Bad Berka

Bad Berka, gelegen in de zacht glooiende heuvels van de Ilm-Saale-Platte in Midden-Duitsland, is een stadje met iets minder dan 8.000 inwoners, verspreid over ongeveer 27,4 km². Het ligt twaalf kilometer ten zuiden van Weimar en twintig kilometer ten westen van Jena, in een groene vallei die door de rivier de Ilm is uitgesleten door nieuwe rode zandsteen. Sinds 2008 omvat de gemeente het voormalige dorp Gutendorf, dat zich verbindt met zes andere districten en een landschap oplevert dat afwisselt tussen kuurtuinen, landbouwgrond en dicht sparren- en beukenbossen.

De identiteit van Bad Berka is gevormd rond het geneeskrachtige water. De oorsprong van de kuurindustrie is terug te voeren tot de oprichting van een zwavelbad in 1813, geïnspireerd door de ontdekking van een ijzerrijke bron, de "Stahlquelle", in 1807. Het ontginnen van dit water voor zowel baden als drinktherapieën werd bepleit door lokale visionairs in samenwerking met Johann Wolfgang von Goethe, wat de stad de informele naam "Das Goethebad im Grünen" gaf. In 2002 werd de nalatenschap formeel erkend met de titel "Erkend kuuroord met mineraalbron". In de loop der tijd breidden de faciliteiten zich uit: in 1952 opende zich een tuberculosekliniek, die zich ontwikkelde tot de Zentralklinik – een medisch centrum met een reputatie in heel Europa – terwijl de val van de Berlijnse Muur de komst van de revalidatieklinieken van 1994 en 1997 inluidde, die uitgebreide nabehandelingen aanboden.

Ondanks zijn bescheiden omvang is Bad Berka al lange tijd verweven met Duitse culturele stromingen. Tussen 1812 en 1828 verbleef Goethe zelf bij Heinrich Friedrich Schütz, wiens voormalige woning vandaag de dag nog steeds bestaat als het "Goethehuis", een klein museum dat het leven van Berka's organist-leraar en zijn beschermheer documenteert. De steeds terugkerende stroom van prominente figuren die het kuuroord bezochten, leidde tot de bouw van grootse neoclassicistische bouwwerken: het herbouwde stadhuis van Clemens Wenzeslaus Coudray uit 1817 vormt het middelpunt van het marktplein, bekend om zijn maanfaseklok, terwijl het Coudrayhuis (1825) diende als middelpunt voor bals, concerten en theatervoorstellingen voordat het werd omgebouwd tot een interactief kuuroordmuseum. Vlakbij huis, in het 59 meter hoge Wapenhuis – ooit een opslagplaats voor hertogelijke jachtuitrusting – zijn nu de bibliotheek, het archief, een gemeenschapszaal en een restaurant gevestigd.

Overblijfselen van het middeleeuwse Berka zijn nog steeds te vinden in de binnenburcht van het Alte Burg: een gracht, muurfragmenten en een overdekte garderobe wijzen op de status van de graven van Berka vóór hun verhuizing naar een paleis op een heuveltop aan het einde van de dertiende eeuw. De barokke "Edelhof", gebouwd in 1786, veranderde van hertogelijk jachthuis in een gastenverblijf voor rijke kuurgasten; Goethe en zijn vrouw Christiane verbleven hier tijdens hun kuur in 1814. De kerkelijke architectuur weerspiegelt de gelaagde geschiedenis van de stad: de Evangelische Mariakerk staat op het terrein van een voormalig cisterciënzer nonnenklooster. De gotische oostmuur overleefde de brand van 1608, die de bouw van het barokke schip vertraagde tot 1739-1741. Een kleine katholieke kerk uit 1918 aan de Tannrodastraße getuigt van de evoluerende spirituele kaart van Bad Berka.

De natuurlijke omgeving van de stad versterkt haar herstellende reputatie. Het fietspad van de Ilmtal en het gecertificeerde Thüringer wandelpad Drie Torens slingeren door een beschermd natuurgebied van 150 km², terwijl het kuurpark zich ontvouwt in lagen van gazons, heidevelden en beschutte bosjes. Kneipp-installaties – bij de Goethefontein, de Dammbachsgrund en de Gottesbrünnlein – bieden hydrotherapieën op waterbasis voor voetbaden en wandelcursussen. Boven op de Adelsberg biedt de Paulinentoren (1884) een panoramisch uitzicht over het Thüringer landschap, met het platform als bescheiden beloning voor de zesentwintig meter hoge klim.

De vervoersverbindingen van Bad Berka verhullen de kleinschaligheid ervan. Twee stations aan de Ilmtalbahn verbinden de kernstad en het aangrenzende district München met Weimar en Kranichfeld. De federale snelwegen B85 en B87 doorkruisen de gemeente, hoewel delen van laatstgenoemde de afgelopen decennia zijn omgedoopt tot provinciale wegen. Zes kilometer naar het noorden liggen de knooppunten Nohra en Weimar van de A4, terwijl een klein vliegveld wordt gebruikt door zweefvliegtuigpiloten en incidentele chartervluchten.

Historisch gezien weerspiegelden de lotgevallen van de stad die van de rest van de regio. In de middeleeuwen bloeide er van 1251 tot aan de Reformatie een cisterciënzer nonnenklooster, waarvan de abdijkerk de basis vormde voor latere kerkelijke structuren. Bad Berka, opgenomen in het Groothertogdom Saksen-Weimar-Eisenach in het Duitse Keizerrijk, werd geteisterd door oorlogsgeweld: olie-installaties en een ondergrondse fabriek voor dwangarbeid maakten de stad een doelwit tijdens de geallieerde oliecampagne van 1945. Geallieerde bombardementen op 31 maart, 5 april en 9 april eisten burgerslachtoffers en militaire slachtoffers. Deze worden vandaag herdacht met gedenkstenen op de gemeentelijke begraafplaats – graven voor 23 slachtoffers en plaquettes ter ere van ontheemden en gesneuvelde Amerikaanse soldaten.

De bestuurlijke ontwikkeling van de stad heeft ook de contouren van de gemeente veranderd. De Thüringer stadshervorming van 1994 verenigde Berka met de voorheen onafhankelijke dorpen Tannroda, Bergern, Schoppendorf, Meckfeld en Tiefengruben, terwijl Gutendorf zich in december 2008 aansloot. Elk stadsdeel heeft zijn eigen unieke bezienswaardigheden: Bergern herbergt de dorpskerk "Zum Kripplein Christi", waarvan het interieur is gerenoveerd door kunstenaar Matt Lamb; Tannroda herbergt het Thüringer Mandenmakersmuseum, een eerbetoon aan regionale ambachten; Meckfeld en Tiefengruben behouden hun rustige agrarische karakter.

Het culturele leven in Bad Berka is nog steeds verankerd in het kuuroorderfgoed en de natuurlijke omgeving. Sinds 1996 trekt het jaarlijkse Party.San Open Air-festival heavymetalliefhebbers naar de open velden aan de rand van de stad. Meer traditioneel Thürings zijn het tweejaarlijkse Fonteinenfestival – met optochten, vuurwerk boven het kuurpark en een avondspektakel “Liszt in het Groen”, waarbij verlichte bomen opnames van pianowerken van de muziekacademie van Weimar begeleiden – en het Vliegerfestival op het zweefvliegveld. Een Schützenfest in het kuurpark voegt een optocht van de jachtclub toe aan de kalender, terwijl kleinere oogstfeesten en districtsfeesten de seizoenen accentueren met lokale warmte.

In het kuurpark zelf behoudt de Goethefontein zijn ijzerrijke water uit 1835, beschaduwd door historische villa's en doorspekt met veenmoerassen. Sculpturale werken van Adolf Brütt – een buste van Goethe in een tuinnis – en Bruno Eyermann – een groep badgasten die in 1946 werd toegevoegd – verlevendigen de erfenis van de bronnen. Vlakbij staat het voormalige sanatorium "Schloss Harth", geopend in 1905 onder het motto "Mens sana in corpore sano", dat nu dienstdoet als het Thüringer Instituut voor Lerarenopleiding, Curriculumontwikkeling en Media, een weerspiegeling van een transformatie van gezondheidscentrum tot educatief centrum.

Bad Berka biedt met zijn compacte omvang een unieke mix van medische traditie, literaire associatie en natuurlijke rust. De rivier de Ilm voert eeuwenoude stromen door de zandstenen muren; de houten daken en neoclassicistische gevels staan ​​er nog steeds, naast stalen herinneringen aan de oorlog. Bezoekers kunnen over de heidepaden dwalen, stilstaan ​​bij marmeren borstbeelden of de heuvel opgaan om de dageraad boven verre bossen te aanschouwen. Toch wordt de stad in haar hart nog steeds gekenmerkt door de bron die eerst hoop bracht aan tuberculosepatiënten en later Goethes aandacht trok – water dat nog steeds het gemeenschapsleven, de medische praktijk en het rustige ritme van het kuuroordleven vormgeeft.