Las Terrenas

Een verfrissende golf van turquoise golven begroet de reiziger die in één oogopslag ziet dat Las Terrenas aan de noordoostelijke kust van het schiereiland Samaná in de Dominicaanse Republiek ligt, met een baai van zo'n 25 vierkante kilometer in zijn zandige omhelzing. De stad, die bijna veertienduizend zielen telt – 6985 mannen en 6884 vrouwen, volgens de volkstelling van 2002 – ligt op een smalle kuststrook waar palmbladeren ritselen boven het witte zand dat de kustlijn bedekt. ​​Ooit geïsoleerd door dichte jungle en bergpaden, ligt Las Terrenas tachtig kilometer ten noordoosten van Santo Domingo. De zeelucht wordt verlevendigd door het samenspel van Atlantische winden en de historische stromingen die het karakter hebben gevormd. Deze gemeenschap, gelegen tussen Atlantische golven en groene heuvels, heeft als een van haar meest karakteristieke kenmerken een Franstalige enclave die, sinds de geboorte van de stad in 1946, haar taalgebruik in het dagelijks leven heeft gedrukt.

In de eerste decennia van de Europese ontmoeting diende de bredere baai van Samaná als een aarzelende toegangspoort: Britse slavenhandelaren gingen hier begin zeventiende eeuw aan land en verruilden Taino-lichamen voor kettingen voordat ze koers naar het westen zetten. Die verachtelijke handelsregisters hebben hun sporen nagelaten bij een moderne bevolking wiens afstamming Taino-overlevenden, Spaanse kolonisten, West-Indische migranten en de afstammelingen van Afrikaanse gevangenen met elkaar verbindt. Toen Rafael Leónidas Trujillo in 1946 verordende dat plattelandsfamilies uit Santo Domingo zich als boeren en vissers langs deze kuststrook moesten vestigen, legde hij onbewust de basis voor een vissersdorp waarvan de hutten als zeepokken aan het strand vastklampten – stuk voor stuk een bewijs van levensonderhoud en zeemanskunst.

Naarmate de decennia verstreken, verruilden diezelfde hutten hun netten voor menu's; hun ruw gekapte balken werden omgebouwd tot bars, restaurants en ambachtelijke winkeltjes. Eind jaren zeventig koos een Amerikaanse diplomaat, Adelphia Dane Bowen Jr., Las Terrenas uit tot zijn privé-retraite en bouwde de eerste buitenlandse woning te midden van de verzameling hutjes met dakspanen. Visnetten maakten plaats voor hotelbalkons. Rond de eeuwwisseling had de gestage komst van ondernemers een bescheiden maar verfijnde toeristische infrastructuur voortgebracht: hotels van middenklasse-elegantie, strandhuisjes, clubs bewaakt door geurige hibiscus en een winkelcentrum genaamd Puerto Plaza Las Terrenas, waarvan de terrassen met een scherp commercieel oog uitkijken over de zee.

Een opmerkelijk keerpunt kwam in december 2012, toen een nieuwe snelweg de oude zes uur durende route van Santo Domingo verbrak en de reis in amper twee uur veranderde – een asfaltstrook die de stedelingen van de hoofdstad met ongekend gemak naar dit gehucht aan de kust bracht. Slechts enkele maanden later, in 2013, kreeg de stad een modern aquaduct, dat stilstaande waterputten verving door gezuiverd water; in datzelfde seizoen werd glasvezel in gebruik genomen, waardoor de restaurants, hotels en particuliere woningen van de stad met elkaar werden verbonden in een digitaal netwerk dat spraak, video en data kon overbrengen. Deze infrastructurele verbeteringen – van snelweg tot supersnel internet – deden meer dan alleen afstand overbruggen: ze veranderden het tempo van het dagelijks leven en introduceerden een kosmopolitisch ritme zonder de banden met de lokale gebruiken te verbreken.

Geografisch gezien ontvouwt Las Terrenas zich langs een smalle noord-zuidstrook, gedefinieerd door twee hoofdwegen die landinwaarts van de kustweg afbuigen. Aan het eindpunt aan zee komen deze eenrichtingswegen kort samen en vormen een driehoekig knooppunt met de meeste souvenirwinkels, caféterrassen en tapasbars. De baai zelf buigt zachtjes tussen twee landtongen: in het westen buigt de kust af richting Playa Las Ballenas; in het oosten slingert de kust rond Punta Popy alvorens over te gaan in kilometers onontgonnen kustlijn. Dit kustlint, omzoomd door palmbomen en kokospalmen, vormt de basis van de economische drie-eenheid van de stad: toerisme, handel en visserij – elk ondersteund door de azuurblauwe horizon van de stad.

Binnen de toeristische driehoek roept één bezienswaardigheid zowel eerbied als vertrouwdheid op: een begraafplaats uit de koloniale tijd, met witgekalkte muren die als een kerkloze abdij uit het zand oprijzen. Achter de poorten staan ​​kraampjes met versgevangen vis op tafels gedrapeerd in zout, terwijl roodhuidige verkopers, hun gezichten getekend door zon en zeewater, filets naar grills aan het strand brengen. Van daaruit spreidt het stratenpatroon zich landinwaarts uit naar het authentieke centrum, waar gezinnen hun basisbehoeften halen bij volledig uitgeruste supermarkten en waar guesthouses – hostales of bed & breakfasts – de meest bescheiden accommodaties bieden, met hun houten luiken open voor het gedreun van motortaxi's.

Las Terrenas is via meerdere modaliteiten te bereiken. Luchtreizigers stappen uit op Samaná El Catey International Airport, officieel bekend als Presidente Juan Bosch. Van daaruit kostte een taxirit ooit zeventig dollar en drie kwartier nerveus opletten op kuilen; tegenwoordig is de weg geëgaliseerd, hoewel de tarieven nog steeds onderhandelbaar zijn met lokale taxichauffeurs. Voor wie liever vanuit de hoofdstad vast op het vasteland blijft, vertrekt er een snelle guagua – met airconditioning en een prijs van zo'n vijfhonderd Dominicaanse peso eind 2020 – vanaf de ASOTRAPUSA-terminal in Santo Domingo. Deze snelt in ongeveer 2,5 uur door het binnenland en zet de passagiers af bij een station op 2,5 kilometer van het strand.

De reis per privévoertuig volgt dezelfde verharde route, waarvan de kwaliteit in september 2020 door automobilisten als uitstekend werd beoordeeld. Taxitarieven van of naar de luchthaven van Santo Domingo liggen onder de 150 dollar, terwijl autoliefhebbers scooters kunnen huren voor ongeveer twintig dollar per dag of quads voor veertig tot vijftig dollar. Verhuurbedrijven – verspreid langs de twee binnenlandse wegen – vereisen weinig papierwerk, afgezien van identificatie en een creditcardbetaling, en waarschuwen voor nachtelijk rijden op oneffen oppervlakken. Voor wie zich aangetrokken voelt tot zeevaart, staan ​​lokale riffen ankerplaatsen toe voor de kust, zij het met de kanttekening dat ondiepe koralen bij daglicht moeten worden betreden en rubberboten direct op drijfzand moeten stranden.

Eenmaal aan land nodigt Las Terrenas uit tot een verkenning te voet. Trottoirs langs de meeste straten, terwijl het trage tempo van het verkeer uitnodigt tot slenteren. Maar wanneer de afstanden te groot worden, bieden motoconchos – motortaxi's gekleed in lichtgevende geelgroene vesten – doorgang aan voor een tarief van bijna honderd pesos per persoon, met stevig vastgeklemde handvatten terwijl de passagiers zich door smalle straatjes slingeren. Collectieve taxi's, guagua's, die zich uitspreiden naar bezienswaardigheden in de omgeving (met name de Limón-waterval), kunnen worden aangehouden bij het kruispunt van de begraafplaats; hun volle banken getuigen van de lokale mobiliteit. Avonturiers kunnen een vierwieler of scooter huren bij de kiosken in het centrum, hoewel de grootste kuilen in de weg waakzaam moeten zijn.

De kustlijn van Las Terrenas ontvouwt zich in een reeks stranden, elk met een eigen karakter, getekend door geologie en menselijk ingrijpen. Centraal daartussen ligt Playa Las Terrenas, een lange, lome boog die het hart van de stad omarmt. Deze kust, omzoomd door vissersboten in koraaltinten, buigt naar het westen af ​​naar Playa Las Ballenas, waar brede zandvlaktes onder tabonucobomen uitnodigen tot ontspannen wandelingen. In het oosten steekt Punta Popy uit als een slanke kaap, waarvan het puntige zand wordt begrensd door landelijke gebieden en de exclusieve enclave van El Portillo Residences.

Een korte motoconcho-rit van tien minuten is voldoende om Playa Bonita te bereiken, geprezen om zijn uitgestrekte strand dat goudkleurig schittert onder de tropische zon; het oostelijke uiteinde beschut een serene inham, omzoomd door jungle en rotspartijen. Daar leidt een ongemarkeerd pad van ongeveer vijf minuten naar Playa Escondida, waarvan het verborgen zand zich verbreedt achter flankerende heuvels en eenzaamheid biedt zonder schaduw, maar met een weide die de horizon omlijst. Elk van deze stranden draagt ​​de sporen van de seizoensgebonden getijden: hoge golven die schuimende toppen vormen van december tot en met maart, en op andere momenten mildere golven.

Achter het zand trekt Salto El Limón de aandacht, zo'n twintig kilometer naar het oosten. Daar leiden met jungle bedekte paden, te voet of te paard, naar het mistige gordijn van de watervallen. De coöperatie die deze paden beheert, rekent een symbolische toegangsprijs – vijftig tot honderd pesos – en bij de beginpunten van de paden bieden onderhandelaars steilere gedeelten aan. Bij de poel van het stroomgebied nodigt een enorm bassin zwemmers uit om te vertoeven te midden van opspattende waterpluimen; stroomafwaarts maken smallere waterstralen het mogelijk om onder een gebeeldhouwd rotsdak te waden. Wie verkoeling zoekt in zoet water vindt soortgelijke verademing in een gemetseld natuurlijk zwembad, gevoed door bergstroompjes, en in een kleinere holte tegenover El Portillo Residences.

Aquatische activiteiten strekken zich uit tot in de doorschijnende diepten voor de kust, waar riffen wemelen van zeeleven. Duikexcursies per boot gaan naar locaties zoals Balena Rock, The Holes en Piedra, elk gekenmerkt door koraalformaties – hersenkoralen, zeewaaiers, zeebaarzen – die scholen doktersvissen, doktersvissen, trompetvissen en papegaaivissen herbergen. Sommige duikers begeleiden duikers naar Marcel Coson Reef nummer één en twee, terwijl anderen de skeletachtige romp van Portillo Wreck onthullen, een kunstmatig rif omarmd door anemonen en krabben. Snorkelaars ontdekken in ondiepere riffen een vergelijkbare overvloed aan kleur en beweging, het meest zichtbaar wanneer de branding het zicht voorbij de ondiepe zanderige gedeelten mogelijk maakt.

In de schemering gloeien de restaurants van de stad – waarvan vele zijn omgebouwd tot oude vissershutten – in het licht van lantaarns. De menu's weerspiegelen een mix van creoolse kruiden, Franse technieken en Spaanse eenvoud: gegrilde koraalduivels gekruid met lokale pepers; garnalen gebakken in knoflook en rum; gebakken wortelgroenten gemengd met koriander en citrus. Strandbars, met daken bedekt met palmbladeren, serveren bevroren cocktails boordevol tropisch fruit. De Franstalige gemeenschap – Les Terrestres – mengt zich in levendige discussies over regionaal nieuws en restaurantopeningen, waarbij de dialogen worden vermengd met dominant Spaans en af ​​en toe Creoolse uitdrukkingen.

Het dagelijks leven buiten het toerisme speelt zich af op markten waar verse vis en verse groenten en fruit zich in smalle gangpaden verdringen. Verkopers van Haïtiaanse afkomst, met hun stemmen in het Creools, bieden bakbananen aan naast rijpe avocado's en kokosnoten die aan de steel zijn gespleten. Families verzamelen zich onder canvas luifels om nieuws uit te wisselen: of er een nieuwe glasvezelkabel in de wijk is aangelegd, of dat de druk op het aquaduct constant blijft tijdens de regenval van dit seizoen. Kinderen rennen tussen fruitkraampjes en garnalenrokers door en nemen de meertalige sfeer in zich op – Spaans en Frans vermengd, met Creools als ondertoon.

Avondwandelingen langs de kustweg laten een eb en vloed van activiteit zien: joggers die de grens volgen waar zand en asfalt elkaar ontmoeten; souvenirverkopers die handgesneden kommen op gevouwen dekens uitstallen; stelletjes die stilstaan ​​om de fosforescerende kammen in het maanlicht te bewonderen. Buiten het beton wiegen palmen op een ritme dat het meest doet denken aan een onbestemde drumbeat, hun bladeren fluisteren over voorbije eeuwen en de veerkracht die Las Terrenas heeft getransformeerd van een geordende nederzetting tot een bruisend kruispunt.

In het laatste kwart van de twintigste eeuw luidden de komst van glasvezelnetwerken en een internationale luchthaven een groeifase in die noch de lokale bevolking, noch de eerste kolonisten hadden kunnen voorzien. Tegenwoordig overbruggen rechtstreekse vluchten vanuit Europa en Canada de oceanen, terwijl de hoofdstad van Santo Domingo een herinnering van twee uur blijft via een snelweg die langs koffieplantages en rivierkloven slingert. Wie Las Terrenas bezoekt, ontdekt bij elke bocht een samensmelting van het intieme met het uitgestrekte: een authentiek Dominicaanse pueblo, opgefleurd door wereldwijde stromingen, een kustlijn die tegelijk beschut en open is, en een gemeenschap waarvan de wortels diep in de geschiedenis reiken, maar die tegelijkertijd hemelhoog streeft naar de belofte van het toerisme.

In elk aspect – van de symfonie van talen op straat tot de architectuur van strandhutten die een nieuwe bestemming hebben gekregen voor gezelligheid – belichaamt Las Terrenas een synthese van continuïteit en transformatie. Hier kunnen gasten opstaan ​​met vissers, vertoeven onder palmbomen, zich wagen aan verborgen baaien of boven koraaltuinen drijven. Het verhaal van de stad blijft in beweging, getekend door elke nieuwe weg die wordt aangelegd, door elke cel van de begraven glasvezelkabel, door de voetafdruk van elke bezoeker op het zilveren zand. Boven de horizon begroet de Atlantische Oceaan de toekomst met dezelfde tijdloze horizon die Las Terrenas sinds de oprichting heeft gedefinieerd, een open pagina waarop geschiedenis, cultuur en natuurlijke schoonheid hun blijvende kroniek vormen.