Tskaltubo

Tskaltubo, een bescheiden stadje met 7378 inwoners per 1 januari 2024, ligt genesteld in de uitlopers van de laagvlakte van de westelijke regio Imereti in Georgië en vormt het administratieve hart van een gemeente die zich uitstrekt over zo'n 707,5 vierkante kilometer zacht glooiend terrein. Het ligt 98 meter boven zeeniveau in de vallei van de rivier de Tskaltubostskali, negen kilometer ten noordwesten van Koetaisi en ongeveer 240 kilometer van de nationale hoofdstad Tbilisi. Het klimaat, getemperd door de beschutte uitlopers van het Samguri- en Suramigebergte en de matigende invloed van de Zwarte Zee, kent milde winters – met temperaturen die zelden onder de gemiddelde vijf graden Celsius komen – en zomers met een gemiddelde van 24 graden in augustus, met een jaarlijkse neerslag van ongeveer 1400 millimeter. Deze samenloop van geografische factoren bepaalt niet alleen de gematigde, vochtige subtropische omstandigheden van de stad, maar zorgt er ook voor dat de minerale bronnen waar Tskaltubo bekend om staat, zuiver en consistent blijven.

De geschiedenis van de natuurlijke wateren van Tskaltubo gaat minstens terug tot de zevende eeuw, toen vroege verslagen verwezen naar wat de lokale bevolking later de "Wateren der Onsterfelijkheid" zou noemen. Wetenschappelijk onderzoek naar hun samenstelling begon serieus aan het einde van de achttiende eeuw, toen de Berlijnse Vereniging van Vrienden van de Natuurwetenschappen al in 1782 melding maakte van hun therapeutische potentieel, gevolgd door J. Klaproth in 1815 en A. Jolenberg in 1897. Tegen 1920 bevestigden gedetailleerde chemische analyses de unieke balans van radon, chloride, magnesium, natrium en calciumverbindingen in de bronnen, wat hen de officiële status van balneologisch kuuroord opleverde onder de ontluikende Georgische Sovjetrepubliek. In het daaropvolgende decennium werden de eerste kuuroorden gebouwd en in 1931 formaliseerde de overheid de status van Tskaltubo als centrum voor balneologie en fysiotherapie. De stad zelf kreeg in 1953 stadsrechten, net toen ze haar gouden tijdperk van kuuroordcultuur inging.

Tijdens de Sovjetperiode groeide Tskaltubo uit tot een van de belangrijkste gezondheidscentra van de Unie, met jaarlijks tot wel 125.000 bezoekers. Architecten I. Zaalishvili en V. Kedia gaven het gebouw een mid-century uitstraling met een masterplan dat negentien sanatoria en pensions – naast negen openbare baden en een uitgestrekt resortpark – rond een centrale cirkel van groen organiseerde. De gebouwen combineerden stalinistische klassieke proporties met lokale Georgische ornamenten, gotisch maaswerk en Romeinse bogen, en hun gevels werden verzacht door de omringende eiken, haagbeuken en subtropische laurier. Onder deze gebouwen valt Badhuis nr. 9 op, met zijn binnenfries met de beeltenis van Jozef Stalin en zijn privézwembad, bewaard als een stilzwijgend getuigenis van de bezoeken van de leider samen met zijn beruchte veiligheidschef, Lavrenti Beria. Bron nr. 6 werd in 1950 speciaal voor Stalin gebouwd en is nog steeds het grootste thermale bad dat nog in gebruik is. Het water wordt met een constante temperatuur van 33–35 °C door vijf gemeenschappelijke baden, zevenendertig individuele badcabines en zeventien hydromassagestations geleid.

Het kuurprogramma in Tskaltubo wijkt af van conventionele thermale baden. In plaats van water door verwarmingssystemen te leiden, zorgt de natuurlijke temperatuur van de bronnen voor directe waterstroom in de baden, waardoor de precieze balans van chemische bestanddelen behouden blijft – zes in totaal, waaronder sporenelementen zoals jodium, broom, mangaan, lithium, boor, zink en strontium, evenals gassen zoals stikstof, helium, argon en radon. Onder hydrostatische druk onder kalksteenlagen uit het Jura en Krijt komt water zachtjes, geurloos en met een bijna neutrale pH-waarde naar boven en komt het via poriën het lichaam binnen. Dit proces zou een gunstig effect hebben op diverse aandoeningen. Behandelingen worden voorgeschreven voor aandoeningen van de bloedsomloop – hypertensie, hartaandoeningen – musculoskeletale aandoeningen zoals osteochondrose, radiculitis en artritis, neurologische aandoeningen zoals perifere neuropathieën en aandoeningen van het centrale zenuwstelsel, gynaecologische problemen variërend van onvruchtbaarheid tot menstruatieonregelmatigheden, en dermatologische problemen zoals psoriasis en eczeem. De wetenschappelijke afdeling van de faciliteit bleef de stabiliteit van de bronnen tientallen jaren lang controleren en verifiëren. Daarbij werden opmerkelijk consistente chemische profielen opgemerkt over een periode van zeventig tot tachtig jaar aan bemonstering.

In de jaren 70 breidde Tskaltubo zijn therapeutische repertoire uit met speleotherapie, waarbij het constante, stofvrije microklimaat van zijn uitgebreide karstgrottennetwerk werd benut om longziekten te behandelen. De Satsurblia-grot, uniek aangewezen als de enige speleotherapeutische locatie in de Kaukasus, biedt lucht met een constante temperatuur van 13-15 °C, vrij van deeltjesverontreinigingen en geladen met vochtige, geïoniseerde aerosolen waarvan wordt gezegd dat ze astma, chronische bronchitis en andere luchtwegaandoeningen verlichten. Bezoekers dalen af ​​in galmende kamers, uitgehouwen door millennia grondwaterstroming, en vinden banken gehouwen uit kalksteen waar dagelijkse sessies in bijna stilte worden gehouden, slechts onderbroken door verre druppels.

De Prometheusgrot, een van de langste grotten van Georgië, biedt een meer traditionele showgrotervaring. Vernoemd naar de mythische Titaan die vastzit aan de kliffen van de Kaukasus, onthult de grot enorme zalen met namen als Argonauten, Colchis, Medea, Liefde en Iberia. Rondleidingen leiden langs verlichte paden en eindigen met een vijftien minuten durende boottocht over een ondergrondse rivier, waarvan de kalme stromingen de lampen weerspiegelen die flikkerende schaduwen werpen op eeuwenoude stalactieten, stalagmieten, gordijnen van vloeisteen en met sinter bedekte watervallen.

Iets zuidelijker ligt het Sataplia Natuurreservaat, dat een ander karstsysteem omvat, waarvan de toepasselijk genaamde "Kumistavi" of Prometheusgrot is aangepast voor museumgebruik. Hier, naast duizenden vierkante meters aan marmerwitte kamers, komen bezoekers het meest opmerkelijke paleontologische erfgoed van de regio tegen: dinosaurusvoetafdrukken bewaard op oude kalksteenplaten. Een transparant glazen platform strekt zich uit over de fossielenlaag en biedt een onbelemmerd uitzicht op drietenige afdrukken die zo'n 150 miljoen jaar geleden zijn achtergelaten. Bossen van haagbeuken en beuken overschaduwen de omtrek van het reservaat, hun verstrengelde wortels wijzen op de geheime waterlopen eronder.

Het begin van de post-Sovjet-onrust bracht een diepgaande verandering teweeg in Tskaltubo. Het aantal bezoekers daalde dramatisch van het hoogtepunt halverwege de vorige eeuw tot minder dan 700 jaarlijkse kuurgasten vandaag de dag. Na het conflict van 1992-1993 in Abchazië werden veel sanatoria omgebouwd tot onderkomen voor zo'n 9000 vluchtelingen – voornamelijk vrouwen en kinderen – die uit hun huizen waren verdreven. Hoewel deze noodtoestand de gebouwen voor volledige verwaarlozing behoedde, hebben de gebouwen zelf te lijden gehad onder achterstallig onderhoud, waardoor hun ooit glanzende tegelmozaïeken en Georgisch-barokke gevels verweerden onder de vochtige subtropische lucht.

De afgelopen jaren heeft een reeks restauratieprojecten geprobeerd de welvaart van Tskaltubo nieuw leven in te blazen. Nationale en internationale partners hebben voorgesteld om de sanatoria te revitaliseren tot boutique resorts, badcomplexen te renoveren met moderne wellnesstechnologie en tegelijkertijd hun karakter uit het midden van de vorige eeuw te behouden. De plannen omvatten onder meer de herbestemming van Stalins privé-datsja tot een cultureel centrum, de ombouw van voormalige slaapzalen tot kunstenaarsresidenties en de herintegratie van de speleotherapiegrotten in een uitgebreid gezondheidstoerismecircuit. Lokale overheden leggen de nadruk op duurzame ontwikkeling en streven ernaar om erfgoedbehoud in evenwicht te brengen met de economische behoeften van een gemeente waarvan de economie nog steeds sterk leunt op tuinbouw, graanteelt en de bescheiden ontwikkeling van agrotoerisme.

Gedurende deze transformaties is het overkoepelende verhaal van Tskaltubo constant gebleven: een stad gevormd door ondergronds water, waarvan de opkomende kwaliteiten – thermische warmte, chemische rijkdom, geologische standvastigheid – haar verleden hebben bepaald en haar toekomst beloven. De bronnen zelf ontspringen aan een complex hydrogeologisch proces: chloriderijk water dat opstijgt uit aquifers uit het Jura vermengt zich met sulfaatrijke vloeistoffen in de bovenkorst voordat het door kalksteen uit het Vroeg-Krijt sijpelt, waar de aanvulling met koolwaterstoffen het zoutgehalte verzacht. Atmosferische neerslag op de Samgural-rug houdt het systeem in stand en sijpelt door alluviaal zand dat de stroom verrijkt met radon voordat het water aan de oppervlakte komt, in een naadloos continuüm van geologische tijd.

In het samenspel van water en steen, van architectonische ambitie en natuurlijke toevluchtsoord, biedt Tskaltubo een tableau van veerkracht. De parken, halverwege de twintigste eeuw aangelegd met subtropische struiken en groenblijvende sierplanten, omlijsten nu de sobere silhouetten van verlaten sanatoria, net zo aangrijpend als ze de gerestaureerde gevels flankeren. Het museum van medische krukken en wandelstokken – ontstaan ​​vanuit een idee om de behandelingen te herdenken die figuren zoals de Egyptische Gamal Abdel Nasser op de been brachten – is zowel een getuigenis van de helende erfenis van de bronnen als een symbool van menselijk doorzettingsvermogen.

Terwijl Tskaltubo de spanningen tussen herinnering en heruitvinding bewandelt, blijft het bestaan ​​als een levende kroniek van balneologische wetenschap, ambitie uit het Sovjettijdperk en de blijvende aantrekkingskracht van wateren die als onsterfelijk worden beschouwd. Hier, onder de drempels van badhuizen en diep in de kalksteenaders, liggen de elementaire krachten die een gemeenschap vormden – en haar lot blijven bepalen. In elke druppel die door de kamers van Satsurblia galmt, elke thermische stroom die over de tegels van Bron nr. 6 kabbelt, herinnert Tskaltubo zijn bezoekers – en zichzelf – aan de delicate alchemie die de aarde en het menselijk welzijn samenbindt tot een uniek, blijvend verhaal.