Laos

Laos, formeel de Laotiaanse Democratische Volksrepubliek, neemt een centrale positie in op het vasteland van Zuidoost-Azië. Het land is geheel door land omgeven en wordt gekenmerkt door bergachtige contouren. Het grenst in het noordwesten aan Myanmar en China, in het oosten aan Vietnam, in het zuidoosten aan Cambodja en in het westen en zuidwesten aan Thailand. De Mekong rivier snijdt langs een groot deel van de westelijke grens en vormt steile oevers en uiterwaarden die aan de overkant uitmonden in het torenhoge Annamitegebergte. Met een geschatte bevolking van 7,95 miljoen in 2024 staat Laos wereldwijd op de 103e plaats qua bevolkingsomvang. De hoofdstad Vientiane fungeert als administratief en cultureel centrum.

Het land verdeelt zich op natuurlijke wijze in drie regio's: het ruige noorden, onderbroken door het Xiangkhoang-plateau en bergtoppen zoals de Phou Bia (2818 m); de centrale gordel, gekenmerkt door brede rivierdalen en verspreide karstformaties; en de zuidelijke vlakten rond het Bolaven-plateau, waar basaltgrond en watervallen het landschap vormen. Bossen bedekken meer dan de helft van het land en herbergen nationale parken zoals Nam Et-Phou Louey, waar zeldzame zoogdieren leven, waaronder de noordelijke witwanggibbon en de saola. Sinds 1993 heeft de overheid 21 procent van het grondgebied gereserveerd voor natuurbehoud. Toch ligt Laos ook in de "Gouden Driehoek", een gebied dat ooit berucht was om de opiumproductie. De teelt daalde daar van 18 km² in 2006 tot 15 km² in 2007.

Klimaatpatronen volgen de moessoncyclus. Van mei tot en met oktober zorgen vochtige winden voor hevige regenval; van november tot en met april is er een droge periode, traditioneel verdeeld in koele en warme seizoenen. Deze ritmes bepalen de landbouwactiviteiten, met name de rijstteelt: ongeveer vier vijfde van het landbouwareaal bestaat uit rijstvelden en driekwart van de boerengezinnen produceert voldoende rijst voor eigen gebruik. Het International Rice Research Institute heeft samengewerkt met lokale overheden om de uitgebreide reeks rijstvariëteiten van het land in kaart te brengen.

Laos vindt zijn oorsprong in het koninkrijk Lan Xang, gesticht in de 13e eeuw en blijvend tot de splitsing in 1707 in de vorstendommen Luang Prabang, Vientiane en Champasak. In 1893 werden deze ingelijfd bij Frans Indochina. Na kortstondig Japans toezicht tijdens de Tweede Wereldoorlog riep Laos in 1945 de onafhankelijkheid uit, kwam tot 1949 weer onder Frans gezag en verkreeg vervolgens in 1953 volledige soevereiniteit onder koning Sisavang Vong. Een burgeroorlog vanaf 1959 eindigde in 1975 met de opkomst van de Democratische Volksrepubliek Laos, geregeerd door de Revolutionaire Volkspartij van Laos. De staat onderhield nauwe banden met het Sovjetblok tot 1991. Sindsdien heeft het markthervormingen doorgevoerd, terwijl het een van de vijf communistische eenpartijstaten wereldwijd bleef. Mensenrechtenorganisaties hebben kritiek geuit op beperkingen op de meningsuiting en de vervolging van minderheden. Politieke waarnemers noemen het systeem vaak autoritair.

Economisch beleid benadrukt regionale integratie. De opening in 2021 van de 414 km lange Laos-China-spoorlijn verbond Vientiane met Kunming, waardoor de reistijden werden verkort en nieuwe handelsroutes werden geopend. Deelname aan het programma voor de Greater Mekong Subregio heeft grensoverschrijdende infrastructuur- en waterkrachtprojecten gestimuleerd. De Wereldbank constateert een gemiddelde jaarlijkse bbp-groei van 7,4 procent sinds 2009, aangedreven door toerisme, energie-export en buitenlandse investeringen. China is sinds eind jaren tachtig de grootste buitenlandse investeerder, gevolgd door Thailand en Vietnam. Laos exporteert waterkracht – meer dan 8.000 MW van de potentiële capaciteit van 18.000 MW is bestemd voor regionale netwerken – en exporteert mineralen zoals koper en goud naar de wereldmarkt. Toch classificeren de Verenigde Naties Laos nog steeds als een minst ontwikkeld land. Lidmaatschappen van ASEAN, de Wereldhandelsorganisatie en La Francophonie duiden op de diplomatieke reikwijdte van het land.

Administratief gezien omvat Laos 17 provincies en de prefectuur Vientiane. Telecommunicatie bereikt meer dan 90 procent van de huishoudens en de toegang tot elektriciteit is vergelijkbaar met dat niveau. Het wegennet wordt nog steeds beperkt door de bergen; de eerste spoorlijn van het land werd pas in 2009 aangelegd en verbond Vientiane met Thailand. Riviertransport, met name op de Mekong, blijft geïsoleerde gemeenschappen bedienen.

Etnische diversiteit kenmerkt de Laotische bevolking. Etnische Lao, onderdeel van de Tai-taalfamilie, vormt iets meer dan de helft van de bevolking. Groepen in het middengebergte, Lao Theung genaamd, spreken Austroaziatische talen zoals Khmu. Hooggelegen volken, waaronder de Hmong en Yao, staan ​​gezamenlijk bekend als Lao Soung. Stamgemeenschappen bestaan ​​nog steeds in afgelegen valleien en behouden hun eigen talen en gebruiken. Lao is de officiële taal en gebruikt een schrift dat is afgeleid van het Khmer; Frans blijft gangbaar in de overheid en handel, terwijl Engels opkomt op scholen in de steden.

Het theravada-boeddhisme bepaalt het sociale leven van ongeveer twee derde van de Laotianen. Tempels vormen centrale punten in steden en dorpen. In Luang Prabang – de voormalige koninklijke residentie en UNESCO-werelderfgoed – grenzen tempelcomplexen aan koloniale villa's langs schone straten langs de rivier. Monniken in saffraankleurige gewaden bewegen zich in afgemeten stappen en het ritueel geven van aalmoezen bij zonsopgang blijft een centraal onderdeel van de dagelijkse praktijk. De hoofdstad heeft Pha That Luang, een vergulde stoepa uit de 16e eeuw, die wordt beschouwd als het nationale symbool. Animistische minderheidsgeloof blijft bestaan, vooral onder bergstammen, wier rituelen nauw verbonden zijn met het land en hun voorouders.

De Laotiaanse keuken legt de nadruk op kleefrijst en regionale sauzen. Larb – een mengsel van gemarineerd vlees, kruiden en geroosterd rijstpoeder – illustreert het samenspel van texturen en subtiele pittigheid. Groenten en riviervis vergezellen de maaltijden. De Franse invloed blijft bestaan: stokbroden verschijnen naast curry's bij straatverkopers. Beerlao, gebrouwen in eigen land, is een nationale drank, terwijl Tiger Head flessenwater verkoopt dat voor de veiligheid is behandeld.

Het toerisme is gegroeid van 80.000 internationale toeristen in 1990 tot meer dan vijf miljoen in 2024, goed voor een bijdrage van meer dan 1 miljard dollar aan het bbp. De attracties variëren van natuurlijk tot cultureel: de karstkliffen bij Vang Vieng, de Vlakte der Kruiken met zijn raadselachtige stenen vaten, de Hindoe-Khmer ruïnes van Wat Phu in Champasak en het grottenstelsel van Vieng Xai, waar Pathet Lao leiders schuilden tijdens Amerikaanse bombardementen. Touroperators promoten ecolodges en homestays, met name langs de Ban Nalan Trail ten noorden van Luang Namtha. Activiteiten variëren van wandelen tussen Khmu-dorpen tot kajakken op de Mekong. De autoriteiten streven ernaar de impact van bezoekers te beheersen door middel van bestemmingsplannen en gemeenschapsgerichte projecten.

Praktische overwegingen beïnvloeden reizen. De kip is de enige wettige munteenheid, hoewel Thaise baht en Amerikaanse dollars in stedelijke centra circuleren. Geldautomaten zijn voornamelijk in grote steden te vinden; kaarten werken bij BCEL-automaten. Buiten deze gebieden wordt alleen de kip gebruikt. De wegomstandigheden variëren; het lokale verkeer kan grillig lijken en verkeersregels worden vaak niet gehandhaafd. Niet-ontplofte munitie blijft een gevaar in de oostelijke provincies, waardoor reizen via gemarkeerde routes noodzakelijk is. De gezondheidszorg in Laos biedt basiszorg; ernstige gevallen vereisen evacuatie naar Thailand. Voorzorgsmaatregelen tegen malaria en dengue omvatten insectenwerend middel en klamboes. Kraanwater is onveilig; flessenwater of door de tempel verstrekte flessen bieden betrouwbare alternatieven.

Sociale gebruiken vereisen respect. Bezoekers dienen een identiteitsbewijs bij zich te hebben, aangezien de politie daarom kan vragen. Op religieuze plaatsen gelden kledingvoorschriften: lange mouwen en een lange broek, schoenen uittrekken vóór het betreden van tempels. Het tonen van de voetzolen is aanstootgevend, evenals het aanraken van iemands hoofd. Vrouwen moeten fysiek contact met monniken vermijden. Openbare dronkenschap en woede-uitbarstingen zijn in strijd met de lokale normen. Wetten rond relaties verschillen: overspel is strafbaar en het ontvangen van niet-verwante Laotiaanse staatsburgers in de accommodatie vereist toestemming.

Ondanks de uitdagingen op het gebied van bestuur en infrastructuur, handhaaft Laos een beheerst levensritme. Dorpen klampen zich vast aan terrasvormige velden en houten huizen; markten openen zich bij zonsopgang en zonsondergang; rivierboten glijden onder kalkstenen kliffen door. Ontwikkeling dringt zich op vanuit de grenzen, maar een groot deel van het land blijft gedefinieerd door de bossen, waterwegen en de contouren van de geschiedenis. Wie hier tijd doorbrengt, kijkt verder dan oppervlakkige indrukken en begrijpt hoe geografie, cultuur en politiek dit land hebben gevormd. In die erkenning schuilt de aantrekkingskracht van het land: een plek waar tradities voortleven en waar de wisselwerking tussen land en volk zich rustig en ongedwongen blijft ontvouwen.