Vientiane

Vientiane beslaat een smalle strook langs de noordoostelijke oever van een scherpe bocht in de Mekong, met uitzicht op Thailand aan de overkant van het water. Als politiek centrum van Laos omvat de stad vijf stedelijke districten binnen de prefectuur Vientiane. De bevolking van de stad bereikte 840.000 inwoners bij de volkstelling van 2023, een meer dan verdubbeling sinds 2000. De indeling weerspiegelt zowel het oorspronkelijke plan van een 16e-eeuws koninkrijk als latere koloniale interventies: brede, met bomen omzoomde lanen grenzen aan smalle straatjes waar elektriciteitskabels informele luifels vormen.

Vientiane, in 1563 gesticht door koning Setthathirath als hoofdstad van het Lan Xang-rijk, behield zijn administratieve belang onder Frans bewind. Het koloniale bestuur liet een erfenis na van villa's en openbare gebouwen, veelal geschilderd in lichte pasteltinten en voorzien van luiken voor de ramen. Tegenwoordig staan ​​deze gebouwen uit het begin van de 20e eeuw naast betonnen winkelcentra en half afgebouwde appartementencomplexen, een bewijs van de snelle Chinese investeringen in het afgelopen decennium.

Religieuze monumenten kenmerken het stadsbeeld. Pha That Luang, oorspronkelijk gebouwd in 1566, is 45 meter hoog. De vergulde stoepa bevat een relikwie van Boeddha en dient als nationaal symbool van het boeddhisme. De stoepa, gerestaureerd in 1953, vormt het middelpunt van een gebied dat elke november wordt bezocht tijdens het vollemaanfestival van Bun That Luang. Haw Phra Kaew, ooit het koninklijke heiligdom voor de Smaragdgroene Boeddha tot zijn verwijdering in 1779, herbergt nu een bescheiden museum met religieuze artefacten. Andere tempels zijn Wat Si Saket, gebouwd in 1818 en bekend om zijn kloostergalerijen met honderden Boeddhabeelden, en Wat Si Muang, dat door passagiers die over de Setthathirat Road passeren vaak wordt opgemerkt vanwege de felle kleuren en de legende van Nang Si, een lokaal meisje dat naar verluidt de geestenpilaar van de stad bewaakt.

Herdenkingsprojecten uit het midden van de 20e eeuw belichamen de veranderende identiteit van de stad. Patuxai, plaatselijk bekend als de Overwinningspoort, werd gebouwd tussen 1957 en 1968. Het ontwerp met vier bogen, verwijzend naar de Arc de Triomphe in Parijs, vervangt boeddhistische motieven door klassieke ornamenten. Een lokale grap noemt het de "Verticale Startbaan", omdat het beton – oorspronkelijk bedoeld voor een nieuwe luchthaven – via Amerikaanse hulp binnenkwam. Bezoekers kunnen via een smalle trap naar een terras op de zevende verdieping klimmen voor uitzicht op Lane Xang Boulevard en het terrein van het presidentieel paleis.

Buiten het stadscentrum, 28 kilometer zuidelijker langs de rivieroever, ligt het Boeddhapark. Het park, aangelegd in 1958 door de mystieke beeldhouwer Luang Pu Bunleua ​​Sulilat, bestaat uit verspreide tuinen met meer dan 200 betonnen sculpturen die boeddhistische en hindoeïstische kosmologieën oproepen. De liggende Boeddha en de torenhoge veelkoppige goden roepen een buitenaards landschap op dat scherp contrasteert met het stedelijk netwerk van Vientiane.

Het klimaat van Vientiane valt onder de tropische savanneclassificatie. Het jaar wordt gekenmerkt door twee seizoenen: een natte periode van april tot en met september, met gemiddelde temperaturen rond de 28 °C en een jaarlijkse neerslag van ongeveer 1395 mm; en een drogere periode van oktober tot en met maart, waarin de temperaturen licht afkoelen en de luchtvochtigheid daalt. De recordtemperatuur ligt op 42,6 °C (april), terwijl de laagste temperatuur in januari 2,4 °C bedroeg. De zonuren dalen jaarlijks tot ongeveer 2200 uur, met bewolkte, regenachtige periodes afgewisseld met heldere ochtenden en levendige zonsondergangen boven de Mekong.

Als Laos' knooppunt voor connectiviteit heeft Vientiane de transportnetwerken snel zien uitbreiden. Wattay International Airport ligt slechts drie kilometer ten westen van het centrum. Een uitbreiding in 2020 verdeelde de binnenlandse en internationale vleugels, maar behoudt een compacte terminal waar reizigers geldwisselkantoren, cafés en één full-service restaurant – Le Moon – op de bovenverdieping vinden. Online afgedrukte instapkaarten zijn niet geldig; vanaf eind 2024 moet elke passagier zich door de incheckbalies begeven, een vertrekkaart invullen en de immigratie passeren.

Spoorverbindingen hebben de toegang tot het land veranderd. Sinds april 2023 vervoeren hogesnelheidstreinen passagiers van Kunming in China via Luang Prabang en Vang Vieng naar het door de Chinezen gebouwde eindpunt van Vientiane, en vervolgens via station Khamsavath naar Bangkok en Udon Thani. De centrale Lao-China-lijn eindigt op 15 kilometer van de stad, waardoor een shuttlebus of taxi naar de stad nodig is. Lokale en buitenlandse bezoekers boeken plaatsen via een mobiele app (regionaal telefoonnummer vereist) of via reisbureaus tegen een bescheiden vergoeding. Een apart spoor, geopend medio 2024, biedt dagelijks rechtstreekse treinen van Bangkok naar Khamsavath. Eenmaal in Nong Khai aan de Thaise kant, slaan reizigers de oude Thanaleng-overgang over en passeren ze de Laotiaanse immigratie op het nieuwe station.

Stadsbussen en songthaews verbinden de drie belangrijkste terminals: het centrale busstation aan Nongbone Road, het zuidelijke busstation aan Kaisone Phomvihane Road en het noordelijke busstation aan Asiane Road. Een handvol genummerde routes rijdt overdag; daarbuiten rijden tuktuks en motortaxi's. Om afgelegen locaties zoals Buddha Park te bereiken, biedt openbare buslijn 14 een enkele reis van 6.000 kip, terwijl een taxi of tuktuk bijna 100.000 kip kost.

Talat Sao (Ochtendmarkt) en de Sanjiang Markt in het zuidelijke deel trekken 's ochtends vroeg al bezoekers met houtsnijwerk, textiel, elektronica en kraampjes met streetfood. Talat Sao, gehuisvest onder gewelfde dakramen, verkoopt ook edelstenen en Laotiaans zilver. Ambachtslieden in het Laotiaans Textielmuseum demonstreren weef- en verftechnieken en bieden indigo snacks aan als blijk van lokale gastvrijheid. Tentoonstellingen in de buurt – de tentoonstellingen van prehistorische tot moderne artefacten in het Laotiaans Nationaal Museum en de retrospectieve van de overleden premier van Laos in het Kaysone Phomvihane Museum – bieden context bij veranderende politieke narratieven.

Het Settha Palace Hotel, daterend uit 1932, heeft een koloniale inrichting behouden. De gevel met pilasters en boogramen verbergt interieurs die zijn gerenoveerd met marmeren vloeren en terrazzotegels. Bij zonsondergang vult de promenade langs de rivier Fa Ngum Road zich met locals en toeristen die Beerlao drinken en de weerspiegeling van de zon in de Mekong bewonderen.

De snelle stedelijke groei heeft gemengde gevolgen gehad. Sinds 2000 heeft de bevolkingsgroei van Vientiane de infrastructuurverbeteringen overtroffen. Betonnen bouwwerken verrijzen naast verlaten gebouwen, bewijs van investeringsgolven die opkwamen en weer verdwenen. Elektriciteitskabels hangen boven je hoofd; smalle trottoirs maken plaats voor vastgelopen riooldeksels, die 's nachts gevaarlijk zijn voor voetgangers. De verkeersopstoppingen zijn toegenomen op de wegen Fa Ngum, Setthathirat en Samsenthai, die ooit gemakkelijk te voet of per fiets te doorkruisen waren.

Openbare diensten hanteren waarschuwingen. Het watersysteem van de stad, informeel bekend als Nam PaPaa, verwijdert fijnstof, maar behoudt de industriële smaak; gekookt kraanwater wordt afgeraden. Medische instellingen, waaronder de ziekenhuizen Mahosot en Setthathirat, behandelen routinegevallen, maar ernstige aandoeningen leiden tot doorverwijzingen naar Thaise privéklinieken. Diplomatieke klinieken in Australië en Frankrijk bieden beperkte diensten aan expats, terwijl ambulancemedewerkers van de ziekenhuizen Wattana en Aek Udon de Vriendschapsbrug oversteken voor spoedtransporten.

De toestand van de straten brengt risico's met zich mee. Losse stoeptegels en ontbrekende roosters hebben verwondingen veroorzaakt; 's nachts kunnen zwerfhonden zich agressief gedragen. Diefstal uit onbeheerde tassen aan cafétafels of in motormanden neemt toe. Bezoekers wordt aangeraden hun bezittingen veilig te bewaren, na zonsondergang in goed verlichte ruimtes te blijven en illegale taxidiensten te vermijden, die mogelijk illegale diensten aanbieden. Laos verbiedt seksuele relaties tussen buitenlanders en burgers die niet met elkaar getrouwd zijn; de straffen kunnen hoge boetes of gevangenisstraffen omvatten. E-sigaretten en illegale drugs worden zwaar bestraft; methamfetaminehandel kan leiden tot lange gevangenisstraffen of erger.

Muggenoverdraagbare ziekten, met name dengue, pieken tijdens het regenseizoen. DEET-werend middel en muggenspiralen op buitenlocaties verminderen het risico. Vientiane zelf is nog steeds malariavrij, hoewel de perifere gebieden hiervan kunnen afwijken. Gezondheidsbewuste reizigers beschermen zich tegen waterparasieten door rivierbaden te vermijden en te vertrouwen op zwembaden in hotels of de gemeente – sommige zijn tegen betaling beschikbaar voor niet-ingezetenen, vaak gecombineerd met een brunch of toegang tot een fitnesscentrum.

Kledingvoorschriften respecteren de gewoonte: lange broeken en mouwen zijn geschikt voor zowel vrouwen als mannen bij een bezoek aan tempels of officiële kantoren; vrouwen mogen de traditionele sinh-rok dragen. Bezoekers betalen een bescheiden entreeprijs – doorgaans 5.000 tot 10.000 kip – bij grote tempels en musea, met lunchpauzes rond het middaguur. Lokaal vervoerspersoneel vereist soms een bewijs van visumstatus; verkopers op busstations kunnen helpen met documentatie, maar kunnen extra kosten in rekening brengen.

De aantrekkingskracht van Vientiane schuilt in de contrasten: gouden stoepa's naast betonblokken, Franse gevels naast Chinese financiering. Het compacte centrum nodigt uit tot een verkenning te voet, van de tuinen van het presidentieel paleis via woonwijken naar rivieroevers waar het schemerlicht de vergulde torenspitsen kleurt. Ondanks de groeipijnen dient het zowel als administratief hart als toegangspoort tot Laos, waar cultureel erfgoed voortleeft via dagelijkse rituelen en eeuwenoude festivals. Voor een kort verblijf zijn twee dagen voldoende om de hoogtepunten te bekijken; daarna reist men door naar de noordelijke hooglanden of zuidelijke vlakten, met een indruk die gevormd is door koloniale erfenissen, religieuze devotie en de subtiele hartslag van het leven langs de Mekong.