Bad Gottleuba-Berggießhübel

Bad Gottleuba-Berggießhüel ontspringt in het oosten van Saksen als een fusie van groene valleien, stoïcijnse bergtoppen en wateren die getuigen van eeuwenlange industrie en rust. De gemeente ontstond op 1 januari 1999 uit de fusie van Bad Gottleuba, Berggießhüel, Langenhennersdorf en Bahratal en beslaat bijna negentig vierkante kilometer, ingeklemd tussen de uitlopers van het Oostelijke Ertsgebergte en de ruige hellingen van Saksisch Zwitserland. De naam alleen al verwijst naar de twee belangrijkste nederzettingen aan de meanderende rivier de Gottleuba, terwijl een bonte verzameling dorpen – Oelsen, Markersbach, Hellendorf, Hartmannsbach, Breitenau, Börnersdorf, Zwiesel, Bahra en Langenhennersdorf – zich uitspreidt als de spaken van een oeroud wiel.

Het land zelf vertelt een verhaal in hoogte: van de Gottleubavallei op een bescheiden 211 meter boven zeeniveau tot de 644 meter hoge top van de Oelsener Höhe aan de Tsjechische grens. Bossen drukken zich op wegen en paden, en het ingedamde water van het Gottleuba-stuwmeer glinstert onder kliffen van mica-schist. Augustusochtenden brengen mist die aan de boomtoppen kleeft; 's avonds wervelt de rook uit houtkachels, geurend naar dennen en berken. De lokale bevolking zal mompelen – aangemoedigd door een derde ronde rakija – dat het marktplein in Bad Gottleuba nog steeds zoemt van de echo's van Saksische postkoetsen, allang verdwenen maar herdacht in stenen mijlpalen die afstanden naar Dresden, Praag en verder markeren.

Geografisch gezien geniet de verenigde kuurstad van een benijdenswaardige nabijheid tot culturele centra – slechts 25 kilometer van Dresden en elf kilometer van Pirna – maar toch ademt het een afgelegen sfeer. De snelweg A17, die sinds 2005 in gebruik is, slingert door Börnersdorf en Breitenau en biedt toegang zonder het gevoel van wildernis te verliezen. Wandelaars op de Dichtersroute kunnen inscripties tegenkomen ter ere van Gellert en Rabener, achttiende-eeuwse badgasten die inspiratie vonden in deze bossen. De route slingert langs de Gottleuba en eindigt bij een verwarmd openluchtzwembad in Berggießhüel, waar stoom samenkomt in de koude ochtendgloren.

De vroegste tekenen van menselijke bewoning zijn zichtbaar in middeleeuwse kerktorens en watermolens. In Bad Gottleuba kreunt de Bährmolen nog steeds onder het gewicht van graan en hout, met zijn raderwerk grotendeels onveranderd sinds het begin van de twintigste eeuw. Vlakbij staat de Evangelisch-Lutherse Sint-Pieterskerk, versterkt in zijn aanblik, met de torenvoet die fluistert van dertiende-eeuwse metselaars en het koorgewelf in laatgotische pracht uit 1525. Plafondfresco's – mogelijk terug te voeren op de omgeving van Lucas Cranach – geven tinten van oker en lapis lazuli, waarvan de pigmenten nu dof zijn geworden door eeuwenlange kaarsrook. Een vleugje moderniteit komt aan in de middelste kliniek, een complex van art-nouveaupaviljoens genesteld op de hellingen van de Helleberg, waar balneologische tradities samenkomen met 21e-eeuwse revalidatiewetenschap.

Het kuuroord en het Goethepark, een verbinding tussen verleden en heden, bevinden zich op groene terrassen boven de markt. Gedankenspiele hangen in de lucht terwijl bezoekers dwalen tussen de exotische perken van de Plantentuin en de met wijnranken begroeide zuilen van het openluchtzwembad. De Saksische postmijlpaal, die in 1980 op de markt werd herbouwd, is een stille getuige van de oude postweg Dresden-Teplitz en herinnert de reiziger aan een tijdperk waarin koetsen over de kasseien reden en koeriers berichten door winterstormen brachten.

In Berggießhüel delen industrie en wellness al sinds de achttiende eeuw hun eigen terrein. Het zogenaamde Johann-Georgen-Bad, gebouwd in 1722, was hier een pionier in de badcultuur; vandaag de dag domineert zijn opvolger, het Kurhaus, wandelaars onder een leistenen hemel. Vlakbij daalt de kuur- en bezoekersmijn "Marie Louise Stolln" af in schachten die ooit tussen 1726 en 1926 werden gegraven naar ijzererts. De mijnschacht ruikt naar aarde en ijzer – een geurig overblijfsel van de diepten van de Friedrich-Erbstolln. Onverenigbaar genoeg vervangt een neogotische Lutherse kerk uit 1876 haar voorganger uit 1576, met spitsbogen die naar de hemel staren alsof ze de terugkeer van de mijnwerkers van onderaf afwachten.

Paden ontspringen vanuit het centrum: de Forellensteig slingert langs forelrijke poelen naar Langenhennersdorf; het Hoch- en Jagdsteingebied biedt zandstenen rotsen die door duizenden jaren rijp zijn aangetast; bij de Zehistaer Walls omlijsten natuurlijke rotsbruggen vergezichten over verre bergkammen. Een verzoeningskruis staat als een schildwacht op de Vierzehn-Nothelferweg, de gebeeldhouwde reliëfs doen denken aan pelgrims die ooit te voet vergeving zochten. Bij elke bocht markeren eeuwenoude postpalen de wegberm – halve en kwart markeringen in Börnersdorf en Breitenau – hun inscripties nauwelijks leesbaar onder mos en korstmos.

Langenhennersdorf zelf biedt een laatbarok interieur in de vijftiende-eeuwse hallenkerk, waar de uiteinden van de banken houtsnijwerk van bosdieren dragen en een mechanisch schuiforgel uit 1848 een spookachtige klank heeft. Beneden stort de Langenhennersdorfer waterval zich negen meter de Gottleuba in, met zijn gebrul als een metronoom voor het bosleven. Een labyrint van paden slingert door beukenbossen en spoort de dapperen aan om bergkammen te patrouilleren en hun kompas af te zetten tegen de hemel.

De cultuur in Bad Gottleuba-Berggießhüel overstijgt de seizoenen. Sinds 1953 brengt het jaarlijkse carnaval kleur en kakofonie in de winterse stilte. In mei worden er meiboompjes opgericht en paasvuren ontstoken; de midzomerzonnewendevieringen gonzen van het gerinkel van de kraampjes van de vrijwillige brandweer; het molenfeest van de Bährmolen bruist van de folkbands. Adventslichtfestivals verleiden de lokale bevolking om straten te versieren met flikkerende lantaarns, terwijl de schietpartijen van de Berggießhüel Schuttersvereniging musketten en schedes tevoorschijn toveren als ceremoniële eerbetoon. De lokale bevolking verzamelt zich, zoals altijd, rond getapt bier en dungerookte ham en deelt verhalen over overstromingen en hongersnoden.

Het watersnoodmonument in Berggießhüel herinnert aan de zondvloed van 8 en 9 juli 1927, toen stortvloeden bruggen wegspoelden en bomen als luciferhoutjes omhakten. Een ingetogen granieten plaat naast de Badstraße draagt ​​de namen van de verliezers; de gepolijste oppervlakte weerspiegelt de laarzen en broze bloemblaadjes van elke voorbijganger. Zelfs nu, na bijna een eeuw, aarzelt de stad bij naderende stormen, en roept herinneringen op aan de gezwollen Bahra en Gottleuba.

De lokale economie draait op spa en toerisme: ochtendnevels in de Plantentuin maken plaats voor middagroutines op de revalidatieafdelingen van de Median Clinic, die sinds 1993 tweehonderd bedden en meer dan honderd specialisten telt. Inclusief de zes klinieken van het gezondheidspark Bad Gottleuba bood de gemeente in 2013 1208 gastenbedden, goed voor 24.000 aankomsten en een kwart miljoen overnachtingen dat jaar. Middelgrote fabrikanten vullen dit aan – Eloma GmbH voor baktechnologie, B‖ Braun Avitum voor medische apparatuur en Bergi-Plast voor polymeren – terwijl de landbouw voortduurt in Oelsen en Bielatal, velden omgeven door bossen.

Transportwegen verbinden het verleden met het heden. De snelweg A17 gonst van de vrachtwagens richting Praag; de provinciale wegen S 173, S 174 en S 176 volgen routes die door koeriers van het keurvorstendom werden afgelegd. Overblijfselen van de Gottleubavalleispoorlijn zijn te vinden in wandelpaden met vintage bewegwijzering, een herinnering aan het feit dat de rails tot 1973 passagiers en tot 1976 materiaal voor de dam vervoerden. Tegenwoordig fietsen fietsers onder verroeste mijlpalen door, hun spaken draaiend door de geschiedenis.

Van de Panoramahoogte bij het uitkijkpunt Erich Mörbitz tot de Bismarcktoren bij Zwiesel ontvouwen zich vergezichten als gelaagde panorama's – een uitzicht op pieken en dalen die schommelen tussen bosgroen en leigrijs. Een ingeving glipt in de wind: "Het bos ruikt naar dingen die geboren worden en dingen die sterven – dennennaalden en rottend kelp," mompelt een voorbijganger op het Zehistaer Walls-pad, luisterend naar het geologische geheugen.

Aan het einde van elke dag flikkeren de promenadelichten op de oude postkoetswegen, en het samengevoegde kuuroord vouwt zich onder een mantel van sterren, onbesmet door de stadse schittering. Hier, waar rivieren samenkomen en de geschiedenis door elke leemachtige hekwerk stroomt, kan de reiziger voelen dat Bad Gottleuba-Berggießhüel geen bestemming is, maar een voortdurende dialoog tussen de aarde en de menselijke inspanning. In die uitwisseling schrijft elke voetstap een vers op de bodem van de vallei, wachtend op een volgende.