Bad Ragaz

Bad Ragaz ligt in een smalle vallei aan het einde van de Tamina-kloof in de zuidoostelijke hoek van het Zwitserse kanton Sankt Gallen. De gemeente beslaat 25,4 vierkante kilometer en telde op 31 december 2020 6.467 inwoners, van wie iets meer dan een kwart de niet-Zwitserse nationaliteit had. Gelegen aan de noord-zuidverbindingsweg tussen Duitsland en Italië en de oost-westcorridor die onder de Graubündener Alpen doorloopt, heeft Bad Ragaz al sinds de middeleeuwen zijn prominente rol als doorgangs- en rustpunt behouden.

Het grondgebied van de gemeente bestaat vrijwel in gelijke delen uit agrarisch en bosrijk gebied. Ongeveer 45 procent van het land is nog steeds in gebruik als akkerland en weiland, terwijl iets minder dan 35 procent bedekt is met bos. Bebouwde zones, bestaande uit wegen en gebouwen, beslaan minder dan 10 procent van het totaal, terwijl de rest bestaat uit snelstromende beken en andere niet-productieve oppervlakten. Deze ruimtelijke indeling onderstreept zowel het agrarische erfgoed van de regio als de blijvende aantrekkingskracht ervan als toevluchtsoord te midden van beboste hellingen en weilanden.

Bad Ragaz maakt deel uit van de Sarganserland Wahlkreis in het Bezirk Sargans. Het ligt op slechts enkele kilometers van de samenvloeiing van de Tamina- en Rijndalen en is verbonden met het spoor via de Chur-Rorschach-lijn, met regelmatige regionale diensten noordwaarts naar Sargans en zuidwaarts naar Chur. Een bescheiden vliegveld aan de rand van de stad is bestemd voor liefhebbers van privéluchtvaart en zweefvliegen, terwijl de voormalige kabelbaan naar het nabijgelegen Wartenstein – operationeel van 1892 tot 1964 – in het collectieve geheugen gegrift staat als een staaltje van alpiene techniek. De bereikbaarheid over de weg werd in de negentiende eeuw verder verbeterd door de eerste verbinding met Pfäfers en, meer recent, door het snelwegstation Heidiland, wat de rol van Bad Ragaz als belangrijkste toegangspoort tot Graubünden verstevigde.

Documentaire bronnen noemen Ragaces, zoals de nederzetting bekend stond, voor het eerst rond het jaar 843. In de daaropvolgende eeuwen bleef het dorp onder het bewind van de Benedictijnse Pfäfersabdij, die haar oorsprong vindt in een vroegmiddeleeuwse kloosterstichting. De Statthalter van de abdij vestigde zich in het zogenaamde Hof Ragaz, een landgoed dat diende als bestuurszetel en de functie van de nederzetting als kerkelijke buitenpost en landelijk knooppunt versterkte. De prerogatieven van de abdij op het gebied van landbezit en waterrechten waren bepalend voor de ontwikkeling van de gemeenschap tot halverwege de negentiende eeuw.

Eén gevechtsepisode neemt een prominente plaats in de lokale annalen in: de Slag bij Ragaz, uitgevochten op 6 maart 1446 te midden van de Oude Züricher Oorlog. Troepen uit het kanton Zürich stonden tegenover een alliantie van de andere zeven Zuidelijken om de betwiste Toggenburgse erfenis. Hoewel het gevecht zelf onbeslist bleek, versterkte de gebeurtenis in de laaglanden van Ragaz de strategische betekenis van het dorp langs de route tussen de noordelijke en zuidelijke gebieden.

Tegenspoed keerde terug in de vorm van grote branden en overstromingen. Opmerkelijke overstromingen in 1750, 1762 en 1868 stelden de veerkracht van de gemeenschap op de proef, terwijl opeenvolgende branden een uitgebreide heropbouw noodzakelijk maakten. Toch deden deze tegenslagen er weinig toe om Ragaz' koers te breken; ze voorspelden eerder een transformatie die zich in de negentiende eeuw in toenemende mate zou ontvouwen.

Die transformatie draaide om de warmwaterbron die ontspringt in het hart van de Tamina-kloof. Het mineraalverwarmde water, al lang bekend bij de kloostergemeenschap van Pfäfers, trok tot de laatste decennia van de achttiende eeuw slechts bescheiden aandacht. Na de secularisatie van de abdij bij decreet van paus Gregorius XVI in maart 1838 en de daaropvolgende annexatie van de landgoederen door het kanton St. Gallen in november van datzelfde jaar, kwamen de warmwaterbronnen in handen van de overheid. Ingenieurs leidden het 36,5 °C warme water om naar Hof Ragaz, en de aanleg van een rijweg naar Bad Pfäfers luidde een tijdperk van hydrotherapeutisch toerisme in.

In 1868 had ondernemer Bernhard Simon uit Niederurnen het voormalige kloosterdomein verworven, wat een golf van hotel- en pensionbouw in gang zette. De oriëntatie van de nederzetting verschoof definitief naar kuuroordklanten en trok bezoekers uit heel Europa aan. Russische en andere continentale aristocratieën vestigden zich in de nieuw opgerichte etablissementen, terwijl restauranthouders, banketbakkers en dienstverlenende bedrijven een ondersteunend netwerk opbouwden. In 1911 nam de Ragaz-Pfäfers Bad- en Kuuronderneming het toezicht op de faciliteiten over en formaliseerde daarmee het commerciële en operationele kader dat tot op de dag van vandaag voortduurt.

Te midden van deze ontwikkelingen verviel het middeleeuwse kasteel Freudenberg – daterend uit de eerste helft van de dertiende eeuw – tot een pittoreske ruïne op een beboste landtong boven het dorp. De afbrokkelende torens en fragmentarische stadsmuren vormen een symbool van feodaal gezag, verdrongen door moderne vrijetijdscultuur. Bezoekers kunnen de ruïnes vanaf de paden in de vallei bekijken, als stille getuigen van de gelaagde geschiedenis van de regio.

De culturele resonantie van Ragaz reikt verder dan de kuuroordtraditie. Rond 1880 componeerde schrijfster Johanna Spyri haar verhaal over een jong bergkind, Heidi, aan de rand van het dorp; de suggestieve setting inspireerde de pastorale taferelen die later lezers wereldwijd boeiden. Begin twintigste eeuw zou Rainer Maria Rilke delen van zijn Duineser Elegien hebben geschreven – met name de zevende elegie, beginnend met de regel "Hiersein ist herrlich" – tijdens een verblijf in of nabij Ragaz. Dergelijke associaties onderstrepen de aantrekkingskracht van de streek op literaire figuren die zowel eenzaamheid als inspiratie zochten.

De Oude Thermen van Pfäfers, gelegen in de nauwe kloof van de Tamina-kloof, vormen het oudste barokke kuuroord van Zwitserland. Deze eerbiedwaardige ruimtes, ooit onder leiding van Paracelsus zelf, herbergen nu een museum dat de ontwikkeling van het thermaalbaden in Bad Ragaz en het naburige Pfäfers documenteert. Tentoonstellingen beschrijven medische theorieën, architectonische fasen en de geleidelijke uitbreiding van de openbare toegang, en bieden context voor het moderne kuuroordcomplex.

Demografische trends weerspiegelen een gestage groei en diversificatie. Tussen 2000 en 2020 nam de bevolking met ongeveer acht procent toe tot 6.467 inwoners. In 2007 vormden buitenlanders 25,1 procent van de totale bevolking; onder hen vormden personen uit Duitsland, Italië, voormalig Joegoslavië en Oostenrijk de belangrijkste contingenten. Taalkundige gegevens uit 2000 laten zien dat 84,9 procent van de inwoners Duits spreekt, gevolgd door Servo-Kroatisch met 4,3 procent en Italiaans met 2,9 procent. Het aantal sprekers van Zwitserse Romaanse talen bedraagt ​​minder dan tweehonderd in de gecombineerde Franse, Italiaanse en Reto-Romaanse gemeenschappen.

De economie combineert traditionele landbouw met industriële en dienstverlenende sectoren. In 2005 telde het primaire segment 103 werknemers in dienst, verdeeld over 23 bedrijven, terwijl de secundaire sector 687 banen telde in 71 bedrijven. Het tertiaire domein – het knooppunt van horeca, detailhandel en professionele dienstverlening – bood 1911 banen binnen 244 bedrijven. De werkloosheid bedroeg 1,62 procent in 2007 en steeg kortstondig tot 3 procent in oktober 2009. Uit de patronen van forensenverkeer blijkt dat ongeveer 1510 inwoners lokaal werken, terwijl 1217 naar het buitenland reizen en 1189 naar het binnenland pendelen.

Onder de industriële ondernemingen bevindt zich INFICON, een fabrikant van gasanalyse-, detectie- en regelapparatuur, met zijn hoofdkantoor in Bad Ragaz. De aanwezigheid van een dergelijk hightechbedrijf complementeert het servicegerichte profiel van de gemeente en draagt ​​bij aan de regionale werkgelegenheid en de technische expertise van het personeel.

Klimaatwaarnemingen tussen 1961 en 1990 laten een jaarlijks gemiddelde van 120,5 dagen regen of sneeuw zien en een totale neerslag van 830 millimeter. De nazomer markeert het hoogtepunt van de vochtigheid, met augustus gemiddeld 109 mm over 12,7 dagen, terwijl oktober het minimum van het jaar registreert met 49 mm over hetzelfde aantal dagen. Dit patroon resulteert in een gematigd klimaat dat geschikt is voor zowel zomerse uitstapjes als winterrecreatie.

De ontwikkeling van de twintigste eeuw werd verstoord tijdens de Tweede Wereldoorlog, toen een brand in 1941 het Grandhotel Quellenhof verwoestte. Landraadslid Hans Albrecht gaf leiding aan de wederopbouw, waarbij het belangrijkste kuuroord werd gerestaureerd en de continuïteit van de horeca werd gewaarborgd. Begin eenentwintigste eeuw onderging de Pizol-bergbaan een grondige renovatie, die in 2007 werd afgerond met de ingebruikname van een doorlopende gondelbaan van Bad Ragaz naar Alp Pardiel. Deze modernisering verbeterde de toegang tot het alpiene gebied voor zowel zomerwandelaars als wintersporters.

Gedurende haar ontwikkeling heeft Bad Ragaz de kwaliteiten behouden die haar eerste bezoekers aantrokken: mineraalrijk water dat ontspringt uit een diepe kalkstenen kloof, een gematigde vallei beschut door beboste hellingen en verbindingen met bredere handels- en culturele routes. De 1200 jaar oude kroniek van de gemeente – van haar kloostergemeenschappen en middeleeuwse wedstrijden tot haar opkomst als kuuroord en hedendaagse diversificatie – illustreert het vermogen van een kleine gemeenschap om zich aan te passen en tegelijkertijd het karakter te behouden dat door geografie en geschiedenis is gevormd. In haar huidige vorm is Bad Ragaz zowel een toevluchtsoord voor gezondheid en ontspanning als een bewijs van de wisselwerking tussen natuurlijke hulpbronnen, menselijke inspanning en culturele creatie.