Lagana – Vastenplatbrood met sesam

Lagana, in het Grieks bekend als λαγάνα (uitgesproken als lah-GHAH-nah), is meer dan alleen brood – het is een lentetraditie. Elk jaar op Kathari Deftera, oftewel Schone Maandag, breken Griekse families dit brood uit om het begin van de Grote Vasten en de komst van de lente te markeren. Schone Maandag is een feestelijke dag van vastenmaaltijden en pelgrimstochten naar bijeenkomsten op het platteland onder een strakblauwe hemel. Op deze dag staat Lagana vaak op tafel naast taramasalata, octopus, gekookte groenten en het zoete halva-dessert, en symboliseert het de verse, eenvoudige smaken van het seizoen en het plechtige, hoopvolle begin van de Vasten. Bereid zonder zuivel of eieren (ingrediënten die traditioneel tijdens het vasten worden vermeden), belichaamt Lagana eenvoud: bescheiden ingrediënten – bloem, water, gist, zout en een scheutje olijfolie – worden iets warms, feestelijks en om te delen.

Het bakken van Lagana vult het huis met de zachte geur van olijfolie en geroosterde sesam. Het deeg rijst tot een goudbruin ovaal brood met een malse kruim en een korst vol kuiltjes en een kroontje van geroosterde witte sesamzaadjes. In Griekenland wordt Lagana vaak maar één keer per jaar gebakken voor Schone Maandag, maar het kan natuurlijk ook op elk ander moment. Dit bescheiden brood wordt met warmte herinnerd vanwege de smaak van traditie: een vleugje olijfolie, een snufje sesam en de herinnering aan familiebijeenkomsten in de lentezon.

Elke Schone Maandag gaan de Grieken naar buiten: velden en stranden worden picknickplekken versierd met vliegers en wilde groenten. Tijdens deze bijeenkomsten is Lagana een centraal symbool van gemeenschap. Het brood wordt in het midden van de tafel gelegd, de met sesam bestrooide korst nodigt iedereen uit om er een stukje af te scheuren. In sommige dorpen drukken mensen kruisjes of vingerpatronen in het deeg voordat ze het bakken. Omdat er alleen basisingrediënten uit de voorraadkast worden gebruikt, straalt Lagana nederigheid en saamhorigheid uit. Het combineert prachtig met vastengerechten zoals taramasalata (viskuitdip), salades op basis van olijven of eenvoudige bonensoepen. Maar buiten de vastentijd bakken mensen het hele jaar door Lagana als rustiek voorgerecht of bijgerecht. Je kunt het besmeren met olijfolie en za'atar voor een eenvoudige snack, of het serveren met zelfgemaakte jam en kaas bij het ontbijt. De milde smaak – subtiel hartig door het deeg en nootachtig door de sesam – maakt het veelzijdig en past het bij zowel eenvoudige als feestelijke maaltijden.

Elke Griekse keuken heeft zijn eigen draai aan Lagana. Sommige bakkerijen strooien grof zeezout of gedroogde oregano over de olie voordat ze sesam toevoegen. Anderen snijden het deeg in reepjes zodat de stoom kan ontsnappen, wat resulteert in een stevigere korst. Hoewel het "het ongezuurde brood van Schone Maandag" wordt genoemd, maken weinig Grieken het tegenwoordig zonder gist; het gebruik van gist maakt het platbrood licht en luchtig. De traditie om geen eieren of zuivel te gebruiken wordt echter nog steeds in ere gehouden. Voor de beste smaak staan ​​authentieke recepten op Griekse olijfolie en witte sesam. In moderne bakkerijen zie je Lagana-broden bestrooid met extra kruiden of zelfs amandelen. Mini-Lagana-broodjes worden soms gebakken voor feestjes. Een inventieve versie draait twee reepjes deeg in elkaar en belegt ze met honinggeglazuurde amandelen voor een zoet-hartige traktatie. In elke vorm blijft Lagana een bescheiden ster: een betaalbaar, stevig brood met de smaak van de mediterrane lente. Het herinnert ons eraan dat de eenvoudigste recepten vaak het meest authentiek aanvoelen.