Călimănești

Călimănești-Căciulata is een klein kuuroord met 7348 inwoners (volkstelling 2021) in het district Vâlcea in het zuiden van Roemenië. Het omvat het noordelijke deel van het district langs beide oevers van de Olt en grenst aan de lagere hellingen van de Zuidelijke Karpaten. Het ligt aan het zuidelijke uiteinde van de vallei van de Olt en vormt een historische doorgangsroute tussen de vlakten van Oltenië en de hoogten van Transsylvanië. De stedelijke voetafdruk strekt zich uit van de minerale bronnen van Căciulata tot de oude stadskern van Cozia.

De oorsprong van Călimănești ligt diep in de oudheid, waar Dacische herders voor het eerst de therapeutische eigenschappen van het thermale water herkenden. Het vroegst gedocumenteerde hoofdstuk van de plaats dateert uit de laat-Romeinse tijd, toen keizerlijke legioenen in 138 n.Chr. het fort Arutela in Bivolari stichtten – Arutela is de Romeinse benaming voor de Olt. Deze vesting vormde de basis voor een bloeiende nederzetting op het platteland, die de contouren van de rivier en de steile helling van wat volgens de inheemse traditie de heilige Dacische berg Kogaionon (de huidige berg Cozia) werd genoemd, weerspiegelde. Toen de keizerlijke grens verdween, bleef die nederzetting bestaan, gevormd door migratiegolven, de opkomst en ondergang van vorstendommen en het blijvende magnetisme van de bronnen.

In 1388 wijdde voivode Mircea de Oudere het Cozia-klooster in het hart van Călimănești in, waarmee hij 20 mei markeerde als de stichtingsdatum van de gemeenschap. Mircea's schenking, opgericht op het voormalige landgoed van zijn bojaar Nan Udobă, getuigde van meer dan alleen vroomheid: het verweefde de plek met het ontluikende tapijt van de Walachijse staat. Onder opeenvolgende heersers, waaronder Matei Basarab, werd het klooster zowel een dynastiek mausoleum als een herkenningspunt voor de gelovigen. Legenden vertellen dat Mircea zelf verkoeling zocht in het zwavelhoudende water vlak bij zijn stichting; eeuwen later zou de entourage van zijn opvolger volgen.

Het middeleeuwse dorp dat zich rond Cozia ontwikkelde, was slechts een van de vijf landelijke gehuchten die tegenwoordig door de stad worden bestuurd: naast Căciulata liggen Jiblea Nouă, Jiblea Veche, Seaca en Păușa. Van deze vijf groeide Căciulata uit tot de badplaats, aangetrokken door een overvloed aan warmwaterbronnen en de nabijheid van de heilige plaatsen van Cozia. Halverwege de 19e eeuw omzeilde Călimănești de gebruikelijke evolutie van gehucht naar stad en verwierf het direct de status van badplaats – een bewijs van de faam van het water. Toen Dr. Carol Davila Bron nr. 1 aan keizer Napoleon III in Parijs prees, bracht de keizerlijke koerier mineraalwater in flessen naar de Tuilerieën. Op zijn beurt maakte Frans Jozef van Oostenrijk-Hongarije gebruik van de balneotherapie.

In de loop van de 20e eeuw ontstonden aan de voet van Căciulata oevers van hotels, sanatoria en een paviljoenachtig Centraal Hotel, elk uitgerust voor zowel externe baden als interne kuren. Villa's en casino's in Zwitserse stijl sierden ooit het enige eiland in het binnenland van de Olt, Ostrov, waar de popicărie (bowlingbaan) aan de rivier en het podium aan de rivier de lokale festiviteiten omlijstten. Zelfs de kluizenaarswoning van het eiland, gesticht door Neagoe Basarab, ontving bezoekers te midden van eeuwenoude sparren. Waterbouwkundige werken in de jaren 70 verhoogden het aanzien van het eiland, maar kapten het eerbiedwaardige bos; het casino raakte in verval en vervangende aanplant heeft de oorspronkelijke grandeur van het bos nog niet teruggevonden.

De bevolkingsontwikkeling van Călimănești weerspiegelt bredere maatschappelijke stromingen. De volkstelling van 1930 telde 2876 inwoners; in 1956 was dat aantal verdubbeld tot 6651, aangewakkerd door de naoorlogse ontwikkeling. Een groei halverwege de vorige eeuw bracht het aantal inwoners in 1977 op 8095 en in 1992 op een postcommunistisch hoogtepunt van 9131. Sindsdien is de stad gekrompen: 8923 in 2002, 7622 in 2011 en 7348 in 2021. Etnisch gezien vormen Roemenen 82,5 procent van de bevolking, de Roma zo'n 5,4 procent en is 12,0 procent niet-geregistreerd; religieus gezien is 86,3 procent orthodox en 12,9 procent onbekend.

De gelaagde sporen van geloof en rijk doordringen de omgeving van Călimănești. Het Romeinse fort Arutela is in fragmentarische steen bewaard gebleven in Bivolari, met zijn kampement grenzend aan de moderne waterkrachtcentrale van Cozia. Daarvoor klommen Dacische en Romeinse gelovigen naar de hoogten van Cozia; in het beboste massief liggen het Stănișoara-klooster, zo'n zes kilometer van de stad, en het Turnu-klooster, verscholen in de indrukwekkende hooglanden. De Hermitage van Sint-Jan – "De Kerk onder de Rots" – staat op een richel, terwijl de Hermitage van Ostrov het oudste nonnenklooster van Walachije is. Op de flank van Cozia bewaart een rotsachtige kaap, de Tafel van Trajanus, de overlevering van het bivak van de keizer tijdens zijn Dacische veldtocht – en inspireerde Dimitrie Bolintineanu tot zijn gedichten.

Natuurlijke taferelen zijn er in overvloed. De waterval van Lotrișor stort zich in een nauwe kloof, amper zes kilometer oostwaarts. De waterval van Urzicii, of Gardului, stort zeventien meter naar beneden langs een zijrivier van de Păușa. Daarachter beslaat het Cozia Nationaal Park zo'n 17.000 hectare bos in de Zuidelijke Karpaten – beuken, dennen, sparren en eiken die in lagen afdalen naar de Olt, waar tulpen, de endemische Cozia-roos (Centaurea stoebe coziensis) en andere alpiene Balkansoorten floreren. Bruine beren, wolven, lynxen, wilde katten, herten en steenbokken uit de Karpaten zwerven over de hoogten; gewone en gehoornde adders zonnen op de zonovergoten rotsen.

Culturele grootheden hebben even stilgestaan ​​in de schaduw van Călimănești. In september 1882 betreurde Mihai Eminescu het verval van Cozia's basiliek en kloostercomplex – "een historisch monument bijna zo oud als het land" – en meldde in Timpul dat de laatste rustplaats van Walachije's grootste woiwode was omgebouwd tot "een gevangenis". In de winter van 1909 overwinterde Octavian Goga in Căciulata, waar hij zijn boek "La «Pământul ne cheamă» voorbereidde, terwijl hij uitkeek over de bevroren Olt.

De sociale structuur van het resort was ooit voelbaar in de studentenkampen van Căciulata, waar generaties schoolkinderen samenkwamen voor hun wandelingen naar Turnu, Stănișoara, de Hermitage van St. Johannes of de Cozia-berg. Dansende terrassen zorgden voor levendige avonden onder de sterrenhemel – herinneringen vervagen nu veel villa's stilvallen.

Tegenwoordig is kuurtoerisme de kernactiviteit van Călimănești, waarvan de faciliteiten wachten op renovatie in het kader van nieuwe investeringen. Het treinstation van de stad, gebouwd in 1899, heeft zijn historische gevel behouden, zelfs nu moderne wagons op het perron stoppen. De stadsbibliotheek van AE Baconschi, ooit een casino op het eiland Ostrov, staat op de lijst van historische monumenten van Roemenië, een herinnering dat recreatie en rust hier al lang onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn.

Voor een reiziger die aankomt via DN7 – de op één na drukste weg in Roemenië, die de Walachijse vlakte verbindt met Transsylvanië en verder naar Centraal-Europa – ontvouwt de stad zich als een palimpsest van geologie, geschiedenis en devotie. De warmwaterbronnen, door de eeuwen heen uitgehouwen door ondergrondse warmte; de ​​kloosterfundamenten, gewijd door middeleeuwse voivodes; het Romeinse metselwerk, verweerd door de tijd; de bosrijke parken, weelderig met endemische flora en fauna: alles komt samen langs de rustige stroming van de Olt. Hier, tussen de rotspartijen in het hoogland en de rivieren, kan een bezoeker de gelaagde continuïteit van de plek voelen: een continuïteit die, zelfs met veranderende bevolkingsaantallen en een wisselend doel, verbonden blijft met de bronnen die oorspronkelijk zowel herders als heiligen aantrokken.

In de 21e eeuw staat Călimănești-Căciulata op het kruispunt van behoud en vernieuwing. De vervallen sanatoria en stille casino's wachten op restauratie; de ​​bosjes en kluizenaarshuizen verdienen een beschermde zorg; het water vereist dezelfde wetenschappelijke nauwkeurigheid die de Dacische nieuwsgierigheid wekte. Nu de stad op zoek is naar nieuwe klanten voor haar kuuroord, is de uitdaging om commercie en zorg in evenwicht te brengen, tradities van genezing te eren zonder ze te reduceren tot spektakel, en de stille diepgang van de plek te beschermen die weerklinkt in elke steen, elk beekje van Cozia en elke ademtocht te midden van de Karpaten. Zo kan Călimănești haar eeuwenoude verbond tussen cultuur en geneeskunde in stand houden en ervoor zorgen dat haar verhaal blijft voortbestaan ​​als levend monument en levend kuuroord.