Manila

Manilla is tegelijk het politieke hart van de Filipijnen en een bewijs van menselijke vasthoudendheid te midden van onophoudelijke verandering. Officieel uitgeroepen tot de stad Manilla, claimt de stad de status van hoofdstad en is ze qua bevolkingsomvang, na Quezon City, de tweede stad met 1.846.513 geregistreerde zielen in 2020. Toch vormt het de dichtstbevolkte stad ter wereld, met meer dan 43.600 inwoners per vierkante kilometer. Begrensd door de Baai van Manilla aan de westkust van Luzon, behoort de stad tot de rijkste regio's van Zuidoost-Azië. De handelsgeschiedenis, die zich uitstrekt tot over de Stille Oceaan, kenmerkt de stad als een van 's werelds eerste wereldsteden.

De kern van Manilla ligt op alluviale afzettingen van de Pasig-rivier, waarvan het water de stad in een noordelijke en zuidelijke helft verdeelt voordat het in de baai uitmondt. Door de eeuwen heen is de kustlijn naar buiten verschoven door omvangrijke landaanwinningsprojecten – sommige gerealiseerd, andere slechts voorgesteld – om ruimte te bieden aan een metropool die in 2013 slechts 42,88 vierkante kilometer besloeg. In 2017 beloofden plannen voor bijna 1350 hectare nieuw land langs de waterkant nieuwe woon- en winkelgebieden; milieuactivisten waarschuwen echter dat deze projecten gemeenschappen die al kwetsbaar zijn voor overstromingen in gevaar kunnen brengen, terwijl de Filipijnen en Nederland samen een masterplan voor duurzame ontwikkeling voor de Baai van Manilla opstellen.

Lang voordat Spaanse galjoenen tussen Acapulco en Intramuros voeren, bewaakte een versterkt Tagalog-staatsbestel genaamd Maynila deze inham. De laatste heerser, Rajah Sulayman, viel in 1571 bij Bangkusay Creek, wat de weg vrijmaakte voor Miguel López de Legazpi om de stenen vestingwerken van Intramuros te bouwen. Onder Spaans bestuur was Manilla de hoofdstad van Oost-Indië, bestuurd vanuit Mexico-Stad, en werd het een spil in het eerste ononderbroken netwerk van wereldhandel. In 1901 werd het de eerste stad van het land met een charter; in 1949 verkreeg het autonomie onder het herziene charter van de stad Manilla.

Binnen zijn beperkte ruimte omvat Manilla 897 barangays, gegroepeerd in 100 statistische zones en zes kiesdistricten. District I (441.282 inwoners) beslaat de westelijke uitlopers van Tondo, ooit de thuisbasis van de uitgestrekte vuilstortplaats Smokey Mountain en nu van middelhoge woningen, evenals de belangrijkste noordelijke haventerminals van de stad. District II (212.938) beslaat het oostelijke deel van Tondo en omvat de doolhofachtige marktstraten van Divisoria. Het centrum van Manilla – Binondo, Quiapo, San Nicolas en Santa Cruz – vormt District III (220.029), waar Binondo de titel van 's werelds oudste Chinatown claimt. Sampaloc en de "University Belt" vormen District IV (277.013) met de Universiteit van Santo Tomas, de oudste nog bestaande universiteit van Azië, gesticht in 1611. District V (395.065) omvat Intramuros zelf, naast Ermita en Malate, met de door UNESCO beschermde San Agustinkerk en de kathedraal van Manilla. District VI (300.186) ten slotte strekt zich uit tot Santa Ana, waar achttiende-eeuwse kerken en voorouderlijke herenhuizen herinneren aan rustigere tijden.

Manilla, gelegen aan de evenaar, ervaart het hele jaar door hoge temperaturen, waarbij de temperatuur zelden onder de 19 °C of boven de 39 °C komt. Een korte droge periode van december tot en met april maakt plaats voor een langdurig regenseizoen – het tyfoonseizoen loopt van juni tot en met september – en de regenval, hoewel intens, houdt zelden de hele dag aan. Toch blijft de groene ruimte binnen het stedelijk netwerk, ondanks het feit dat Manilla deel uitmaakt van een regio die bekendstaat om zijn biodiversiteit – van mangrovebossen tot koraalriffen – schaars. In 2007 bood Manilla slechts 4,5 m² parkgrond per persoon, ver onder de WHO-aanbeveling van 9 m². Het Arroceros Forest Park, een enclave van 2,2 hectare met inheemse bomen en vogelhabitat aan de Pasig, blijft bestaan ​​als de "laatste long" van de stad.

In 1905 probeerde Daniel Burnham met zijn City Beautiful-plan brede lanen en formele pleinen aan te leggen in de oude Spaanse wijk. Maar de verwoesting van 1945, toen Japanse en Amerikaanse troepen een groot deel van de bebouwde omgeving verwoestten, maakte veel van die ambities ongedaan. Intramuros leed een zwaar verlies; slechts een handvol gebouwen kon worden herbouwd. Tegenwoordig vermengen moderne hoogbouw zich met de gerestaureerde kathedralen van de ommuurde stad, terwijl erfgoedactivisten aandringen op de restauratie van de neoklassieke gevels van Escolta Street en de revitalisering van vergeten koloniale pareltjes. Architecten uit het Spaanse tijdperk bedachten 'aardbevingsbarokke' vormen – dikke muren en lage profielen – die ooit seismische omwentelingen tegenhielden; hedendaagse regelgeving vereist nu een weerstand tegen aardbevingen met een magnitude van 8,2.

De inwoners van Manilla weerspiegelen eeuwenlange vermenging. Hoewel 72,7 procent van de ondervraagde personen Oost-, Zuid- of Zuidoost-Aziatische kenmerken vertoont, wijzen antropologische studies op een Afrikaanse vermenging (4,5 procent), Europese (2,7 procent), inheemse Amerikaanse (7,3 procent) en Latijns-Amerikaanse roots (12,7 procent). De stad blijft overwegend christelijk; in 2010 identificeerde 93,5 procent van de inwoners zich als rooms-katholiek. Toch zijn er echo's van islamitische, boeddhistische en inheemse overtuigingen terug te vinden in de festivals en gemeenschapsrituelen van Manilla.

Als het belangrijkste centrum van het land op het gebied van financiën, detailhandel, toerisme, media en dienstverlening, herbergt Manilla zo'n 60.000 bedrijven. Het bbp, geschat op ₱987,88 miljard in 2023, draagt ​​15 procent bij aan de economische output van Metro Manila. De National Competitiveness Council rekent de stad consequent tot de top drie van steden van het land, een positie die voortkomt uit een robuuste infrastructuur, dynamisch bestuur en efficiënte openbare diensten. Alleen al het toerisme trekt jaarlijks meer dan een miljoen bezoekers, die graag Intramuros, Rizal Park, Binondo en meer willen verkennen.

Rizal Park, dat zich uitstrekt over 58 hectare, herdenkt de executie van de nationale held van de Filipijnen en markeert "Kilometer Nul" voor wegafstanden in het hele land. De smalle straatjes van Intramuros vervoeren bezoekers langs de gerestaureerde kathedraal en eeuwenoude kloosters, vaak per door paarden getrokken calesa. Binondo's mix van Chinese tempels, bogen en noedelhuizen biedt een levende kroniek van koopmansfamilies wier voorouders er in 1521 arriveerden. Musea – van het Nationaal Museumcomplex in Rizal Park tot gespecialiseerde locaties zoals Bahay Tsinoy en het Intramuros Licht- en Geluidsmuseum – tonen kunst, antropologie en revolutionaire geschiedenis.

De straten van Manilla dragen de erfenis van de vindingrijkheid van na de oorlog: jeepneys, afgeleid van overtollige Amerikaanse legerjeeps, zijn nog steeds een alomtegenwoordig gezicht, naast hun moderne e-trike-vervangers. Driewielers en fietstaxi's slingeren door smallere rijstroken; handgetrokken trams razen over buiten gebruik gestelde spoorlijnen in angstaanjagende, ongereguleerde trajecten. Het LRT-systeem – Lijnen 1 en 2 – was in de jaren 70 een pionier op het gebied van stedelijk spoor in Zuidoost-Azië en zet zijn gefaseerde uitbreiding voort. Een enkele forenzenspoorlijn verbindt het station Tutuban met de provincie Laguna, terwijl de Pasig River Ferry een alternatieve route over de rivier biedt. Toch blijven verkeersopstoppingen berucht; TomTom plaatste Manilla in 2019 wereldwijd op de tweede plaats wat betreft verkeersopstoppingen, en opeenvolgende infrastructuurplannen – van nieuwe viaducten tot de Noord-Zuid-forenzenspoorlijn – hebben nog steeds geen verlichting gebracht die in verhouding staat tot de vraag.

Regelmatige tyfonen, zware aardbevingen en stijgende zeespiegels maken Manilla tot een van de meest rampgevoelige steden ter wereld, maar het behoort ook tot de snelstgroeiende stedelijke centra van Zuidoost-Azië. Overheidsinitiatieven, zoals het Metro Manila Dream Plan uit 2014, geven prioriteit aan projecten tot 2030 om transport, huisvesting en milieubestendigheid te versterken. Landaanwinning, hoewel controversieel, is gericht op het creëren van broodnodige onroerend goed, terwijl distributieprogramma's voor e-trikes erop gericht zijn het lokale vervoer op duurzame wijze te moderniseren.

Manilla alleen bekijken door de lens van congestie, vervuiling of historische verwoesting betekent het duurzame karakter ervan missen. In de wirwar van steegjes en glimmende torens liggen verhalen van imperium en verzet, van ingenieuze aanpassing en culturele fusie. De stad zelf mag dan aan de rand liggen van een multipolaire metropool – Quezon City en Makati overschaduwen haar vaak qua handel en nachtleven – maar Manilla blijft de bakermat van het Filipijnse erfgoed. De kerken, voorouderlijke huizen, musea en parken nodigen uit tot een dieper begrip van het verhaal van een natie. Wie te midden van de drukte even stilstaat, kan de subtiele wisselwerking tussen verleden en heden ontwaren die deze plek definieert: een stad die erop staat bewoond te worden, in plaats van slechts geobserveerd.