Bad Abbach

Bad Abbach, met ongeveer twaalfduizend inwoners, ligt in een flauwe boog van de Donau tussen de middeleeuwse stad Regensburg en de marktstad Kelheim. Gelegen in het Neder-Beierse district Kelheim, maar toch grenzend aan de Opper-Palts, strekt de stad zich uit over zo'n elf vierkante kilometer rivierdal en laag kalksteenplateau. Sinds de erkenning als kuuroord in 1934 heeft de stad de helende kracht van zwavelrijke bronnen verweven in het dagelijks leven en een reputatie opgebouwd die veel verder reikt dan haar bescheiden omvang.

Vanaf de smalle straatjes van het historische marktplein kan men de twee heuvels zien die de stad omsluiten. In het noorden ligt de Schlossberg, bekroond door de neogotische parochiekerk St. Nicolaas en de robuuste resten van Slot Abbach – een ronde donjon, plaatselijk bekend als de Heinrichsturm, waarvan de dikke muren van puinsteen verhalen oproepen over middeleeuwse hofstrijd en de geboorteplaatsen van de keizer. Een steil wandelpad leidt vanaf het kerkhof naar een bosrijke wieg, waar sporen van de fundamenten van het kasteelpaleis bedekt liggen met mos. In het zuiden rijst de glooiende helling van de thermenheuvel op, waar de Kaiser-Therme, gebouwd in 1993, bad- en saunafaciliteiten biedt. De strakke betonnen terrassen contrasteren met de scherpe kalkstenen hellingen van de Hanselberg in het westen.

De Donau zelf stroomt met een gedoseerde gratie door Bad Abbach, deels omgeleid door het sluizen- en stuwcomplex bij Oberndorf. Hier benutten twee waterkrachtcentrales de stroming van de rivier – één dateert uit de bouw van de sluis in 1978 en levert 6,1 megawatt, en een elektriciteitscentrale van 3,5 megawatt, voltooid in 2000. Een voetgangersbrug overspant het sluiskanaal en verbindt de markt met het zogenaamde "recreatie-eiland", waar een breed scala aan sportfaciliteiten en een openluchtzwembad zowel inwoners als bezoekers uitnodigen om het zoete water van de rivier te proeven. Stroomopwaarts, bij Poikam, getuigen een verkeersbrug en het spoorwegviaduct van de spoorlijn Regensburg-Ingolstadt van de rol van de stad als verkeersknooppunt, terwijl verderop de Donau-fietsroute en de Duitse Limes-fietsroute door het landschap slingeren als een stille ode aan eeuwenlange reizigers.

De gemeente Bad Abbach bestaat uit zeven hoofddistricten – de stad zelf, Dünzling, Lengfeld, Oberndorf, Peising, Poikam en Saalhaupt – en talloze kleinere gehuchten, boerderijen en natuurgebieden. Elk heeft zijn eigen karakter: de lichte stenen muren van Oberndorf bewaken de sluis, terwijl de molens aan de rivier in Poikam herinneren aan een vroegere periode van waterhandel. In het noordwesten, onder steile Jurafgronden, biedt de Hanselberghut beschutting aan wandelaars die zich aangetrokken voelen tot het ruige landschap en de panoramische uitzichten. Verspreid over weilanden en bossen liggen sporen van steenfabrieken uit de Romeinse tijd, middeleeuwse boerderijen en stille kapelletjes, die een tapijt vormen van menselijke aanwezigheid door de eeuwen heen.

De oorsprong van Bad Abbach gaat terug tot de Romeinse militaire steenfabriek uit de derde eeuw, waar legioenen de stenen vormden die forten langs de Donaugrens bouwden. Sporen van burgerlijke aardewerkfabrieken zijn bewaard gebleven in Dünzling en Gemling, wat wijst op een bruisende nederzetting die het keizerrijk overleefde. De eerste documentaire echo's komen in 911, wanneer bronnen een veldslag bij Abbach beschrijven waarin een Duitse strijdmacht zich overgaf aan de Hongaarse cavalerie. Legendes associëren de donjon met de geboorte van de toekomstige keizer Hendrik II in 973, hoewel sommige kronieken Hildesheim prefereren. In 1007 schonk Hendrik II de plaats aan het pas gestichte bisdom Bamberg, maar de Prüfening-monniken sloopten het kasteel later, aan het begin van de twaalfde eeuw. Op zijn beurt herbouwde hertog Lodewijk I van Beieren sterke muren en verkreeg hij in 1210 marktrechten, waarmee de weg werd vrijgemaakt voor eeuwenlange rivierhandel en invoerrechten die de groei van de stad bevorderden.

De zwavelbronnen en de omliggende heidevelden trokken al lang mensen aan die verlichting zochten van reumatische aandoeningen. Medische baden worden al in het midden van de vijftiende eeuw vermeld, en het water kreeg keizerlijke onderscheiding toen Karel V in 1532 arriveerde. In 1754 arriveerde keurvorstin Maria Anna met haar hofgezelschap voor een maand vol behandelingen, muzikale optredens en strenge diëten, hoewel er geen erfgenaam na haar tijd in de baden kwam. Het fortuin van het kuuroord steeg en daalde met de golven van oorlog. Tijdens de Dertigjarige Oorlog verwoestten Zweedse troepen het kasteel en het marktplein. Napoleons veldtochten eindigden in 1809 en een verwoestende brand in 1891 verwoestte een groot deel van de houten gebouwen van de stad.

In de twintigste eeuw ontwikkelde de identiteit van de stad zich rond de geneeskrachtige baden. Na 1949 nam het Beierse Rode Kruis het beheer van de kuuroorden over en opende in 1956 een nieuw reumaziekenhuis. Deze klinieken breidden zich in de loop der decennia uit, maar bleken uiteindelijk economisch onhoudbaar totdat Asklepios in 2004 de eigendommen van BRK verwierf. Een nieuw tijdperk brak aan met de bouw van een moderne reumatologiekliniek, een orthopedisch centrum en een revalidatieafdeling. De kuurtuinen, die in 2011 met economische steun werden heringericht, introduceerden rotsgrotten, kruidentuinen en zonovergoten promenades die de thermen omlijsten. De Kaiser-Therme, gelegen op de zuidelijke heuvel, vormt een aanvulling op dit aanbod en biedt binnen- en buitenzwembaden, een zoutgrot gevuld met Dode Zee-zoutwater en therapeutische behandelingen voor aandoeningen van de luchtwegen en de bloedsomloop.

Naast het geneeskrachtige water stimuleert Bad Abbach ook actieve vrijetijdsbestedingen. TSV Bad Abbach, opgericht in 1872 als gymnastiekvereniging, heeft teams in badminton, boogschieten, voetbal, basketbal, handbal, bowlen, tennis en tafeltennis. In 2010 won het badmintonteam onder de 15 jaar de nationale titel. Het biologisch gereinigde en chloorvrije eilandzwembad op het Freizeitinsel blijft een zomerbastion voor gezinnen. Vlakbij biedt het golfcomplex Deutenhof een 18-holesbaan, een korte negen-holesbaan en een hotel in Engelse landhuisstijl, allemaal te midden van glooiende fairways. Nordicwalkingpaden, ruiterpaden, visplekken langs de Donau en dansavonden in het kuurpark maken het aanbod aan vrijetijdsbestedingen compleet.

De gemeenteraad, bestaande uit vierentwintig leden plus de burgemeester, weerspiegelt een divers politiek landschap. De CSU heeft acht zetels, gevolgd door Vrije Kiezers, Lijst Toekomst, Groenen in combinatie met lokale initiatieven, de SPD en de Beierse Partij. Sinds 2020 stuurt burgemeester Benedikt Grünwald van de CSU de gemeentelijke zaken aan, handhaaft hij financiële voorzichtigheid en koestert hij partnerschappen zoals de langdurige stedenband met Charbonnières-les-Bains in Frankrijk. Hun band, die in 1978 werd ingewijd en in 1988 werd gevierd met de vernoeming van de voetgangers- en fietsbrug, staat symbool voor een toewijding aan culturele uitwisseling die voortduurt in schoolbezoeken, koorconcerten en burgerlijke ceremonies.

Het historische verhaal van Bad Abbach is in steen en landschap gegrift. Het Leeuwenmonument langs de B16 getuigt van de ontberingen van de achttiende-eeuwse wegenbouw langs de oevers, terwijl het monument voor de steenslag bij Poikam herinnert aan negentiende-eeuwse technische hoogstandjes. Een netwerk van beschermde monumenten doorkruist de stad: barokke burgerhuizen aan de Marktstraße, het barokke interieur van de St. Christoffelmarkt, de modernistische Evangelische Kreuzkirche en de neoclassicistische pastorie van de Heilige-Familiekerk. Onder de velden ten oosten van de markt liggen Romeinse villafunderingen, een stille getuige van de keizerlijke wegen die ooit door soldaten en kooplieden werden doorkruist.

Als aanvulling op het erfgoed verbindt de infrastructuur van Bad Abbach de stad met de rest van de regio. Het treinstation, vier kilometer ten zuidwesten van Lengfeld, ligt aan de lijn Regensburg-Ingolstadt, met elk uur een Agilis-verbinding die de stadscentra in minder dan een uur verbindt. Snelwegen A93 en B16 kruisen elkaar bij lokale knooppunten, terwijl RVV-bussen en een geïntegreerde dagkaart reizen naar Regensburg en verder vergemakkelijken. Langeafstandsfietsroutes, van de Donauroute tot de Limesroute, nodigen uit tot meerdaagse tochten te midden van eikenbossen en langs de rivieren.

Onderwijsinstellingen bedienen een jeugdige doelgroep: de basisschool aan de Marktstraße en de Angrüner middelbare school vlak bij het kuuroord bieden onderdak aan gezinnen uit de regio. Het medialandschap omvat de Bad Abbacher Koerier en een krant voor de kuursector die al meer dan veertig jaar wekelijks verschijnt. Een DGPS-zender, beheerd door de Bundeswaterwegdienst, signaleert de voortdurende rol van Bad Abbach in de riviernavigatie en hoogwaterbeheersing.

In de kalmte van de avond, wanneer het zonlicht de kabbelende Donau verguldt en de kerkklokken het uur aangeven, onthult Bad Abbach zijn tweeledige karakter. Het is een stad gevormd door water – van de Romeinse steenfabriek tot de elektriciteitscentrales, van de geneeskrachtige bronnen tot de sluizen. Maar het is evenzeer gevormd door menselijk doorzettingsvermogen: door oorlogen en branden, economische cycli en demografische verschuivingen heen heeft het een eigen karakter behouden. Voor reizigers die meer zoeken dan vluchtige ontspanning, biedt het gelaagde verhalen: van oude forten en hutten van Alpenclubs, van moderne klinieken en middeleeuwse hoven. In deze markt- en kuurstad blijft de echo van de geschiedenis in elke steen hangen, en de kalme stroom van de Donau draagt ​​die echo's mee naar morgen.