Malakka Stad

Malakka-stad, in het Maleis bekend als Bandaraya Melaka of Kota Melaka, beslaat een smalle strook land aan beide oevers van de gelijknamige rivier, vlakbij het punt waar deze uitmondt in de Straat van Malakka. Als oudste stedelijke centrum aan deze cruciale zeeroute, weerklinkt de gelaagde geschiedenis van de stad in elke steen en kasseien. De straten fluisteren van de vlucht van een Sumatraanse prins, van rivaliserende rijken die streden om de macht over Azië's belangrijkste zeevaartader, en van de talloze zielen – kooplieden, pelgrims, soldaten – die gedurende meer dan zes eeuwen door de havens trokken.

Vanaf het moment dat Parameswara, na de val van Srivijaya door Majapahit te hebben ontvlucht, de basis legde voor wat het Sultanaat van Malakka zou worden, trok deze nederzetting de aandacht. Onder het bewind van Sultan Iskandar Shah en zijn opvolgers vonden handelsschepen met specerijen, textiel, edelmetalen en porselein hier een veilige haven. Chinese jonken en Arabische dhows, Zuid-Aziatische schepen en Javaanse prauwen kwamen samen in de haven en creëerden een kosmopolitisch milieu dat ongeëvenaard was in de regio. De wetgeving en het bestuurssysteem van het Sultanaat zouden na verloop van tijd de Maleisische samenlevingen in de hele archipel beïnvloeden, terwijl het hof synoniem werd met verfijning en geleerdheid.

Die gouden eeuw liep ten einde in 1511, toen Portugese troepen de vesting van de stad innamen. Een bescheiden overblijfsel van die vesting – Porta de Santiago – staat nog steeds als een eenzame wachter boven de rivieroever, de stenen overwoekerd met mos. In de decennia die volgden, schommelde Malakka tussen de ambities van naburige sultanaten en de plannen van Europese kolonisten. De aanvallen van Atjeh in het begin van de 17e eeuw verzwakten de Portugese heerschappij, terwijl de heersers van Johor, in alliantie met de Verenigde Oost-Indische Compagnie, de stad in 1641 veroverden. Toen interne conflicten het Johor-Riau-rijk opsplitsten in afzonderlijke, door Maleiers en Boeginezen geleide staatsbesturen, grepen de Britten – bezorgd over de Nederlandse invloed – in. Hun invloed op regionale aangelegenheden nam toe door middel van verdragen en de stationering van troepen, wat culmineerde in de opname van Malakka in de Straits Settlements, naast Penang en Singapore.

Onder Brits bestuur breidden de straten van de stad zich uit tot buiten de koloniale kern, waar ze Chinese winkelpanden, Indiase tempels en moskeeën verweven in een landschap van gelaagde loyaliteiten en verweven gemeenschappen. De modernisering verliep echter ongelijkmatig; statige Victoriaanse gebouwen deelden de weg met door paarden getrokken riksja's, en traditionele kampunghuizen (dorpshuizen) grensden aan nieuwe federale wegen. De Japanse bezetting van 1942 tot 1945 bracht ontberingen met zich mee: veel inwoners werden gedeporteerd voor dwangarbeid op wat later bekend zou worden als de Dodenspoorlijn in Birma. De bevrijding herstelde de Britse invloed en Malakka herwon zijn status als hoofdstad van de staat tot de oprichting van Maleisië in 1963.

In 2008 bevestigde de erkenning door UNESCO, samen met George Town in Penang, het levende erfgoed van Malakka. Tegenwoordig wordt de historische kern – gecentreerd rond St. Paul's Hill en het Hollandse Plein – niet alleen beschermd als een verzameling monumenten, maar ook als een wijk waar het dagelijks leven zich afspeelt te midden van de overblijfselen van het rijk. Het Stadthuys, ooit het Nederlandse stadhuis, herbergt nu het Museum voor Geschiedenis en Etnografie; de ​​karmozijnrode gevel van Christ Church kijkt nog steeds uit over Trafalgar Street. Op de hellingen van Bukit Cina ligt een van de grootste Chinese begraafplaatsen van Zuidoost-Azië, met grafstenen die getuigen van meer dan drie eeuwen onafgebroken internering.

Het hedendaagse Malakka beslaat meer dan alleen de UNESCO-zone. Landaanwinningsprojecten in het zuiden hebben de bebouwde oppervlakte van de stad verdubbeld, met nieuwe promenades en hoogbouwprojecten als gevolg. Het vlakke terrein, dat landinwaarts glooiend is, ondersteunt een stedelijke voetafdruk die zich over de weg uitstrekt over ongeveer 152 kilometer vanaf Kuala Lumpur. De Malakka-rivier, ooit de levensader van de handel, biedt nu dinercruises onder boogbruggen aan, die verleden en heden met elkaar verbinden terwijl met batik beklede boten langs gerestaureerde pakhuizen varen.

De stad heeft een tropisch regenwoudklimaat en kent geen echt droog seizoen of een koude periode. De regenval bedraagt ​​maandelijks meer dan 100 mm, maar blijft iets onder het jaarlijkse gemiddelde van 2500 mm op het schiereiland. De luchtvochtigheid schommelt het hele jaar door boven de 80 procent en de lucht is doordrenkt van de geur van frangipani en zeewater. Deze constante temperatuur zorgt ervoor dat bezoekers ongestoord kunnen rondkijken, hoewel er in de late namiddag vaak plotselinge regenbuien vallen.

Demografisch gezien is Malakka-Stad een mengelmoes van erfgoedgemeenschappen. Volgens de volkstelling van 2010 bestond de bevolking van bijna een half miljoen inwoners uit Maleisiërs, een aanzienlijke Chinese minderheid, aanzienlijke Indiase en Euraziatische contingenten en kleine groepen expats. Door de eeuwen heen hebben gemengde huwelijken geleid tot de opkomst van de Peranakan (Baba Nyonya), Chitty en Kristang, die elk creoolse talen en hybride gebruiken voortzetten. Moskeeën, tempels en kerken staan ​​schouder aan schouder: islam, boeddhisme, hindoeïsme, christendom en Chinese volksgodsdiensten bestaan ​​naast elkaar in buurten waar meerdere gebedshuizen samenkomen in "Harmony Street".

Economisch gezien vormt toerisme de ruggengraat van de stad. Jaar na jaar vullen internationale conferenties de hallen van het Malacca International Trade Centre, terwijl begeleide wandelingen langs Jonker Walk de weekenden opvrolijken. De specerijenwinkels van Little India, de houten bungalows van de Portugese nederzetting, versierd met blauw-witte tegels, en de getrouwe replica van de Flor de la Mar in het Maritiem Museum trekken allemaal nieuwsgierige reizigers. De stad ligt aan de door China voorgestelde Maritieme Zijderoute, een knipoog naar haar eeuwenoude rol in de wereldwijde handel. De ambities voor een nieuw Hang Tuah Trade Centre beloven verdere integratie van handel, onderwijs en horeca in het hart van de oude stad.

Het verkeer in Malakka varieert van alledaags tot eigenzinnig. Federale routes sluiten aan op de Noord-Zuid Expressway; Malacca Sentral centraliseert intercity bus- en taxiverbindingen. Executive taxi's verbinden de stad met Singapore, terwijl lokale riksja's nostalgische ritten rond het Dutch Square aanbieden. Rails – ooit vernield in oorlogstijd – zijn terug in de vorm van een KTM-shuttle naar Seremban en de Malacca Monorail, die in 2017 na jaren van stilstand weer werd gelanceerd. Plannen voor een tram op aardgas en een brug over de Straat van Dumai op Sumatra duiken regelmatig op, hoewel alleen de riviercruise en een monorail betrouwbare voorzieningen blijven.

Culturele bezienswaardigheden reiken verder dan de Europese wijk. Cheng Hoon Teng, de oudste Chinese tempel van Maleisië, voert nog steeds rituelen uit binnen zijn gebeeldhouwde houten façade. De Sri Poyatha Vinayagar Moorthi-tempel en de Kampung Kling-moskee vormen een kruisende geloofscorridor. Een kort pad bergopwaarts leidt naar de ruïnes van de Sint-Pauluskerk, waar Portugese en Nederlandse grafschriften vervagen onder de met mos bedekte muren. Aan de Jalan Kota liggen musea: het Malay and Islamic World Museum, het Postzegelmuseum en het Melaka Sultanate Palace Museum – een reconstructie uit 1985 van het houten paleis van Sultan Mansur Shah – bieden een verhalende verdieping op het rijke verleden van de stad.

Geen portret van Malakka is compleet zonder het eten. Peranakan-keukens produceren ayam pongteh – rijke gevogelte gestoofd in gefermenteerde bonensaus – en ayam buah keluak, een gerecht gebaseerd op een bittere tropische noot. Straatverkopers kneden Hainanese kip met rijst tot perfecte bollen, waarbij elke korrel ter grootte van een pingpongbal een vat vormt voor subtiel gekruide kippenbouillon. Saté-celupkraampjes showen spiesjes met zeevruchten en groenten en nodigen gasten uit om de gerechten in een sudderend vat pindasaus te dopen – een gezamenlijk feestmaal van kruiden en gelach. In de Portugese nederzetting komen families samen voor duivelscurry's en visschotels, waarbij hun Christão creoolse stijl een herinnering is aan de aankomsten in de 16e eeuw.

Door eeuwen van omwentelingen en vernieuwingen heen blijft Malakka-stad een spiegel van de regionale geschiedenis. De straatjes en herkenningspunten getuigen van rijk en uitwisseling, conflict en samenwerking. Maar achter deze grote verhalen liggen de ritmes van het dagelijks leven: de oproep tot gebed bij zonsopgang, het klikken van mahjongtegels in een clanhuis, het carnaval van de avondmarkt van Jonker Walk. Hier is het heden onlosmakelijk verbonden met het verleden, en elke hoek herbergt een verhaal dat wacht op een aandachtige lezer. In Malakka beweegt de tijd zich als een rivier – gestaag, diep en altijd richting zee.