Kioto

Kyoto, in het Japans bekend als 京都 (Kyōto), ligt in het hart van het eiland Honshu en is zowel de hoofdstad van de prefectuur Kyoto als het spirituele ankerpunt van de regio Kansai. De naam, die op verschillende manieren kan worden uitgesproken als /ki.ˈoʊ.toʊ/ of /ˈkjoʊ.toʊ/, roept de herinnering op aan een stad die de balans vindt tussen oudheid en moderniteit. Met een oppervlakte van 827,9 vierkante kilometer – bijna 18 procent van het grondgebied van de prefectuur – telt Kyoto zo'n 1,46 miljoen inwoners (volkstelling 2020), waarmee het qua inwoneraantal de negende stad van Japan is. Het vormt tevens de kern van een groter grootstedelijk gebied met 3,8 miljoen zielen en maakt deel uit van de uitgestrekte Keihanshin-agglomeratie, waartoe ook Osaka en Kobe behoren.

In het jaar 794 verplaatste keizer Kanmu het keizerlijk hof naar een nieuw aangelegde nederzetting genaamd Heian-kyō. De stad, ontworpen volgens de principes van de Chinese geomantie, had een rasterpatroon dat dat van Chang'an en Luoyang, de oude hoofdsteden van China, weerspiegelde. Bijna elf eeuwen lang regeerden keizers en hovelingen vanuit Kyoto, en heersten over een tijdperk van verfijnde hofcultuur, waka-poëzie en de bloei van boeddhistische scholen.

Belangrijke momenten in de latere geschiedenis – waaronder de Onin-oorlog die in de 15e eeuw grote delen van de stad verwoestte, het Honnō-ji-incident dat de loop van de Sengoku-periode veranderde, en de Slag bij Toba-Fushimi tijdens de Boshin-oorlog – speelden zich af onder de pannendaken van Kyoto. De Meiji-restauratie van 1868 maakte een einde aan de keizerlijke aanwezigheid toen de hoofdstad oostwaarts naar Tokio verhuisde; desalniettemin werd de gemeentelijke entiteit die nu bekendstaat als Kyoto-stad formeel opgericht in 1889.

In tegenstelling tot veel Japanse stedelijke centra die na brand of oorlog werden herbouwd, kwam Kyoto grotendeels ongeschonden uit de Tweede Wereldoorlog door de geallieerde bombardementen. De houten herenhuizen – machiya – naast tempels, heiligdommen en paleizen bleven intact, waardoor een vooroorlogs straatbeeld bewaard bleef dat zowel vertrouwd als ouderwets aanvoelt. Hierdoor herbergt Kyoto ongeveer een vijfde van de nationale schatten en meer dan een tiende van de belangrijke culturele bezittingen van het land. In 2023 verhuisde het Nationaal Agentschap voor Culturele Zaken hierheen, waarmee de rol van de stad als belangrijkste bewaarder van Japans tastbaar en immaterieel erfgoed werd verstevigd.

Kyoto, gelegen in het Yamashiro-bekken, wordt aan drie kanten omlijst door heuvels die plaatselijk bekend staan ​​als Higashiyama (oost), Kitayama (noord) en Nishiyama (west), en die tot bijna 1000 meter hoog reiken. Drie rivieren vormen de randen van het bekken – de Uji in het zuiden, de Katsura in het westen en de Kamo in het oosten – die historisch gezien zorgden voor transport, irrigatie en de schilderachtige decors voor promenades langs de rivier. Onder de stad ligt een royale watervoerende laag, ooit aangeboord door duizenden waterputten. Door de uitbreiding van de stad is de infiltratie van regenwater verminderd, waardoor veel traditionele waterputten minder water opleveren dan vroeger. Het klimaat kent hete, vochtige zomers – met regenbuien in juni en tyfonen in de zomer en herfst – en winters die koud genoeg zijn voor af en toe sneeuwval.

De eerste gemeentelijke wijken, gesticht in de jaren 1870, waren Kamigyō (Noordelijke Hoofdstad) en Shimogyō (Lagere Hoofdstad), die later werden samengevoegd tot de huidige stad. Uitbreiding in de loop van de 20e eeuw resulteerde in totaal elf wijken (ku), elk met administratieve taken voor lokale diensten. Het stadhuis is gevestigd in Nakagyō‑ku, terwijl de prefectuur in Kamigyō‑ku is gevestigd. De centrale wijken ten westen van de Kamo-rivier zijn compact en dichtbevolkt; ze omvatten het Keizerlijk Paleis van Kyoto en de belangrijkste zakenwijken, en hebben overdekte voetgangersgalerijen zoals de Teramachi- en Shinkyōgoku-straten. Rastervormige lanen – Ichijō, Nijō, Sanjō, enzovoort – lopen van oost naar west in de historische kern, een erfenis van het Heian‑kyō-ontwerp. Buiten deze zone wijken de straten af ​​van het orthogonale karakter, maar unieke namen helpen bezoekers en bewoners de weg te vinden in een stad waar weinig wegen trottoirs hebben en eenrichtingsverkeer gebruikelijk is.

Kyoto was gedurende een groot deel van zijn geschiedenis de grootste stad van Japan, totdat Osaka en Edo (het huidige Tokio) de stad eind 16e eeuw inhaalden. Vóór de oorlog stond Kyoto op de vierde of vijfde plaats; in 1960 stond het op de vijfde plaats en in 1990 op de zevende. Door een aanhoudende bevolkingsdaling stond Kyoto in januari 2022 op de negende plaats, hoewel de bevolkingsdichtheid overdag toeneemt naarmate er forenzen arriveren. Kyoto staat landelijk op de zevende plaats wat betreft bevolkingsdichtheid overdag. Meer dan de helft van de inwoners van de prefectuur Kyoto woont binnen de stadsgrenzen, het hoogste percentage van alle Japanse prefecturen.

Terwijl toerisme en traditioneel handwerk wereldwijd de aandacht trekken, vormen informatietechnologie en elektronica vitale takken van de moderne economie van Kyoto. Het wereldberoemde gamebedrijf Nintendo, samen met Intelligent Systems, SCREEN Holdings, Tose en Hatena, delen hier hun hoofdkantoor. Precisie-instrumentmakers Omron, Shimadzu, Horiba en Kyocera, halfgeleiderspecialisten Rohm en Nidec, batterijproducent GS Yuasa en vele anderen dragen bij aan een robuuste industriële basis. Het toerisme kende in 2014 een recordaantal bezoekers, maar de COVID-19-pandemie veroorzaakte een scherpe daling, wat leidde tot bezuinigingen op gemeentelijke budgetten en voorspellingen van financiële druk. Traditionele industrieën blijven sterk: het weven van kimono's bloeit, met Kyoto erkend als het belangrijkste centrum voor zijdetextiel van het land, en sakebrouwerijen – met name Gekkeikan en Takara – zetten eeuwenoude praktijken voort.

Kyoto telt zo'n veertig instellingen voor hoger onderwijs. De Nationale Universiteit van Kyoto behoort tot de belangrijkste van Japan, met acht Nobelprijswinnaars en twee premiers onder haar alumni; het Onderzoeksinstituut voor Wiskundige Wetenschappen en het Yukawa Instituut voor Theoretische Fysica hebben vooraanstaande wetenschappers in wiskunde en fundamentele natuurkunde gehuisvest. Particuliere campussen zoals Doshisha en Ritsumeikan vormen een aanvulling op de nationale universiteit.

Het Consortium van Universiteiten in Kyoto, dat zes openbare universiteiten, vijfenveertig particuliere instellingen en gemeentelijke instanties verenigt, verleent kruisinschrijving, maar geen collectieve diploma's. Internationale programma's, met name het Kyoto Consortium voor Japanse Studies en het bijbehorende Kyoto Programma, nodigen buitenlandse studenten uit voor intensieve cursussen taal, geschiedenis en cultuur.

Station Kyoto dient als knooppunt voor de Tōkaidō Shinkansen (Nozomi, Hikari en Kodama) die in ongeveer tweeënhalf uur naar Tokio rijden en in iets meer dan drie uur naar Fukuoka. JR West-lijnen, de gemeentelijke metro (Karasuma en Tōzai) en particuliere spoorwegen (Keihan, Hankyu, Kintetsu) slingeren door het stedelijk weefsel. De Haruka-sneltrein (metrolijn) verbindt de internationale luchthaven Kansai in drieënzeventig minuten.

Een uitgebreid busnetwerk, met aankondigingen en borden in het Engels, bedient zowel inwoners als toeristen. Smalle straten en beperkte fietsparkeerplaatsen maken fietsen zowel gebruikelijk als soms riskant. De nationale snelwegen 1, 8, 9, 24, 162, 171, 367, 477 en 478 doorkruisen de stad; de Meishin Expressway (knooppunt Oost en Zuid), de Kyoto Jūkan Expressway en de Tweede Keihan Highway bieden toegang tot regionale bestemmingen. Hoewel waterwegen ooit van vitaal belang waren voor de handel, zijn ze nu vooral nog te vinden voor sightseeing: excursieboten varen over de Hozu-rivier en de aalscholvervisserij wordt voortgezet op de Ōi-rivier.

Ongeveer tweeduizend religieuze locaties – 1600 boeddhistische tempels en 400 shinto-heiligdommen – sieren het tempellandschap van Kyoto. UNESCO's erkenning als "Historische Monumenten van Oud-Kyoto" omvat veertien locaties in de stad, van het vergulde paviljoen van Rokuon-ji (Kinkaku-ji) in het noorden tot de houten veranda van Kiyomizu-dera in het oosten, plus bezienswaardigheden zoals het Nijō-kasteel en Nishi Hongan-ji. Buiten Kyoto zelf voegen Uji en Ōtsu nog drie erfgoedlocaties toe. De komst van het Agentschap voor Culturele Zaken onderstreept de centrale rol van Kyoto in de bescherming van het Japanse artistieke en religieuze erfgoed.

Keizerlijke landgoederen die na reservering toegankelijk zijn, zijn onder andere het Keizerlijk Paleis van Kyoto en het Sentō Paleis in het centrale district, de Katsura Villa in het westen en de Shugakuin Villa in het noorden. Beide hebben formele tuinen, theehuizen en historische architectuur behouden. Aanmeldingen kunnen drie maanden voor de gewenste maand worden ingediend; de plaatsen voor de Sentō en de villa's zijn binnen enkele dagen vol, terwijl rondleidingen door het paleis vaker beschikbaar zijn. Alle rondleidingen zijn gratis en er worden Engelstalige brochures verstrekt; directe aanvragen kunnen soms last-minute toegang garanderen.

Districten van Kyoto: 

• — Centraal Kyoto:Waar moderniteit en geschiedenis elkaar ontmoeten, contrasteert het glazen en stalen station Kyoto met de lage muren van het Nijō-kasteel en het Kyoto Gyoen-park rondom het oude paleis.
• — Arashiyama (West): Beboste heuvels en paden langs de rivier vormen het decor voor bamboebossen, de Tenryū‑ji-tempel en vergezichten vanaf de “Romantische Trein.”
• — Higashiyama (Oost):Tussen de Kamo rivier en de beboste bergen liggen Gion, de met lantaarns verlichte steegjes van Ponto‑chō en het Pad van de Filosoof dat van Nanzen‑ji naar Ginkaku‑ji loopt.
• — Noord-Kyoto: Hier vindt u Kinkaku‑ji, de rotstuin van Ryōan‑ji en rustige tempelgebieden.
• — Zuid-Kyoto:Dit gebied strekt zich uit van Ōharano tot Fushimi en bevat de Daigo-ji-tempel en heiligdommen in de buitenwijken.

Kyō-yasai, de traditionele groenten van de regio, weerspiegelen de monastieke eetgewoonten; tofu, yuba en augurken verschijnen naast seizoensproducten. Een van de oudste leveranciers van de stad is Honke Owariya, een sobahuis gesticht in 1465 dat nog steeds kenners aantrekt. Film- en televisieproductie zijn diepgeworteld in Kyoto's DNA: Toei Uzumasa Eigamura in de wijk Ukyo fungeert zowel als themapark als livestudio voor samoeraivoorstellingen en nodigt bezoekers uit om voor ¥2.200 toegang op actieve sets te lopen.

Sinds de 13e eeuw hebben sentō – openbare badhuizen – sociale barrières doorbroken. Er zijn er nog meer dan 140 over; Funaoka Onsen in Kita Ward (Murasakino Minamifunaokacho 82-1), geopend van halverwege de middag tot na middernacht voor ¥430, toont badhuisarchitectuur uit het begin van de 20e eeuw en is nog steeds open voor zowel de lokale bevolking als bezoekers. Voor rustige reflectie bieden Taizō-in en Shunko-in – subtempels van Myōshin-ji in het noorden – zenmeditatiesessies met begeleide instructies aan; reserveren is vereist.

Kyoto viert de Aoi Matsuri op 15 mei, een statige processie vanaf de gazons van het Keizerlijk Paleis; de Gion Matsuri in juli omvat praalwagens die op 17 mei paraderen; op 16 augustus worden de Gozan no Okuribi-vuren op de heuvels ontstoken om de geesten van de voorouders te begeleiden; en de Jidai Matsuri op 22 oktober reconstrueert optochten in historische kostuums. De lente brengt kersenbloesems naar Arashiyama, Maruyama Park, het Filosofenpad en kasteelterreinen zoals Nijō; veel locaties verlengen de avonduren en zorgen voor lichtshows. Pruimenbloesems verschijnen eerder, vanaf half februari, in Kitano Tenmangū – waar ¥600 toegang geeft tot de boomgaard – en in de Botanische Tuinen van Kyoto, gewaardeerd om hun bedwelmende geur en delicate roze-witte bloemen.

Kyoto blijft bestaan ​​als een stedelijk palimpsest, waar keizerlijke rituelen, religieuze devotie en levende tradities samengaan met onderzoekslaboratoria, kantoorgebouwen en forenzentreinen. De straten herinneren aan eeuwen van menselijke activiteit en de tempels zijn stille getuigen van het leven van keizers, monniken en bezoekers. Hoewel de eerste indruk misschien wordt gevormd door strakke, moderne gevels, beloont de stad degenen die zich voorbij het stationsplein wagen en tuinen, heiligdommen en buurten tegenkomen waar verleden en heden een stille dialoog aangaan.