Casciana Terme

Casciana Terme telt ongeveer 2500 inwoners in haar thermale gebied, gelegen in de gemeente Casciana Terme Lari in de provincie Pisa, in het centrum van Toscane. De nederzetting ligt op een compacte, heuvelachtige locatie in het binnenland van Pisa, grenzend aan bossen en de lager gelegen vlakte van de Valdera. Haar bekendheid dankt ze aan de voortdurende ontspringing van kalk-zwavelbronnen met een temperatuur van 37 °C, die haar eeuwenoude kuurhistorie in stand houden.

De oorsprong van Casciana Terme ligt voorbij de Romeinse horizon in een Etruskisch milieu, zoals blijkt uit archeologische overblijfselen in de wijk Parlascio. Deze vroege bewoners maakten gebruik van de thermische uitstroming, hoewel overgebleven documentatie pas in de negende eeuw opduikt, toen de plaats bekend werd onder de benaming Acqui – Latijn voor "wateren" – in verwijzingen naar de geneeskrachtige mineraalstromen. Kerkelijke archieven uit Lucca vermelden rond 840 de parochie van Santa Maria ad Acquas, wat zowel de gemeentelijke organisatie als het primaat van het geneeskrachtige water bevestigt.

Tegen de twaalfde eeuw had de nederzetting vestingwerken verworven. De Torre Aquisana in Petraia is nog steeds een eenzame wachter uit die oorlogstijd. De met kantelen ommuurde muren en gekanteelde torentjes omsloten ooit een compacte stenen donjon, die Casciana markeerde als een strategisch gehucht aan de drempel van de Pisaanse domeinen. De middeleeuwse identiteit van de stad raakte verweven met een legende toen gravin Mathilde van Toscane, die de herleving van een afgeleefde merel zag, de heropleving ervan toeschreef aan ochtendlijke onderdompelingen in stomende zwavelbaden. Geroerd door dit vogeltestament gaf ze opdracht tot rudimentaire baden – proto-thermale installaties waaruit alle latere kuuroorden voortkwamen.

De pauselijke bul van 1148 vormde de eerste gezaghebbende kerkelijke erkenning van de dermatologische deugden van dit water. Tot in de late middeleeuwen schreven literaire toespelingen de bronnen een herstellende werking toe, hoewel er pas in het begin van de veertiende eeuw een groots architectonisch complex ontstond. Onjuiste toeschrijvingen hebben de eerste bouwwerken aan Federico da Montefeltro gekoppeld, maar chronologische inconsistenties sluiten zijn betrokkenheid uit. Geloofwaardiger zijn de renovaties die door Florentijnse heren in 1460 werden uitgevoerd en de daaropvolgende aanpassingen in 1596, die elk de veranderende smaak op het gebied van hydrauliek en balneotherapie weerspiegelden.

Het Lotharingse bestuur van het Groothertogdom Toscane wakkerde de belangstelling voor de thermen van Casciana aan het einde van de achttiende eeuw opnieuw aan. In 1824 gaf Ferdinand III opdracht tot een grondige herstructurering, waarmee de weg werd vrijgemaakt voor een nieuw kuuroord. Giuseppe Poggi, later beroemd om de Piazzale Michelangelo in Florence, ontwierp neoclassicistische gevels voor een gebouw dat op een symmetrisch plein zou worden gebouwd. Financiële belemmeringen stonden de bouw van zijvleugels in de weg; Poggi liet deze daarom schrappen, maar behield wel de centrale portiek. Dit sobere maar statige gebouw, voltooid in 1870, is nog steeds de locatie van moderne therapeutische activiteiten.

De kerkelijke architectuur binnen de parochie weerspiegelt een continuüm van devotionele prioriteiten. De kerk van San Martino in Petraia, oorspronkelijk veertiende-eeuws, onderging een volledige herbouw in 1807. Het meest vereerde object, een onlangs gerestaureerd houten kruisbeeld, trekt al sinds minstens de 16e eeuw pelgrims. Santa Maria Assunta, gedocumenteerd vanaf 840 en gerestaureerd in 1553, heeft een basiliekachtige plattegrond met een middenschip en twee dwarsbeuken. De negentiende-eeuwse gevel combineert renaissanceproporties met ingetogen ornamenten. Het aangrenzende Oratorium van de Madonna dei Sette Dolori, ooit onderdeel van een ziekenhuis voor pelgrims en behoeftige reizigers, bewaart sporen van haar liefdadige oorsprong, zoals voorgeschreven door de bisschoppelijke visitatie. San Martino del Colle, van pre-romaanse oorsprong, bestaat nog steeds onder particulier beheer en is op verzoek toegankelijk voor bezoekers van de gelijknamige boerderij.

Het culturele leven in Casciana bloeide parallel aan de kuuroorden, met name in het begin van de twintigste eeuw, toen rondreizende theatergezelschappen de sfeer opvrolijkten. Het Teatro Flora, een houten openluchtamfitheater met 250 zitplaatsen, vermaakte badgasten in de zomermaanden. In 1913 opende het Teatro Verdi zijn deuren, waarvan de gevel en het auditorium waren ontworpen voor concerten, operaproducties en gemeenschappelijke festiviteiten. De neergang zette in vanaf de jaren 70, maar na een uitgebreide restauratie hervatte het zijn activiteiten in juni 2012, gedreven door oorspronkelijke architectonische aspiraties die een eeuw eerder niet waren gerealiseerd.

Muzikale optredens vormden een pijler van de sociale structuur van de stad. In 1928 ging Rossini's Il Barbiere di Siviglia in première op de Piazza delle Terme met lokale artiesten, waarmee een traditie van openluchtopera's werd ingeluid. Het vroege repertoire van het Verdi Theater omvatte Aida en Rigoletto, onder gemeentelijk patronage. De heropening in 2012 omvatte een operagala door het Puccini Festival Orchestra, gedirigeerd door Alberto Veronesi, al snel gevolgd door een nieuwe enscenering van Il Barbiere di Siviglia. Het eerste seizoen na de restauratie in 2013 presenteerde Gianni Schicchi, L'Elisir d'Amore en Don Giovanni met internationale casts, waarmee Casciana's positie binnen het Toscaanse muziekcircuit werd bevestigd. Sinds de jaren twintig houdt het orkest "Giuseppe Verdi" de lokale trots hoog, met name onder leiding van Ugo Messerini halverwege de twintigste eeuw en door de compositie van het stadslied Evviva Casciana.

Gemeenschappelijke feesten houden middeleeuwse en moderne tradities in ere. Elk jaar op 3 mei vindt de Palio dei Rioni plaats, waarbij Gorina, Centro, Casina en Petraia deelnemen aan een karrenrace, voorafgegaan door een historische processie ter ere van het Heilige Kruisbeeld van San Martino. Seizoensgebonden evenementen variëren van Casciana Cultura, met voordrachten van auteurs, tot de Rally di Casciana Terme, waarbij raceauto's over kronkelige wegen racen. Kinderen zijn dol op het feest van San Genesio, compleet met het oplaten van ballonnen met vredesboodschappen, terwijl de San Genesio-prijs een eerbetoon brengt aan figuren die met de stad verbonden zijn. Kunstliefhebbers bezoeken de schilderijententoonstelling Via dell'Arco. De levende kerststal in december fleurt de middeleeuwse straten op en van juni tot en met september vindt elke eerste vrijdag de antiek- en eigentijdse markt van gravin Matilde plaats. Het Konijnenfestival van Parlascio en de nachtelijke "Notte del Piacere", met streetfood, lantaarnoplatingen en muziek, trekken zowel inwoners als bezoekers. De regionale Miss Italia-finale en het eeuwenoude carnaval met allegorische praalwagens getuigen nog meer van de gemeenschappelijke vitaliteit van Casciana.

Economisch gezien blijft Casciana Terme verankerd in het kuurtoerisme. Het calcium-zwavelhoudende water ondersteunt therapeutische programma's gericht op dermatologische en reumatische behandelingen. Het gemeentelijk eigendom bleef tot 1927, toen het beheer werd overgedragen aan Lari's bestuur. In de daaropvolgende decennia zijn badhuizen en accommodatiefaciliteiten gemoderniseerd, maar de essentie van Matilda's nalatenschap blijft bestaan: een samenvloeiing van geologie en menselijke zorg, die voor altijd verlichting biedt.

Casciana Terme ontpopt zich tot een plek waar geschiedenis, cultuur en geologie samenkomen. De thermale bronnen, ooit verkend door een gravin uit de elfde eeuw, geven nog steeds hun constante warmte af en ondersteunen zowel de lokale identiteit als een economie die geworteld is in gezondheid. Middeleeuwse torens, neoklassieke gevels en gerestaureerde theaters verbeelden opeenvolgende lagen van mecenaat en smaak. Festivals en muzikale evenementen houden de gemeenschappelijke banden in stand. Te midden van glooiende Toscaanse heuvels ontvouwt Casciana's verhaal zich via steen, water en traditie, waarbij elk element het blijvende karakter van de stad versterkt.