Ischia

Ischia, met een oppervlakte van 47 vierkante kilometer aan de noordrand van de Golf van Napels in de Tyrreense Zee, ligt op ongeveer 30 kilometer van Napels. De bevolking van ongeveer 60.000 inwoners resulteert in een bevolkingsdichtheid van meer dan 1.300 inwoners per vierkante kilometer. De ruwweg trapeziumvormige vorm van het eiland strekt zich uit over ongeveer 10 kilometer van oost naar west en 7 kilometer van noord naar zuid, met een kustlijn van bijna 34 kilometer. De topografie is vrijwel volledig bergachtig, met als middelpunt de Monte Epomeo op 788 meter boven zeeniveau.

De eerste kolonisten arriveerden op het eiland in de bronstijd, maar de opkomst ervan als Grieks imperium – bekend als Pithekoūsai – dateert uit de achtste of negende eeuw v.Chr. Deze eerste nederzetting bleef bestaan ​​tijdens opeenvolgende golven van kolonisten, waaronder de Romeinen, Saracenen, Turken en de Aragonezen. Elke cultuur liet zijn sporen na op de kleine vestingwerken, wachttorens en tufstenen schuilplaatsen van het eiland, wat getuigt van de strategische ligging van Ischia en de blijvende aantrekkingskracht van de thermale bronnen.

Geologisch gezien is Ischia het overblijfsel van een complexe vulkaan, gevormd door de uitbarsting van de Groene Tuf Ignimbriet zo'n 56.000 jaar geleden. Deze gebeurtenis creëerde een caldera die het grootste deel van het huidige eiland en delen van de omliggende zeebodem omvatte. Daaropvolgende tektonische bewegingen tilden Monte Epomeo op als een horst – een blok aardkorst dat door magmatische druk ten opzichte van zijn omgeving werd opgetild – terwijl vulkanische breuken langs de randen monogenetische openingen in de hand werkten. Activiteit uit het Holoceen produceerde puimsteentefras, tufsteenringen, lavakoepels en lavastromen; de meest recente uitbarsting in 1302 genereerde een spatkegel en de Arso-lavastroom, die de noordoostelijke kust bereikte. Ondanks zijn vulkanische oorsprong vertoont Epomeo zelf geen directe eruptieve kenmerken, omdat zijn vorming eerder tektonische opheffing weerspiegelt dan een afzonderlijke vulkanische opening.

Het zeeleven rond Ischia strekt zich uit over de Golf van Gaeta, Napels en Pozzuoli, waar het heldere water ten minste zeven soorten walvissen en dolfijnen herbergt, waaronder vinvissen en potvissen. Lokale wetenschappelijke inspanningen monitoren de populaties walvisachtigen om beschermingsmaatregelen te bepalen. Deze onderzoeksprogramma's weerspiegelen de erkenning van de ecologische rijkdom van de regio.

Het klimaat van het eiland blijft mild gedurende de winter, beïnvloed door de centrale vulkaankegel en de ligging in de Tyrreense Zee. De winterwinden waaien voornamelijk uit het zuidwesten – libeccio en sirocco – en brengen vocht en verhogen de luchtvochtigheid tot ongeveer 63 procent. Dagen met een noordenwind, zoals de tramontana, verlagen de luchtvochtigheid aanzienlijk. In de lente en zomer overheersen de tramontana en de grecale. De seizoensgebonden luchtvochtigheidsverschillen volgen ook de windpatronen, waarbij de lente de laagste gemiddelde luchtvochtigheid biedt.

De flora op Ischia profiteert van vruchtbare vulkanische bodems. Mediterrane soorten – steeneiken, cipressen en kurkeiken – gedijen op schaduwrijke noordelijke hellingen, terwijl kastanjebossen zich op hogere hellingen bevinden. Hellingen op het zuiden ontvangen intense zon, waardoor palmen, agaves en cactussen naast wijnranken en olijfbomen kunnen overleven. De gevarieerde blootstelling en het microklimaat zorgen ervoor dat subtropische soorten zelfs in een gematigd klimaat kunnen overleven.

De menselijke betrokkenheid bij de thermale bronnen van Ischia gaat terug tot de Griekse stichters van het eiland. Archeologische vondsten bij Pithecusa, tentoongesteld in het Villa Arbusto museum van Lacco Ameno, getuigen van het gebruik van alkalisch water in de achtste eeuw v.Chr. De Grieken schreven geneeskrachtige krachten toe aan de bronnen en bouwden tempels voor goden zoals Apollo in Delphi. Romeinse auteurs volgden dit voorbeeld door baden te integreren in openbare thermen en votieftabletten achter te laten bij de Nitrodi-bron in Barano d'Ischia, waar ooit een tempel voor Apollo en de Nitrodi-nimfen stond. Aardbevingen en uitbarstingen vaagden de meeste oude badstructuren weg, waardoor er in de middeleeuwen nauwelijks fysieke sporen van overbleven.

De belangstelling voor thermale geneeskunde herleefde tijdens de Renaissance onder Giulio Iasolino, een Napolitaanse professor die het eerste hydrogeologische onderzoek naar de bronnen van Ischia uitvoerde. In zijn verhandeling Deʼ Rimedi Naturali che sono nellʼIsola di Pithecusa classificeerde hij watersamenstellingen en beschreef hij de genezende effecten op gelijktijdige aandoeningen. Iasolino verwierp bovennatuurlijke verklaringen en leverde systematische observaties die de basis legden voor de moderne balneologie.

Begin zeventiende eeuw financierden Napolitaanse filantropen het thermaalcomplex Pio Monte della Misericordia in Casamicciola om de behandelingen ook voor de rijken toegankelijk te maken. Vanaf dat moment tot halverwege de twintigste eeuw verspreidden zich kuuroorden en hotels rond de belangrijkste bronnen van het eiland. Bekende bezoekers – Giuseppe Garibaldi na Aspromonte, Camillo Benso, graaf van Cavour, en dirigent Arturo Toscanini – kwamen op zoek naar verlichting. In 1926 werd Porto d'Ischia via een kustweg met Forio verbonden, waardoor het gemakkelijker werd om tussen de steden te reizen. In 1932 opende Hotel Miramare in Sant'Angelo de eerste horecagelegenheid, en vanaf de jaren zestig stimuleerde de ondernemende investering van Angelo Rizzoli het luxe toerisme in Lacco Ameno.

Het aantal moderne bezoekers loopt jaarlijks in de miljoenen, waardoor de bevolking van het eiland in de zomermaanden vervijfvoudigt. Het toerisme draait om vulkanische kuuroorden, stranden en de regionale keuken. Filmmakers hebben Ischia gekozen voor Italiaanse en Amerikaanse producties – waaronder Vacanze ad Ischia en The Talented Mr. Ripley – en hebben het soms ook gepresenteerd als Capri, wat de bekendheid ervan verder vergroot.

Administratief gezien omvat Ischia zes gemeenten: Barano d'Ischia, Casamicciola Terme, Forio, Lacco Ameno, Serrara Fontana en de hoofdgemeente Ischia, die zelf de stedelijke gebieden Ischia Porto en Ischia Ponte omvat. Barano ligt in heuvelachtig terrein en heeft een residentieel karakter behouden. Casamicciola Terme, aan de noordkust, dankt zijn naam aan de legende van een Romeinse matrone die door warm water werd hersteld. Forio, de grootste gemeente, ligt aan de westkust en herbergt renaissancevilla's en kustgezichten. Lacco Ameno, bekend om zijn minerale bronnen, biedt een rustigere sfeer. Serrara Fontana omvat de hellingen van Monte Epomeo en de haven van Sant'Angelo, met paden door wijngaarden en olijfboomgaarden.

Stranden illustreren het vulkanische karakter van het eiland. Citara in Forio ligt aan de voet van Epomeo, waar thermale bronnen zich vermengen met zeewater. Op het strand bevinden zich de Poseidon Thermale Tuinen, een 60.000 vierkante meter groot complex met 22 baden met temperaturen van 28 °C tot 40 °C, een Romeinse sauna en een privéstrand. Natuurlijke bronnen verversen het water in de baden voortdurend, een bijzondere procedure. Bezoekers kunnen stenen paden door de tuinen volgen naar grotten die ooit werden gebruikt voor stoombaden, of uitrusten onder oleanders.

Ischia is een vulkanisch eiland van 46,3 vierkante kilometer met een permanente bevolking van ongeveer 70.000 inwoners (2019), gelegen aan de noordkant van de Golf van Napels in de centrale Tyrreense Zee, ongeveer 30 kilometer ten noordoosten van Napels. Het eiland is het grootste van de Flegreïsche Eilanden en heeft een bergachtige kern, bekroond door de Monte Epomeo (788 meter).

De vroegste bewijzen van bewoning op Ischia dateren uit de bronstijd, maar de geschreven geschiedenis begint in de achtste eeuw v.Chr., toen Griekse kolonisten van Euboea er een handelscentrum stichtten dat ze Pithekoūsai noemden. De benaming, die "Apeneiland" betekent, komt voor in oude bronnen en duidt op de vroege rol van het eiland als maritiem knooppunt. In de daaropvolgende eeuwen trok Ischia opeenvolgende golven van bewoning aan, waaronder Romeinse, Saraceense, Normandische en Aragonese invloeden. Elke cultuur liet materiële sporen na: rudimentaire badinstallaties uit Romeinse Thermae, eerbiedwaardige tempels gewijd aan Apollo en nimfen, fragmenten van vestingwerken en vulkanische tufsteenschuilplaatsen. In de late oudheid en de vroege middeleeuwen raakte het gebruik van warmwaterbronnen in onbruik, om pas weer tot leven te komen toen renaissancewetenschappers en artsen de wateren van het eiland systematisch gingen bestuderen.

De vorm van Ischia is te danken aan intense vulkanische activiteit die de Tyrreense zeebodem heeft hervormd. Ongeveer 56.000 jaar geleden vormde een kolossale uitbarsting van groene tufsteen (ignimbriet) een caldera die onder het grootste deel van het eiland en de aangrenzende zeebodem ligt. Opheffing en breukvorming creëerden een horstblok dat nu zichtbaar is als Monte Epomeo, dat zich in samenstelling onderscheidt van perifere trachytische koepels en lavastromen. Het proces van heropleving van de koepelvorming gedurende drieëndertig millennia verhoogde het terrein met meer dan achthonderd meter. Vulkanische producten uit het Holoceen – puimsteen tefras, tufsteenringen en lavakoepels – markeren scheuren die het centrale blok omringen. De meest recente uitbarsting vond plaats in 1302 n.Chr., toen een spatterkegel de Arso-lavastroom opleverde die zich uitstrekte tot aan de noordoostelijke kust van het eiland.

Oude auteurs legden bijkomende verschijnselen vast die verband hielden met deze geologische onrust. Strabo citeert een verslag uit de eerste hand van een prehistorische tsunami, waarbij de zee zich over een afstand terugtrok en vervolgens kustgebieden overspoelde, waardoor de inwoners van Campanië gedwongen werden hoger gelegen grond te zoeken. Cumae, de nabijgelegen nederzetting op het vasteland, ontleent zijn naam aan een woord voor golf, een taalkundige verwijzing naar de grilligheid van de natuur in deze zone. Ondanks laagfrequente uitbarstingen bleven vulkanische effecten bestaan ​​in hydrothermale manifestaties: fumarolen, geisers en warmwaterbronnen die door kloven sijpelden, een erfenis die de culturele ontwikkeling van het eiland heeft gevormd.

In de Romeinse tijd verwierven de thermale wateren van Ischia een therapeutische en recreatieve status. Pelgrims naar de bronnen profiteerden van alkalisch water dat bij hoge temperaturen opwelde; votieftabletten in Nitrodi getuigen van offers van aanhangers van Apollo en de Nitrodi-nimfen. Latere seismische en vulkanische verstoringen hebben waarschijnlijk grote badcomplexen weggevaagd – er zijn geen noemenswaardige klassieke resten bewaard gebleven. In de middeleeuwen verdween het gebruik van thermale bronnen, een architectonische lacune die bleef bestaan ​​tot hernieuwde wetenschappelijke aandacht in de zestiende eeuw.

Giulio Iasolino, een Calabrische arts die doceerde aan de Universiteit van Napels, voerde de eerste systematische telling van de bronnen van Ischia uit. In zijn verhandeling De' Rimedi Naturali che sono nell'Isola di Pithecusa (eind zestiende eeuw) catalogiseerde hij de samenstelling van de bronnen en legde hij hun effecten op veelvoorkomende aandoeningen vast. Zijn heldere beschrijvingen maakten de wateren los van eerdere bovennatuurlijke toeschrijvingen en presenteerden ze als natuurlijke remedies. Het filantropische initiatief van de Pio Monte della Misericordia in Casamicciola volgde, waarmee een toegankelijke thermale badplaats ontstond om de behandeling te democratiseren. Van de zeventiende tot de twintigste eeuw verrees er een reeks hotels en pensions rond de belangrijkste bronnen, die figuren als Giuseppe Garibaldi, Camillo Benso, graaf van Cavour en Arturo Toscanini aantrokken, die allemaal op zoek waren naar genezing.

In de twintigste eeuw breidde de toeristische infrastructuur van Ischia zich verder uit. In 1926 verbond een kustweg Porto d'Ischia met Forio en verbond zo de omliggende gehuchten. In 1932 opende Linda Helene Penzel Hotel Miramare in Sant'Angelo, waarmee een periode van particuliere gastvrijheid werd ingeluid. Ontwikkelingen in Lacco Ameno halverwege de vorige eeuw, onder impuls van Angelo Rizzoli, positioneerden de gemeente als een enclave voor welgestelde bezoekers en stimuleerden het kuurtoerisme dat tot op de dag van vandaag voortduurt.

De topografie van het eiland, trapeziumvormig van opzet, meet ongeveer tien kilometer van oost naar west en zeven kilometer van noord naar zuid, met een kustlijn van ongeveer vierendertig kilometer. Afgezien van Monte Epomeo is het massief bezaaid met monogenetische kegels en vulkanische structuren. Beperkt akkerland omringt het centrale reliëf, onderbroken door pastorale terrassen en bossen. De klimatologische omstandigheden zijn mild; de jaarlijkse temperatuurverschillen overschrijden zelden de lokale drempels. Winter- en zomerwinden wisselen tussen libeccio, ponente-libeccio en sirocco, en tramontana en grecale. De relatieve luchtvochtigheid fluctueert met de windrichting en bedraagt ​​gemiddeld 63 procent in nattere perioden, maar neemt aanzienlijk af bij noordelijke winden.

De mariene omgeving rond Ischia vormt een corridor van biodiversiteit. De wateren van Gaeta, Napels en Pozzuoli herbergen minstens zeven soorten walvisachtigen, waaronder vinvissen en potvissen. Onderzoeksprogramma's monitoren lokale populaties en sturen beschermende maatregelen. Ondergedompelde thermische bronnen verrijken kusthabitats, stimuleren nutriëntenkringlopen en ondersteunen de endemische mariene flora en fauna.

De vegetatie op het land weerspiegelt de vulkanische vruchtbaarheid. De zomerhitte en milde winters bevorderen de groei van mediterrane sclerofylen, terwijl beschutte baaien subtropische soorten in stand houden. Op de zonovergoten hellingen aan de zuidkust bloeien palmen, agaves en cactussen. De schaduwrijke noordelijke hellingen onder Monte Epomeo bieden plaats aan kastanjes, steeneiken, cipressen en kurkbomen, naast gecultiveerde olijven, amandelen en wijnranken. Deze botanische variëteit vormt de basis van een kleinschalige landbouwtraditie die zich richt op de productie van wijn en olijfolie.

De bevolkingscentra op het eiland komen overeen met zes gemeenten. De belangrijkste gemeente van Ischia bestaat uit twee kernen: Ischia Porto, het handels- en maritieme knooppunt rond de belangrijkste haven, en Ischia Ponte, vernoemd naar de voetgangersbrug die de stad verbindt met het Aragonese kasteel. Barano d'Ischia beslaat de zuidoostelijke flank van het eiland, een woonwijk gekenmerkt door glooiende heuvels. Casamicciola Terme, aan de noordkust, bewaart overblijfselen van zijn Romeinse oorsprong in het toponiem dat is afgeleid van de genezing van een matrone. De omliggende bossen Bosco del Castiglione en Bosco della Maddalena bieden panoramische uitzichten. Forio, de grootste nederzetting, ligt aan de westkust en bevat opmerkelijke kerkelijke en botanische bezienswaardigheden. Lacco Ameno, een compact stadje met villa's en tuinen, biedt een verfijnde promenade aan de Piazza S. Restituta. Serrara-Fontana, met het dorp Sant'Angelo en de top van de Monte Epomeo, biedt toegang tot bergpaden en uitkijkpunten.

De stranden van Ischia variëren in karakter. Marina dei Maronti is de langste strook zand en kiezels van het eiland, bereikbaar via panoramische wegen of een watertaxi vanuit Sant'Angelo, met verspreide thermale bronnen en fumarolen. De baai van Citara, aan de voet van Epomeo, herbergt de Poseidon Thermale Tuinen, waar tweeëntwintig baden met thermaal, zout en Kneipp-water een locatie van intacte tuinbouw en een privéstrand beslaan. Sorgeto, een kiezelinham in Panza, leidt warmwaterbronnen via natuurlijke grotten de zee in, waardoor winterbaden mogelijk is. Cartaromana, gelegen tussen de kliffen van Castello Aragonese en Sant'Anna, biedt warmwaterbronnen te midden van vulkanisch gesteente. Andere baaien, zoals het strand van Fumarole en Cava dell'Isola, hebben donkerder zand, rijk aan vulkanische mineralen en gasvormige bronnen.

Het netwerk van warmwaterbronnen en modder is ontstaan ​​door hydrovulkanische veranderingen in de ondergrond. Thermische modder, bekend om zijn hoge temperatuur en hoge mineraalconcentratie, hoopt zich op in moerassen en ondergrondse holtes. Historische beweringen schrijven therapeutische eigenschappen toe aan deze toepassingen; klinische verificatie blijft echter beperkt. Vestigingen zoals Cavascura en de lang verlaten Olmitello-site getuigen van oudere toegangsmethoden, bereikbaar via voetpaden door oleanders en catalpa's.

De Poseidon Thermal Gardens zijn een voorbeeld van de moderne integratie van medische en recreatieve activiteiten. De baden, die tussen de 28 en 40 graden Celsius worden gehouden, verversen het water continu. Tot de faciliteiten behoren een Romeinse sauna, schaduwrijke grotten uitgehouwen in tufsteen, restaurants in stenen omheiningen en een boetiek. Hoewel oorspronkelijk ontworpen voor therapeutische doeleinden, trekt de locatie gezonde bezoekers aan die op zoek zijn naar verkwikkende momenten te midden van zeebriesjes en zonovergoten bosjes.

De toestroom van bezoekers neemt seizoensgebonden toe, met zomerpieken die het aantal inwoners vervijfvoudigen. De accommodaties variëren van bescheiden pensions tot luxe hotels, wat de dubbele identiteit van het eiland weerspiegelt: als kuuroord en als plek voor sociale interactie met internationale gasten.

Door de eeuwen heen heeft Ischia zijn identiteit behouden dankzij een samenspel van natuurlijke krachten en menselijke inspanning. Vulkanische ritmes leven voort onder zowel gecultiveerde hellingen als stedelijke structuren. Thermische bronnen hebben de nederzettings- en behandelingsgewoonten van de oudheid tot in de moderne tijd geleid. Een mozaïek van steden en gehuchten omringt een kern van geologisch geheugen. Bezoekers treffen niet alleen landschappelijke verscheidenheid aan, maar ook een gelaagde geschiedenis die zichtbaar is in steen, water en planten. Door deze onderlinge verbanden te observeren, herkent men een eiland dat evenzeer wordt gekenmerkt door ondergronds vuur als door de gecultiveerde waardigheid van het gemeenschapsleven.