de basis voor de grensoverschrijdende verbindingen van Aken. Het oorspronkelijke Hauptbahnhof, in 1841 geopend voor de lijn Keulen-Aken, verhuisde in 1905 dichter naar het stadscentrum. Tegenwoordig verbinden ICE-intercitytreinen Aken met Brussel, Keulen en Frankfurt, terwijl Eurostar-diensten vanuit Parijs onderweg naar Duitsland pauzeren. Regionale RE- en RB-lijnen verbinden het Ruhrgebied, Mönchengladbach, Spa in België, Düsseldorf en het Siegerland. De Euregiobahn loopt door naburige steden en vier kleinere stations – Aachen West, Aachen Schanz, Aachen-Rothe Erde en Eilendorf – bieden lokale haltes. Aachen West wordt sinds de uitbreiding van de RWTH steeds vaker gebruikt.

De ontwikkeling van het openbaar vervoer verliep via een boog van paardentrams in 1880 tot elektrificatie in 1895. Tegen die tijd was het netwerk van Aken al meer dan 213 kilometer lang, wat het de vierde langste tramlijn van Duitsland opleverde. Grensoverschrijdende lijnen vervoerden ooit passagiers naar Herzogenrath, Stolberg, Alsdorf, Vaals, Kelmis en Eupen. Politieke beslissingen en verslechtering van de infrastructuur leidden in 1974 tot de definitieve sluiting van de tram, die plaatsmaakte voor het busnetwerk van ASEAG. Tegenwoordig bestrijken 68 routes 1.240,8 kilometer, die België en Nederland bereiken via lijnen die gezamenlijk worden geëxploiteerd met Transport en Commun en Veolia Nederland. ASEAG neemt deel aan de tariefvereniging Aachener Verkehrsverbund en stemt de tarieven af ​​met particuliere vervoerders en DB Regio Bus. Intercitybussen vertrekken vanaf twee knooppunten: Aachen West en Wilmersdorfer Straße.

Autoverkeer verbindt Aken via drie snelwegen: de oost-westas A4, de noord-zuidcorridor A44 en de aftakking A544 die naar de Europaplatz leidt. De gemeente werkt voortdurend aan verbeteringen om de drukte op het knooppunt te verminderen. Luchtreizigers maken gebruik van Maastricht Aachen Airport, vijftien zeemijl ten noordwesten van het stadscentrum, met pendeldiensten die zorgen voor een soepele overstap. Vlakbij ligt het voormalige militaire vliegveld Merzbrück, waar recreatieve luchtvaart plaatsvindt.

Het bouwkundig erfgoed en de culturele attracties van Aken getuigen van haar veelzijdige karakter. De Dom, die in 1978 tot UNESCO-werelderfgoed werd verklaard, combineert een Karolingische kern met een gotisch koor. De gouden mozaïeken en glas-in-loodramen herinneren aan eeuwenoude artistieke inspanningen. Rondleidingen door de Dom en de Schatkamer tonen voorwerpen uit de antieke, Karolingische, Ottonische en Staufische periode, waaronder het Kruis van Lotharius en de Borstbeeld van Karel de Grote. De toegangsprijzen en openingstijden variëren per seizoen; rondleidingen in het Engels zijn beschikbaar. Ernaast staat het Rathaus, het middeleeuwse stadhuis dat nog steeds de kantoren van de burgemeester huisvest.

In de oude stad belichaamt de Elisafontein, gebouwd in 1827 boven de thermale bronnen, het blijvende kuurverleden van Aken. Het Couvenmuseum, een achttiende-eeuws koopmanshuis, toont meubels en wooninterieurs uit die tijd, terwijl het Grashaus – voorheen het oorspronkelijke stadhuis – dateert uit 1267. Haus Löwenstein, Ponttor en Marschiertor bieden een kijkje in de veertiende- en dertiende-eeuwse stedelijke architectuur. Kunstliefhebbers vinden hun toevlucht in het Suermondt-Ludwigmuseum, met zijn collectie Duitse en Nederlandse beeldhouwkunst en schilderkunst, en in het Ludwig Forum voor Internationale Kunst, met werken van Warhol, Lichtenstein en Haring.

Liefhebbers van modernistisch en postmodern design kunnen de campus van RWTH verkennen, waar gebouwen uit het begin van de twintigste eeuw tot heden samenkomen. Opvallend zijn onder meer het Hoofdgebouw, het Kármán Auditorium, de Audimax-collegezaal en het Super-C-receptiegebouw – waarvan de C-vorm gedeeltelijk ondergronds is – terwijl de Uniklinik doet denken aan de hightech-uitbundigheid van het Parijse Centre Pompidou. Vlakbij vertellen gespecialiseerde instellingen zoals het Zollmuseum Friedrichs de geschiedenis van grensovergangen, en het Internationaal Krantenmuseum schetst de evolutie van de gedrukte media. Bovenop de Lousberg biedt de draaiende watertoren Belvedere, nu een restaurant, een panoramisch uitzicht over de stad.

Bezoekers die op zoek zijn naar rustigere momenten kunnen de bosrijke paden van Lousberg beklimmen, waar elke bocht een omlijst uitzicht biedt op rode pannendaken en kerktorens. 's Avonds komt de centrale Markt tot leven met studenten en straatmuzikanten, en gasten die genieten van bescheiden gerechten gekocht in cafés op de hoek. Het Frankenberger Viertel, een alternatieve wijk in het zuiden van de stad, herbergt Turkse en Arabische restaurants waar authentieke smaken zowel locals als nieuwkomers aantrekken.

De evenementenkalender van Aken weerspiegelt zowel historische gebruiken als hedendaagse smaken. Carnaval in het vroege voorjaar transformeert de stad in een jaar lang feest, terwijl het Pinkpop-muziekfestival in het nabijgelegen Landgraaf elke zomer een internationaal publiek trekt. Kort daarna vindt het CHIO-kampioenschap paardrijden plaats, een vast onderdeel van de wereldwijde paardensportcompetitie. In september vindt er een jaarlijkse culturele kermis plaats in het stadscentrum, en van eind november tot en met 23 december vindt de kerstmarkt plaats op de Katschhof en de Münsterplatz, met houten kraampjes die schitteren tegen de verlichte Dom en het stadhuis.

Sport- en wellnessfaciliteiten onderstrepen de jarenlange identiteit van Aken als kuuroord. Carolus Thermen biedt uitgebreide thermale baden, sauna's en wellnessbehandelingen, terwijl het buitenzwembad Hangeweiher – geopend van mei tot half september – oefenbaden combineert met schaduwrijke ligweiden voor ontspanning. Vijf binnenzwembaden zijn het hele jaar door toegankelijk en bieden zowel sporters als gezinnen een ideale uitvalsbasis.

Ondanks de vele voordelen kent Aken – net als elke stedelijke omgeving – ook uitdagingen. De meeste wijken bieden een gevoel van veiligheid aan gewone bezoekers, hoewel de omgeving van het centraal station en het lokale busstation af en toe mensen trekt die worstelen met een verslaving. Wijken ten zuiden van het stadscentrum, gevormd door postindustriële achteruitgang, kunnen onaantrekkelijk aanvoelen voor mensen die niet bekend zijn met hun ritmes. De nabijheid van de grens brengt wat illegale handel met zich mee, hoewel dit zelden een belemmering vormt voor het dagelijks leven van inwoners en toeristen.

Zowel fysiek als cultureel gezien getuigt Aken van continuïteit en aanpassing. De echo's van Keltische pelgrims, Romeinse badgasten en Karolingische hovelingen zijn nog steeds voelbaar op arcadenpleinen, middeleeuwse poorten en met mozaïek beklede kapellen. Toch weerspiegelen de pulserende universitaire laboratoria, moderne trams heruitgevonden als bussen, en grensoverschrijdende samenwerking een stad die tegelijk oeroud en toekomstgericht is. Hier, op de samenvloeiing van drie naties, vloeien geschiedenis en innovatie samen, net zo zeker als het water van de Wurm in de Roer.