Badenweiler

Badenweiler, een compact kuuroord met zo'n 3500 inwoners verspreid over zo'n 22 vierkante kilometer, ligt op 425 meter boven zeeniveau, te midden van de westelijke uitlopers van het Zwarte Woud. Het neemt een unieke positie in op het grensvlak van Duitsland, Frankrijk en Zwitserland – achtentwintig kilometer weg van Bazel, dertig kilometer van Freiburg im Breisgau en amper tien kilometer van de Franse grens – genesteld onder de 1164 meter hoge top van de Blauen. Hier, te midden van steile beboste hellingen en vruchtbare lössterrasen, leeft de erfenis van Romeinse thermisch ingenieurs voort, naast middeleeuwse kasteelruïnes, de grandeur van een negentiende-eeuws kuuroord en een rustig, bruisend hedendaags cultureel leven.

Van het steeds smaller wordende dal van de Boven-Rijn tot de beschutting van het Zwarte Woud-massief, de geschiedenis van Badenweiler ontvouwt zich in lagen van geologie, klimaat en menselijke activiteit. De gneis- en granietbodem, eeuwenlang ontgonnen in lokale steengroeven, vormt de basis voor lössbodems die zijn afgezet door oude rivieroverstromingen. De slenktektoniek en aanhoudende geothermische stromingen vormen de basis van de stad: warme minerale bronnen van 21 °C, ooit gewaardeerd door Romeinse badgasten en in 1784 herontdekt onder lagen bos en puin. Het is deze gave van ondergrondse warmte die bezoekers hier voor het eerst naartoe trok en die nog steeds de kern vormt van Badenweilers economie en identiteit.

De bebouwde omgeving van de stad getuigt van een opeenvolging van heersers en gebruiken. Op de top van de kasteelheuvel staan ​​de verweerde stenen van een hoogmiddeleeuwse vesting, gebouwd door de markgraven van Baden, ontmanteld door Franse troepen in 1678 en nu ontwikkeld als een uitkijkpunt waar avondverlichting de middeleeuwse donjon en de ringmuur aftekent tegen de donker wordende dennenbomen. Beneden staat de Evangelische Pauluskirche (1897) op de plaats van een kleinere gotische voorganger. De bakstenen en stenen gevel markeert de voet van het vervallen kasteel en getuigt in stilte van eeuwenlange eredienst. Niet ver daarvandaan biedt de moderne parochiekerk St. Pieter, ingewijd aan het einde van de twintigste eeuw, plaats aan orgelrecitals en koorconcerten in een ruimte met strakke lijnen en lichtgevende glas-in-loodramen.

Toch vonden de industrie en landbouw van Badenweiler ooit hun kracht in de bodem van het dal – langs de Klemmbach, een zijrivier van het Weilertal. Een inventarisatie uit het midden van de achttiende eeuw vermeldt dertien door water aangedreven graanmolens met dertig maalschijven verspreid over negen kilometer beek, voldoende voor een bevolking van tienduizend mensen. Tegenwoordig draait alleen de historische oliemolen van Oberweiler nog af en toe, wat herinnert aan een tijd waarin lokale boeren en reizigers uit het Wiesental rogge en gerst hierheen brachten om te worden gemalen. Dezelfde beken transporteerden ooit ijzer-, lood- en zilvererts naar de smelterijen van Müllheim; restanten van die ondernemingen liggen begraven in bospaden en wijngaardterrassen.

In de warme, bijna mediterrane enclave die door de regenschaduw van het Zwarte Woud is uitgehouwen, rijpen druivensoorten die elders in Duitsland zelden voorkomen – Bourgogne Pinot Grigio en Chasselas – op terrasvormige hellingen. Palmbomen, fuchsia's en magnolia's in de tuinen van het Kurhaus gedijen in de milde, zuidwestelijke stromingen die ongehinderd vanuit de Boven-Rijn stromen. In de winter, terwijl de vlakte van de Oberrhein in de mist rilt, geniet de vallei van Badenweiler van licht en warmte, waardoor bezoekers niet alleen naar de baden komen, maar ook naar de boomwonderen: het arboretum van het Staatsbadenamt bewaart sequoia's, tulpenbomen en Oost-Aziatische esdoorns onder een bladerdak van inheemse dennen.

Van Romeins badhuis tot modern kuurpaviljoen, de Cassiopeia Thermen van Badenweiler vormen een boog van continuïteit en aanpassing. Onder een futuristisch glazen dak, dat in 2001 werd toegevoegd, kunt u dwalen tussen de opgegraven Romeinse baden, stapstenen en hypocaustumpilaren, begeleid door brochures in het Duits, Frans en Engels. Het aangrenzende kuurgebouw, gebouwd begin jaren 70, herbergt de Tsjechov Salon, een literair museum ter ere van de Russische schrijver die hier in juli 1904 overleed. De uitgebreide tentoonstelling plaatst Tsjechov tussen de vier Tsjechov musea wereldwijd en vertelt hoe artsen ooit Badenweilers klimaat voorschreven aan longpatiënten – ironisch, aangezien zijn eigen gezondheid na aankomst snel achteruitging.

Revalidatieklinieken aan de Kaiserstraße bieden gestructureerde programma's in hydrotherapie, fysiotherapie en klimaattherapie. Het grootste deel van de toeristische inkomsten komt echter van particuliere hotels, pensions en wellnesscentra die spa-arrangementen op maat aanbieden. Elektrische pendelezels, geïntroduceerd in 2013, vervoeren gasten door het kuurpark, een herinnering aan de negentiende-eeuwse muilezeltreinen die ooit reizigers van station Müllheim over de kronkelende wegen naar Oberweiler en verder vervoerden. Een klein monument in het park brengt een eerbetoon aan deze dieren en aan het carnavalsgilde "Eselstupfer", wiens naam deze levendige erfenis in stand houdt.

Het artistieke leven in Badenweiler speelt zich af op vele podia. Het Groothertogelijk Paleis, de voormalige residentie van de markgraven, biedt nu wisselende tentoonstellingen en Café ARTig-concerten onder de gewelfde zalen. Het lokale literaire ensemble verzorgt dramatische voordrachten van Tsjechov, Hermann Hesse en Manfred Kyber, terwijl het openluchtpodium van het kuurpark kamermuziek en licht klassieke recitals omlijst. Elk jaar in juli treden acteurs op in het Belvedere – een lustpaleis dat ooit dienstdeed als atelier van schilder Emil Bizer en nu dienstdoet als trouwlocatie, omgeven door formele tuinen.

Buitenactiviteiten strekken zich uit van de glooiende lanen van het Kurhauspark tot de steile hoogvlakten van de Blauen en verder. Bewegwijzerde paden – sommige met een stijging van 600 meter over vijf kilometer – leiden naar uitkijkpunten zoals Sophienruhe, Alter Mann en Prinzensitz, met panorama's over de Vogezen in het westen en de toppen van het Zwarte Woud in het oosten. Mountainbikers testen hun kracht op haarspeldbochten; paragliders starten vanaf de bergkam van de Hochblauen wanneer de thermiek het toelaat; tennisbanen, sportzwembaden en joggingpaden rond Lipburg bieden meer beweging op het land.

De bestuurlijke structuur van Badenweiler omvat de gehuchten Oberweiler, Schweighof en Lipburg-Sehringen, die voorheen onafhankelijke boerennederzettingen waren en nu deel uitmaken van de kuurgemeente. Buurlanden zijn Müllheim in het noorden, Sulzburg in het oosten, en over de landsgrenzen heen Elzasser dorpen en Zwitserse steden die met regelmatige bussen bereikbaar zijn. Het openbaar vervoer valt onder het KONUS-systeem, waarmee kuurgasten met een officieel identiteitsbewijs gratis kunnen reizen met trein en bus door alle deelnemende gemeenten in het Zwarte Woud en naar Bazel. Taxi's en elektrische huurauto's vullen het netwerk aan, en openbare parkeerplaatsen – sommige gratis, sommige tegen betaling – bevinden zich rondom het dorp, waarvan de ooit strenge avondklok voor voertuigen na 22.00 uur in 1995 werd afgeschaft.

De culturele cartografie van Badenweiler strekt zich uit van kerken en kastelen tot pleinen en musea. De protestantse Pauluskerk domineert het centrum, met haar koorfresco's uit de veertiende eeuw naar verluidt het oudste dodendansmotief in de Duitstalige landen. Op het Anton Tsjechovplein houdt een bronzen meeuw een tekst in zijn snavel, die het uitkijkpunt markeert van waaruit de schrijver zijn laatste dageraad zag. Vlakbij staan ​​toeristen in de rij voor kaartjes voor de Cassiopeia-baden, gretig genietend van de gastenkaartkorting en wachtend op de stomende omhelzing van de thermale baden.

Winkelen in het centrum speelt zich af langs de Luisenstraße, waar filialen van Sparkasse Markgräflerland en de Volksbank euro's en Zwitserse franken aanbieden, en waar boetieks, een natuurvoedingswinkel en boekwinkels de terrassen delen met cafés aan tafels met gebakvlekken. Een wekelijkse boerenmarkt brengt lokale wijnen, kazen en charcuterie naar een overkapping van gestreepte tenten; een Treff 3000-discounter aan de Ernst-Eisenlohr-Straße lokt automobilisten met bulkgoederen.

Door deze lagen – Romeinse baden, een middeleeuws kasteel, de elegantie van een kuuroord, de hedendaagse culturele beroering – behoudt Badenweiler een unieke continuïteit van de plaats. Het thermale water stroomt als voorheen onder lommerrijke promenades; de kasteelheuvel blijft als een wachter over de vallei en de wijngaarden. Hier, waar het klimaat het strenge profiel van het Zwarte Woud verzacht en waar Franse, Duitse en Zwitserse stromingen zich verstrengelen, kan een bezoeker nog steeds een pauze vinden van de drukte van grenzen en drukke hoofdsteden. In deze beschutte vallei, te midden van de trage wisseling van de seizoenen en de constante puls van minerale bronnen, biedt Badenweiler een zeldzame combinatie van tijd en terrein, waar elke voetstap de echo draagt ​​van generaties die zich aangetrokken voelden tot deze warme, beboste hellingen.