Rovinj

Rovinj ligt op een slank voorgebergte aan de westkust van het schiereiland Istrië. Het compacte silhouet reikt tot in de noordelijke Adriatische Zee als een verweerde vinger die eeuwen van menselijke activiteit volgt. De stad verrijst in lagen vanaf een zacht glooiende kustlijn, bekroond door de klokkentoren van de vijftiende-eeuwse parochiekerk, en omlijst door zee en lucht in tinten van roze en goud bij zonsopgang en zonsondergang. Vanaf de begindagen als nederzetting van Illyrische en Venetiaanse stammen tot de huidige status als een van de belangrijkste kustbestemmingen van Kroatië, draagt ​​Rovinj de sporen van een gelaagde geschiedenis, wisselende heerschappijen en een lokale cultuur die diep geworteld is in zowel land als zee.

De identiteit van Rovinj is vanaf het begin gevormd door de talen. De Kroatische naam, Rovinj, weerspiegelt het Slavische erfgoed dat na de Tweede Wereldoorlog vorm kreeg, terwijl de Italiaanse en Venetiaanse benamingen – Rovigno – en de Istrische varianten, Ruvèigno of Ruveîgno, herinneren aan tijdperken waarin van het Latijn afgeleide talen de lokale taal domineerden. Istriot, een Romaanse idioom dat ooit wijdverspreid was in West-Istrië, leeft vandaag de dag slechts voort in de mond van een handvol inwoners, overblijfselen van een taalkundig erfgoed dat teruggaat tot de Romeinse tijd. Officieel eert de gemeente zowel het Kroatisch als het Italiaans in gelijke mate, een tweetalige verordening die plaatsnamen en gemeentelijke functies in beide idiomen beschermt en een symbool van de multiculturele grondwet van de stad bewaart.

De opgetekende geschiedenis van Rovinj begint in de oudheid. Voordat de Romeinen het kanaal overstaken dat het eiland van het vasteland scheidde, hadden Illyrische stammen het rotsachtige eilandje, dat de middeleeuwse kern van de stad zou worden, al bezet. Onder Romeinse heerschappij droeg het namen als Arupinium en Mons Rubineus, voordat het op kaarten uit die tijd evolueerde tot Ruginium en Ruvinium. In de zesde eeuw werd de nederzetting onderdeel van het Exarchaat van Ravenna van het Byzantijnse Rijk, om in 788 over te gaan naar het Frankische Rijk. Gedurende de volgende eeuwen was Rovinj onder de heerschappij van verschillende feodale heren, totdat het in 1209 onder het gezag kwam van het Patriarchaat van Aquileia, onder leiding van Wolfger von Erla.

Een transformatief hoofdstuk begon in 1283, toen de Republiek Venetië Rovinj opsloot in haar Stato da Màr. In de daaropvolgende vijfenhalve eeuw ontwikkelde de stad zich tot een van de belangrijkste stedelijke centra van Istrië onder Venetiaans bestuur. Verdedigingsmuren verrezen in twee concentrische ringen en drie hoofdpoorten regelden de toegang; restanten van deze wallen klampen zich nog steeds vast aan de kronkelende straatjes van de oude stad. De Boog van Balbi, gebouwd in 1680 aan de zeezijde van de pier, staat naast een laat-renaissance klokkentoren als een overblijfsel uit die versterkte periode. Onder Venetiaans bestuur vaardigde Rovinj in 1531 zijn eerste stadsstatuut uit, waarmee wetten werden vastgelegd voor een gemeenschap die inmiddels was uitgegroeid tot een bruisende haven en visserscentrum. Pas in 1763 werd het smalle kanaal dat de stad met het vasteland verbond, gedempt, waardoor eiland en continent met elkaar werden verbonden en de weg werd vrijgemaakt voor de laatste uitbreiding van de nederzetting.

De val van de Venetiaanse Republiek in 1797 luidde een kort Frans intermezzo in voordat Rovinj werd opgenomen in het Oostenrijkse Keizerrijk, een status die het behield tot de Eerste Wereldoorlog. De Oostenrijkse volkstelling van 1911 registreerde 97,8 procent van de inwoners als Italiaanssprekend, een bewijs van de taalkundige overheersing die door de eeuwen heen door de Venetiaanse overheersing was gevormd. Na 1918 werd Rovigno opgenomen in het Koninkrijk Italië, om in 1947 over te gaan naar de nieuw gevormde Socialistische Federale Republiek Joegoslavië, binnen de Socialistische Republiek Kroatië. In dat jaar werd ook de Kroatische vorm, Rovinj, gestandaardiseerd als officiële naam van de stad. In de naoorlogse periode vertrokken veel Italiaanse families, een demografische verschuiving die de culturele samenstelling van de stad veranderde. Na de afscheiding van Kroatië in 1991 ontwikkelde Rovinj zich tot een belangrijk centrum van de nieuw gevormde provincie Istrië, die vandaag de dag qua bevolkingsomvang op de derde plaats staat, na Pula en Poreč.

Volgens de volkstelling van 2021 telt de gemeente 12.968 inwoners, van wie er 11.629 in de stad zelf wonen. De rest woont in de naburige nederzetting Rovinjsko Selo. Twee decennia eerder, in 2001, bereikten deze aantallen respectievelijk 14.294 en 13.056, een lichte daling die de algemene demografische trends in landelijk en kustgebied Kroatië weerspiegelt. Ondanks deze schommelingen behoudt Rovinj zijn vitaliteit als een levendige gemeenschap en een trekpleister voor bezoekers die worden aangetrokken door het historische erfgoed en de maritieme omgeving.

Het klimaat heeft een bepalende invloed op het leven in Rovinj. De stad is geclassificeerd als vochtig subtropisch (Köppen Cfa), met een gemiddelde temperatuur in januari van 4,8 °C (40,6 °F) en in juli zelfs 22,3 °C (72,1 °F), wat neerkomt op een jaarlijks gemiddelde van 13,4 °C (56,1 °F). Gegevens bijgehouden sinds 1949 geven een maximumtemperatuur van 37,1 °C (98,8 °F) aan op 2 augustus 1988 en een minimumtemperatuur van -14,8 °C (5,4 °F) op 7 januari 1985. Een nabijgelegen weerstation in Sveti Ivan na pučini, opgericht in 1984 en gelegen acht meter boven zeeniveau, heeft een piek van 34,2 °C (93,6 °F) genoteerd op 5 augustus 2017 en een dal van -6,5 °C (20,3 °F) op 29 december 1996. De gemiddelde jaarlijkse regenval bedraagt ​​941 mm (37,05 inch), verdeeld over de seizoenen, terwijl de gemiddelde luchtvochtigheid 72 procent bedraagt. Van mei tot en met september geniet de stad van meer dan tien uur zonneschijn per dag en stijgt de zeetemperatuur van half juni tot en met september boven de 20 °C (68 °F), met een jaarlijkse gemiddelde zeetemperatuur van 16,6 °C (61,9 °F). Deze omstandigheden vormen de basis voor zowel het lokale ecosysteem – olijfgaarden, wijngaarden en een overvloed aan mediterrane flora – als het toerisme dat de economie bepaalt.

Geografisch gezien wordt de oorspronkelijke eilandvorm van de stad herdacht in het labyrint van smalle straatjes, die onvolmaakt recht zijn en vaak uitmonden in een klein pleintje of een abrupte trap. Voorbij de landtong bestaat de archipel van Rovinj uit tweeëntwintig eilandjes die als juwelen verspreid liggen over de Adriatische Zee. Sommige zijn klein en onbewoond, hun oevers zijn alleen bereikbaar per privéboot, terwijl andere bescheiden hotels herbergen die bereikbaar zijn via regelmatige boten vanuit het stadscentrum. Samen getuigen ze van Rovinj's blijvende maritieme erfgoed en bieden ze beschutte baaien voor wie rust zoekt van de drukte van het vasteland.

Toerisme is de belangrijkste economische activiteit, met name in het hoogseizoen van mei tot en met september. In die maanden blijven bars, restaurants en galerieën tot laat in de avond open; buiten het seizoen zijn de openingstijden beperkter, wat de schommelingen in het aantal bezoekers weerspiegelt. Volgens het Bureau voor Toerisme van Istrië staat Rovinj op de tweede plaats in de regio qua overnachtingen, een indicatie van de grote aantrekkingskracht van de stad, ondanks de concurrentie van Pula en Poreč. De belangrijkste toeristische trekpleister begint bij het busstation en leidt naar de historische wijk, waar een scala aan tavernes, clubs en eetgelegenheden 's avonds voor een gestage stroom voetgangers zorgt.

De volledig autovrije Carera-straat vormt de ruggengraat van het commerciële leven in Rovinj. Aangeregen door onafhankelijke boetiekjes en kunstgalerieën, biedt de straat lokaal handwerk, ambachtelijke producten en souvenirs in een gezellige omgeving zonder verkeerslawaai. Vlakbij het Valdibora-plein, aan de rand van de oude stad, is dagelijks een boerenmarkt met verse producten – fruit, groenten, kaas, olijfolie en wijn – afkomstig van omliggende Istrische boerderijen. De markt, die zowel een sociaal forum als een handelsplaats is, onderstreept de verbondenheid van de gemeenschap met haar agrarische wortels.

De accommodatie in Rovinj varieert van privéappartementen en kamers tot campings, bungalows en hotels met twee tot vijf sterren. De drie luxe hotels van de Maistra hotelgroep – Hotel Monte Mulini, Hotel Lone en Grand Park Hotel Rovinj – bevinden zich in het hogere segment, elk met modern comfort en een panoramisch uitzicht op zee. Op nabijgelegen eilandjes bieden een handvol kleinere hotels een rustiger contrast met de opties op het vasteland, bereikbaar per boot, afgestemd op de behoeften van overnachtende gasten.

Rovinj is bereikbaar via twee nabijgelegen luchthavens: Pula, zo'n 30 kilometer zuidelijker, en Triëst, ongeveer 115 kilometer ten noordwesten van Italië. In de zomermaanden bieden budgetmaatschappijen zoals Ryanair directe verbindingen vanuit West-Europa, en EasyJet verbindt verschillende Britse steden met Pula. Op elke luchthaven is autoverhuur beschikbaar en de ligging van de stad nabij het snelwegennet van Istrië zorgt voor een gemakkelijke autoverbinding met regionale centra, waaronder Venetië, Rijeka en Zagreb. In het zomerseizoen vaart er een hogesnelheidsveerboot tussen Venetië en Rovinj, een alternatieve route die de Adriatische Zee in ongeveer tweeënhalf uur oversteekt. Venetië en Ravenna waren ooit met Rovinj verbonden door extra diensten: wekelijkse snelle veerboten naar Ravenna en Cesenatico tot de Emilia-Romagna-maatschappij in 2012-2013 haar activiteiten staakte.

In Istrië ligt het treinstation van Kanfanar zo'n 16 kilometer landinwaarts en verbindt het schiereiland met Rijeka. De meeste reizigers geven echter de voorkeur aan busdiensten vanwege de grotere frequentie en het gemak. Het lokale busstation bevindt zich aan de zuidoostkant van de Carerastraat en biedt directe regionale verbindingen. Een overblijfsel uit vroegere transportperiodes: een aftakking van de Istrische spoorlijn liep ooit tussen Kanfanar en Rovinj van 1876 tot de sluiting in 1966 – een slachtoffer, naar verluidt, van de Joegoslavische focus op wegvervoer halverwege de vorige eeuw. Restanten van spoorlijnen en oude stationsgebouwen zijn nog steeds zichtbaar in de velden en bossen, stille monumenten van een vervlogen tijdperk van stoom.

Door de geschiedenis heen heeft Rovinj een dubbel karakter behouden: enerzijds een actieve vissershaven en een centrum van het lokale leven voor inwoners die er het hele jaar door verblijven; anderzijds een seizoensgebonden trekpleister voor bezoekers die worden aangetrokken door het historische centrum, de zonovergoten kustlijn en het milde klimaat. Met zijn stenen gevels en smalle steegjes, de rituelen op de marktpleinen en het eb en vloed van de vissersboten bij zonsopgang, bewaart de stad een gevoel van plaats dat de opeenvolging van rijken en staten onder wiens vlag het heeft gereisd, heeft overleefd. Vandaag de dag, net als in voorbije eeuwen, bevindt Rovinj zich op de samenvloeiing van land en zee, geschiedenis en heden, en biedt het zowel de praktische ritmes van een kustgemeenschap als de ongrijpbare aantrekkingskracht die alleen de tijd – gemeten in lagen stenen muren en eeuwenoude gebruiken – kan verlenen.