Verenigde Arabische Emiraten

Gelegen aan de oostelijke rand van het Arabisch Schiereiland, ontpopt de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) zich tot een treffend voorbeeld van snelle transformatie. In amper een halve eeuw tijd is een verzameling kleine kustsjeikdommen en woestijnoases samengesmolten tot een federatie van zeven emiraten – Abu Dhabi, Dubai, Sharjah, Ajman, Umm al-Quwain, Ras al-Khaimah en Fujairah – elk geregeerd door een eigen vorst, maar toch verbonden onder een federale, gekozen monarchie. Met Abu Dhabi als zetel van het presidentschap en het politieke centrum, strekt de federatie zich uit over zo'n 83.600 vierkante kilometer. Het grondgebied wordt gekenmerkt door verschuivende duinen, desolate bergen, glinsterende kustlijnen en enclaves waarvan de grenzen fluisteren van vervlogen overeenkomsten en slepende geschillen.

De contouren van de Emiraten worden gekenmerkt door zowel woestijn als zee. In het zuidwesten en westen ligt Saoedi-Arabië; in het oosten en noordoosten ligt Oman; aan de overkant van de Perzische Golf liggen Qatar en Iran; en in het noordoosten mondt de Golf van Oman uit in de Indische Oceaan. De Rub al-Khali, het zogenaamde Lege Kwartier, drukt tegen de zuidelijke uithoeken van Abu Dhabi in een zee van verbrand okerkleurig zand. Verder naar het noorden doorsnijdt het Hadjargebergte het landschap, met grijze kalksteenruggen die tot bijna 1900 meter hoog reiken bij Jebel Jais in Ras al-Khaimah. Tussen deze uitersten liggen oases: Liwa, uitgestrekt en geïsoleerd nabij de grens met Saoedi-Arabië; Al-Buraimi, dat de grens met Oman overspant; en het door de mens aangelegde Zakhermeer in Al Ain, een bewijs van de beheersing van het schaarse grondwater door de unie.

Kustvlakten strekken zich uit onder een hemel die een groot deel van het jaar brandt met een meedogenloze zon. Langs zo'n 650 kilometer kustlijn strekken zoutvlakten zich landinwaarts uit voordat ze plaatsmaken voor boorplatforms, havens en steden. De natuurlijke haven van Dubai, ooit bescheiden, is uitgebreid door baggeren; Abu Dhabi, Sharjah en andere emiraten beschikken over diepwaterhavens die de Emiraten verbinden met de wereldhandel. Toch liggen deze kunstmatige havens naast koraalriffen en verschuivende zandbanken die de vaardigheid van zeelieden al lang op de proef stellen. Sterke getijden en plotselinge stormen blijven de kustlijn vormen, zelfs terwijl ultramoderne navigatie- en elektronische besturingssystemen de doorvaart vergemakkelijken van gigantische tankers, geladen met het zwarte goud dat de basis vormt van de nationale welvaart.

Het klimaat volgt zijn woestijnpatroon: de zomers zijn verschroeiend met temperaturen overdag die vaak boven de 45 °C uitkomen op de vlakten; de winters blijven mild, waarbij het kwik 's nachts daalt tot 10-14 °C. De regenval is schaars en valt over het algemeen in korte, stortbuien tijdens de koelere maanden, waarbij droge wadibeddingen soms plotseling in rivieren uitmonden. In de bergen is de neerslag iets overvloediger en valt er af en toe sneeuw – het meest bekend is de Jebel Jais in december 2004, toen de top voor het eerst in de geschiedenis wit werd bedekt. ​​Stofstormen kunnen zonder waarschuwing opsteken en snelwegen en woestijnpaden bedekken, terwijl vochtige winden uit het zuidoosten, plaatselijk bekend als de Sharqi, in de nazomer een oncomfortabele benauwdheid over de kust drijven.

De federale structuur, die in 1971 werd ontworpen toen Groot-Brittannië zich terugtrok uit zijn protectoraten, kent elk emiraat een ruime autonomie toe. Abu Dhabi, goed voor bijna 87 procent van het nationale grondgebied, heeft aanzienlijke invloed: de heerser is traditioneel federaal president en de inkomsten – voornamelijk uit olie en gas – financieren een groot deel van de uitgaven van de unie aan gezondheidszorg, onderwijs en infrastructuur. Dubai, qua oppervlakte het kleinste maar meest bevolkte emiraat, heeft zich gericht op handel, luchtvaart en toerisme en is uitgegroeid tot een internationaal knooppunt waar meer dan 10 miljoen inwoners en bezoekers samenkomen. Sharjah heeft een conservatiever sociaal klimaat, met een kustlijn die wordt gekenmerkt door industriële gebieden en culturele districten die verwijzen naar het Arabische erfgoed. Het noordelijke kwartet van emiraten – Fujairah, Ajman, Ras al-Khaimah en Umm al-Quwain – combineert kustenclaves, bergachtige retraites en uitgestrekte woestijnen, elk met een eigen balans tussen traditie en moderniteit.

De bevolkingsdynamiek illustreert het unieke karakter van de federatie. Medio 2024 woonden er zo'n 10 miljoen mensen in de VAE, maar slechts ongeveer elf procent van dat totaal. De rest bestaat uit migranten die worden aangetrokken door banen in de bouw, horeca, financiën en talloze dienstverlenende sectoren. Indiërs vormen ongeveer een kwart van de bevolking, gevolgd door Pakistani, Bengalezen en Filipino's; het aantal westerse expats loopt in de tienduizenden. Deze onevenwichtigheid heeft geleid tot een samenleving waarin lokale tradities moeilijk samengaan met een geglobaliseerde levensstijl. Arabisch heeft de officiële status en de islam vormt het wettelijk kader; Engels beheerst echter het bedrijfsleven, het onderwijs en de dagelijkse handel. De staat belijdt tolerantie voor andere religies, waardoor kerken mogen functioneren en niet-islamitische minderheden vrij hun geloof kunnen belijden, ook al blijft de meerderheid soennitisch – hoewel een aanzienlijke sjiitische gemeenschap, samen met ibadi- en soefi-invloeden, door de federatie heen geweven is.

Aardolie en aardgas blijven de kern vormen van de rijkdom van de VAE. Het land behoort tot de tien grootste bezitters van zowel olie- als gasreserves ter wereld. Inkomsten, die werden gekanaliseerd via de visie van de oprichter van de federatie, sjeik Zayed bin Sultan Al Nahyan, werden geïnvesteerd in ziekenhuizen, scholen, snelwegen en havens, waardoor de Emiraten een sprong naar de moderniteit konden maken. Sinds het begin van de 21e eeuw hebben leiders de economie doelbewust verbreed. Toerisme, financiën, vastgoed, logistiek en technologie stimuleren nu de groei, terwijl niet-oliesectoren in waarde en werkgelegenheid toenemen. Dubai, lange tijd een entrepot, herbergt twee van 's werelds drukste luchthavens – Dubai International en het opkomende Al Maktoum – en Abu Dhabi is uitgegroeid tot een hoofdstad van wereldwijde conferenties en culturele projecten, waaronder het Louvre Abu Dhabi en de geplande Guggenheim-satelliet. De transformatie van monolithische exporteur van koolwaterstoffen naar gediversifieerde middelgrote mogendheid verliep niet vlekkeloos: van 2015 tot en met 2019 stagneerde de groei soms, maar de gemiddelde reële BBP-groei van circa 4 procent tussen 2000 en 2018 onderstreept een over het algemeen positieve trend.

Niettemin roept de concentratie van rijkdom en politieke macht kritiek op. Internationale mensenrechtenorganisaties verwijten de regering dat ze de vrijheid van vergadering, meningsuiting en persvrijheid beperkt, en dat ze een rechtssysteem heeft dat lange detenties zonder proces toestaat. Er zijn nog steeds berichten over martelingen, gedwongen verdwijningen en intimidatie van andersdenkenden. Werknemers in sectoren met lage lonen hebben vaak te maken met moeilijke omstandigheden, beperkte bescherming en belemmeringen om zich te organiseren. De scores van de index voor menselijke vrijheid van het land blijven achter bij die van veel vergelijkbare landen, wat waarnemers eraan herinnert dat economische openheid niet gepaard gaat met politieke liberalisering.

Investeringen in infrastructuur zijn in volle gang. Een netwerk van snelwegen – met name de E11, die zich uitstrekt van Abu Dhabi via Dubai, Sharjah en verder – verbindt de belangrijkste bevolkingscentra. Elektronische tolheffing via Salik in Dubai regelt het verkeer en financiert het onderhoud. Stedelijke vervoerssystemen hebben vaste voet aan de grond gekregen: de Dubai Metro, zonder bestuurder en het eerste snelle-vervoersnetwerk in de regio, bevindt zich onder wolkenkrabbers; trams en monorails bedienen wijken zoals Palm Jumeirah en Al Sufouh. Plannen voor een 1200 kilometer lange nationale spoorlijn beloven havens, industriegebieden en steden in het binnenland met elkaar te verbinden, hoewel de voltooiing nog jaren op zich laat wachten.

Maritieme logistiek vormt een andere pijler. De havens van Khalifa, Jebel Ali, Zayed en andere vormen niet alleen toegangspoorten tot regionale markten, maar ook tot de bredere Maritieme Zijderoute, een moderne incarnatie van oude handelsroutes die China, Zuid-Azië, Afrika en Europa met elkaar verbinden. Automatisering, snelle afhandeling en diepe ligplaatsen stellen de Emiraten in staat te concurreren met traditionele hubs; ambities reiken tot het gebruik van spoorverbindingen door de Kaukasus en Europa, waardoor de verbindingen buiten de Golfregio worden verdiept.

Cultureel leven balanceert tussen behoud en vernieuwing. In Sharjah's Heritage District herbergen gerestaureerde windtorens en huizen met koraalstucwerk musea die de overlevering van de bedoeïenen, parelduiken en het vroege kustleven in kaart brengen. Het Saadiyat-eiland in Abu Dhabi biedt een uitbreiding aan musea van wereldfaam. Dubai, ooit een bescheiden handelsstad, herbergt nu galerieën in Al Quoz en kunstruimtes in de wijk die kunstenaars uit het Midden-Oosten en internationale kunstenaars presenteren. De Sharjah International Book Fair, de oudste in de Golf, trekt jaarlijks honderden auteurs en uitgevers.

Literatuur en poëzie hebben hier diepe wortels. Ibn Majid, een 15e-eeuwse zeevaarder en dichter uit Ras al-Khaimah, was een pionier op het gebied van Arabische zeevaarttraktaten. Schrijvers uit het begin van de 20e eeuw zoals Mubarak Al Oqaili en Salem bin Ali al Owais bewaarden lokale dialecten en folklore in dichtvorm, terwijl figuren uit het midden van de vorige eeuw de sociale verandering na de onafhankelijkheid vastlegden. Tegenwoordig blijven auteurs uit de Emiraten verhalen weven die landelijke oases combineren met glazen torens en geglobaliseerde samenlevingen.

Festivals weerspiegelen deze dualiteit: traditionele Liwa-muziek en -dans, afgeleid van Bantoe-Afrikaanse ritmes, blijft bestaan ​​tijdens bijeenkomsten in de woestijn, terwijl het Dubai Desert Rock Festival heavy metal naar internationale podia brengt. Moderne composities vinden een plaats naast eeuwenoude rituelen, terwijl het leven in de Emiraten heen en weer slingert tussen herdenking en heruitvinding.

Ook de keuken getuigt van convergentie. Eeuwenlang werden kust- en bedoeïenentafels gevoed met zeevruchten, rijst en geiten- of lamsvlees. Specerijen en bereidingswijzen kwamen via de Perzische, Indiase en Oost-Afrikaanse handel: saffraankoffie; machboos, een gekruid rijstgerecht; dadelgerechten en zoete lugaimat. Tegenwoordig wemelen souks van lokale specerijen en producten, terwijl wereldwijde supermarktketens producten van elk continent aanbieden. Restaurants variëren van eenvoudige shoarmakraampjes tot verfijnde restaurants die Arabische klassiekers herinterpreteren met moderne technieken.

Toerisme is een hoeksteen van strategie geworden. Dubai behoort tot de meest bezochte steden ter wereld, met de Burj Khalifa als hoogtepunt van de skyline, momenteel het hoogste gebouw ter wereld. Vlakbij rijzen Palm Jumeirah en de World-archipels uit de zee op, met een mix van woon- en resortleven. De Sheikh Zayed-moskee in Abu Dhabi trekt pelgrims en toeristen met zijn marmeren hallen en ingewikkelde kalligrafie. Yas Island herbergt Ferrari World en het Yas Marina Circuit, de locatie van de Formule 1-finale. De Hajar-heuvels en wadi's van Fujairah lonken naar wandelaars en klimmers; Jebel Jais in Ras al-Khaimah biedt 's werelds langste zipline. Landinwaarts herinnert Al Ain aan het leven in de oases met schaduwrijke huizen, dadelpalmen en archeologische overblijfselen die dateren uit het derde millennium voor Christus.

Maar achter architectentekeningen en toeristische brochures schuilt een complexere realiteit. Arbeidsmigranten leven vaak in werkkampen aan de rand van de stad, ver verwijderd van luxe hotels en ongerepte golfbanen. Uitingen van politieke of religieuze onenigheid worden aan banden gelegd. Vrouwen, hoewel niet wettelijk verplicht om zich te bedekken, conformeren zich aan conservatieve normen in een groot deel van de federatie; bescheiden kleding wordt verwacht in openbare ruimtes en is verplicht in moskeeën. Alcohol, beperkt tot vergunde gelegenheden, blijft voornamelijk beschikbaar voor expats; dronkenschap in het openbaar wordt bestraft. Wetten tegen buitenechtelijke seks, homoseksualiteit en drugsbezit blijven streng, met straffen die kunnen leiden tot gevangenisstraf of erger.

Douanecontroles op luchthavens kunnen bloedtesten omvatten op in het buitenland geconsumeerde stoffen. Zakelijke etiquette vereist formaliteit: kaartjes uitwisselen met de rechterhand, respectvolle begroetingen, geduld tijdens onderhandelingen. Emirati's belichamen zelf zowel warmte als trots, en hechten veel waarde aan gastvrijheid, maar houden ook rekening met de traditie.

Door deze tegenstellingen – de snelle opkomst van wolkenkrabbers en de aanhoudende puls van woestijnwinden; kosmopolitische bankdistricten naast intieme souksteegjes – ontpopt de VAE zich als een studie in contrasten. Haar leiders hebben de koolwaterstofrijkdom aangewend om glimmende steden te bouwen en wereldwijde culturele projecten te financieren. Toch blijven vragen over gelijkheid, rechten en de toekomst van de diverse inwoners van de federatie onopgelost. Door de Emiraten reizen is deze spanning aan den lijve ondervinden: boven op een glinsterende toren staan ​​bij zonsondergang, de koele berglucht voelen bij zonsopgang, door een dadelpalmenbos dwalen en je verwonderen over de vindingrijkheid die hutten van struikgewas heeft getransformeerd tot wereldwijde kruispunten. Hier komen geschiedenis en moderniteit samen onder een wolkenloze hemel, een bewijs van menselijke ambitie en een herinnering dat vooruitgang haar eigen complexiteit met zich meebrengt.