Sihanoukville

Sihanoukville ligt op de punt van een zacht glooiend schiereiland aan de Golf van Thailand in Cambodja, en de naam is een eerbetoon aan koning Norodom Sihanouk. Een strook stranden strekt zich uit langs de zuidelijke en oostelijke oevers van de stad, waar kustmoerassen overgaan in het Ream National Park. In het oosten slingert de met mangroven omzoomde Ou Trojak Jet River van Otres Pagoda naar Otres Beach; sportvissers waarderen de barramundi en mangrove jacks, terwijl in het lager gelegen gedeelte een bescheiden jachthaven ligt met uitzicht op de visrestaurants aan de rivier. Zes gemeenten (sangkats) vormen de stad zelf, en verschillende eilandjes voor de kust vallen onder het bestuur ervan, waaronder Koh Rong, Koh Rong Sanloem en een aantal kleinere eilanden die net voorbij de branding liggen.

Franse plannen voor een koloniale stad sloegen hier nooit echt aan. In plaats daarvan verrees de moderne stad naast de diepwaterhaven, waarvan de bouw in 1955 begon. De autonome haven, de enige faciliteit in Cambodja in zijn soort, opende een directe verbinding met de wereldhandel, compleet met een olieterminal en logistiek complex. Vijftig jaar later vervoert de Phnom Penh-Sihanoukville-corridor zo'n driekwart van de vracht van het land, terwijl in de omgeving van de haven rederijen, expediteurs en onderhoudswerven gevestigd zijn onder torenhoge portaalkranen.

In 1959 hadden Cambodjaanse en Amerikaanse planners een stad met 55.000 inwoners voor ogen. Het stadsontwerp voorzag in fietspaden, groene zones en aparte zones voor havenactiviteiten, spoorverbindingen, gemeentehuizen en woningen. Een zuidelijke strook stranden werd aangewezen als toeristisch gebied. Water kwam aan via Prek Tuk Sap en lokale lagunes werden omgebouwd tot reservoirs – nog steeds in gebruik, maar niet in staat om te voldoen aan de eisen van een stad die nu bijna 90.000 inwoners telt, van wie 66.700 in de stadskern wonen.

Sihanoukville stijgt op het hoogste punt niet meer dan vijftien meter boven zeeniveau en loopt geleidelijk af richting de kustvlakte. Het klimaat valt onder de tropische moessonclassificatie. De jaarlijkse neerslag bedraagt ​​gemiddeld 2200 mm, met de natste maanden van juli tot en met september. De temperaturen variëren van een nachtelijke minimumtemperatuur rond de 24 °C in januari tot pieken overdag van meer dan 38 °C aan de vooravond van het regenseizoen, wanneer de luchtvochtigheid kan oplopen tot boven de 90 procent. De droge maanden tussen december en maart blijven vochtig naar gematigde maatstaven; buien kenmerken de kalender nog steeds.

Buiten het vasteland ligt Koh Rong 26 km naar het westen. Met een oppervlakte van 78 km² is het het grootste eiland van de provincie. Het binnenland is bedekt met bos en wordt gedomineerd door een 316 meter hoge heuvel. Koh Rong Sanloem, iets zuidelijker, is vlakker maar eveneens groen, met een kleiner oppervlak omringd door stranden. Veerboten verbinden beide eilanden met Sihanoukville. Dichterbij ligt een constellatie van eilandjes – Koh Kaong Kang, Koh Koun, Koh Tuich en Koh Puos – met mangrovebossen, kleine pagodes en, in het geval van Koh Puos, plannen voor een luxeresort onder Russische investering. Een in 2011 aangelegde verhoogde weg verbindt Snake Island (Koh Puos) met het vasteland, hoewel de toegang voor het publiek beperkt blijft.

De economie van de stad behoudt zijn maritieme karakter, maar is gediversifieerd. Visserij, aquacultuur en garnalenverwerking flankeren de kleding- en voedselverwerkende industrie. Het toerisme is gestaag gegroeid, aangewakkerd door zo'n 150 hotels, van budget tot luxe, en een dienstensector die zich uitstrekt van cafés aan het strand tot casinovloeren. De afgelopen jaren is er in rapporten aandacht besteed aan fraudezaken – zogenaamde "oplichterijen" bemand door mensenhandel – naast de eerdere wildgroei aan casino's die de skyline van de stad hebben veranderd met hoogbouw in Chinees bezit.

Een beslissende katalysator voor industriële groei is de Sihanoukville Speciale Economische Zone (SSEZ). Deze werd opgericht om productie en handel te stimuleren en kreeg steun van het Chinese Ministerie van Handel en de Export-Importbank. Sinds 2010 heeft de SSEZ meer dan 170 fabrieken verwelkomd – grotendeels Chinese ondernemingen – die begin 2020 meer dan 30.000 werknemers in dienst hadden. Deze toestroom sluit aan bij de rol van Cambodja in het Belt and Road Initiative en staat in schril contrast met de ethos van grassrootstoerisme in de stad.

De transportinfrastructuur weerspiegelt deze dubbele identiteit van havenstad en badplaats. National Highway 4, oorspronkelijk gefinancierd door de Verenigde Staten voor containervervoer, verbindt de stad met Phnom Penh, maar blijft een van de gevaarlijkste wegen van het land, waar lokaal verkeer onvoorspelbaar samenkomt met snel vrachtverkeer. National Highway 3 en 48 verbinden Sihanoukville respectievelijk met de provincie Kampot en de Thaise grens, waarmee een internationale corridor van Kunming naar Bangkok wordt voltooid. In oktober 2022 werd de door China aangelegde snelweg Phnom Penh-Sihanoukville geopend, die een sneller vracht- en passagiersvervoer mogelijk maakte.

In de stad domineren motoren. Helmen, die in 2008 verplicht werden gesteld, worden vaak verwaarloosd en informele controleposten kunnen steekpenningen afdwingen van zowel toeristen als inwoners. Er is geen formeel openbaar vervoer; moto-dups ​​en tuktuks rijden met ad hoc-vergunningen en hun chauffeurs zijn meestal niet bekend met straatnamen. Een centraal busstation aan Highway 4 stuurt bussen overdag en 's nachts, terwijl er verspreid in het winkelcentrum kleinere stands zijn.

Sihanouk International Airport ligt 18 km ten noordoosten van de stad, te midden van herwonnen mangrovebossen vlak bij het strand van Ream. Het vliegveld, voorheen Kang Keng Airport, verwerkte medio 2019 bijna 200 wekelijkse vluchten vanuit China. De veerboten naar Koh Rong en Koh Rong Sanloem zijn nog steeds dagelijks in bedrijf, hoewel de diensten naar Koh Kong in 2007 zijn gestaakt na de voltooiing van Highway 48. Marina Oceania, geopend in 2013, bedient jachten tot 25 meter aan ligplaatsen langs het eiland Koh Preab.

Demografisch gezien is Sihanoukville een smeltkroes van Khmer, Vietnamezen, Chinezen, Cham, Thai, Koreanen, Europeanen en Noord-Amerikanen. De menselijke ontwikkelingsindex overtreft het landelijk gemiddelde, mede dankzij economische activiteit en een toestroom van expats. In 2018 hadden naar schatting 78.000 Chinezen van het vasteland zich in de provincie gevestigd, wat neerkomt op zo'n 90 procent van de buitenlandse bevolking van de stad. Deze demografische verschuiving is zichtbaar in de Mandarijnse bewegwijzering die steeds vaker Khmer en Engels op winkelpuien vervangt.

Cultureel weerspiegelt de stad haar Khmer-wortels naast Oost-Aziatische invloeden. Het theravada-boeddhisme overheerst: bovenop een heuvel waakt Wat Leu (de Bovenste Pagode) over de baai, terwijl Wat Krom (de Beneden Pagode) de zuidelijke voorouderlijke geest Yeay Mao eert. Een heiligdom aan de rivier bij Otres – Wat Otres – combineert watertuinen met dierensculpturen. Openlijk religieuze minderheden zijn onder andere katholieken, bediend door de Sint-Michaëlskerk (gebouwd in 1960), en moslims in de Iber Bikhalifah-moskee nabij de Psah Leu-markt. Vieringen omvatten Cambodjaans Nieuwjaar, Waterfestival, Pchum Ben en Chinees Nieuwjaar, en weerspiegelen de diverse samenstelling van de stad.

De oorsprong van de stad is terug te voeren op een postkoloniale visie: een Frans-Cambodjaans samenwerkingsverband dat een haven uit de jungle hakte, geflankeerd door gouden stranden. In 1964 kreeg de nieuwe stad de naam Sihanoukville. De stad verwierf een reputatie vanwege de modernistische architectuur – waaronder de functionele openbare gebouwen van Vann Molyvann – en vanwege het zeven verdiepingen tellende Independence Hotel, waar Jacqueline Kennedy naar verluidt in 1967 verbleef. De staatsgreep van 1970 en de daaropvolgende burgeroorlog brachten verwoesting teweeg: de haven werd gebombardeerd door Amerikaanse troepen, het Independence Hotel werd gebruikt als schietschijf. De snelwegen werden geteisterd door bandieten en de stranden lagen er verlaten bij.

De stabiliteit keerde terug met de door de VN gesponsorde verkiezingen van 1993. Backpackers, aangetrokken door de door kogelgaten doorboorde muren en de eenzaamheid, herontdekten het skelet van een stad. In de daaropvolgende twee decennia herleefde Sihanoukville in stilte. Gerenoveerde erfgoedgebouwen openden hun deuren weer; expats en Khmer openden bars, restaurants en guesthouses; de stad kreeg een nieuwe bijnaam in reisgidsen. Toch worstelt de glans van de wedergeboorte nu met de druk van massale ontwikkeling, wereldwijde investeringen en maatschappelijke uitdagingen die zowel het havenstadverleden als het toeristische heden weerspiegelen. Vandaag de dag staat Sihanoukville op een kruispunt: een plek waar de herinnering aan conflicten en koloniale ambities zich vermengen met het ritme van getijden, handelsroutes en het onophoudelijke gezoem van ambitieuze transformatie.