Naurua

Nauru është një ishull në formë ovale prej 21 kilometrash katrorë në jugperëndim të Oqeanit Paqësor, 8 kilometra (42 milje) në jug të Ekuatorit. Ishulli kufizohet nga një shkëmb koral që është i dukshëm në baticë dhe është i mbushur me maja. Ekzistenca e shkëmbinjve nënujorë ka penguar zhvillimin e një porti, por kalimet në gumë ofrojnë akses në ishull për varkat e vogla. Në brendësi nga bregu është një brez i pasur bregdetar 26 deri në 150 metra (300 deri në 490 këmbë) i gjerë.

Rrafshnalta qendrore e Naurut është e rrethuar nga shkëmbinjtë koralorë. Pika më e lartë e pllajës, e njohur si Kreshta e Komandës, është 71 metra (233 këmbë) mbi nivelin e detit.

Rajonet e vetme prodhuese të Naurut janë përgjatë brezit të shkurtër bregdetar, ku lulëzojnë palmat e kokosit. Bananet, ananasi, perimet, pemët pandanus dhe drurët indigjenë si pema e tomanos rriten në zonën përreth Lagunës Buada.

Nauru, së bashku me Banaba (Ishulli i Oqeanit) në Kiribati dhe Makatea në Polinezinë Franceze, ishte një nga tre ishujt kryesorë të shkëmbinjve fosfat në Oqeanin Paqësor. Depozitat e fosfatit në Nauru tani janë shteruar pothuajse plotësisht. Minierat e fosfatit në rrafshnaltën e mesme kanë rezultuar në një peizazh të shkretë me maja gëlqerore të dhëmbëzuara deri në 15 metra (49 këmbë) të larta. Minierat kanë shkatërruar dhe shkatërruar rreth 80% të sipërfaqes së tokës së Nauru-së, si dhe Zonën Ekskluzive Ekonomike përreth; Rrjedhja e baltës dhe fosfatit besohet se ka vrarë 40% të jetës detare.

Në Nauru, ka pak burime natyrore të ujit të freskët. Uji i shiut mblidhet në rezervuarët e magazinimit në çati. Banorët e ishullit mbështeten në tre objekte të shkripëzimit të operuara nga Agjencia e Shërbimeve të Naurut.

Për shkak të afërsisë me ekuatorin dhe ujin, klima e Naurut është e nxehtë dhe e lagësht gjatë gjithë vitit. Midis nëntorit dhe shkurtit, Nauru ndikohet nga shirat e musonit, megjithëse ciklonet janë të rrallë. Reshjet vjetore ndryshojnë shumë dhe ndikohen nga Lëkundjet El Nio-Jugore, me shumë thatësira të rënda të dokumentuara. Në Nauru, temperatura varion midis 26 dhe 35 °C (79 dhe 95 °F) gjatë ditës dhe 22 deri në 34 °C (72 dhe 93 °F) gjatë natës.

Që nga korriku 2011, popullsia e Nauru ishte 9,378 njerëz. Popullsia e ishullit dikur ishte më e lartë, por 1,500 njerëz u larguan në vitin 2006 si pjesë e një riatdhesimi të punëtorëve emigrantë nga Kiribati dhe Tuvalu. Riatdhesimi u nxit nga pushimet e shumta nga puna në sektorin e minierave të fosfatit. Është kombi më pak i populluar i Oqeanisë.

Grupet etnike

Nauru ka një popullsi prej 58 përqind Nauruans, 26 përqind banorë të tjerë të ishullit të Paqësorit, 8 përqind evropianë dhe 8 përqind kinezë. Nauruanët janë pasardhës të marinarëve polinezianë dhe mikronezianë. Dy nga 12 fiset fillestare fisnore u zhdukën në shekullin e njëzetë.

Fe

Krishterimi është feja më e praktikuar në ishull (dy të tretat protestante, një e treta katolike romake). Liria e besimit është e garantuar me Kushtetutë. Qeveria ka kufizuar aktivitetet fetare të anëtarëve të Kishës së Jezu Krishtit të Shenjtorëve të Ditëve të Mëvonshme dhe të Dëshmitarëve të Jehovait, shumica e të cilëve janë punëtorë të huaj të punësuar nga Korporata Nauru Fosfat në pronësi shtetërore. Dioqeza Katolike Romake e Taravës dhe Naurut, me selinë e saj në Tarawa, Kiribati, u shërben në mënyrë baritore katolikëve.

Njerëzit origjinal aborigjenë adhuronin një perëndeshë femër të quajtur Eijebong dhe një mbretëri shpirtërore të quajtur Buitani.

Ekziston gjithashtu një komunitet i konsiderueshëm Bahá' (10%) – përqindja më e lartë e çdo kombi në botë – si dhe komunitete budiste (9%) dhe myslimanë (2.2%).

Ekonomia Nauruane arriti kulmin në fillim të viteve 1980, kur ishte pothuajse plotësisht e varur nga burimet e fosfatit të ardhur nga jashtëqitjet e shpendëve të detit. Ka pak burime alternative dhe shumica e nevojave duhet të importohen. RONPhos, i njohur më parë si Korporata Nauru Fosfat, vazhdon të ndërmarrë miniera në shkallë të vogël. Qeveria investon një pjesë të fitimeve të RONPhos në Trustin e të drejtave të fosfatit Nauru. Trusti trajton asetet afatgjata që janë krijuar për të ndihmuar njerëzit kur depozitat e fosfatit janë varfëruar.

Keqmenaxhimi rezultoi në reduktime të konsiderueshme në asetet fikse dhe rrjedhëse të Trustit, të cilat nuk mund të rikuperohen kurrë plotësisht. Ndër sipërmarrjet e pasuksesshme ishte financimi i Leonardo the Musical në 1993. Për të paguar borxhet, hoteli Mercure në Sydney dhe Nauru House në Melburn u shitën në vitin 2004 dhe i vetmi Boeing 737 i Air Nauru u sekuestrua në dhjetor 2005. Shërbimi i fluturimit normal rifilloi Qershor 2006, kur avioni u zëvendësua nga një aeroplan Boeing 737–300. Kompania shiti pasurinë e saj të pronës në Melburn, vendin bosh Savoy Tavern, për 7.5 milionë dollarë në 2005.

Vlera e Trustit besohet të jetë ulur nga 1.3 miliardë dollarë Australianë në 1991 në 138 milion dollarë në 2002. Naurut aktualisht i mungojnë fondet për të kryer shumë detyra themelore të qeverisë; për shembull, Banka Kombëtare e Naurut është e falimentuar. Në vitin 2005, CIA World Factbook parashikoi një GDP për frymë prej 5,000 dollarësh. Sipas vlerësimit ekonomik të Bankës Aziatike për Zhvillim të vitit 2007 për Naurun, PBB-ja për frymë varion nga 2,400 deri në 2,715 dollarë. Sipas Kombeve të Bashkuara (2013), PBB-ja për frymë është 15,211 dollarë dhe renditet e 51-ta në listën e vendeve me GDP-në më të lartë për frymë.

Taksat personale nuk vendosen në Nauru. Shkalla e papunësisë besohet të jetë 90%, ndërsa qeveria punëson 95% të atyre që kanë punë. Banka Aziatike për Zhvillim vëren se, megjithë mandatin e fortë popullor të administratës për të ndërmarrë reforma ekonomike, prognoza afatmesme është që mbështetja e vazhdueshme te ndihma e huaj në mungesë të një alternative ndaj minierave të fosfatit. Turizmi nuk kontribuon shumë në ekonomi.

Nauru u bë një parajsë fiskale në vitet 1990 dhe filloi të lëshonte pasaporta për qytetarët e huaj për një çmim. Në betejën e saj kundër pastrimit të parave, Task Forca ndërqeveritare e Veprimit Financiar për Pastrimin e Parave (FATF) e përcaktoi Naurun si një nga 15 vendet "jo bashkëpunuese". Gjatë viteve 1990, një bankë e rregulluar në Nauru mund të krijohej për aq pak sa 25,000 dollarë pa kritere shtesë. Nën presionin e FATF-së, Nauru miratoi ligje kundër shmangies në vitin 2003, duke bërë që paratë e huaja të iknin nga vendi. FATF hoqi statusin jo-bashkëpunues në tetor 2005, duke përmendur rezultate pozitive nga ligji dhe zbatimi i tij.

Nga viti 2001 deri në 2007, qendra e burgut Nauru ishte një burim kryesor i të ardhurave për kombin. Autoritetet Nauruan shprehën shqetësimin e tyre për vendimin e Australisë për të mbyllur ishullin. Dr Kieren Keke, Ministri i Punëve të Jashtme në atë kohë, tha në shkurt 2008 se mbyllja do të rezultonte në humbjen e punësimit të 100 nauruanëve dhe do të ndikonte në 10% të popullsisë së ishullit drejtpërdrejt ose tërthorazi: “Ne kemi një numër të madh familjesh që do të humbasin papritur të ardhurat e tyre. Ne jemi duke kërkuar metoda për të ofruar ndihmë sociale, por aftësia jonë është jashtëzakonisht e kufizuar. Ne fjalë për fjalë kemi një problem të madh papunësie në duart tona.” Në gusht 2012, qendra e paraburgimit u rihap.

Nauru është një komb i krishterë, prandaj zbatohen idealet dhe standardet e krishtera të sjelljes.

Nauruan, një gjuhë e ishullit të Paqësorit, është gjuha zyrtare. Megjithatë, rreth gjysma e popullsisë së ishullit flet rrjedhshëm nauruanisht dhe anglishtja kuptohet, flitet dhe përdoret gjerësisht për shumicën e arsyeve qeveritare dhe tregtare.

Këto janë ngjarjet më të rëndësishme të vitit:

postë

Në ishull, ka një pjesë të vogël të zyrave postare ku mund të dërgoni postë.

Ambasadat

Ka vetëm dy ambasada në Nauru; shumica e ambasadave të kombeve të tjera janë në Australi ose në Zelandën e Re.

Telefoni

Ka telefona publikë si dhe një rrjet telefoni celular. Nëse operatori juaj i shtëpisë nuk ka një kontratë roaming me Naurun, mund t'ju duhet të blini një kartë SIM nga operatori lokal Digicel.

internet

CenpacNet inc. është i vetmi ofrues i shërbimit të internetit, si dhe pronar i domenit kombëtar.nr. Për më tepër, ajo drejton kafenenë e vetme të internetit të Nauru:

Përveç kësaj, hotelet ofrojnë laptopë ku mund të shkoni në internet, por duhet të kontrolloni çmimet paraprakisht!

Për shkak të qendrës australiane të paraburgimit në det të hapur në ishull, do të ketë një numër të madh të personelit të qeverisë australiane që do të qëndrojë në dy hotelet e vogla të ishullit dhe do të zënë vende në fluturimet për dhe nga Nauru (veçanërisht fluturimi direkt për dhe nga Brisbane). Kjo, së bashku me kërkesën për vizë, nënkupton që ju duhet patjetër të planifikoni dhe planifikoni udhëtimin tuaj disa muaj përpara.

Për të hyrë në Nauru, të gjithë turistët ndërkombëtarë duhet të kenë një pasaportë të vlefshme dhe dëshmi të një rezervimi hoteli ose një sponsor vendas. Qytetarët e Ishujve Kuk, Fixhi, Izrael, Kiribati, Ishujt Marshall, Mikronezia, Niue, Palau, Papua Guinea e Re, Rusia, Samoa, Ishujt Solomon, Tajvani, Tonga, Tuvalu dhe Vanuatu kanë të drejtë për një vizë falas në mbërritje. Qytetarët e kombeve të tjera duhet të marrin vizë paraprakisht. Ka pasur thashetheme në internet që pretendojnë se mund të hyni deri në tre ditë pa vizë, por kjo nuk është e vërtetë.

Për shkak se aplikimet për vizë mund të kërkojnë një kohë të gjatë për t'u plotësuar, ju duhet ta dorëzoni aplikimin tuaj shumë përpara udhëtimit tuaj të planifikuar. Thuhet se një vizë turistike kushton 100 AUD. Nëse jeni gazetar dhe dëshironi të punoni në Nauru, do t'ju duhet një vizë gazetari, e cila kushton 200 AUD. Megjithatë, nëse dëshironi të raportoni në qendrën australiane të paraburgimit në ishull, mund t'ju duhet të paguani 8000 AUD për shkak të një vendimi të vitit 2014 nga qeveria Nauruane. Aplikimet për vizë gazetare duhet t'i dërgohen Joanna Olsson, Drejtoreshë e Zyrës së Informacionit të Qeverisë, në [email mbrojtur].

Do t'ju jepet një kartë, të cilën duhet ta plotësoni dhe ta dorëzoni së bashku me një kopje të pasaportës. Kostoja e vizës paguhet në Nauru pas mbërritjes. Për t'u regjistruar, duhet t'i jepni autoriteteve në këtë moment pasaportën tuaj. Pasaporta juaj do t'ju kthehet të nesërmen.

Në varësi të vendit tuaj, mund t'ju duhet një vizë tranziti ose një ESTA nëse jeni duke kaluar tranzit përmes territorit amerikan (për shembull, Guam) në rrugën tuaj për në Nauru.

Pasagjerët mund të mbajnë sendet e mëposhtme në Nauru:

Droga, eksplozivët, armët e zjarrit dhe pornografia nuk lejohen të importohen.

Nauru Airlines (e njohur më parë si Linja ajrore jonë dhe Air Nauru) fluturon për në Nauru nga Brisbane, Nadi dhe Honiara që nga marsi 2016. Fluturimet janë sporadike, me çdo destinacion të servisuar një deri në tre herë në javë.

Aeroporti kryesor i ishullit, i vendosur në rajonin Yaren në jugperëndim, është vendi ku pothuajse të gjithë vijnë dhe largohen nga Nauru.

Hoteli mund ose nuk mund të dërgojë një automjet për t'ju pritur në aeroport; në skenarin më të keq, do t'ju duhet të ecni.

Asnjë nga dy portet në Aiwo ose Anibare nuk mund të trajtojë trafikun e pasagjerëve ose jahtet; ato përdoren vetëm për eksportin e fosfatit ose nga peshkatarët vendas. Për shkak se uji përgjatë vijës bregdetare është i cekët, anijet më të mëdha duhet të ankorohen jashtë bregut.

Nauru ka dallimin e të qenit kombi më pak i vizituar në botë, me një mesatare prej 200 vizitorësh çdo vit. Turmat nuk janë aspak problem. Ka pak transport publik, kështu që marrja me qira e një makine, skuteri ose biçikletë është alternativa juaj më e mirë për të lëvizur. Opsione të tjera përfshijnë ecjen (që është e pakëndshme në vapën dhe lagështinë tropikale) ose autostop, që është shumë popullor në ishull.

Gjatë ditës, një autobus i komunitetit shkon rreth ishullit çdo orë ose më shumë. Vendasit gjithashtu nganjëherë varen në vagonët e trenit të mallrave që kalon midis Aiwo dhe rajonit të brendshëm të minierave.

Nauru është aq i vogël sa vozitja rreth ishullit zgjat më pak se një orë. Unaza e ishullit 19 km rrethon ishullin dhe është e shtruar; megjithatë, shumica e rrugëve të brendshme nuk janë. Tre nga njëzet kilometrat e rrugës janë shkëputur nga pista e aeroportit. Sinjalet e vetme të trafikut të ishullit përdoren për të ndaluar trafikun dhe për t'i mundësuar avionit të kalojë rrugën për në terminal! Kjo është një fotografi suvenirësh e njohur e bërë nga turistët.

Drejtuesit e mjeteve duhet të jenë në gatishmëri për kafshët dhe njerëzit kur lëvizin në brez, pasi trafiku udhëton në të majtë.

Capelle & Partners, shitësi më i madh ushqimor lokal, ndonjëherë merr me qira makina ose biçikleta. Përndryshe, ju mund të pyesni në hotelin tuaj ose thjesht të pyesni një vendas. Për të vozitur në Nauru, të huajt duhet të kenë patentë shoferi ndërkombëtar. Gjithashtu, mbani në mend se mungesat e benzinës nuk janë të rralla!

Ka dy hotele në ishull, Menen më i kushtueshëm në lindje dhe Od'n Aiwo më i lirë në perëndim. Përveç kësaj, dyqani ofron strehim për mysafirë në veri të ishullit.

• Gjiri Anibare, ndodhet në lagjen Anibare (përgjatë Unazës). Plazhi më i bukur i Naurut, me rërë të imët, të bardhë dhe palma, mund të gjendet këtu. Gjiri është mjaft i thellë për të notuar, uji është më i pastër se në bregun perëndimor dhe ju mund të notoni mes majave magjepsëse të koraleve. Gjiri Anibare është ndeshja më e afërt e Naurut me perceptimin e shumicës së njerëzve për një ishull të Paqësorit Jugor dhe është gjithashtu i popullarizuar nga vendasit. Është gjithashtu një vend i mrekullueshëm për të parë agimin; në 166°E, Nauru është një nga kombet më të hershme të botës që dëshmoi një ditë të re. Porti Anibare, më i vogli nga dy portet e Naurut, ndodhet pranë skajit jugor të gjirit. Ju mund të shihni peshkatarët vendas që sjellin kapjen e tyre në breg këtu, e cila u ndërtua në fillim të viteve 2000 duke përdorur paratë japoneze.
• Porti Aiwo, Distrikti i Aiwo (përgjatë Unazës). Porti më i madh, i cili përdoret nga anije të mëdha mallrash për të eksportuar fosfat dhe importuar mallra të tjera si ushqime dhe benzinë. Ajo u ndërtua në 1904 për të trajtuar industrinë e fosfatit në të njëjtën kohë me hekurudhën me rreze të ngushtë që lidh rajonin e minierave në qendër të ishullit me Aiwo. Impiantet për rafinimin e fosfatit përpara se të ngarkohet në anije përgjatë dy rripave spektakolare të transportuesit në shtyllat që dalin në det janë të vendosura në fund të hekurudhës dhe përgjatë rrugës nga porti (për kuriozitet, tubat përgjatë këtyre strukturave përdoren për shkarkim karburantet nga cisternat). Vendi nuk është aq i gjallë sa dikur në vitet 1970 dhe 1980, dhe shumica e tij duket e shkatërruar. Megjithatë, minierat e fosfatit e kanë karakterizuar Naurun për më shumë se një shekull, dhe së bashku me peizazhin e minierave në brendësi, është ndoshta tërheqja më e madhe e të gjithë ishullit – veçanërisht nëse jeni të interesuar për turizmin industrial.
• Ndërtesat qeveritare, ndërtesat qeveritare të rrethit Yaren (Në brezin midis pistës dhe bregut). Naurut, si shumë prej kombeve më të vogla të botës, i mungon një "kryeqytet". Administrata dhe presidenti janë të vendosura në Yaren, afër aeroportit. Ndërtesa e parlamentit, edhe pse jo aq e dukshme sa shumë të tjera në mbarë globin, është një pikë referimi e rëndësishme në ishull. Ju gjithashtu mund të merrni pjesë në një seancë legjislative, e cila zakonisht është e aksesueshme për publikun.
• Laguna e Buadës, ndodhet në lagjen Buada. (Për të arritur atje, ndiqni rrugën përballë hotelit Od-N-Aiwo derisa të degëzojë, më pas kthehuni majtas.) Rruga do t'ju çojë direkt atje.) Trupi i vetëm i ujit të ëmbël në ishull ndodhet në qendrën e poshtme të ishulli ne nje vend shume te bukur. Laguna kufizohet nga palma të trasha dhe bimësi të tjera nga të gjitha anët. Megjithatë, uji është i ndyrë dhe i papërshtatshëm për not. Prapëseprapë, është një mundësi e shkëlqyer fotografie dhe rruga e asfaltuar rrethon lagunën, kështu që ju mund të shëtisni gjatë gjithë rrugës rreth saj.
• Brendësia e ishullit (sipër). Si pasojë e minierave të fosfatit, zemra e ishullit është bërë një "peizazh hënor", të cilin banorët i referohen si Topside. Ky ishte burimi i pasurisë së ishullit, por pjesa më e madhe e fosfatit është nxjerrë që atëherë (megjithëse ka ende minierat në vazhdim, por në një shkallë shumë më të vogël). Majat e mbijetuara prej guri gëlqeror janë mbuluar pjesërisht nga bimësia, duke krijuar një habitat që nuk do ta prisnit ta shihnit në një ishull të Detit të Jugut. Disa njerëz besojnë se peizazhi është unik dhe magjepsës, ndërsa të tjerë thonë se është i tmerrshëm sepse minierat e shkatërruan ekosistemin fjalë për fjalë nga themeli dhe më pas e "zbukuruan" me makina të vjetra dhe pajisje minerare të shtrira dhe të kalbura. Përveç kësaj, sendet e lëna pas nga japonezët gjatë Luftës së Dytë Botërore, të tilla si armatime, një përplasje avioni dhe madje edhe një burg i vogël i improvizuar, mund të gjenden në pjesën e sipërme. Së fundi, pjesa e brendshme e ishullit ka qendrën famëkeqe australiane të paraburgimit në det të hapur, të cilën nuk ju lejohet ta fotografoni.

Nauru është një nga kombet e pakta në botë ku mund të ecësh rreth gjithë perimetrit të saj në një kohë të arsyeshme. Një rrugë e mbyllur rreth ishullit dhe udhëtimi zgjat rreth 25 minuta pa ndalesë. Një udhëtim me biçikletë zgjat rreth 2-3 orë, ndërsa një shëtitje mund të zgjasë deri në 6 orë. Ka shumë peizazhe të bukura, por jo shumë për të bërë, dhe dyqani Chappelle & Partner në krye të ishullit në zonën Ewa ofron një pushim të këndshëm në gjysmë të rrugës rreth ishullit.

Duke ecur rreth ishullit, mund të shihni relike nga Lufta e Dytë Botërore, kur Japonia kontrollonte ishullin, si armë japoneze, bunkerë dhe kuti pilulash. Këto mund të gjenden kryesisht përgjatë bregut, por edhe në majë të 1 Command Ridge, pika më e lartë e Naurut. Nëse gjithmonë keni dashur të shihni një pikë të lartë kombëtare, është një shëtitje mjaft e thjeshtë deri në këtë majë, e cila është 65 metra mbi nivelin e detit. Mund të ketë gjithashtu mundësi për eksplorimin urban të minierave të braktisura të fosfatit dhe infrastrukturës së transportit në qendër dhe në perëndim të ishullit.

Nëse ju pëlqen sporti, mund të shikoni skuadrat lokale të garojnë në një ndeshje futbolli me rregulla australiane. Ndeshja kombëtare do të luhet në fushën sportive Linkbelt Oval gjithë ditën e shtunë.

Shumë nga plazhet e Naurut janë të cekëta dhe shkëmbore, duke i bërë ato të papërshtatshme për not. Anibare Bay (përmendur në Shih më lart) është alternativa juaj më e mirë, dhe është gjithashtu një vend i mrekullueshëm për të parë peshkatarin të sjellë kapjen e ditës në Anibare Harbour.

Shumica e ushqimit importohet nga Australia dhe vjen me anije ose aeroplan një herë në gjashtë deri në tetë javë. Ekziston një kuzhinë perëndimore dhe aziatike (kryesisht kineze). Pjatat mund të mos jenë aq thelbësore dhe të përzemërta sa homologët origjinalë për shkak të mjedisit tropikal. Për shkak se jo të gjithë komponentët janë gjithmonë të aksesueshëm, vaktet shpesh mbahen bazë.

Ushqimi i detit është jashtëzakonisht i popullarizuar në restorantet e Nauru-së pasi është një vend ishullor. Meqenëse mishi i viçit është një nga vaktet e tyre kryesore, proshutat e gatuara dhe të tymosur janë gjithashtu jashtëzakonisht të njohura.

Buxhet

Përveç kësaj, ka disa "institucione ngrënieje" të vogla të lira që shërbejnë kuzhinë kineze.

Mid-varg

mburrem

Reef Bar është një bar i vendosur në gumë (në Hotel Menen). Bari i vetëm publik në Nauru. Nëse qëndroni në hotelin tjetër në ishull, Od-N-Aiwo, është afërsisht 5.5 kilometra larg rreth rrugës unazore. Ajo ofron birra australiane si dhe pije alkoolike të huaja. Ka disa tavolina pishinë, TV satelitor dhe muzikë të regjistruar në barroom. Është e zënë në fundjavë pasi nauruanët paguhen të premteve, por është qetësi gjatë natës së javës. Vendasit do të përshëndesin me kënaqësi të ardhurit dhe mërgimtarët zakonisht do të fillojnë një bisedë gjithashtu. Nuk lejohen rrokullisje apo tanga (sandalet e mbyllura janë në rregull), dhe meshkujt duhet të mbajnë një jakë.

Përveç kësaj, restorantet dhe dyqanet shesin pije joalkoolike dhe, në raste të caktuara, pije alkoolike.

Dollari australian është monedha zyrtare e Naurusë. Kartat e kreditit pranohen rrallë; blerjet me para në dorë janë normë. Nauru nuk ka zyra këmbimi, dhe banka e vetme, Banka e Nauru, është përgjithësisht e mbyllur. Megjithatë, në prill 2015, Capelle & Partner themeloi ATM-në e parë të ishullit. Ju duhet të mbani ende mjaftueshëm dollarë australianë për të mbuluar shpenzimet tuaja gjatë gjithë udhëtimit tuaj.

Në Nauru, nuk ka pazare apo bakshish.

Dita e Angam, e festuar më 26 tetor, përkujton rimëkëmbjen e popullit Nauruan pas dy Luftërave Botërore dhe pandemisë së gripit të vitit 1920. Kultura indigjene është zhvendosur ndjeshëm nga ndikimet koloniale dhe moderne perëndimore. Pak tradita të lashta kanë mbijetuar, megjithëse disa lloje të muzikës tradicionale, arteve dhe zejeve, dhe peshkimit vazhdojnë të praktikohen.

Në Nauru, nuk ka media ditore, megjithatë ekziston një gazetë javore, Mwinen Ko. Televizioni Nauru (NTV) është një stacion televiziv shtetëror që transmeton programe nga Zelanda e Re dhe Australia, ndërsa Radio Nauru është një stacion radio jo-komercial në pronësi shtetërore që transmeton programe nga Radio Australia dhe BBC.

Legjislacioni australian Futbolli është sporti më i popullarizuar në Nauru, dhe ai, së bashku me peshëngritjen, konsiderohet sporti kombëtar. Ekziston një ligë futbolli me tetë ekipe. Volejbolli, netbolli, peshkimi dhe tenisi janë të gjitha të njohura në Nauru. Nauru konkurron si në Lojërat e Komonuelthit ashtu edhe në Lojërat Olimpike Verore.

Rugby Sevens është rritur në popullaritet në dy vitet e fundit deri në pikën që tani ka ekipin e vet kombëtar (Ekipi kombëtar i unionit të rugbit Nauru.

Nauru mori pjesë në kampionatin Oceania Sevens në Zelandën e Re në 2015.

Nauru është një ishull i qetë ku çdo lloj krimi është shumë i pazakontë. Në rast urgjence, kontaktoni numrat e urgjencës (117 ose 118) ose shkoni në stacionin e policisë pranë aeroportit.

Ndërsa tërmetet nuk janë rrezik në Nauru, ai mund të goditet nga cunami i shkaktuar nga tërmetet rreth Unazës së Zjarrit, që rrethon Oqeanin Paqësor.

Nuk ka asnjë të dhënë që një ciklon të godasë ndonjëherë Naurun, dhe ato janë shumë të rralla pikërisht afër Ekuatorit. Megjithatë, nëse vini gjatë sezonit të shirave, përgatituni për shi të fortë dhe stuhi.

Not dhe surfing

Nauru, si shumë ishuj të tjerë të Paqësorit, kufizohet nga një gumë i cekët me prerje që lejojnë hyrjen për varkat dhe portet. Mund të ketë rryma të forta mbi detin e cekët, anije lëvizëse në porte dhe krijesa të rrezikshme detare në fundin e koraleve. Përpara se të zhyteni në det, merrni udhëzime.

Furnizimi me ujë i Naurut varet nga uji i shiut i mbledhur në rezervuarë nga çatitë e shtëpive dhe një strukturë e vjetëruar e shkripëzimit me osmozë të kundërt. Duhet të qëndroni larg ujit të rubinetit.

Duke marrë parasysh madhësinë e tij të vogël dhe vendndodhjen e izoluar, Nauru ka një sistem adekuat të kujdesit shëndetësor. Përveç çështjes së përhapur të obezitetit në popullatë, vdekshmëria foshnjore dhe normat e jetëgjatësisë janë të krahasueshme me ato të vendeve të zhvilluara. Spitali i Përgjithshëm Nauru dhe Spitali RON janë dy spitalet në ishull, të dyja të vendosura në zonën Denigomodu në perëndim të ishullit. Nëse keni një infeksion më të rëndë, mund t'ju duhet të transportoheni në Australi. Eshtë e panevojshme të përmendet, ndërsa vizitoni Naurun, është thelbësore të keni sigurim të shkëlqyer udhëtimi!

Sëmundjet tropikale të zakonshme në vendet ekuatoriale paraqesin më pak rrezik në Nauru, por këshillohet një vaksinim kundër hepatitit B. Megjithatë, ekziston rreziku i etheve të dengës, ndaj duhet të shmangni pickimin e mushkonjave.

Ju duhet të jepni dëshmi për vaksinimin e etheve të verdha nëse jeni nga një vend ku ethet e verdha janë të përhapura ose nëse keni vizituar një vend të tillë brenda gjashtë ditëve të mëparshme.