Πυατιγκόρσκ

Το Πιατιγκόρσκ καταλαμβάνει ένα οροπέδιο στον ποταμό Ποντκούμοκ, περίπου 20 χιλιόμετρα από το Διεθνές Αεροδρόμιο Μινεράλνιε Βόντι και 45 χιλιόμετρα από το Κισλοβόντσκ, σε υψόμετρο 512 μέτρων πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Με πληθυσμό 142.511 κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του 2010, από τις 19 Ιανουαρίου 2010 αποτελεί το διοικητικό κέντρο της Ομοσπονδιακής Περιφέρειας του Βόρειου Καυκάσου. Εκτεινόμενη στους πρόποδες πέντε ηφαιστειακών κορυφών - Μπεστάου, Μασούκ και τριών μικρότερων ηφαιστειακών κορυφών - αυτή η πόλη στο Κράι Σταυρούπολης προσφέρει θέα που εκτείνεται μέχρι τις χιονισμένες κορυφές του όρους Ελμπρούς στα νότια.

Το όνομα Πιατιγκόρσκ προέρχεται από τη ρωσική έκφραση για τα «πέντε βουνά» (пять гор), η οποία αποτελεί μετάφραση της τουρκικής λέξης Μπεστάου, και ιδρύθηκε επίσημα το 1780 με την ίδρυση του φρουρίου Κωνσταντινογκόρσκαγια στο όρος Μασούκ. Αν και οι ιαματικές πηγές είχαν τραβήξει την προσοχή ήδη από τον δέκατο τέταρτο αιώνα - ο Άραβας περιηγητής Ιμπν Μπατούτα κατέγραψε την ύπαρξή τους - ο πρώτος συστηματικός ρωσικός οικισμός εμφανίστηκε στα τέλη του δέκατου όγδοου αιώνα. Ο Πέτρος Α΄ (βασιλεύτηκε 1682-1725) είχε χρηματοδοτήσει την αρχική επιστημονική έρευνα για τις ιδιότητες των πηγών, αλλά δεν υπάρχουν διαθέσιμα αρχεία για αυτήν την αποστολή. Το ανανεωμένο αυτοκρατορικό ενδιαφέρον οδήγησε, στις 24 Απριλίου 1803, σε διάταγμα του Αλεξάνδρου Α΄ που κήρυξε τα ιαματικά νερά κρατική ιδιοκτησία και στην κατασκευή των πρώτων εγκαταστάσεων θερέτρου.

Η ίδρυση του θέρετρου προκάλεσε τον ταχύ σχηματισμό δορυφορικών οικισμών. Το Γκοριατσεβόντσκ, που πλέον αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του Πιατιγκόρσκ, αναπτύχθηκε στους πρόποδες του όρους Μασούκ. Ακολούθησαν το Κισλοβόντσκ, το Γιεσεντούκι και το Ζελεζνοβόντσκ, εκμεταλλευόμενοι πηγές των οποίων η χημική σύνθεση και οι θερμοκρασίες ποικίλλουν σημαντικά. Καθ' όλη τη διάρκεια του δέκατου ένατου αιώνα, το Πιατιγκόρσκ αποτελούσε μέρος του Πιατιγκόρσκι Ότντελ εντός της Περιφέρειας Τέρεκ, λειτουργώντας ως ο διοικητικός πυρήνας της περιοχής.

Η πολιτιστική κληρονομιά της πόλης συνυφαίνεται με στιγμές έντονου δράματος. Στις 27 Ιουλίου 1841, ο ποιητής Μιχαήλ Λέρμοντοφ μονομαχούσε με τον Νικολάι Μαρτίνοφ στο έδαφος του Πιατιγκόρσκ, ο χώρος που σήμερα διατηρείται ως μουσειακό συγκρότημα προς τιμήν του. Μεταξύ των ιθαγενών γιων του είναι ο σιωνιστής ακτιβιστής Τζόζεφ Τρουμπέλντορ. Το κρατικό μνημείο του Λέρμοντοφ, που ιδρύθηκε το 1973, ενώνει το ακριβές σημείο της μονομαχίας, το μικρό σπίτι του ποιητή, κοντινές κατοικίες γνωστών του, τη νεκρόπολη του, την ομώνυμη πλατεία και ένα αναμνηστικό μνημείο.

Το 1828, οι αδελφοί Μπερναρντάτσι ανήγειραν την Αιολική άρπα, ένα πέτρινο κιόσκι σε κλασικό στιλ σχεδιασμένο να αντηχεί με το αεράκι του βουνού. Δύο χρόνια αργότερα, χτίστηκε το σπήλαιο της Νταϊάνα για να γιορτάσει την πρώτη ανάβαση στο όρος Έλμπρους, σηματοδοτώντας τις πρώτες ορειβατικές προσπάθειες της περιοχής. Υπάρχουν στοιχεία για τη σπουδαιότητα του Πιατιγκόρσκ στη λογοτεχνία. Το μυθιστόρημα του Τζόναθαν Λίτελ, που εκδόθηκε το 2009, «Οι Καλοσυνάτοι» τοποθετεί βασικές σκηνές μέσα στην πόλη.

Κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, οι γερμανικές δυνάμεις κατέλαβαν το Πιατιγκόρσκ. Το αρχηγείο του Einsatzkommando 12 της Einsatzgruppe D ιδρύθηκε εδώ το 1942, και η κατοχή σημαδεύτηκε από την εκτέλεση πολλών Εβραίων κατοίκων. Μετά την απελευθέρωση, η πόλη ανέλαβε τον διττό της ρόλο ως διοικητικό κέντρο και κέντρο υγείας, και αργότερα, κατά τη μετασοβιετική περίοδο, προχώρησε προς μια σύγχρονη δημοτική οργάνωση ως Αστική Περιφέρεια Πιατιγκόρσκ, υπό τοπική ηγεσία, συμπεριλαμβανομένων προσωπικοτήτων όπως η Ντάρια Κουζνέτσοβα.

Η οικονομία της πόλης παραμένει αγκυροβολημένη στον ρόλο της ως προορισμός σπα. Ο τομέας των υπηρεσιών της εξυπηρετεί σανατόρια, οικοτροφεία και προληπτικές κλινικές - δέκα, τέσσερα και πέντε αντίστοιχα, από το 1991. Συμπληρώνονται από ελαφρές βιομηχανίες: ένα εργοστάσιο επεξεργασίας κρέατος, οινοποιείο, γαλακτοκομείο, ζυθοποιείο και ζαχαροπλαστικής· κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, συμπεριλαμβανομένου ενός εργοστασίου χαλιών και ενός εργοστασίου υποδημάτων· μηχανουργικές και μεταλλουργικές επιχειρήσεις που παράγουν εξοπλισμό πτηνοτροφίας, ειδικά αυτοκίνητα και ηλεκτρομηχανολογικά προϊόντα· ένα χημικό εργοστάσιο· και ένα εργοστάσιο κεραμικής που κατασκευάζει πορσελάνινα σαμοβάρια, ειδώλια, βάζα και πάνελ τοίχου.

Το Πιατιγκόρσκ βρίσκεται σε ένα υγρό ηπειρωτικό κλίμα (Köppen Dfb), που χαρακτηρίζεται από μέτρια ετήσια διακύμανση. Τα καλοκαίρια φτάνουν σε μέση θερμοκρασία Ιουλίου 21 °C, ενώ οι χειμώνες, που εκτείνονται περίπου σε δύο έως τρεις μήνες, έχουν μέση θερμοκρασία -4 °C τον Ιανουάριο. Η άνοιξη έρχεται δροσερά πριν υποχωρήσει γρήγορα στη ζέστη, και το φθινόπωρο είναι παρατεταμένο, ζεστό και ξηρό. Η πόλη επωφελείται από περίπου ενενήντα οκτώ ηλιόλουστες ημέρες ετησίως.

Από όλα τα φυσικά περιουσιακά στοιχεία, οι ιαματικές πηγές κατέχουν ύψιστη σημασία. Πάνω από σαράντα ονομασμένες πηγές διαφέρουν ως προς τη θερμοκρασία και τη χημική τους σύσταση - μερικές εμπλουτισμένες με ραδόνιο - και η λίμνη Ταμπουκάν, δώδεκα χιλιόμετρα νοτιοανατολικά στα σύνορα Σταυρούπολης-Καμπαρντίνο-Μπαλκαρίας, παρέχει λάσπη πλούσια σε θειούχα για θεραπευτικές εφαρμογές. Αυτοί οι πόροι υποστηρίζουν τον χαρακτηρισμό του Πιατιγκόρσκ από ορισμένους ως «Φυσικό Μουσείο Μεταλλικών Υδάτων». Ιστορικά, μόνο θερμές πηγές θείου είχαν υποστεί επεξεργασία, δίνοντας στο Γκοριατσεβόντσκ το αρχικό του όνομα Θερμά Νερά. Το Ψυχρό Ναρζάν, που ανακαλύφθηκε τον Μάιο του 1902 από τον μηχανικό Ε.Ε. Άιχελμαν, και το Θερμό Ναρζάν, που εντοπίστηκε το 1914, παρέμειναν αδρανείς μέχρι τα τέλη του δέκατου ένατου αιώνα, ενώ η περιεκτικότητα σε ραδόνιο των θειούχων νερών μετρήθηκε για πρώτη φορά τον Οκτώβριο του 1913 από τον φυσικό Α.Π. Σοκόλοφ. Η ευρεία χρήση των πηγών ραδονίου ξεκίνησε μόλις τη δεκαετία του 1980.

Η σύγχρονη λουτροθεραπεία στο Πιατιγκόρσκ ταξινομεί τα μεταλλικά νερά σε πέντε ομάδες: ανθρακούχα (ζεστά, χλιαρά, κρύα) γνωστά ως ο πρώτος τύπος Πιατιγκόρσκ· σύνθετα νερά διοξειδίου του άνθρακα-υδροθείου του δεύτερου τύπου· νερά ραδονίου του τρίτου τύπου· νερά τύπου Εσεντούκι πλούσια σε άλατα και ανθρακικό αέριο· και μια ποικίλη ομάδα που στερείται συγκεκριμένων συστατικών, συμπεριλαμβανομένων των αζωτούχων θερμικών πηγών, των μεθανικών νερών με υψηλή περιεκτικότητα σε ιώδιο και βρώμιο, και των νερών χλωριούχου νατρίου χαμηλής περιεκτικότητας σε άνθρακα. Τριάντα οκτώ πηγάδια λειτουργούν εδώ - είκοσι τρία παραγωγικά και δεκαπέντε για παρατήρηση και αποθεματικό. Οι κρύες και θερμές «ναρζάν» (πηγές αρ. 1, 4, 7, 24, Κρασνοαρμέισκι Νόβι) χρησιμεύουν για πόσιμες θεραπείες και λουτρά· οι θειούχες πηγές υψηλής θερμοκρασίας (42–47 °C) παρέχουν λουτρολογικές διαδικασίες σε εγκαταστάσεις που ονομάζονται από τους Λερμόντοφ, Πιρόγκοφ, Πούσκιν και Ερμόλοφ· και επιλεγμένα πηγάδια προορίζονται για κατάποση. Η πηγή αρ. 20, γνωστή για το υδρόθειο στα 77 mg/l, κάποτε αντιμετώπιζε πεπτικές παθήσεις, αλλά η ροή της σταμάτησε το 1988. Οι πηγές τύπου Essentuki (Αρ. 14, 17, 30, 35) παρέχουν αλμυρό-αλκαλικό νερό για πόσιμες θεραπείες, ενώ οι πηγές ραδονίου στο όρος Goryachaya εμφανίζουν συγκεντρώσεις ραδονίου από 14 έως 213 nCi/l. Το κοντινό κοίτασμα Beshtaugorsk επεκτείνει περαιτέρω τη θεραπεία με νερό ραδονίου με πηγάδια που αποδίδουν 180-210 nCi/l.

Η θεραπευτική λάσπη της λίμνης Tambukan υποστηρίζει εφαρμογές που κυμαίνονται από γενικά λουτρά και κομπρέσες έως ηλεκτρολασποθεραπεία. Το Πιατιγκόρσκ κατατάσσεται δεύτερο μεταξύ των θέρετρων Καυκάσιων Μεταλλικών Νερών - μετά το Essentuki - στον αριθμό των ασθενών που λαμβάνουν θεραπείες λάσπης.

Η τουριστική υποδομή περιλαμβάνει περισσότερα από τριάντα θέρετρα υγείας, τα οποία επισκέπτονται πάνω από 200.000 επισκέπτες ετησίως, σαράντα τρία ταξιδιωτικά γραφεία, δεκαεπτά ξενοδοχεία και ένα τελεφερίκ που ανεβαίνει στο όρος Μασούκ. Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1980, η χωρητικότητα των σανατορίων είχε αυξηθεί και φιλοξενούσε ταυτόχρονα 5.500 κατοίκους, οι οποίοι εξυπηρετούνταν από προσωπικό 4.700 ατόμων. Ο αριθμός των ασθενών, που αυξήθηκε από 48.000 το 1995 σε 104.300 το 2000, μειώθηκε κατά διαστήματα για οικονομικούς λόγους, αλλά διαμορφώθηκε σε 186.400 το 2018, με τους μισούς να αφορούν υπηρεσίες σανατορίων.

Το Πιατιγκόρσκ και η ευρύτερη περιοχή ΚαβΜινΒόντι έχουν σημαντική έλξη πέρα ​​από τη λουτροθεραπεία. Τα ιστορικά και πολιτιστικά μνημεία τους περιλαμβάνουν εκκλησιαστική αρχιτεκτονική, αριστοκρατικά κτήματα και αρχαιολογικούς χώρους. Εδώ συγκλίνουν οι διαδρομές προσκυνήματος, καθώς και οι επιστημονικές αποστολές. Το έδαφος και το κλίμα ευνοούν την πεζοπορία, την ποδηλασία, τις ιππικές ασχολίες, το κυνήγι, τις ακραίες και ορειβατικές δραστηριότητες. Η πόλη και το κοντινό Νάλτσικ χρησιμεύουν ως πύλες προς τον Κεντρικό Καύκασο, με μονοπάτια που εκτείνονται σε αλπικά λιβάδια, διαορφανές κοιλάδες, καταρράκτες και παραποτάμια τοπία εμπλουτισμένα από ιαματικές πηγές και αέρα αρωματισμένο από ρητίνη πεύκου.

Ο οργανωμένος τουρισμός έχει τις ρίζες του στην Καυκάσια Ορεινή Εταιρεία του 1902, η οποία δημιούργησε μονοπάτια, καταλύματα και ενοικιάσεις εξοπλισμού αναρρίχησης. Σταματώντας με το ξέσπασμα του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, αναβίωσε για λίγο μετά το 1920 πριν από τη διάλυσή του. Η σοβιετική περίοδος είδε κεντρικούς ξενώνες και τουριστικές βάσεις να αναδιαμορφώνονται από πρώην ξενοδοχεία. Στις χαμηλότερες πλαγιές του Μασούκ, άκμασαν παιδικές κατασκηνώσεις και σανατόρια: οι ξενώνες Ίσκρα και Καστάν, τα συγκροτήματα Ορεχοβάγια Ρόσχα και Γκοριατσέβοντσκι, και μια σειρά από κατασκηνώσεις με τα ονόματα Ραντούγκα, Σαλούτ και παιδικό κέντρο Μασούκ. Πολλά από αυτά τα ιδρύματα έχουν έκτοτε υποχωρήσει σε σύγχρονα ξενοδοχεία και εγκαταστάσεις σπα-ξενοδοχείων.

Η εξέλιξη του Πιατιγκόρσκ έχει διαμορφωθεί από τα φυσικά του προνόμια, την αυτοκρατορική προστασία, τα πολιτιστικά ορόσημα και τις πολεμικές δοκιμασίες. Η αλληλεπίδραση της ηφαιστειακής γεωλογίας, της ορυκτολογίας και της ανθρώπινης προσπάθειας έχει διαμορφώσει μια πόλη που εξισορροπεί την επιστημονική αυστηρότητα με την ποιητική του τόπου. Η σημασία της παραμένει στα θεραπευτικά νερά που αναβλύζουν, στα μνημεία που μιλούν για λογοτεχνία και συγκρούσεις, και στα τοπία που προσελκύουν επισκέπτες που αναζητούν ξεκούραση, αποκατάσταση και περισυλλογή κορυφών που έχουν εμπνεύσει εδώ και καιρό τόσο τους εξερευνητές όσο και τους ποιητές.