Jahorina

Genesteld op de samenvloeiing van drie gemeenten – Pale en Trnovo in de Republika Srpska, en Trnovo in de Federatie van Bosnië en Herzegovina – ligt Jahorina, een berg van stille grandeur in het oosten van Bosnië en Herzegovina. Jahorina, onderdeel van de ruige Dinarische Alpen, is een stille wachter ten oosten van de berg Trebević. De hoogste top, bekend als Ogorjelica, bereikt een hoogte van 1916 meter. In het gezelschap van Sarajevo's bergwachters is Ogorjelica de tweede hoogste berg, na Bjelašnica, die 2067 meter hoog is. Hoewel de contouren streng afsteken tegen de horizon, hebben de hellingen van Jahorina zich in meer dan een eeuw ontwikkeld van schaars bezochte hooglandweiden tot een plek van alpinesport en collectief geheugen.

Het fysieke karakter van de berg wordt gevormd door een kalkstenen ruggengraat, de hellingen gevormd door millennia van vorst en smeltwater. Boven de 1300 meter maken dichte beuken- en sparrenbossen plaats voor rotspartijen en subalpiene grassen. Deze bossen bieden onderdak aan een bescheiden fauna: gemzen, reeën en, af en toe, de verre echo van de roep van een wolf. In de winter bedekken de hellingen een deken van sneeuw die gemiddeld 175 dagen per jaar blijft liggen, van begin oktober tot eind mei. In februari zijn de natuurlijke sneeuwophopingen vaak meer dan een meter hoog, wat een gevoel van bestendigheid geeft aan de levendigste activiteiten van het seizoen.

Verslagen van skiën op Jahorina dateren uit de late negentiende eeuw, toen de Oostenrijks-Hongaarse overheid de hooglanden in kaart bracht en de eerste voorzichtige afdalingen van lokale enthousiastelingen vastlegde. Twee generaties later, in 1923, nam de georganiseerde toeristische activiteit een aanvang met de formele oprichting van een skioord. In het interbellum bediende een bescheiden berghut de bezoekers, terwijl er op de steilere hellingen skischansen verschenen. In 1937 was Jahorina gastheer van de eerste Joegoslavische skirally, een bijeenkomst die zowel de groeiende belangstelling voor de opkomende sport als de potentie van de berg als regionaal wintersportcentrum aangaf.

De nasleep van de Tweede Wereldoorlog bracht Jahorina opnieuw onder de aandacht. In 1955 verwelkomde de berg de "International Students Winter Week", een voorloper van de officiële Winter Universiade die vijf jaar later in Chamonix, Frankrijk, zou plaatsvinden. Dit evenement versterkte de lokale infrastructuur en legde de basis voor een nog grootser podium.

Dat stadium brak aan in februari 1984, toen Sarajevo de veertiende Olympische Winterspelen mocht organiseren. Jahorina werd geselecteerd als gastheer voor het alpineskiën voor vrouwen. Van de 8e tot en met de 19e van die maand zagen de beste skiërs ter wereld hun lijnen op de vers geprepareerde pistes. Als erkenning voor zijn Olympische rol werd het resort vervolgens uitgeroepen tot "Olympisch Centrum Jahorina", een titel die zijn status in zowel nationale als internationale circuits onderstreepte.

In de decennia die volgden, bleef het resort een vaste waarde in het Bosnische wintertoerisme, maar de infrastructuur raakte verouderd. Vanaf 2012 werd een reeks gezamenlijke investeringen gedaan om de liftfaciliteiten van de berg te moderniseren. Gedurende zes jaar vervingen exploitanten verouderde systemen door acht nieuwe stoeltjesliften, geleverd door de Leitner Group. Deze installaties verhoogden de capaciteit en verkortten de wachttijden, wat de weg vrijmaakte voor verdere verbeteringen.

In 2017 verlegde de aandacht de aandacht naar sneeuwzekerheid. Er werd een uitgebreid netwerk van kunstsneeuwkanonnen aangelegd op de hellingen, gevoed door een groot kunstmatig meer vlakbij de top. In december 2018 activeerde het resort het nieuwe systeem, waardoor elke piste – ongeacht de natuurlijke sneeuwval – volledig bedekt kon worden met machinaal geproduceerde sneeuw. Deze ontwikkeling verlengde niet alleen het seizoen, maar verhoogde ook de standaard voor sneeuwkwaliteit in het hele servicegebied.

Tegenwoordig is Olympisch Centrum Jahorina het grootste en meest bezochte skigebied van Bosnië en Herzegovina. Meer dan 185.000 bezoekers maakten in 2018 gebruik van de liften – een recordhoogte sinds de hoogtijdagen van de jaren 80. Naast alpineskiën en snowboarden trekt de berg in de wintermaanden ook wandelaars en sleeërs aan. Een netwerk van langlaufloipes en langlaufloipes slingert door de bossen, terwijl de verlichting van de Poljice-piste nachtelijke afdalingen mogelijk maakt onder een zachte verlichting.

In februari 2019 nam Jahorina opnieuw een internationale rol op zich en was het een van de locaties voor het Europees Jeugd Olympisch Winterfestival. Jonge atleten van over het hele continent namen deel aan ski-evenementen die het Olympische erfgoed van de berg weerspiegelden en daarmee de positie van de berg op de kaart van de Europese wintersport bevestigden.

De hoogteverschillen in het resort variëren van een basis van 1300 meter tot het hoogste punt van de lift op 1890 meter. Meer dan 25 kilometer aan gemarkeerde pistes zijn geschikt voor elk niveau, hoewel sommige bronnen zelfs 47 kilometer noemen, inclusief de verbindingspistes. De langste aaneengesloten afdaling is drie kilometer lang en biedt een constante helling voor gemiddelde skiërs. Zestien liften – bestaande uit twee gondels, vijf stoeltjesliften en vier sleepliften, aangevuld met kleinere sleepliften – zorgen voor een goede doorstroming van het verkeer bergopwaarts.

Bereikbaarheid is een van Jahorina's sterkste punten. De berg ligt op vijftien kilometer van de stad Pale en vijfentwintig kilometer ten oosten van Sarajevo, binnen handbereik van de belangrijkste verkeersaders van Bosnië. De internationale luchthaven van Sarajevo, dertig kilometer ten westen, verbindt het resort met bestemmingen in heel Europa. Reizigers vanuit regionale hoofdsteden – waaronder Belgrado, Zagreb, Novi Sad, Split, Podgorica en Ljubljana – kunnen de berg in minder dan zes uur over de weg bereiken, waardoor Jahorina een van de meest bereikbare bestemmingen op grote hoogte op het continent is.

De accommodaties liggen dicht bij de skiliften, met houten gevels en schuine daken die de sfeer van een bergdorp behouden. Dankzij deze nabijheid kunnen skiërs vanuit hun kamer zo de met sneeuw bedekte paden oplopen die rechtstreeks naar de stoeltjeslift leiden. Het interieur straalt natuurlijke warmte uit – houten balken, gedempt licht en open haarden – om de kou buiten te compenseren.

Het skiseizoen loopt doorgaans van december tot en met april. Hoewel er overvloedig natuurlijke sneeuwval is, die een groot deel van het terrein tot een hoogte van 1890 meter bedekt, kan ongeveer veertig procent van de pistes worden aangevuld met het kunstmatige systeem. Deze balans zorgt voor een zekere mate van betrouwbaarheid, zelfs in seizoenen met minder neerslag.

Beginners vinden een gastvrij terrein vlak bij de basis van het resort, waar een oefenpiste glooiende hellingen en gemakkelijke toegang biedt. Een cluster van blauwe pistes boven het dorp biedt brede, vergevingsgezinde pistes die progressie aanmoedigen. Op grotere hoogte bieden skibare bergkammen een gevarieerder terrein: open toppen bieden weidse vergezichten, terwijl lagere gedeelten onder het bladerdak enige beschutting bieden tegen wind en sneeuw.

De eetgelegenheden weerspiegelen een mix van lokale en regionale invloeden. Tussen bergstoofschotels en grillgerechten komen bezoekers gerechten tegen die verwijzen naar zowel de alpentraditie als het Ottomaanse erfgoed. Gegrild vlees staat naast stevige soepen, en desserts zijn geïnspireerd op Turkse motieven: bladerdeeggebak gedrenkt in siroop of honing.

De Olympic Bar op de bergtop bevindt zich boven het skigebied. De ramen van vloer tot plafond bieden een panoramisch uitzicht op grillige bergtoppen en glooiende bossen. Hier pauzeren skiërs voor een kopje koffie, een lichte maaltijd of een momentje rust voordat ze weer afdalen. Dichter bij de liften biedt Rajska Vrata een rustiek interieur met een houtvuur. De sfeer doet denken aan oude jachthutten, waar gasten tussen de afdalingen door samenkomen om warmte en verhalen te delen.

Slopeside Café Peggy beschikt over een breed terras dat de winterzon vangt. Op koude dagen trekken gasten zich binnen terug om glühwein te drinken bij de open haard en te genieten van gerechten met ćevapi – kleine, gekruide vleesworstjes die kenmerkend zijn voor het Balkanschiereiland. Hoewel deze locaties qua stijl verschillen, delen ze een toewijding aan gezelligheid en regionale smaken.

Naarmate het middaglicht afneemt, neemt de berg een rustigere toon aan. Hotelbars worden de belangrijkste après-skilocaties, met een drankkaart die tot de meest betaalbare van Europa behoort. De Olympic Bar verschuift de focus van versnaperingen naar gezelligheid, met tafels bij het terras voor een adembenemend uitzicht. Livemuziek is vaak te horen in de Koliba Bar, vlakbij Hotel Termag, waar meerdere avonden per week bands optreden. Voor wie de rust zoekt, biedt café-pub Kinder Jaje Jahorina een oase van rust direct aan de piste – een plek om te genieten van een warm drankje en de vallende sneeuw te bewonderen.

In de loop van haar geschiedenis heeft Jahorina momenten van internationale bekendheid afgewisseld met het gestage ritme van het lokale leven. De hellingen hebben de eerste ski's van Oostenrijks-Hongaarse boswachters, het enthousiasme van vroege rallydeelnemers, de precisie van Olympisch kampioenen en het gelach van beginnende gezinnen gedragen. De infrastructuur mag dan verbeteren en het aantal bezoekers mag dan toenemen, het ware erfgoed van de berg ligt in de wisselwerking van rots, sneeuw en gemeenschap – een blijvend bewijs van zowel de natuur als de menselijke geest die ernaar streeft deze te bewonen.