De eilanden waren onbewoond totdat ze in de 15e eeuw werden ontdekt door Portugese ontdekkingsreizigers. Gedurende de 16e eeuw werden ze geleidelijk veroverd en bewoond door Portugal en fungeerden ze als een belangrijk economisch en handelscentrum voor de Atlantische slavenhandel. Dus de vruchtbare vulkanische grond van Tomé en Prncipe en de nabijheid van de evenaar maakten het uitstekend geschikt voor de suikerteelt, die vervolgens werd gevolgd door marktgewassen zoals koffie en cacao; de rijke plantage-economie was sterk afhankelijk van geïmporteerde Afrikaanse slaven. Gedurende de negentiende en twintigste eeuw culmineerden cycli van sociale onrust en economische onzekerheid in vreedzame onafhankelijkheid in 1975. Sindsdien is Tomé en Prncipe een van Afrika's meest stabiele en democratische naties gebleven.
Sao Tomé en Principe, met een bevolking van 192,993 (2013 Census), is het op een na kleinste Afrikaanse land na de Seychellen, evenals het kleinste Portugees sprekende land. De bevolking is voornamelijk van Afrikaanse en mestiço-oorsprong, waarbij de meerderheid het rooms-katholicisme beoefent. De erfenis van de Portugese controle is ook te zien in de cultuur, gebruiken en muziek van het land, waaronder Europese en Afrikaanse elementen.
Sinds de onafhankelijkheid in 1975 is de economie van dit kleine, verarmde eiland afhankelijker geworden van cacao. Door droogte en wanbeheer is de cacaoproductie echter aanzienlijk afgenomen. De daaruit voortvloeiende schaarste aan cacao voor de export heeft geleid tot een langdurig betalingsbalansprobleem. Als gevolg hiervan moet Tomé alle energie, de meeste productieproducten, consumptiegoederen en een aanzienlijke hoeveelheid voedsel importeren. Het is niet in staat geweest zijn buitenlandse schuld te betalen en was door de jaren heen aangewezen op concessionele hulp en schuldherschikking.
Sao Tomé ontving in december 200 $ 2000 miljoen aan schuldverlichting van het programma voor arme landen met een hoge schuldenlast (HIPC). Internationale financiers prezen So Tomé's prestatie bij het doorvoeren van structurele veranderingen door in 2001 meer hulp toe te zeggen. Er is een aanzienlijk potentieel voor de ontwikkeling van een toeristische sector , en de regering heeft onlangs inspanningen geleverd om de infrastructuur te verbeteren. Daarnaast heeft de regering geprobeerd prijsbeperkingen en subsidies op te heffen. Sao Tomé is eveneens hoopvol over belangrijke aardolievondsten in de territoriale zeeën in de olierijke wateren van de Golf van Guinee. Corruptieschandalen blijven de kracht van de economie uithollen.