Vladivostok

Vladivostok se nalazi na jugoistočnom kraju kontinentalne Rusije, smješten na obali zaljeva Zlatni rog gdje se gradska mreža ulica susreće s vodama Japanskog mora. Prostire se na 331,16 kvadratnih kilometara i funkcionira kao administrativni centar Primorskog kraja, a služi i kao glavni grad Dalekoistočnog federalnog okruga. Prema popisu stanovništva iz 2021. godine, unutar njegovih općinskih granica živi 603.519 stanovnika, a veća urbana aglomeracija doseže 634.835 stanovnika. Drugi je po veličini grad na ruskom Dalekom istoku, nakon Habarovska, i nalazi se 45 kilometara od kineske granice i 134 kilometra od sjevernokorejske granice.

Sredinom devetnaestog stoljeća, područja južno od rijeke Amur, poznata kao Vanjska Mandžurija, došla su pod kontrolu Ruskog Carstva nakon Ajgunskog sporazuma (28. maja 1858.) i njegovog potvrđivanja u Pekingu (24. oktobra 1860.). Dana 2. jula 1860. godine, ruska vojska uspostavila je utvrđeno uporište na vrhu zaljeva Zlatni rog, nazvavši ga Vladivostok. Tokom sljedeće decenije naselje je ostalo malo, ali strateški smješteno, a njegovo prisustvo signaliziralo je ruske pomorske ambicije u Pacifiku.

Premještanje glavne ruske pacifičke pomorske baze u Vladivostok 1872. godine transformiralo je ispostavu u užurbani vojni i trgovački centar. Do 1914. godine broj stanovnika porastao je na preko 100.000, postavši jedan od etnički najraznolikijih gradova carstva. Ruski podanici činili su nešto manje od polovine stanovnika; značajne zajednice Kineza, Korejaca, Japanaca i drugih okupljale su se u različitim naseljima. Građanska udruženja su se širila, od dobrotvornih grupa koje podržavaju siročad i invalide do amaterskih horova i sportskih klubova. Pojava telegrafskih linija i tramvajske mreže koja je prvi put prevozila putnike Svetlanskom ulicom u junu 1908. godine još je čvršće povezala grad s carskim komunikacijskim i transportnim mrežama.

Revolucionarni previranja od 1917. do 1922. godine dovela su do okupacije prvo od strane antiboljševičkih Bijelih snaga, a kasnije i od strane savezničkih kontingenata, među kojima su bile japanske trupe koje nisu završile svoje povlačenje do kraja 1922. godine. U toj posljednjoj godini intervencije, Crvena armija je uključila Dalekoistočnu Republiku u sastav Ruske Sovjetske Federativne Socijalističke Republike. Pod sovjetskom upravom luka je zadržala svoju stratešku vrijednost: pored toga što je bila domaćin sjedišta Pacifičke flote, postala je najveći pacifički izlaz Sovjetskog Saveza za civilni brodski i ribarski promet. Tokom staljinističke ere i u poslijeratnim decenijama, Vladivostok je ostao zatvoren za većinu stranih posjetilaca, učvršćujući svoj imidž udaljenog pomorskog bastiona.

Nakon raspada Sovjetskog Saveza 26. decembra 1991. godine, Vladivostok je ponovo otvoren za međunarodnu trgovinu i turizam. Domaće reforme i pojava tržišne ekonomije potaknuli su preusmjeravanje lokalnih industrija. Ribarstvo, koje čini gotovo četiri petine komercijalne proizvodnje grada, nastavilo je podržavati ekonomiju, dok su kontejnerski tereti i opći uvoz i izvoz pronašli novi zamah s lučkim kompanijama za pretovar. Kao dio napora za diverzifikaciju zapošljavanja, grad je iskoristio svoju blizinu Aziji: Vladivostočki dileri počeli su uvoziti japanske automobile u velikim količinama, u jednom trenutku prodajući oko 250.000 vozila godišnje i zapošljavajući hiljade ljudi u prodaji, popravci i logistici. Kada su uvozne tarife porasle, savezna vlada je uvela podsticaje za jačanje domaće proizvodnje; 2009. godine automobilska kompanija Sollers preselila je jednu fabriku iz Moskve u Vladivostok, direktno zapošljavajući oko 700 radnika s planiranom godišnjom proizvodnjom od 13.200 automobila.

Geografija i infrastruktura se kombiniraju kako bi Vladivostok bio ključni čvor u transkontinentalnom transportu. On predstavlja krajnju stanicu Transsibirske željeznice, čiji je prvi voz stigao u grad 5. juna 1905. godine, povezujući Moskvu s pacifičkom obalom preko Novosibirska, Irkutska i Habarovska. Danas služi kao glavna polazna tačka za Evroazijski kopneni most, dok susjedna morska luka prevozi i obalni i dubokomorski teret, s prometom od 21,2 miliona tona u 2018. godini. Vanjska trgovina kroz morsku luku premašila je 11,8 milijardi američkih dolara u 2015. godini, obuhvatajući trgovinu sa 104 zemlje. Cestovne veze uključuju Ussuri autoput (M60), koji vodi sjeverozapadno do Habarovska i zapadno preko Sibira do Moskve i Sankt Peterburga, kao i autoputeve istočno do Nahodke i južno do pograničnog grada Hasana.

Međunarodni aerodrom Vladivostok (VVO) je sidro gradske zračne mreže. Nadogradnje u periodu 2012-2013 dodale su novu pistu dugu 3.500 metara i Terminal A, kapaciteta do 3,5 miliona putnika godišnje i smještaja za sve kategorije aviona. Aurora, podružnica Aeroflota osnovana 2013. godine spajanjem SAT Airlinesa i Vladivostok Avie, ima sjedište u VVO-u. Redovne linije povezuju Vladivostok s destinacijama širom istočne Azije - među kojima su Tokio, Seul, Peking i Hanoj ​​- kao i domaće linije za Moskvu i Sankt Peterburg. U ranijim decenijama, čarter letovi su povezivali grad s Anchorageom i Seattleom, ali te rute su od tada prekinute.

Gradski prevoz odražava i historiju grada i njegovu topografiju. Prvi tramvaji, uvezeni iz Belgije, počeli su sa radom 9. oktobra 1912. godine. Današnja mreža sastoji se od tramvajskih linija, trolejbusa, konvencionalnih autobusa, prigradskih vozova, trajekata i uspinjače koja se penje na brdo Orlovo gnijezdo. Glavni koridori se zrače od centra grada prema okruzima duž obala Amurskog i Usurijskog zaljeva, prelazeći strme padine i krivudave ulice s kojih se pruža prekrasan pogled na more i grad.

Demografski, stanovništvo Vladivostoka osciliralo je kao odgovor na šire ruske trendove. Nakon što je dostiglo vrhunac od preko 648.000 1992. godine, broj stanovnika je opao tokom ekonomskih teškoća 1990-ih i ranih 2000-ih, prije nego što se ponovo popeo iznad 600.000 do 2020. godine. Gustina naseljenosti u prosjeku iznosi 1.832 osobe po kvadratnom kilometru. Starosna struktura naginje ka odraslima radne dobi - 66,3 posto - dok djeca mlađa od radne dobi čine 12,7 posto, a starije osobe 21 posto; žene brojčano nadmašuju muškarce, što odražava nacionalnu neravnotežu među spolovima. Od 2013. godine, prirodni prirast je dodavao nekoliko stotina stanovnika godišnje, što odražava blagi demografski oporavak.

Turizam je procvjetao u dvadeset prvom vijeku, jer grad promoviše svoju dvostruku sliku ruskog naslijeđa i azijske blizine. Kao krajnja tačka legendarne Transsibirske željeznice, Vladivostok je 2017. godine privukao više od tri miliona posjetilaca, uključujući oko 640.000 stranaca, od kojih je preko 90 posto putovalo iz Kine, Japana ili Južne Koreje. Domaći turizam se uglavnom fokusira na poslovna i diplomatska putovanja – koja se dijelom održavaju zbog godišnjih konferencija i prisustva 18 stranih konzulata. Hotela ima 46, sa ukupno 2.561 sobom; u općini posluje više od 200 turističkih agencija, koje se bave većinom regionalnih turističkih aktivnosti.

Ulaganja u kulturu čine središnji stup projekta razvoja turizma "Istočni prsten" koji je pokrenula savezna vlada. U Vladivostoku je Primorska scena Marijinskog teatra otvorena 2012. godine, a planovi predviđaju otvaranje podružnica Ermitaža, Državnog ruskog muzeja i Tretjakovske galerije. Godišnji Istočni ekonomski forum, otvoren 2015. godine, okuplja političke i poslovne lidere kako bi razgovarali o ulaganjima u ruski Daleki istok. Časopis Forbes rangirao je Vladivostok među deset najboljih gradova u Rusiji za odmor i putovanja, a Nacionalna turistička ocjena ga je smjestila na četrnaesto mjesto u zemlji.

Umjetničke institucije grada datiraju iz kasnog devetnaestog stoljeća. Muzej historije Dalekog istoka Vladimira K. Arsenjeva, osnovan 1890. godine, održava kolekcije u pet ogranaka u Vladivostoku i pet drugih mjesta, uključujući memorijalne izložbe i arheološke artefakte poput stela hrama Yongning iz petnaestog stoljeća. Umjetničke galerije dostigle su zamah nakon 1950. godine: Primorska državna umjetnička galerija postala je samostalna cjelina 1965. godine, osnovavši dječju galeriju i izložbene prostore; 1989. godine galerija Artetage uvela je savremenu umjetnost u grad; a 1995. godine galerija Arka, osnovana na 100 slika koje je donirao Alexander Glezer, uključila se u međunarodnu razmjenu. Nedavniji dodaci uključuju Salt i Zarju, mjesta za eksperimentalni i studentski rad.

Muzički život cvjeta i kroz klasične i kroz popularne kanale. Primorsko regionalno filharmonijsko društvo nadgleda Pacifički simfonijski orkestar i Guvernerov limeni orkestar. Primorsko operno i baletno pozorište otvorilo je 2013. godine novu kuću, koja je od 1. januara 2016. postala ogranak Marijinskog teatra. Što se tiče popularne muzike, Vladivostok posjeduje rock grupu Mumiy Troll i domaćin je godišnjeg Međunarodnog muzičkog festivala i konferencije Vladivostok Rocks (V-ROX), koji tokom tri dana nastupa i panela na otvorenom okuplja mlade umjetnike sa profesionalcima iz industrije.

Dramske umjetnosti i kinematografija također privlače pažnju. Pet profesionalnih pozorišta - uključujući Akademsko dramsko pozorište Maksim Gorki (otvoreno 3. novembra 1932.) i Puškinovo pozorište (1908.) - nude drame, mjuzikle i dječje predstave. Regionalno lutkarsko pozorište ima gostujuću trupu od 15 umjetnika i preko 500 marioneta. Godine 2012. otkrivena je granitna statua Yula Brynnera u rodnoj kući glumca u ulici Aleutskaja. Filmske prezentacije se održavaju u kinu Ocean, koje nakon renoviranja ima platno dimenzija 22 × 10 metara i IMAX 3D dvoranu; Ocean i kino Ussuri domaćini su godišnjeg filmskog festivala Pacifički meridijani, koji privlači filmske stvaraoce i publiku iz cijele Azije i Evrope.

Javne zelene površine odražavaju slojeve prošlosti grada. Pokrovski park, nekada groblje, pretvoren je 1934. godine, ali je zatvoren 1990. godine i vraćen u vlasništvo crkve; napori rekonstrukcije otkrili su grobove ispod novih temelja. Minnyj Gorodok, ili "Park rudničkog okruga", zauzima bivše vojno skladište iz 1880. godine, a od prenamjene 1985. godine nudi jezera i klizalište. Dječji zabavni kompleks Detskiy Razvlekatelny Park sadrži vožnje, akvarij i mali stadion, dok se Admiralski Skver, kojim dominira Trijumfalna kapija, nalazi pored muzeja podmornice S-56. Ukupno, grad održava preko desetak imenovanih parkova i trgova.

Vladivostok ima fizički ambijent koji je istovremeno dramatičan i udaljen. Zauzima južni vrh poluotoka Murajevo-Amurski, kopnene mase duge oko 30 kilometara i široke 12 kilometara. Planina Kholodilnik, koja doseže 257 metara, predstavlja vrh poluotoka, dok se brdo Orlovo gnijezdo, sa 199 metara visine, uzdiže nad centrom grada. Grad se nalazi dalje na istoku od bilo koje tačke južno od njega u Kini ili na Korejskom poluotoku, a po geografskoj dužini je bliži Anchorageu na Aljasci i Darwinu u Australiji nego Moskvi.

Klima je klasifikovana kao vlažna kontinentalna pod uticajem monsuna. Zime, u kojima dominira sibirski maksimum, donose hladan, suh zrak iz unutrašnjosti, što rezultira prosječnim januarskim temperaturama od -11,9 °C i visinom snijega koja rijetko prelazi 5 centimetara. Ljeta su relativno blaga, sa prosjekom od +20 °C u augustu, visokom vlažnošću zraka i značajnim padavinama uzrokovanim istočnoazijskim monsunom. Regija ostaje osjetljiva na tropske oluje i ostatke tajfuna koji su se pojavili nakon udara u Koreju i Japan; u septembru 2012. godine, tajfun Sanba poplavio je dijelove Primorskog kraja, uzrokujući značajne poljoprivredne gubitke.

Evolucija Vladivostoka od izolirane ispostave do dinamične regionalne metropole odražava njegovu stratešku geografiju i trajne ruske ambicije na Pacifiku. Kao brod trgovine, savjesti i kulture, on premošćuje kontinente i klime, kombinirajući arhitekturu evropskog stila s azijskim utjecajima, vojno naslijeđe s pomorskim poduhvatima i stoljetnu željeznicu s turističkim inicijativama dvadeset prvog stoljeća. U ovom spajanju kopna i mora, prošlosti i budućnosti, Vladivostok nastavlja da potvrđuje svoju ulogu kao glavna kapija i okupljalište ruskog Dalekog istoka.